Dr. Maartje de Graaf (Universiteit Twente).

1. 15/10/2015 Acceptance of and Relationship-
Building with Social Robots
1
ROBOTS IN HUIS?
De gebruikersacceptatie van sociale robots
Maartje de Graaf

2. 15/10/2015 2
WIE BEN IK?
dr. Maartje de Graaf
Gedragswetenschapper
Universiteit Twente
Hoe en waarom gebruiken mensen technologieën?
Welke invloed heeft technologiegebruik op ons leven?
Meer informatie over mijn onderzoek?
@RoboNarratives
robonarratives.wordpress.com

3. 15/10/2015 3
WAT IS EEN SOCIALE ROBOT? 1/2
Zelfstandig functioneren in
dagelijkse omgevingen
Sociale situaties begrijpen en erop reageren

4. 15/10/2015 4
WAT IS EEN SOCIALE ROBOT 2/2
Samenwerken met ons
Op een menselijke of
natuurlijke manier communiceren

5. 15/10/2015 5
HOE MOET EEN SOCIALE ROBOT ERUIT ZIEN? 1/3
Menselijk
Dierlijk

6. 15/10/2015 6
HOE MOET EEN SOCIALE ROBOT ERUIT ZIEN? 2/3
Functioneel
Karikatureel

7. HOE MOET EEN SOCIALE ROBOT ERUIT ZIEN? 3/3
53,5% van de deelnemers heeft de voorkeur voor een menselijke robot
Redenen:
 Meest menselijke uiterlijk (50,6%)
 Herkenbaar uiterlijk (10,3%)
 Het meest geschikt voor sociale interacties (9,9%)
 Meest aantrekkelijk (8,2%)
15/10/2015 7

8. HOE MENSELIJK MOET EEN ROBOT ERUIT ZIEN? 1/4
15/10/2015 8

9. HOE MENSELIJK MOET EEN ROBOT ERUIT ZIEN? 2/4
15/10/2015 9

10. HOE MENSELIJK MOET EEN ROBOT ERUIT ZIEN? 4/4
15/10/2015 10
Bij doorvragen onthulden de deelnemers:
 Niet TE menselijk uiterlijk.
 Moet duidelijk kunnen blijven zien dat het een robot is.

11. HOE MENSELIJK MOET EEN ROBOT ERUIT ZIEN? 3/4
15/10/2015 11
De voorkeur van het uiterlijk is afhankelijk van de functie van de robot.
Butler robot functional appearance
Companion robot zoomorphic appearance
Information robot caricatured appearance

12. 15/10/2015 12
WILLEN WE WEL ROBOTS IN ONS DAGELIJKS LEVEN?

13. 15/10/2015 13
TECHNOLOGIE ACCEPTATIE PROCESS
Verwachting Confrontatie Adoptie Adaptatie Integratie Identificatie

14. 15/10/2015 14
VERWACHTINGSFASE
Wanneer: Enkele weken tot paar maanden voor aanschaf.
Gebruikerservaringen:
 Informatie zoeken: Behoefte meer te weten te komen over technologie en gebruik.
 Attitude vorming: O.b.v. deze informatie vormt men een mening over technologie.
 Verwachting creëren: O.b.v. deze informatie creërt men een verwachting van gebruik.
De verwachtingsfase omvat de vooruitzichten en voorbereiding van het
verkrijgen van de technologie.

15. 15/10/2015 15
CONFRONTATIE FASE
Wanneer: Het moment van de eerste confrontatie met de technologie.
Gebruikerservaringen :
 Confrontatie: Eerste ervaring met de technologie.
 Uitproberen: Sommige zullen de technologie willen uitproberen (in de winkel).
 Observatie: Anderen zullen toekijken hoe anderen de technologie gebruiken of tonen.
 Aanpassen verwachtingen: Heroverwegen van eerder gevormde verwachtingen.
De confrontatie fase omvat de eerste confrontatie met de technologie.

16. 15/10/2015 16
ADOPTIE FASE
Wanneer: Eerste dagen tot weken na de eerste confrontatie.
Gebruikerservaringen :
 Aanschaf: Het kopen van de technologie en starten gebruik in eigen privé omgeving.
 Eerste ervaringen: Eerste echte vervaringen met de technologie.
 Informatie zoeken: Nog steeds behoefte aan (meer) informatie over technologie.
 Frustratie: Ondervinden van moeilijkheden bij aanleren gebruik.
De adoptie fase omvat de eerste verkenning van de nieuw verkregen
technologie.

17. 15/10/2015 17
ADAPTATIE FASE
Wanneer: Tot ongeveer twee maanden na adoptie.
Gebruikerservaringen :
 Beeldvorming: Een algemeen beeld van wat de technologie te bieden heeft.
 Enthousiasme: Ervaren van nieuwigheid van de technologie.
 Aanpassing: Bewerken van de instellingen, uitzoeken wat werkt.
 Ontdekken: Eigenmaken van de technologie en het gebruik ervan.
De adaptatie fase omvat het ontdekken van de toepassing of het nut
van de technologie in de eigen omgeving en het inpassen van het
gebruik in de dagelijkse routine.

18. 15/10/2015 18
INTEGRATIE FASE
Wanneer: begint ongeveer twee maanden na adoptie.
Gebruikerservaringen :
 Functionele afhankelijkheid: Technologie is betekenisvol geworden.
 Gebruiksroutines: Dagelijkse gebruikspatronen, gewoonte gebruik.
 Vertrouwdheid: Niet langer bewust van aanwezigheid technologie.
 Inlijving in dagelijks leven: Gebruik technologie is onderdeel van dagelijks leven.
 Personalisering: Technologie is veranderd of aangepast naar behoeften gebruiker.
De integratie fase omvat de inpassing van de technologie in de
dagelijkse routines.

19. 15/10/2015 19
IDENTIFICATIE FASE
Wanneer: Begint ongeveer zes maanden na adoptie.
Gebruikerservaringen:
 Emotionele hechting: Technologie overstijgt zijn functionele doel en wordt een
persoonlijk object.
 Status: Het uitdrukken van een bepaalde levensstijl om zich te onderscheiden van
anderen of juist om aansluiting te vinden.
 Bevestiging: Zoeken van ondersteunende informative om de eerdere adoptie
beslissing te bekrachtigen.
De identificatie fase omvat het vinden van bevestigende informative en
ervaringen die het voortzetten van het gebruik bekrachtigen.

20. 15/10/2015 20
HUIDIGE FASE VOOR DE ROBOTSAMENLEVING
Verwachtigsfase
 Informatie zoeken: Behoefte meer te weten te komen over technologie en gebruik.
 Attitude vorming: O.b.v. deze informatie vormt men een mening over technologie.
 Verwachting creëren: O.b.v. deze informatie creërt men een verwachting van gebruik.
Hoe kunnen we deze kennis gebruiken om de arbeidsmarkt voor
te bereiden op de komst van robots?
Welke gevolgen heeft deze kennis voor het onderwijs?

21. WANNEER ACCEPTEREN WE EEN SOCIALE ROBOT? 1/3
15/10/2015 21
Controle factoren:
 Heb ik de juiste kennis en vaardigheden? (ervaring met techniek)
 Hoe is de situatie tijdens het gebruik? (tijdstip, humeur)
Attitude:
 Wat vinden we van de robot zelf? (nuttig, gemakkelijk, voorkeursaanpassing)
 Wat vinden we van de interactie? (levensecht, sociaal)
Sociale normen:
 Hoe denken anderen erover? (mening van anderen, imago)
 Welke normen spelen een rol? (privacy, vertrouwen)

22. WANNEER ACCEPTEREN WE EEN SOCIALE ROBOT? 2/3
15/10/2015 22

23. WANNEER ACCEPTEREN WE EEN SOCIALE ROBOT? 3/3
15/10/2015 23
Vergroten geanticipeerde acceptatie:
Vergroten langdurige acceptatie:
 Voor start gebruik  (beeld op) eigen vaardigheden vergroten
 Direct na start gebruik  gebruiksnut zichtbaar maken
 Na langer gebruik  plezier en sociale aanwezigheid
Gebruiksnut blijft echter doorslaggevend

24. 15/10/2015 24
WAAROM GEBRUIKEN WE SOCIALE ROBOTS NIET?
Non-adopters: mensen die de robot niet wilden
Afweerders: mensen die afhaakten na kort gebruik
Stakers: mensen die afhaakten na langer gebruik

25. Duidelijke toepassing Gebruikscontext Acceptatie proces
Sociale vaardigheden Levensecht Gespreksvoering
Empathie Dierlijk uiterlijk?
Kies voor huisdieren
15/10/2015 25
PRAKTISCHE IMPLICATIES

26. 15/10/2015 26
COMPUTERS ALS SOCIALE WEZENS
We behandelen computers als sociale wezens
Effect sterker bij robots, die zelfstandig handelen en ook emoties
kunnen tonen.

27. 15/10/2015 27
ONZE TOEKOMSTIGE ROBOT SAMENLEVING
Filmpjes van verschillende rollen voor robots:
 Wat vinden we wel / niet acceptable? En waarom?
 Welke voordelen / nadelen zitten verbonden aan het inzetten van een robot in die rol?
Groeps discussie

28. 15/10/2015 28
FABRIEKSROBOT

29. 15/10/2015 29
OPINIE NEDERLANDERS OVER FABRIEKS ROBOT
“Nauwkeurig en niets is te zwaar”
“Geen gevaarlijk werk meer”
“Baanverlies” en “Werkloosheid”
4.4%
3.1%
4.1%
11.5%
14.6%
25.4%
36.9%
Factory
zeer negatief
negatief
beetje negatief
neutraal
beetje positief
positief
zeer positief

30. 15/10/2015 30
SPORT COACH ROBOT

31. 15/10/2015 31
OPINIE NEDERLANDERS OVER SPORT COACH ROBOT
15.4%
8.2%
11.7%
18.6%
19.7%
17.0%
9.3%
Coach
zeer negatief
negatief
beetje negatief
neutraal
beetje positief
positief
zeer positief
“Aansporen tot gezonder leven”
“Robot maakt verkeerde keuzes”
“Minder gezellig dan met vrienden”

32. 15/10/2015 32
DE ZORGROBOT

33. 15/10/2015 33
OPINIE NEDERLANDERS OVER ZORG ROBOT
“Altijd hulp aanwezig”
“Verpleegsters meer tijd voor
andere taken”
“Mag niet ten koste zijn van
menselijke aspect”
19.5%
14.5%
11.6%
12.1%
18.7%
15.8%
7.7%
Care
zeer negatief
negatief
beetje negatief
neutraal
beetje positief
positief
zeer positief

34. 15/10/2015 34
VRIENDSCHAPSROBOT

35. 15/10/2015 35
OPINIE NEDERLANDERS OVER VRIENDSCHAPSROBOT
13.0%
9.6%
16.1%
23.1%
23.6%
8.1%
6.5%
Companion
zeer negatief
negatief
beetje negatief
neutraal
beetje positief
positief
zeer positief
“Handig voor eenzame ouderen”
“Meer vereenzaming”
“Net als social media, geen echte
vrienden”

36. 15/10/2015 36
MAAR ZO VER ZIJN WE NOG LANG NIET!

37. 15/10/2015 37
THANK YOU
Bedankt voor uw aandacht