1. TEMA 11. A PROSA DE FINAIS DO SÉCULO XX E PRINCIPIOS DO XXI Lourenço Álvarez LITERATURA GALEGA DOS SÉCULOS XX E XXI

2. Recoméndase realizar o visionado desta presentación estando conectado a Internet. Deste xeito poderá accederse ás ligazóns que ao longo dela se propoñen Clicando sobre estes símbolos obterase a seguinte in- formación, procedente de distintos recursos web ou cargadas na propia presentación: Información sobre un autor citado Información complementaria sobre un determinado asunto ou texto literario Arquivo de audio: poema musicado, lectura dun texto...

3. CONTEXTO HISTÓRICO

4. ► Coa chegada da democracia, o panorama social e cultural muda radicalmente. Remata a persecución dos usos públicos do galego, que é recoñecido idioma oficial na nosa comunidade pola Constitu- ción de 1978, e iníciase unha progresiva normalización da lingua ► Remata o longo proceso de estandarización do galego, coa publi- cación dunha normativa oficial en 1982, que será referencia para a maior parte das publicacións escritas ► Regularízase o ensino de lingua e literatura galegas no ensino non universitario. Isto supón unha grande revitalización do sector editorial en lingua galega, tanto na publicación de libros de texto como de libros de lectura literaria. Ao mesmo tempo provoca a aparición dunha sorte de subxénero narrativo de temática e expresión especialmente adaptadas aos gustos adolescentes ► Créanse novas editoriais e dispárase o número de vendas do libro en galego. A colaboración institucional, con importantes subven- cións á cultura galega, consolida tamén outros sectores, como o teatro profesional ou o sector audiovisual CONTEXTO HISTÓRICO

5. Panorama da narrativa desta época Conviven autores consolidados como Cunqueiro ou Blanco Amor e o final do experimentalismo da Nova Narrativa Galega coa presenza de au-tores que inician o percorrido por novos sub-xéneros: X. Fernández Ferreiro, Paco Martín, Xoán I. Taibo ou A. Rei Ballesteros... Anos 70 A narrativa ábrese a grande variedade de subxéneros até entón non abordados na literatura galega, ao tempo que se continúan temáticas existentes: V. Freixanes, X. Alcalá, A. Conde, X. M. Martínez Oca, Carlos Reigosa... Anos 80 A narrativa consolídase como xénero predo-minante, ao que mesmo se achegan algúns dos principais poetas. Profúndase na variedade de novos subxéneros: Suso de Toro, Manuel Rivas, Fernández Paz, Teresa Moure, Rosa Aneiros... Anos 90 e actualidade

6. CARACTERÍS- TICAS DA NA- RRATIVA Novos xéneros Premios literarios A escolarización en galego revita-liza o panorama da narrativa, ao incrementar o nú-mero de lectores Tradución de narradores galegos a ou-tras linguas Novela negra Western Ficción futurista Novela erótica Modesto Figueiredo Blanco Amor Xerais García Barros Merlín Alfredo Conde Manuel Rivas Suso de Toro Fernández Paz

7. TENDENCIAS PREDOMINANTES A continuadora da tradición Temática fantástica e artúrico-cunqueiriana : Paco Martín, Xosé Miranda, Darío Xoán Cabana... Temática histórica : Víctor Freixanes, Manuel Rivas, Xesús Rábade Paredes, Rosa Aneiros... Realismo sociolóxico e temática da realidade contemporánea : Xavier Alcalá, Suso de Toro, Manuel Rivas, Teresa Moure...

8. TENDENCIAS PREDOMINANTES As novas temáticas, os novos subxéneros A novela negra : O western : Carlos Reigosa, Aníbal Malvar, Domingo Villar... Xosé Fernández Ferreiro, Carlos Reigosa... A ficción política : A novela erótica : Xosé Fernández Ferreiro X. López Válcarcel, Bieito Iglesias, Isidro Novo... A ficción futurista : A narrativa humorística : R. Caride Ogando, A. Fernandez Paz... Gonzalo Navaza, Álvarez Cáccamo... A novela urbana e experimental : A temática adolescente : Suso de Toro, Xurxo Borrazás... F. Casalderrei, M. Mayoral, A. F. Paz...

9. VÍCTOR FREIXANES (Pontevedra, 1951) O fresco. Memoria dun fuxido. 1936 (1980) O triángulo inscrito na circunferencia (1982) O enxoval da noiva (1988) A cidade dos Césares (1993) Xornalista e editor, destaca na litera-tura pola temática histórica. Gaña o premio Blanco Amor con O triángulo inscrito na circunferencia , a primeira novela longa da literatura galega, de grande complexidade e barroquismo. NARRATIVA DOS 80

10. XAVIER ALCALÁ (Miguelturra- Ciudad Real, 1947) A nosa cinza (1980) Fábula (1980) Nos pagos de Huinca Loo (1982) Latitude austral (1991) Nunha primeira etapa encádrase dentro do denominado realismo so-ciolóxico , con novelas de grande impacto, como A nosa cinza e Fá-bula . Despois alternará ficción e crónica de viaxes. NARRATIVA DOS 80

11. ALFREDO CONDE (Allariz, 1945) Breixo (1981) Memoria de Noa (1982) Xa vai o griffón no vento (1984) María das Batallas (2007) Despois dunha primeira etapa de re-alismo social ( Mementos de vivos ), incorpórase ao proceso de renova-ción da nosa narrativa ( Xa vai o griffón ..., a súa obra máis ambiciosa e de maior éxito). Posteriormente presentará novelas de gran disper-sión temática (fantasía, emigración, novela histórica...). NARRATIVA DOS 80

12. CARLOS G. REIGOSA (A Pastoriza, 1948) Crime en Compostela (1984) O misterio do barco perdido (1988) Os outros disparos de Billy (1991) Pepa a Loba (2006) Con Crime en Compostela , novela de extraordinario éxito editorial, ini-cia o xénero da novela negra na li-teratura galega e abre un camiño de narrativa de fácil consumo para lectores/as menos elitistas. NARRATIVA DOS 80

13. NARRATIVA DOS 80 SUSO DE TORO (Santiago, 1956) Polaroid (1986) Tic-tac (1993) Calzados Lola (1998) Trece badaladas (2003) Autor de grande influencia na na-rrativa das súas últimas décadas, móvese entre o realismo sucio e a novela experimental. A temática, das súas obras é plenamente urbana, o es-tilo tende ao fragmentarismo, cunha linguaxe simple e directa, en ocasións coloquial, e os personaxes e as situa-cións están moi ligadas á vida cotiá. NARRATIVA DOS 90 E ACTUALIDADE

14. NARRATIVA DOS 90 E ACTUALIDADE MANUEL RIVAS (A Coruña, 1957) Un millón de vacas (1990) ¿Que me queres, amor? (1996) O lapis do carpinteiro (1998) Os libros arden mal (2006) É o narrador actual con maior proxec-ción editorial e mediática. Tanto no relato breve como na novela, mostra un interese por retratar o presente e a historia máis recente do noso país. Destacan as historias centradas na problemática da Guerra Civil e a pos-guerra ( Que me queres, amor?, O lapis do carpinteiro e Os libros arden mal).

15. NARRATIVA DOS 90 E ACTUALIDADE A. FERNÁNDEZ PAZ (Vilalba, 1947) As flores radiactivas (1987) Cartas de inverno (1995) Aire negro (2000) O único que queda é o amor (2007) Autor moi prolífico e de grande éxito de vendas, sitúa a meirande parte da súa obra dentro da narrativa infantil e xuvenil, achegándose ás temáticas de misterio e de terror, cun estilo fluído e asequíbel para o gran pú-blico.

16. NARRATIVA DOS 90 E ACTUALIDADE ROSA ANEIROS (Valdoviño, 1973) Resistencia (2003) Ás de bolboreta (2009) Sol de inverno (2009) Xornalista e ensaísta, comeza a des-tacar na narrativa con Resistencia , unha novela sobre a historia recente de Portugal. En Sol de inverno (galar-doada co Premio Xerais), relata, cun grande lirismo, unha historia de exi-lio como consecuencia da Guerra Ci-vil, a través do periplo vital da prota-gonista.

17. NARRATIVA DOS 90 E ACTUALIDADE DOMINGO VILLAR (Vigo, 1971) Ollos de auga (2006) A praia dos afogados (2009) Autor de dúas novelas de extraordina-rio éxito, recibiu numerosos premios e converteuse nun dos fenómenos edito-riais máis salientábeis dos últimos anos. Ambas as novelas, enmarcadas no xéne-ro policial, presentan, cunha excelente construción narrativa e combinando suspense, humor e localizacións urba-nas, a resolución dun caso de asasinato na comarca de Vigo por parte do ins-pector Caldas.

18. A PROSA DE FINAIS DO SÉC. XX E XXI ESQUEMA PARA IMPRIMIR PANORAMA DA NARRATIVA DA ÉPOCA ► ANOS 70: Conviven autores consolidados como Cunqueiro ou Blanco Amor e o final do experimentalismo da Nova Narrativa Galega coa presenza de autores que inician o percorrido por novos subxéneros: X. Fernández Ferreiro, Paco Martín, Xoán I. Taibo ou A. Rei Ballesteros... ► ANOS 80 : A narrativa ábrese a grande variedade de subxéneros até entón non abordados na literatura galega, ao tempo que se continúan temáticas existentes: Víctor Freixanes, Xavier Alcalá, Alfredo Conde, X. M. Martínez Oca, Carlos Reigosa... ► ANOS 90 E ACTUALIDADE : A narrativa consolídase como xénero predominante, ao que mesmo se achegan algúns dos principais poetas. Profúndase na variedade de novos subxéneros: Suso de Toro, Manuel Rivas, Fernández Paz, Teresa Moure, Rosa Aneiros... CARACTERÍSTICAS DA NARRATIVA DA ÉPOCA ► Aparecen novos subxéneros : Novela negra, western, ficción futurista, novela erótica... ► Importante aumento do número de lectores , debido en parte ao inicio da escolarización en galego ► Créanse importantes premios literarios : Modesto Figueiredo (de narración curta), Blanco Amor, Xerais e Gar- cía Barros (de novela), Merlín (de narrativa infantil) ► Tradución dun gran número de narradores galegos a outras linguas (Alfredo Conde, Manuel Rivas, Suso de Toro, Fernández Paz...) PRINCIPAIS TENDENCIAS ► A CONTINUADORA DA TRADICIÓN : - Temática fantástica e artúrico-cunqueiriana : Paco Martín, Xosé Miranda, Darío Xoán Cabana... - Temática histórica : Víctor Freixanes, Manuel Rivas, Xesús Rábade Paredes, Rosa Aneiros... - Realismo sociolóxico e temática da realidade contemporánea : X. Alcalá, Suso de Toro, M. Rivas, Teresa Moure...

19. ► ANOS 70: - X. Fernández Ferreiro : A morte de Frank González, Corrupción e morte de Brigitte Bardot - A. Rei Ballesteros : Dos anxos e dos mortos, Loaira ► ANOS 80 : - Víctor Freixanes : O fresco.Memoria dun fuxido.1936, O triángulo inscrito na circunferencia, O enxoval da noiva - Xavier Alcalá : A nosa cinza, Fábula , Nos pagos de Huinca Loo, Latitude austral - Alfredo Conde : Breixo , Memoria de Noa , Xa vai o griffón no vento, María das Batallas - Carlos G. Reigosa : Crime en Compostela, O misterio do barco perdido, Os outros disparos de Billy, Pepa a Loba ► ANOS 90 E ACTUALIDADE : - Suso de Toro : Polaroid, Tic-tac, Calzados Lola, Trece badaladas - Manuel Rivas : Un millón de vacas, ¿Que me queres, amor?, O lapis do carpinteiro, Os libros arden mal - A. Fernández Paz : As flores radiactivas, Cartas de inverno, Aire negro, O único que queda é o amor - Rosa Aneiros : Resistencia, Ás de bolboreta, Sol de inverno - Domingo Villar : Ollos de auga, A praia dos afogados PRINCIPAIS AUTORES ► AS NOVAS TEMÁTICAS, OS NOVOS SUBXÉNEROS : - A novela negra : Carlos Reigosa, Aníbal Malvar, Domingo Villar... - O western : Xosé Fernández Ferreiro, Carlos Reigosa... - A ficción política : Xosé Fernández Ferreiro - A novela erótica : X. López Válcarcel, Bieito Iglesias, Isidro Novo... - A ficción futurista : R. Caride Ogando, A. Fernandez Paz... - A narrativa humorística : Gonzalo Navaza, Álvarez Cáccamo... - A novela urbana e experimental : Suso de Toro, Xurxo Borrazás... - A temática adolescente : Fina Casalderrei, Marina Mayoral, A. Fernández Paz...

20. PROCEDENCIA DAS IMAXES EMPREGADAS Colocando o punteiro sobre as imaxes, vense as referencias das páxinas web de onde foron tiradas. Picando nelas, accédese directamente a esas páxinas