2. Programma Dag 1
• Ontvangst
• IntroducCe & Kick Off Leo van den Brand
• Spelregels
• VerwachCngen
• De Wereld
• De Delta
• Lunch
• Ons Verhaal
• Stand van Zaken
• Meest Wenselijke Toekomst
• Eten
• Vervolg Toekomst
• Slot
3. Programma Dag 2
• Aanvang
• Belangrijkste Thema’s
• Doelen
• Taakgroepen & AcCon Plannning
• Terugblik en volgende stap
• Slot
4. Spelregels
• PeSen bij de deur
• Alle percepCes hebben waarde
• Dialoog=voertaal, luisteren
• Verantwoordelijk voor eigen leerproces
• Oneens zijn is legiCem, zoeken van
gemeenschappelijke basis
5. Open Systeem Denken
Open systemen - organisaties
We maken plannen De omgeving
en veranderen de voorziet ons van
omgeving kansen en
Het systeem heeft
beperkingen
geschiedenis
Aanpassend identiteit, cultuur
plannen!
competenties
We leren ervan
Mensen
Het verandert ons
hebben aspiraties
Puzzel leren!
6. De aanpak
Belangrijke veranderingen in de wereld
Trends – krachten die ons beïnvloeden
Gezamenlijke voorgeschiedenis
Het huidige systeem
Behouden, loslaten, creëren
Gewenste toekomstvisie
Strategieën
Actieplannen
Einde van de Search Conference
Uitdragen in de organisatie
Uitvoeren van de acties
10. VerwachCngen groep 2
• Nieuwe perspecCeven
• Koppeling land en water versterken
• Uniek gebied maar
– Veel belangen
– WeSen en regels
• Ontwikkelingskansen
• Boven het hullie‐zullie denken uitsCjgen
• Nieuwe dingen ontwikkelen als voorbeeld voor andere Delta’s,
‘Zeeland Bruist’
• Ruimte voor nieuwe ontwikkeling
• Ruimer denken
• Meer duidelijkheid waar dingen wel/niet mogen
11. VerwachCngen groep 3
• Raakvlakken vinden
– Tussen sectoren
– Met land
• Meer mogelijkheden waterrecreaCe
– Diversiteit
– Kwaliteit
• Flexibiliteit binnen Natura 2000
• Keuzes in beeld
– Waar sCmuleren?
– Economie/ecologie
• MulCfuncConaliteit
• Wat kan samen en wat niet?
• Wensen uitspreken & concreet maken
• Alle ingrepen dragen bij aan kwaliteit van het geheel
• Helderheid en daarna ruimte om te handelen ‘ in de geest van’
• Proces: standpunten objecCveren
• Vertrouwen
• 80‐20 regel
13. Veranderingen in de wereld
• Mensen zoeken een betekenis in hun bestaan, hebben aspiraCes, idealen. Ze
streven naar zaken die we misschien nooit helemaal kunnen verwezenlijken
(kenmerk van een ideaal)
• Maar die gedrevenheid is alCjd weer de brandstof om te veranderen, te creëren, te
innoveren
• Opdracht plenair: benoem de veranderingen, bewegingen, trends in de wereld van
de afgelopen Cen jaar die van significante betekenis zijn voor ons bestaan
• Opdracht in kleine groep 1.: Kijk naar de database op de muur en produceer in niet
meer dan vier stellingen wat de meest waarschijnlijke wereld in 2028 zal zijn.
M.a.w. als deze trends,veranderingen hun beloop hebben hoe ziet de wereld er
dan uit
• Opdracht in kleine groep 2.: Kijk naar de database op de muur en produceer in niet
meer dan vier stellingen wat de meest wenselijke wereld in 2028 zal zijn. M.a.w.
wanneer we bewuste invloed uitoefenen, inspanningen leveren op bewegingen,
veranderingen en trends in de wereld
14. Veranderingen in de wereld
Database 1
• SchaalvergroCng winkelketens
• Verpretparking
• Minder krantenlezers
• Zon‐ en windenergie
• Opkomst regiobranding
• Toename natuurrampen
• Wegvallen voorzieningen
• Trek naar de steden
• Mobieltjes
• Hyves enzo
• ruimtetoerisme
15. Veranderingen in de wereld
Database 2
• Cradle 2 Cradle
• Angst in de poliCek
• Versnelling verandering wereld
• Begin holisCscher denken
• Secularisering
• Duurzaamheid
• Streekproducten
• Aquacultuur
• Bouwen met natuur
• Bosman arrest
• Belevingseconomie
• InformaCeovervloed
• stress
16. Veranderingen in de wereld
Database 3
• Goedkoop vliegen
• Crisis financiële sector
• Klimaat
• Toename mobiliteit
• Individualisering
• PrivaCsering
• Opkomst van China
• PoliCe=dood
• Europa
• Globalisering
• MulCculturalisering
17. Veranderingen in de wereld
Database 4
• Natura 2000
• KetenintegraCe
• ZZP‐ers
• Laptops
• Verdwijnen historisch besef
• Mok ook hebben
• Ecological footprint
• Kerntaken
• Meer ambtenaren
• Toename afval
• Scheiden afval
18. Veranderingen in de wereld
Database 5
• 1‐persoons huishoudens
• Nieuws per seconde
• Goedkope 1e levensbehoene
• Zingeving
• Integriteit
• Claim Noordpool
• Zoetwateroorlog
• Bezuinigingen
• Verantwoordelijkheidsbesef
• DecentralisaCe
• Reclame
• Echtscheidingen
• Invloed van religie
• Toename oppervlakkigheid
• ontkerking
19. Veranderingen in de wereld
Database 6
• Wellness
• Verarming plaSeland
• Complexe verhoudingen
• Monopolie posiCe van grote bedrijven op agrarische sector
• Gevoelens van onveiligheid
• Verschil rijk‐arm
• Veel honger in de wereld
• Media hypes
• Obama
• Toenemende luxe
• Nieuwsbeeld verandert
• Dierenrechten
• Toenemend energieverbruik
• Zoek naar rust en ruimte
20. Veranderingen in de wereld
Database 7
• Eindigheid olie economie
• Milieucrisis
• Internet opkomst
• Meer.Minder vrije Cjd
• Inzich dat we deltawateren moeten verbinden
• Tijd voor inspiraCe
• Gebrek daadkracht
• SchaalvergroCng transport
• Val communisme
• Schaarse ruimte
• Arbeidsmigranten
• Niets kan
• Krimp bevolking hier
• Onbegrensde mogelijkheden
21. Veranderingen in de wereld
Database 8
• Langer leven
• Alles kan
• Toename wereldbevolking
• Georganiseerd terrorisme
• Aids
• Tweeverdieners
• Nieuwe watersporten
• Meer regels
• Afnemend draagvlak voor de natuur
• Ontpolderen
• Ontstaan bio‐industrie
• Ecologische landbouw
• Groene stroom
• Exorbitante zelfverrijking
22. De wereld 2028
Wensbeeld: groep 1
• Ruimte voor wonen‐werken‐welzijn
– IdenCteit
– Duurzaamheid
– Gemeenschapszin
– Gezondheid
• Nieuwe verbindingen/benadering
– Water
– Land
– Woon/werkplekken
– Nieuw economisch systeem
– Nieuw bestuurlijk systeem
• Club van Rome ‐> Toen / Nu anders ‐> ‘ Grenzen aan de keuzes’
23. De wereld 2028
Wensbeeld: groep 2
• Betere verdeling welvaart
• Klimaatverandering opgepakt/adaptaCe
• Duurzame economie
24. De wereld 2028
waarschijnlijke wereld: groep 3
• Verschuiven producCecentra naar het Oosten
• Uitsterven Babyboomers
– Minder vrijwilligerswerk
– Toename ouderenzorg
– Economische draagkracht
• Rampen + meer epidemieën
• Schaarste
– Energie
– Zoetwater
– Voedsel
• ZeespiegelsCjging
• InnovaCe
• Overheid raakt gevangen in eigen regels
• Geen provincies meer ‐> regio’s, meer samenwerking
• EU‐> meer/minder eenheid
• Globalisering – regiionalisering
• Virtueel 2028
25. De wereld 2028
waarschijnlijke wereld: groep 4
• Minsten 28% van de energie is duurzaam
opgewekt
• Meer decentrale opwekking van energie
(zelfvoorzienend)
• Verstedelijking zet door
• Toegenomen conflicten a.g.v. Klimaat/
demografie/funcCes
• Afnemende privacy + individualisering,
vluchCge gemeenschappen
26. De wereld 2028
waarschijnlijke wereld: groep 5
• De mobiliteit is niet afgenomen in 2028 en de
crisissfeer blijn
• Effecten klimaatrampen op de mondiale
migraCestromen zijn klein
• Het economisch zwaartepunt verschuin van West
naar Oost
• Versterking individualisering (verplatng, post‐
materialisme went ook, extremen worden groter
• Alle veranderingen blijken marginaal te zijn, maar
de communicaCe daarover gaat steeds sneller.
27. Omgevingsscan
Omgevingsscan
• De deltawateren staan in een veld van vele externe
(f)actoren en krachten. Deze hebben directe invloed
op hoe de wateren zich naar de toekomst kan
ontwikkelen
• Opdracht: breng deze (f)actoren in beeld en benoem
de vier belangrijkste (per groep)
21‐10‐09
34. Gezamenlijke geschiedenis
• Als we een toekomst gaan bouwen is het belangrijk
sCl te staan bij waar we vandaan komen, te weten op
welke schouders we staan. Gooi nooit het kind weg
met het badwater
• Opdracht: geef, voor zover je terug kan gaan, de
belangrijkste momenten, dieptepunten en mijlpalen
aan in de geschiedenis van Zeeland
35. Gezamenlijke Geschiedenis (1)
• Zeeland is in de Gouden Eeuw een sterke provincie, gericht op handel
en de omgeving
• Havens en waterwegen geven Zeeland in de Middeleeuwen en
Gouden Eeuw een belangrijke positie
• 1953, de overstroming richt de blik van NL/Den Haag op Zeeland
• 1953, Zeeuwen gaan met de rug tegen het water staan
• De Deltawerken 'overkomen' Zeeland
• Zeeland is een land van visserij, landbouw en handel
• De bruggen tussen de eilanden maken verbinding met de omgeving
mogelijk. Zeeland(ers) word(en) opener, er komen mensen van
'buitenaf' Zeeland wonen
21‐10‐09
36. Gezamenlijke Geschiedenis (2)
• 2e helft 20e Eeuw, het massatoerisme komt op nadat de bruggen
Zeeland openen voor de rest
• Verarmde boeren vinden nieuwe inkomsten in de toeristische sector
• Op de moergronden kon je niets verdienen, je moest wel naar nieuwe
manieren van ondernemerschap kijken
• Zeeland kent een geschiedenis van ondernemerskracht vanuit
armoede
• Zelfs in 1978 waren er nog veel mensen die nog nooit van 't eiland af
waren geweest
• Heersend gevoel dat dingen ons 'overkomen', o.a. door toedoen van
Den Haag, Antwerpen, etc.
• Na opening van de bruggen en de start van de Deltawerken komen er
veel 'nieuwe Zeeuwen' naar Zeeland
• Het moet blijven zoals het is
• Buitendijkers (import) praten, binnendijkers blijven vaak stil
44. Meest Wenselijke Toekomst
Deltawateren 2028
• Opdracht: Formuleer in niet meer dan vijf
stellingen met je groep de meest wenselijke
toekomst van Deltawateren in 2028
45. Wenselijke toekomst: groep 1
• Proces
– 2015: vertrouwen en draagvlak bij burgerij & bestuur
– Hearings/dialoog‐> samen maken en dan besluiten
• Inhoud
– 2028: ecosysteem is hersteld + SR vergroot (hogere bruggen,
capaciteit sluizen
– Vloeiende samenwerking beroepsvaart, visserij, watersport
– Voor elk bekken een gebiedsplan waarin nieuwe mogelijkheden
voor de relaCe water‐land zijn benut en een robuuste veiligheid
is gerealiseerd. We zijn deels gevorderd met de realisaCe
– Proefgebied ‘ Brede Kustzones’ met flexibele funcCes/
bestemmingen. Wij zijn in staat geweest een nieuw concept
voor de veiligheid neer te zeSen dat wereldwijd toegepast
wordt.
46. Wenselijke toekomst: groep 1
(vervolg)
• Tijdelijk bouwen (25‐30 jaar) in dynamische Delta
• Natuurgebieden wisselen in dynamische delta
• Meentgronden met zilte en minder zilte bestemming
• Er is perspecCef voor de havenontwikkeling in Antwerpen, Zeebrugge,
Vlissingen, etc.
• Schelpdiersector heen duurzame oplossing voor zaad en kweek (richten
op technologie)
47. Wenselijke toekomst: groep 2
• 2015: VZM zout + geCj, winter en zomerpeil
omdraaien
• 2020: Brouwersdam doorlaat geCjdencentrale
– Grevelingendam open naar VZM
– Bergen op Zoom aan zee
• 2028: VZM + Grevelingen kwaliteitsimpuls, water ++
wonen ++ werken
• Zeeland voedings/motor voor stedenrij
49. Wenselijke toekomst: groep 4
• Wij hebben een gespreksgroep opgezet waarin we
elkaar vertrouwen hebben gegeven en hebben
geprobeerd een teamgevoel op te bouwen. Doel was
de gemeenschappelijke belangen zo goed mogelijk tot
hun recht te laten komen en zo nodig concessies te
doen
• Nu hebben we bereikt dat de funcCes van de
Deltawateren duurzaam samengaan
• We hebben meervoudig ruimtegebruik gerealiseerd, en
waar dat iet lukt zijn funcCes duidelijk gescheiden
• Zeeland heen zich als gevarieerd en uniek duurzaam
watersportgebied in de markt gezet
50. Belangrijkste thema’s & concepten
Deltawateren 2028 uit wenselijke
toekomst groepen
A. Proces, vertrouwen en draagvlak
B. Gebiedsplan per bekken + kernwaarden
1. Ecologisch systeem hersteld
2. Vloeiende samenwerking (functies, inhoud)
3. Flexibele ruimte, o.a. Bredere kustzones, proefgebied w‐schelde
4. Zeeland onderdeel van Groen/Blauwe Oase Stedenring
5. Schelpdierensector heeft duurzame oplossing (voedsel met
toegevoegde waarde)
6. Haven & Transport
7. Zeeland uniek duurzaam gevarieerd watersportgebied
8. Duurzame energie wind en water
51. Wegingscriteria: groep 1
• In welke mate draagt aspect concreet bij aan
“climate proof Delta”
• In welke mate draagt aspect bij aan bevorderen
van economische vooruitgang en vitaliteit?
• In welke mate draagt aspect bij aan ecologisch
gezond systeem
• In welke mate draagt aspect bij aan welbevinden
van de bevolking
Voorkeur: 3, 5, 7, 6/9
55. Belangrijkste thema’s & concepten
Deltawateren 2028 gewogen op basis
van criteria
A. Proces, vertrouwen en draagvlak(weging 3)
B. Gebiedsplan per bekken + kernwaarden
1. Ecologisch systeem hersteld (weging 7)
2. Vloeiende samenwerking (functies, inhoud) (weging 2)
3. Flexibele ruimte, o.a. Bredere kustzones, proefgebied w‐schelde
(weging 3)
4. Zeeland onderdeel van Groen/Blauwe Oase Stedenring (weging 8)
5. Schelpdierensector heeft duurzame oplossing (voedsel met
toegevoegde waarde) (weging 2)
6. Haven & Transport
7. Zeeland uniek duurzaam gevarieerd watersportgebied
8. Duurzame energie wind en water
56. Van denken naar doen
We hebben met elkaar besloten dat alle thema’s en
conclusies belangrijk zijn voor de toekomst van de
Deltawateren
Na de weging hebben we in overleg besloten om met
alle concepten aan het werk te gaan
21‐10‐09
57. Gebiedsgericht werken
• In het gesprek komt naar voren dat het pracCsch is, zowel voor het
omgevingsplan 2015 als de toepasbaarheid, om de concepten te linken
aan gebieden alvorens over te gaan tot doelen, strategie en acCeplannen
• De gebieden die we hebben geselecteerd zijn Oosterschelde Volkerak‐
zoommeer, Grevelingen
• Besloten wordt de Westerschelde even te ontzien, maar niet los te laten
• Rond de drie gebieden hebben zich drie taskforces geformeerd
• De taskforces zijn begonnen met een eerste verkenning van het gebied
• Na de eerste verkenning met alle taskforces besproken te hebben heen
men de thema’s en concepten van de meest wenselijke toekomst 2028
tegen het gebied aangehouden. De bedoeling hiervan was om te kijken of
we voldoende uit de voeten kunnen met deze gebiedsgerichte methode.
58. Verkenning: taskforce Volkerak‐
zoommeer
• Verbeteren waterkwaliteit
– VZM‐> zout
• Waterberging VZM calamiteit
– Aantakking Grevelingen?
• RecreaCe watersport/toerisme
– Toename vanuit HHV
– Bergen aan Zee ‐> sluiscap. Oostrand Flakkee
– Verbinding met Grevelingen! Aquaduct, brug over open verbinding
• Wonen aan het water (kust Overflakkee Brabant)
• Schelpdierkweek/aquacultures
• Waterrand Brabant (integraal)
• Scheepvaartcorridor RoSerdam‐Antwerpen
59. Verkenning: taskforce
Oosterschelde
Sporen
• Verkenning zandhonger
– Maatregelen tegen zandhonger
– Herijking natuurdoelen
• Ontwikkelplan Oosterschelde ‐> water + omliggende zones
• Uitdragen waarde Oosterschelde door inwoners, bedrijven, gemeenten, etc.
Par*jen
• NaConaal Park Oosterschelde = 7 gemeenten, provincie, ministeries, natuur en milieuorganisaCes, Recron, Waterschap
• Werkgroep strategie Oosterschelde
Noodzakelijke ac*es
• Lopende iniCaCeven/rapporten inventariseren
• Gebied ayakenen
• Nieuw proces afspreken met parCjen
• Gezamenlijke projectgroep samenstellen
• Menskracht en financiën bij elkaar zoeken
Vraagpunten
• Zandhonger oplossen
• Toekomst Oosterscheldekering
• Plaats en grooSe jachthavens
• Schelpdiervisserij
• Waterkeringszone rondom Oosterschelde
• Verbinden achterland met water
• Economische acCviteit gelinkt aan Oosterschelde
• Toenemende druk door goederenvervoer
60. Verkenning: taskforce
Oosterschelde (vervolg)
• Een werkgroep Oosterschelde samenstellen
uit bestaande groepen + commiSment
• Pilotprojecten brede waterkeringszone veilige
dorpen aan het water (Colijnsplaat en
Bruinisse)
• 2e proef zandhonger o.b.v. Resultaten studie
en 1e proef
62. Volgende stappen
• Over 2 weken (4 november) afstemming met coördinatoren van de
taskforces over concept‐omtwerp plan van aanpak
• Over 6 weken task forces bij elkaar (rond 30 november)
– Voortgang Plan van Aanpak Deltawateren 2015 ‐> 1 juni 2010 gereed
• Grevelingen
• Volkerak
• Oosterschelde
– Hoe staan we met de afgesproken ‘AcCe’?
