Verkaro de Zamenhof: -Gravega por la konado kaj scipovo de esperanto kaj ĝia movado En la nuntempo: -Tiu verkaro estas nur tre malmulte konata Tiu prelego: -Superrigardo tra la verkaro de Zamenhof, kun komentarioj pri ĝia enhavo kaj kiel trovi kaj uzi ĝin.

1. 42-a Brazila Kongreso de Esperanto
Rio-de-ĵanejro
julio 2007
SEM
apogo: — SEM —
— Societo Esperantista de Minas-Gerajso —
Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
farita de Luiz Claudio Oliveira
farita de Luiz Claudio Oliveira
CEFET-MG
CEFET-MG
Divinópolis
Divinópolis
UnEDUnED-
... En la lumo de la suno ku ŝis malnova kavalira bieno, ĉirkaŭita de
...
la lumo de la suno ku ŝis
kavalira bieno, ĉirkaŭita de
profundaj kanaloj, kaj de la muroj ĝis la akvo tie kreskis grandaj folioj de
profundaj
ĝis la akvo tie kreskis grandaj folioj de
lapo, kiuj estis tiel altaj, ke sub la plej grandaj tute rekte povis stari 1
lapo, kiuj estis tiel altaj, ke sub la plej grandaj tute rekte
stari
malgrandaj inf anoj. ...
malgrandaj infanoj.

2. 42-a Brazila Kongreso de Esperanto
Rio-de-ĵanejro
julio 2007
Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
Verkaro de Zamenhof:
-Gravega por la konado kaj scipovo
de esperanto kaj ĝia movado
En la nuntempo:
-Tiu verkaro estas nur tre malmulte konata
Tiu prelego:
-Superrigardo tra la verkaro de Zamenhof, kun
komentarioj pri ĝia enhavo kaj kiel trovi kaj uzi ĝi
1- Bibliografia konsistigo de esperanto:
(a) kerno de esp-o, (b) zamenhofa senmikslingvo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
3- Uzado de la verkoj de Zamenhof
4- Bibliografio: kie trovi la originalan Zamenhofon
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj/Broshuroj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
1

3. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
“Fundamentaj verkoj”:
(arbitra enklasigo, bazita sur konceptoj de nebula/difuza logiko)
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
(a) “kerno” de esperanto
”leĝo”
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro ”kontrakto”
Lingvaj Respondoj
lingvaj konsiloj
(b) “zamenhofa senmikslingvo”
Ceteraj verkoj de Zamenhof
”unuecigaj modeloj”
aŭ sub lia revidado/superrigardo
2

4. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(a) “kerno” de esperanto
Fundamento de Esperanto:
 Pri la lingvo propre dirata kaj pri ĝia movado
 La “konstitucio” de esperanto,
ĝia nura dokumento vere oficiala (leĝdona)
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro:
 Precipe pri la movado
 Klara difino pri tio, kio estas la esperantistoj kaj ilia movado
Lingvaj Respondoj:
 Nur pri lingvo
 Ĝi klarigas aferojn pri lingvo rilatatajn al la Fundamento
3

5. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(a) “kerno” de esperanto
Pri la “Lingvaj Respondoj”:
 Deveno: la “Fundamento” estas treege densigita →
→ neceso de pli ampleksaj klarigoj
pri la uzado de la lingvo.
 Apero: en revuoj kaj en privataj korespondaĵoj.
 Nuntempaj libroj: eldonoj iomete malsamaj iuj de la aliaj:
-pli aŭ malpli vasta enhavo
-komentarioj de iu aŭ alia kompilinto
 Tiuj “lingvaj respondoj” ne estas oficialaj (leĝdonaj) kiel
la Fundamento, tamen temas pri rigora verko de Zamenhof:
→ sub la Fundamento sed
→ super iuj ajn samtipaj aliulaj verkoj
(super iu ajn gramatiko de iu ajn aŭtoro de iu ajn tempo).
4

6. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(a) “kerno” de esperanto
Rimarkoj pri la“Unua Libro”,
la“Dua Libro” kaj ĝia “Aldono”:
 Ili ne estas ĉi tie enklasigitaj kiel “fundamentaj verkoj”:
→ Konsiderataj kiel antaŭantoj
de la formo fine dinifita en la Fundamento.
→ Zamenhof mem ne menciis tiujn librojn
(kompletajn) kiel fundamentaj
En la kamparo estis belege! Estis somero. ...
el Malbela Anasido, Fabeloj de Andersen
5

7. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(b) “zamenhofa senmikslingvo”
Ceteraj verkoj de Zamenhof aŭ sub lia revidado/superrigardo:
 Tradukoj, originaloj, vortaroj, artikoloj, korespondado
 Pri la lingvo kaj la movado
 Rilate al la movado:
→ kelkaj verkoj havas karakteron multfoje tre personan,
apartan al Zamenhof (kiel ekz-e la Homaranismo)
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
 Ili ne estas rigore oficialaj (leĝdonaj), laŭ difino de Zamenhof
mem, tamen modeloj uzataj por konservi la unuecon de la
lingvo
 Estas pli prudente sekvi ilin kiel modelon ol iujn ajn aliajn
verkojn de iuj ajn aŭtoroj, ĉar ili venas de la sama
genio, kiu
kreis la lingvon.
6

8. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(b) “zamenhofa senmikslingvo”
Ceteraj verkoj de Zamenhof – resuma listo
Tradukaĵoj:
 Fundamenta Krestomatio (diversaj tradukintoj, inklude Zamenhof,
kiu eldonis la verkon kaj iom korektis la aliulajn lingvaĵojn)
 Literatura Fako (pli detale sekve): Proverbaro Esperanta, Fabeloj de
Andersen, Georgo Dandin, Hamleto,
Ifigenio en Taŭrido, La Batalo de l’ Vivo,
La Habeno de Baĥaraĥ, La Gimnazio,
La Rabistoj, La Revizoro, Marta.
 Malnova Testamento
 Poemoj (plejparte en la Fundamenta Krestomatio)
... kaj la cikonio promenadis sur siaj longaj, ruĝaj piedoj...
el Malbela Anasido, Fabeloj de Andersen
7

9. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(b) “zamenhofa senmikslingvo” - Ceteraj verkoj de Zamenhof – resuma listo
Originalaĵoj:
 La Esperantisto (sept-o 1889/junio-1895): artikoloj
 Broŝuroj (pri esperanto, en diversaj lingvoj)
 (Artikoloj, propagandiloj) (en naciaj revuoj, pri esperanto)
"Tezoj" (ampleksaj/primetodaj artikoloj): La Deveno de Esperanto
(en letero), Esenco kaj Estonteco de la Ideo de Lingvo Internacia
(~1900), Diskursoj en la Universalaj Kongresoj (1905, 1906, 1907, 1908,
1909, 1910, 1911, 1912), ...
 Vortaroj: Plena Vortaro Rusa-Internacia (1889), Meza Vortaro
Internacia-Germana (1889). Universala Lingvo Esperanto: Plena
Lernolibro kun du vortaroj por Rusoj (1889). Universala Vortaro de la
lingvo internacia “Esperanto” (1893). Fundamenta Vortaro
Esperanto-Pola (1906). Poŝvortaro Germana-Esperanto kaj
Esperanto-Germana (1907). Vortaro Esperanto-Rusa (1909)
 Korespondado
 Poemoj originalaj (en la Fundamenta Krestomatio)
8

10. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
(b) “zamenhofa senmikslingvo”
Rimarko pri la “Fundamenta Krestomatio”:
 Ĝi meritas elstaran lokon, enhavante multnombrajn tekstojn kun
variaj ampleksoj kaj diverseco en la enhavo.
 Didaktike uzinda kiel unua referenco por komencantoj, kiel
ekzemplo de solvoj diversaj al la traduko el diversaj lingvoj,
aŭtoroj el diversaj kulturoj, kiuj tamen klopodis sekvi la
modeltipojn de la fundamenta esperanto.
de
 Ili havas riĉan vorttrezoron, larĝe uzatante vorterojn de la
Universala Vortaro, kunmetaĵojn faritajn el tiuj vorteroj, kaj
plue uzante tie kaj tie neologismojn (oportunajn).
Trankvila stela nokto kaj trankvila senlima maro. Kun meza
rapideco ŝovas sin sur la mara ebenaĵo, unu post alia, tri
hispanaj « karaveloj » de la XV centjaro.
el Nokto, rakonto de la Fundamenta Krestomatio
9

11. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
1- Bibliografia konsistigo de
esperanto
bazo de la enklasigo kerno X zamenhofa senmikslingvo
GHENERALA ENKLASIGO DE LA VERKARO DE ZAMENHOF
Desegna representado
de la enklasigo de
verkoj zamenhofaj kaj
aliulaj
rilate al enhavoj pri lingvo, movado,
kaj al la grado de aparteneco de tiuj enhavoj
al esperanto (kiel lingvo) kaj al Zamenhof (kiel individuo)
ENHAVOJ
kaj Verkoj
3
4
1 0 2
Grado de aparteneco
de la enhavoj
al Esperanto
al Zamenhof
5
(kiel lingvo, kun
karakterigiloj
celantaj la
kolektivecon)
(5)
-Kerno de
esperanto
-Senmikslingvo:
zamenhofa
aliula
-Apartajhoj
0, 1, 2: “kerno”
de esperanto
):
3,(5: “zamenhofa
senmikslingvo”
4: kelkaj
malmultaj uzadapartajhoj de
Zamenhof
LINGVO
MOVADO
(kiel individuo,
kun privataj uzadoj
kaj ideoj)
100% esperanto
0% Zamenhof
0% esperanto
100% Zamenhof
0
Fundamento de Esperanto
Lingvaj
Deklaracio de
1
Respondoj
Bulonjo-surmaro2
Tradukoj3
Artikoloj3
Korespondado3
5
dank’ al4 (=danke
Centra Asocio
5
al)
Homaranismo
4
unu (= nedifinita
artikolo au ‘iu’)
halt’4 (= haltu)
10

12. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Traduka ĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
 Proverbaro Esperanta, de Marko Zamenhof, trad-o el la rusa.










Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
Fabeloj de Andersen, trad-o el la germana (originale en la dana).
Georgo Dandin, de Molière, trad-o el la franca
Hamleto, de Shakespeare, trad-o el la germana (orig-e en la angla).
Ifigenio en Taŭrido, de Goethe, trad-o el la germana.
La Batalo de l’ Vivo, de Dickens, trad-o el la germana (originale en la
angla).
La Habeno de Baĥaraĥ, de Heine, trad-o el la germana
La Gimnazio, de Ŝalom Alejĥen, trad-o el la hebrea. (?)
La Rabistoj, de Schiller, trad-o el la germana
La Revizoro, de Gogol, trad-o el la rusa
11
Marta, de Orzeszko, trad-o el la pola

13. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Traduko el la Biblio
 La Malnova testamento, trad-o el la hebrea.
Pri la verkaro de D-ro L.L. Zamenhof*
Ekzerco: (ne tro) kritika legado de
komentarioj pri la verko de Zamenhof
 Superflue estas rekomendi al la Esperantistaro la Verkojn de D-ro
Zamenhof.*
 Ĉiam la stilo de nia Majstro estas, pro ĝia ĝusteco kaj internacieco,
imitinda modelo.*
 La diversaj tradukoj, kiujn li faris el lingvoj angla, franca, germana,
hebrea, pola, rusa pruvas la vastecon de lia genio.*
 Ili montras ankaŭ, kiamaniere oni povas efektivigi tiun miraklon:
traduki ian nacilingvan literaturaĵon en internacia stilo, ne
detruante la naturajn belaĵojn de l’ originalo.*
 Al liaj verkoj, originalaĵoj aŭ tradukoj, ĉiu el ni devas difini honoran
lokon en sia esperanta biblioteko.*
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
12

14. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
Proverbaro Esperanta
 Laŭ la verko “Frazeologio rusa-pola-franca-germana”
de M.F. Zamenhof. * (patro de Zamenhof)
 “Venas proverbo el popola la cerbo”. Tiu proverbo,
eltirita el la supre citita libro, montras la utilecon
de la proverboj por la kono de la popoloj. *
 Por bone koni popolon, oni do devas studi ĝiajn proverbojn.
Sed, ĉu ni, Esperantistoj —Granda Popolaro!— povus kaj
rajtus, ni ankaŭ, havi niajn proverbojn? Jese pensis nia
Majstro, kaj li aranĝis por ni, el la gravega verko de sia patro, nian
Esperantan Proverbaron, kvintesencon de la proverboj de ĉiuj
nacioj, kaj tial eble la plej interesa tia libro
de la Homaro.
Certigos tion ĉiu Proverbaro Esperanta
leganto. *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
13

15. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
Fabeloj de Andersen
 Andersen (1805-1875) estas dana verkisto, aŭtoro de
 Andersen (1805-1875) estas dana verkisto, aŭtoro de
rakontoj rimarkindaj pro ilia fantazia riĉeco kaj ilia ilia
rakontoj rimarkindaj pro ilia fantazia riĉeco kaj
ĉarmeco iom melankolia, kaj, kun sia kutima lerteco
ĉarmeco iom melankolia, kaj, kun sia kutima lerteco
tradukis ilin nia Majstro! La plena libraro formos
tradukis ilin nia Majstro! La plena libraro formos
kolekton, kies legado estos do rekomendinda post
kolekton, kies legado estos do rekomendinda post
la lego de la Krestomatio.
la lego de la Krestomatio. *
Georgo Dandin
 Georgo Dandin estas ridiga kaj spritega komedio, sed tiu ridego
mem surkovras ian profunde filozofian senton, kiu precize
karakterisas la talenton de Molière. La fremduloj, kiuj ne
sufiĉe konas la francan lingvon por legi originale tiun verkon,
plene ŝategos tiun ĉi vere perfektan tradukon.. *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
14

16. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
Hamleto
 La rimarkindaj kvalitoj de tiu Zamenhofa ĉefverko
estas tro konataj de la Esperantistaro, por ke
ni bezonu pluajn laŭdojn aldoni. Ni diru nur,
ke laŭ la atestado de la Angloj mem, kiuj estas
en tiu afero plej bonaj juĝistoj, neniu fremdlingva
traduko de Hamleto superas, per sia ĝusteco, tiun
esperantan tradukon. *
La Rabistoj
 La Rabistoj estas la unua dramo publikigita de la fama germana
verkisto Schiller. Ĝi aperis en la jaro 1781. *
 Legante tiun tradukon “ni denove kaj profunde sentas, ke la
lingvo de Zamenhof ne estas ia senviva ligita aŭtomato, kies
ĉiuj movoj estas fikse antaŭregulitaj de ia logikema
mekanikisto”. (Carlo Bourlet). *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
15

17. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
La Habeno de Baĥaraĥ. La Gimnazio.
 Drama rakonto pri la vivo de la Judoj dum la
XVª jarcento, sekvata de tre kortuŝanta
kaj amuziga monologo de bona familiestro..*
Ifigenio en Taŭrido
 Tiu ĉefverko de Goethe, kiu estas gloro por la Germanoj, estos
ankaŭ motivo de gloro por la Esperantistoj, ĉar ĝi markis novan fazon
en la vivo de nia lingvo. La triumfa sukceso de la Reicher’a
prezentado en la Reĝa Operejo de Dresdeno, dum la 4ª
Kongreso
{1908} faris el ĝi la unuan pecon de la nun kreita internacia teatro. Ĝi
naskis en la teatraj kaj literaturaj medioj profundan impreson, kaj estis
en Germanlando la deirpunkto de
intensa movado esperantista.
La majstra mano, kiu kun delikata
lerteco ĉizis la versojn de
Hamleto, kun sama delikateco, verse
esprimis en nia belsona
lingvo, la plendojn de la greka heroino. *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
16

18. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
La Batalo de l’ Vivo
 Estis tre interese, ke oni represu ankaŭ
La Batalo de l’ Vivo, aperintan en
1891 en tiu gazeto {La Esperantisto}.
Oni povos
konstati la similecon de
malnova Esperanto
kun la lastaj
aperintaj verkoj, kio
montras la
neŝanĝeblan unuecon de nia lingvo.
*
La Revizoro
 Gogol estis rimarkinda rusa psikologiisto kaj morpentristo. La
Revizoro, kiu montras la malvirtan vivmanieron de rusaj
ŝtatoficistoj de lia epoko, estas unu el liaj plej amuzigaj kaj
rimarkindaj verkoj. *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista Centra Librejo kaj Belga
Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
17

19. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
2- Literaturaj Tradukaĵoj de Zamenhof
Literatura Fako
Marta
 Jen libro, kiun oni povas rekomendi en plena konfido — diris S-ro
C. Aymonier — kiun neniu legos sen profunda emocio, kiu
fluigos pli ol unu larmon... Unu virino, fariĝinte vidvino kun
kvarjara knabineto, juna, sana, bela, plena de kuraĝo vane
serĉas laboron, ne sukcesas havi laborenspezon sufiĉan por
nutri sin mem kaj sian infanon, iom post iom post alterno de
malespero, de rekuraĝigo, post multaj revoj, tiom multe da
elreviĝoj, falas en abismo de mizero sen alia eliro ol la morto... Tiu
virino estis sufiĉe klera, ŝi sciis iom da ĉio, sed nenion ŝi
sciis funde, ŝi lernis ĉion “por ornamo aŭ por bagatelaj oportunaĵoj
de la vivo, nenion por utileco...”. *
 Oni trovos en tiu romano ne nur scenojn tuŝantajn, pledon
elokventan por la virinoj sed ĝustajn konsiderojn pri la sociaj
nejustaĵoj; pri la nejusteco de la leĝoj, de la moroj, de la
opinioj. La traduko komprenigas kiel merita estas la granda
reputacio de Eliza Orzeszko. *
*: Komentarioj pri la verko de Zamenhof el libro de la Esperantista
Centra Librejo kaj Belga Esperanto Instituto, Paris kaj Anvers, 1931.
Fino de la ekzerco.
18

20. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
3- Uzado de la verkoj de Zamenhof
 Baza principo:
Oni devas fari:
→ kritikan studadon de la verkoj de Zamenhof
en la originaloj –kaj ne nur tra komentarioj de aliuloj –,
→ studadon atentan kaj profundan
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
Kaj apliki tiujn originalojn
en la lernadon, uzadon kaj instruadon de la lingvo.
 Aplikado:
Neniu, ĝis hodiaŭ, komprenis pli pri internacia lingvo ol Zamenhof,
en teorio kaj en praktiko. Do, estas plej interese:
→ de tempo al tempo, reviziti liajn artikolojn kaj tezojn,
kaj (re)studi lian penson (rekte el la originaloj)
→ de tempo al tempo, relegi liajn tradukojn (precipe romanojn)
kaj atenti pri liaj solvoj por tiu aŭ alia traduko kaj esprimoproblemo
19

21. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
3- Uzado de la verkoj de Zamenhof
→ uzi liajn verkojn –poparte, kiel laborontaj tekstoj– en kursoj,
ĉu bazaj, ĉu mezgradaj, kaj precipe en paroligaj, tradukaj aŭ
porinstruistaj kursoj
Ekzemplo:
 Fabelo de Andersen: Malbela Anasido
 originala teksto netuŝita
 traduko (didaktika)
 vortlisto (listo de vortoj kun simpligitaj tradukoj)
 podetala vortstudado (vortoj, detalaj tradukoj, difinoj en
esperanto, sinonimoj, ktp.)
 la vorto kaj la frazo (ekzemploj de frazoj kun la studataj
vortoj)
Por tiuj lastaj –vortstudado, frazoj– mi uzas la Plenan Vortaron
de Grosjean-Maupin, klasikaĵo kaj plej fidinda al la fundamenta
esperanto, kvankam ĝi devas esti uzata zorgeme: ĉiam la leĝo
estu la Fundamento –Plena Gramatiko kaj Universala Vortaro –.
20

22. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
4- Bibliografio - kie trovi la originalan
Zamenhofon
Kelkaj libroj de/pri Zamenhof por ekkoni lian verkon
Fundamento de Esperanto
Deklaracio de Bulonjo-sur-maro
Lingvaj Respondoj
La Esperantisto
Artikoloj/Tezoj
Originalajhoj
Fundamenta Krestomatio
Proverbaro Esperanto
Fabeloj de Andersen
Hamleto
Georgo Dandin
Ifigenio en Taurido
La Batalo de l’ vivo
La Rabeno de Bahharahh
La Gimnazio
La Rabistoj
La Revizoro
Marta
Malnova Testamento
Atentu bone: preferu la plej malnovajn eldonojn, aŭ tiujn de aŭtoroj kiuj vere
sekvas/komprenas Zamenhofon kaj la Fundamenton de Esperanto. En la novaj
(ekde 1950, 1960) estas tro da sintrudo de modernuloj, kiuj kelkfoje aldonas
multegon da propraj ideoj al la lingvo, ŝanĝante kelkfoje detalojn, kelkfoje
gravajn erojn, tamen fine ŝanĝante la lingvan esencon de esperanto.
 Zamenhof, L.L., Esperanto Modelo: livro de leitura formado de escritos
originais do Dr. L.L. Zamenhof, selecionados e anotados por I.G. Braga,
FEB, 2-a, 1987 (1-a: 1938) → selektitaj kaj notitaj originalaĵoj de
Zamenhof. Ismael Gomes Braga bone konis la lingvon kaj ĝian esencon.
 Zamenhof, L.L., Esperanto: Essência e Futuro da Idéia de Língua
Internacional, FEB. → Teksto de la tezo “Esenco kaj estonteco de la ideo
de lingvo internacia”, flanke al la protugallingva traduko de I.G. Braga.
 Zamenhof, L.L., Fundamenta Krestomatio de la lingvo esperanto de D-ro L.L.
Zamenhof, The Esperanto Publishing Co. Ltd., 17-a, 1954. → Tre bona
21
eldono. La originalo ankaŭ estas havebla el la Interreto.

23. Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
4- Bibliografio - kie trovi la originalan
Zamenhofon
 Zamenhof, L.L., Fundamento de Esperanto, preferu la plej malnovajn
eldonojn. Baza dokumento de ĉiu esperantisto. Tralegu ĝin tute kaj
atente!!!
→ Ekzistas eldono de Edistudio, 1991, kun tre konfuzaj antaŭ kaj
postparoloj. Plejbone uzi nur la originalan tekston.
 Zamenhof, L.L., Originala Verkaro, eldonis J. Dietterle, Ferdinand Hirt &
Sohn, 1929. → Ĝi enhavas multajn originalajn tekstojn de Zamenhof,
inter ili la projektitan kaj la definitivan “Teksto de la Deklaracio” de
Boulnjo-sur-maro.
 Holzhaus, A, Doktoro kaj Lingvo Esperanto, Fundumo Esperanto, 1969.
→ Verko plena de informoj pri Zamenhof kaj esperanto, kun originalaĵoj,
iom ĥaosa en la prezentado, sed tre bonkvalita laŭ la enhavo.
Multaj verkoj de Zamenhof estas troveblaj en la Interreto. Elŝarĝu ilin kaj elektu
viajn preferatajn. Ĉiam (re)legu la verkojn de Zamenhof, atentante pri iliaj stilo
kaj enhavo. Ne fleksiĝu al la tento de la neologisma trouzado: prefere lernu kiel
uzi la kunmetaĵo-sistemon de la lingvo, modele uzita de Zamenhof en liaj
verkoj.
22

24. 42-a Brazila Kongreso de Esperanto
Rio-de-ĵanejro
julio 2007
Zamenhofa Verkaro: Superrigardo
FINO...
Mi klopodis tiom, kiom eble, kontroli la vortojn/uzadojn ene de ĉi tiu
Mi klopodis tiom, kiom eble, kontroli la vortojn/uzadojn ene de ĉi tiu
prezentado, uzante precipe la Plenan Vortaron de Grosjean-Maupin.
prezentado, uzante precipe la Plenan Vortaron de Grosjean-Maupin.
Mi kutime uzas: • precipe vortojn fundamentajn (de la Universala Vortaro)
Mi kutime uzas: • precipe vortojn fundamentajn (de la Universala Vortaro)
solajn aŭ kun prefiksoj/sufiksoj — pafi, timo, revi, doni, amo, multo; pafilego,
solajn aŭ kun prefiksoj/sufiksoj — pafi, timo, revi, doni, amo, multo; pafilego,
timego, revanta, elreviĝo, eldono, aldono, malamo, malmulte ktp. — ;; • multajn
timego, revanta, elreviĝo, eldono, aldono, malamo, malmulte ktp. — • multajn
kunmetaĵojn el ĉi tiuj vortoj, kiuj konsistigas sisteman ekonomian vortri ĉecon
kunmetaĵojn el ĉi tiuj vortoj, kiuj konsistigas sisteman ekonomian vortri ĉecon
de la lingvo —piediri, ĉeesti, apudesti ktp. —; kaj ankaŭ • kelkajn
de la lingvo —piediri, ĉeesti, apudesti ktp. —; kaj ankaŭ • kelkajn
neologismojn vere bezonatajn :: unue tiujn de la aldonoj de la Lingva Komitato
neologismojn vere bezonatajn unue tiujn de la aldonoj de la Lingva Komitato
de UEA (nune Akademio de Esperanto), due tiujn zamenhofajn, kaj trie
de UEA (nune Akademio de Esperanto), due tiujn zamenhofajn, kaj trie
neologismojn el aliaj fontoj (vere internaciaj, se mi povas tion konstati). La
neologismojn el aliaj fontoj (vere internaciaj, se mi povas tion konstati). La
gramatiko estas strikte fundamenta.
gramatiko estas strikte fundamenta.
Se vi rimarkis ion kontraŭ-fundamentan, bonvolu kontakti min:
Se vi rimarkis ion kontraŭ-fundamentan, bonvolu kontakti min:
luiz_claudio_o@hotmail.com
luiz_claudio_o@hotmail.com
SEM
La materialo montrita ĉi tie troviĝos en la paĝaro de
La materialo montrita ĉi tie troviĝos en la paĝaro de
Societo Esperantista de Minaso: www.esperanto-mg.org.br
Societo Esperantista de Minaso: www.esperanto-mg.org.br
23
Dankon pro via atento!