Karbohidratet dhe klasifikimi

1. KARBOHIDRATET
ERVIS BALLA

2. Cfare jane karbohidratet?
• Karbohidratet janë komponime organike që gjenden në
të gjitha gjallesat por më së shumti tek bimët. Me
analizë kimike është vërtetuar se karbohidratet janë
komponime të përbëra nga karboni, hidrogjeni dhe
oksigjeni, ku raporti mes oksigjenit dhe hidrogjenit
është si te uji (2:1).

3. Karbohidratet kanë formulë të përgjithshme Cx(H2O)y prandaj mund
të duken si hidrate të karbonit. Por ky emër është në kundërshtim
me molekulat e karbohidrateve të cilat nuk përmbajnë ujë. Nga
përbërja kimike ato ndahen në aldoze dhe ketoze. Karbohidratet me
shije të ëmbël quhen sheqerna. Për nga struktura dhe hidroliza
ndahen në monosakaridet, disakaridet dhe polisakaridet.

4. Karbohidratet krijohen në bimët e gjelbra nga komponimet e thjeshta inorganike si
CO2 dhe H2O, gjatë procesit të fotosintezës , duke e shfrytëzuar direkt energjin e dritës së
diellit dhe klorofilin në bimë , sipas reaksionit.
6CO2 + 6H20 + energjia diellore + në klorofil = C6 H12 O6 + 6 O2

5. Monosakaridet
(sheqeri i thjeshtë)
(greqisht mono=nje, lat. s
charum-sheqer), janë
komponime të cilat
përbëhen vetëm prej një
molekule të sheqerit dhe
5-6 atome të karbonit,
dhe të tjerat të oksigjenit
dhe hidrogjenit.
Monosakaridet me
hidrolizë nuk mund të
ndahen në njësi më të
vogla d.m.th. nuk
hidrolizohen. Kanë dy
grupe funksionore:
grupin hidroksi -OH dhe
grupin (aldehid CHO,
keton >C=O)

6. Disakaridet janë
komponime që
përbëhen nga dy
molekulave të
monosakardieve. Ato
janë me origjinë
bimore(sakarozi dhe
maltoza) dhe
shtazore(laktozi)

7. Polisakaridet përbëhen
nga më shumë se
10 molekula të
monosakarideve.
Mehidrolizë shpërbashkohe
n në shumë molekula
monosakaridesh. Kanë
formulë Cn(H2O).
Polisakaridet më të
rëndësishme janë: amidoni,
celuloza dhe glikogjeni. Me
origjinë bimore janë
amidoni dhe celuloza
ndërsa me origjinë
shtazore është glikogjeni.

8. Polisakaridet formohen me
procesin e
polikondensimit.
Polikondensimi është
proces i bashkimit të
molekulave të vogla për të
formuar formula të mëdha
me eliminimin e
molekulave të vogla, siç
është zakonisht molekulat
e ujit. Kur në polisakaride
të gjitha tipat e
monosakarideve janë të
njëta, ato komponime
quhen homopolisakaride,
ndërsa kur monosakaridet
janë të ndryshme quhen
heteropolisakaride.