Onderwijsinnovatie grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Eindhoven.

1. 18 19
VIVES 150 VIVES 150
tekst: Marcel Kesselring18
Amsterdam
834.119 inwoners
Aantal leerlingen
• Basisonderwijs: 31.047 leerlingen
• Voortgezet onderwijs: 35.557 leerlingen
• MBO: 16.781 studenten
• HBO: 25.643 studenten
• Universiteit: 30.690 studenten
Wethouder:
Simone Kukenheim [D66]
Onderwijsagenda:
Amsterdam streeft naar goed onderwijs voor alle Amsterdamse leerlin-
gen en wil scholen hierbij ondersteunen. Dit doet zij de komende jaren
door het uitvoeren van de Amsterdamse Lerarenagenda, die is gericht
op de ontwikkeling van leraren en schoolorganisaties en de aanwas en
begeleiding van nieuwe leraren.
De kern van de Lerarenagenda is dat leraren en schoolleiding zelf
bepalen wat goed onderwijs is en hoe zij daar het beste aan kunnen
werken. De gemeente faciliteert dit.
De Lerarenagenda is gericht op het primair onderwijs [po] en het voort-
gezet onderwijs [vo] in de stad en bestaat uit de volgende drie lijnen:
• Professionalisering zittende leraren
• Amsterdamse Lerarenbeurs
• Professionele schoolontwikkeling en kwaliteit
• Amsterdamse Scholenbeurs
• Voldoende aanwas en begeleiding van nieuwe leraren
Onze Nieuwe School
Onze Nieuwe School is een zoektocht van de gemeente Amsterdam en
Kennisland naar schoolmakers met innovatieve plannen voor Amster-
damse scholen. Amsterdam heeft extra onderwijsplekken nodig om de
verwachte leerlingengroei op te vangen. Tegelijkertijd is het stichten
van een nieuwe school in Amsterdam binnen de huidige wetgeving
lastig. Iedereen die een idee of plan heeft voor een nieuwe school kon
meedoen met de ‘challenge’. Het uitgangspunt: ervoor zorgen dat er
een verbreding komt van het huidige onderwijsaanbod waarbij rekening
wordt gehouden met de wensen van leerlingen en ouders. De zoektocht
leverde 124 plannen op voor vernieuwend onderwijs in de stad.
Uiteindelijk zijn er vier schoolmakers gekozen die een nieuwe school
mogen starten in Amsterdam.
De vier schoolmakers die een nieuwe school mogen starten in
Amsterdam zijn:
• Laterna Magica 0-18 – doorgaande leer- en ontwikkellijnen van 0 tot
18 jaar, waar geen scheiding is tussen kinderopvang en onderwijs.
• KIEM [voortgezet onderwijs] – actief onderwijs voor tieners met oog
voor de specifieke talenten van jongens.
• Klein Amsterdam [primair onderwijs] – een tussenruimte waar
school, thuis en de stad samenkomen.
• De Alan Turingschool [primair onderwijs] – leidt kritisch denkende
wereldburgers op
KIEM
Veel jongeren halen op school niet het maximale uit zichzelf omdat ze
zich niet thuis voelen in het huidige systeem van stilzitten en luisteren.
KIEM is een onderwijsinitiatief dat is afgestemd op het ontwikke-
lingstempo, de interesses, de talenten en de bewegelijkheid van [vooral]
jongens. Leerlingen krijgen bij KIEM de mogelijkheid te ontdekken wat
hun ambities en talenten zijn en wat zij hiermee kunnen bereiken, voor
zichzelf als individu en in de samenleving. Centraal hierin staan vier
pijlers: de didactiek [motiverend en doe-gericht], maatschappelijke
vorming [authentiek leren], het leraarschap [naast didacticus vooral
• Toespraak wethouder Van Engelshoven bij
de opening van het schooljaar 2015-2016
• www.amsterdam.nl/publish/pages/755181/bijlage_1_-_amsterdamse_
lerarenagenda_po_en_vo_pdf-lr.pdf
• www.kijkoponderwijs.nl/images/UOA__beleidsagenda.pdf
• www.onzenieuweschool.nl/
• statline.cbs.nl/
THE BIG FIVE HIGHLIGHTS
1
3
4
ook pedagoog] en oudercontact [partnerschap].
KIEM ziet school als een plek om je te ontwikkelen en waar je naast het
volgen van de lessen, leert hoe je zelf je toekomst kunt vormgeven.
Rotterdam
629.078 inwoners
Aantal leerlingen
• Basisonderwijs: 25.743 leerlingen
• Voortgezet onderwijs: 30.145 leerlingen
• MBO: 21.023 studenten
• HBO: 18.472 studenten
• Universiteit: 14.493 studenten
Wethouder
Hugo de Jonge [CDA]
Onderwijsagenda:
Het Rotterdamse onderwijsveld en de gemeente werken de komende
jaren binnen Leren Loont! op in totaal vijf thema’s intensief samen:
• Een vliegende start
• De beste leraren voor Rotterdam
• Werken aan vakmanschap
• Aansluiting onderwijs en jeugdhulp
• Kwaliteit door schoolontwikkeling
Onderwijsstad 2016:
Rotterdam is vanaf 1 oktober 2016 Onderwijsstad van het Jaar, Rot-
terdam wil het onderwijsjaar aangrijpen om onderwijsvernieuwing
verder tot stand te brengen onder het motto: Bouwen aan de toekomst.
Als Onderwijsstad is Rotterdam het komende jaar het ‘living lab’ waar
onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en andere partijen uit binnen- en
buitenland werken aan toekomstgericht onderwijs. De gemeente
organiseert een serie [inter]nationale evenementen op het gebied van
onderwijsvernieuwing, onderwijshuisvesting, voorschoolse educatie en
innovatie. Leraren kunnen onder meer bij elkaar een kijkje in de keuken
nemen tijdens Onderwijssafari’s en Rotterdam lanceert een toolkit
techniekonderwijs voor het primair onderwijs. Met ingang van school-
jaar 2016/2017 start Rotterdam met de Erasmus Excellentie Leergang
voor de meest ambitieuze leraren en is er een leerroutekaart met een
overzicht van de opleidingsmogelijkheden
Den Haag
519.411 inwoners
Aantal leerlingen
• Basisonderwijs: 14.391 leerlingen
• Voortgezet onderwijs: 26.802 leerlingen
• MBO: 12.854 studenten
• HBO: 16.174 studenten
• Universiteit: 7.357 studenten
Wethouder
Ingrid van Engelshoven [D66]
Onderwijsagenda:
Prioriteit is: ‘Ruimte voor professionele ontwikkeling in het Haagse
onderwijs’.
Den Haag zet in op drie fronten:
1. Kennisnetwerken. Dat betekent curriculumvernieuwing en
investeren op 21ste -eeuwse vaardigheden.
2. De professionele ontwikkeling van de leerkracht waarbij leerkrach-
ten en leidsters zich blijven ontwikkelen in de eigen bekwaamheid.
3. De ontwikkeling van school als professionele leergemeenschap.
Daarbij gaat het om alle activiteiten die de schoolleiding onder-
neemt om de kwaliteit van het onderwijs- en de professionaliteit
van de leerkrachten te bevorderen.
Den Haag heeft voor de komende jaren budget beschikbaar gesteld
om vernieuwende ideeën te stimuleren. Dit gaat niet over reguliere
pilots voor onderdelen van het Haags Educatie Agenda­beleid, maar
over ideeën die overeenstemmen met de laatste maatschappelijke en
wetenschappelijke inzichten. Aan deze vorm van ondersteuning worden
andere eisen gesteld dan aan de reguliere onderwijssubsidies.
Originaliteit is belangrijker dan meetbaarheid.
Haagse school innoveert
RKBS De Christoffel is een goed voorbeeld van een bestaande school
waar de goede dingen behouden blijven en nieuwe digitale en sociale
vaardigheden worden geïntegreerd in het onderwijssysteem. Niet indivi-
dualistisch leren, maar juist gericht op samen nieuwe zaken uit de echte
wereld ontdekken. Naast het volgen van innovatietrainingen, hebben
docenten een Smart Cube ontwikkeld met de nieuwste technologieën
en digitale leermiddelen. Een soort ‘live lab’ waarin leerlingen en
docenten kunnen experimenteren, leren en innoveren.
Kamerlid Michel Rog [CDA, Onderwijs] na een werkbezoek aan de
school: “Ik ben behoorlijk onder de indruk. Mooie combinatie van oude
en nieuwe werkvormen. Presentatietechniek leerlingen subliem!”
Utrecht
338.949 inwoners
Aantal leerlingen
• Basisonderwijs: 14.697 leerlingen
• Voortgezet onderwijs: 14.527 leerlingen
• MBO: 6.145 studenten
• HBO: 14.383 studenten
• Universiteit: 20.669 studenten
Wethouder
Jeroen Kreijkamp [D66]
Onderwijsagenda:
In de Utrechtse Onderwijs Agenda [UOA] worden de ambities
beschreven over het onderwijsbeleid in Utrecht. Dit gaat over
Utrechtse kinderen, hun talenten en de kansen die zij krijgen die te
ontplooien. Dit gebeurt in samenwerking met schoolbesturen,
welzijnsinstellingen en de gemeente Utrecht.
De hoofdlijnen voor de komende vier jaar zijn:
• een schoolloopbaan met perspectief voor iedere jongere
• een hoge kwaliteit en een breed aanbod van het onderwijs
• een aantrekkelijke stad met alle mogelijkheden voor leren en ont-
wikkelen
Onderwijsimpuls
De gemeente Utrecht wil een impuls geven aan de kwaliteit van het
onderwijs en de onderwijsinnovatie in Utrecht stimuleren.
De subsidie onderwijsimpuls voor kwaliteit en excellentie is voor
initiatieven die passen binnen de volgende thema’s:
• Competenties en vaardigheden voor de toekomst [21st century
skills]: Initiatieven die bijdragen aan vaardigheden voor de toe-
komst. Denk aan het leren werken met nieuwe technologische
ontwikkelingen en experimenten met competentiegericht onderwijs.
• Differentiatie: Initiatieven die inspelen op de leerbehoeften en –capa-
citeiten van jongeren en die gedifferentieerd leren mogelijk maken.
• Professionalisering: Initiatieven die ruimte geven aan bijvoorbeeld
docenten om te innoveren en bijdragen aan kennisdeling en
intervisie.
• Samenwerking met bedrijven en instellingen: Initiatieven die bijdra-
gen aan de uitwisseling tussen onderwijs en buitenwereld. Onder
andere het doen van onderzoek, stages, het ontwerpen en testen
van oplossingen, bedrijfsbezoeken en het geven van presentaties.
Eindhoven
224.794 inwoners
Aantal leerlingen
• Basisonderwijs: 8.825 leerlingen
• Voortgezet onderwijs: 10.428 leerlingen
• MBO: 5.054 studenten
• HBO: 8.646 studenten
• Universiteit: 6 557 studenten
Wethouder:
Jannie Visscher [SP]
Onderwijsagenda
Onderwijs is belangrijk, voor iedereen. Daarom richt de gemeente
Eindhoven zich samen met partners in de stad op:
• Het voorkomen van schooluitval en achterstanden
• Versterking van de aansluiting op de arbeidsmarkt
• Talentontwikkeling
• Vernieuwing van de huisvesting
2
5