1. Δικτύωση νηπιαγωγών 38ης περιφέρειας με
στόχο την ενεργή προληπτική αντίδραση
απέναντι σε ζητήματα εκφοβισμού και βίας στο
σχολείο
1η συνάντηση
Παρασκευή, 29/12/2013
Μαρία Παπαδοπούλου

2. Πολλά από τα προβλήματα
αυτά συνυπάρχουν και
εμπλέκονται.
Χρειάζονται συνεκτίμηση,
ολιστική προσέγγιση.
Προβλήματα…
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται
αύξηση του ποσοστού των παιδιών
που αντιμετωπίζουν προβλήματα…
 Μάθησης
 Προσαρμογής στο σχολείο
 Συμπεριφοράς
 Κοινωνικότητας
 Γενικά στην ψυχοκοινωνική τους
ανάπτυξη (Rutter & Smith, 1995,
Χατζηχρήστου & Hopf, 1992)

3.  Τα αυξανόμενα προβλήματα
συμπεριφοράς αποτελούν μια ανησυχητική
πραγματικότητα στο σύγχρονο σχολικό
τοπίο.
 Η κρίση επηρεάζει παιδιά, γονείς,
εκπαιδευτικούς.
 Τα προβλήματα σχολικής τάξης θα πρέπει
να μελετηθούν και να τα δούμε ως
συμπτώματα βαθύτερων προβλημάτων
και δομικών ελλείψεων της ελληνικής
κοινωνίας και του ελληνικού σχολείου.
 Τα ζητήματα σχολικής τάξης συχνά είναι η
επιφάνεια του προβλήματος.

4. Ο ρόλος του
εκπαιδευτικού στο
σύγχρονο σχολείο…
Διαμεσολάβηση,
συμβουλευτική,
δημιουργία πλαισίου
που βοηθά την
ολόπλευρη ανάπτυξη
του κάθε μαθητή και
μαθήτριας…Κοινωνικά
Συναι-
σθηματι
κά
Διανοητικά

5. 1ο επίπεδο: Προληπτικές
δραστηριότητες δράσεις
 Καθημερινή ενσωμάτωση
κοινωνικών και συναισθηματικών
δεξιοτήτων στο πρόγραμμά μας.
 Ενεργής πρόληψη με σκοπό την
προαγωγή της ψυχικής υγείας των
μαθητών μας μέσω των
προγραμμάτων αγωγής υγείας.
 Διατύπωση σαφών κανόνων και
διαδικασιών.

6. 1Ο ΕΠΙΠΕΔΟ:
ΔΕΠΠΣ
-ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

7. Προσωπική & Κοινωνική Ανάπτυξη
Πιλοτική εφαρμογή
Νέο Σχολείο-Νέο Πρόγραμμα Σπουδών
Κοινωνικές
ικανότητες –
ενεργός
πολίτης
Προσωπική
ταυτότητα και
ενδυνάμωση
Επικοινωνία-
Αυτορρύθμιση

8. Η ενίσχυση της προσωπικής και κοινωνικής
ανάπτυξης στα παιδιά επιτρέπει:
• Λειτουργία με αυτονομία
• Αντιμετώπιση δυσκολιών και
επίλυση συγκρούσεων
• Σεβασμό στους άλλους και στους
κανόνες της ομάδας
• Αποδοχή των συναισθημάτων
τους και έλεγχο του τρόπου
έκφρασης τους
• Κατανόηση των συναισθημάτων
του άλλου
• Επικοινωνία και συνεργασία με
τους άλλους
Αναγνώριση του
εαυτού ως
μοναδικού
προσώπου με
ιδιαίτερες
ικανότητες και
αξία

9. 1ο & 2Ο Επίπεδο:
ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ
•ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
-ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ
-ΠΛΑΙΣΙΟ
ΣΧΟΛΙΚΩΝ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

10. Προγράμματα
Αγωγής Υγείας και
Εκπαιδευτικό υλικό
 Εκπαιδευτικά υλικά φορέων
εγκεκριμένα από το Υπουργείο
Παιδείας και Θρησκευμάτων που
προορίζονται για παιδιά
προσχολικής ηλικίας
 Κείμενα (παραμύθια, ποιήματα,
έντυπα, κ.ά.)
 Αυτοσχέδια κείμενα που φτιάχνει
η νηπιαγωγός με τα παιδιά
 Υλικό που σχετίζεται με τις ζωές
των παιδιών (φωτογραφίες, κ.ά.)
 Οδηγός νηπιαγωγού,
 Οδηγός γονέα, κ.ά.

11. Ο μεγάλος θυμός
Μιρέιγ Ντ' Αλλανσέ
μετάφραση:
Χριστίνα
Σιδηροπούλου
εικονογράφηση:
Μιρέιγ Ντ' Αλλανσέ
Ηλίβατον, 2008

14. 2ο επίπεδο:
 Παρεμβάσεις με «επίκεντρο»
μαθητές μας που εκδηλώνουν
κάποιες δυσκολίες που «επιμένουν»
με κίνδυνο –αν δεν
αντιμετωπιστούν- την εμφάνιση
σοβαροτέρων προβλημάτων.
 Ενέργειες σχετικά με παιδιά που
μετά τη συστηματική παρατήρησή
τους και το σχεδιασμό και
υλοποίηση ενός βραχύχρονου
προγράμματος, διαφαίνεται -με
βάση τις ενδείξεις συμπεριφοράς -ότι
μπορεί να υπάρχει κάποια
διαταραχή.

15. Π.Δ. 200/13-7-98 (ΦΕΚ 161 Α')
Οργάνωση και λειτουργία Νηπιαγωγείων, Άρθρο 9
 `Έλεγχος και εκτίμηση της ανάπτυξης των νηπίων - Παιδαγωγικές συναντήσεις -
Συνεργασία με την οικογένεια
1. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση της ανάπτυξης του νηπίου από το/τη νηπιαγωγό
στηρίζεται:
α. Στις πληροφορίες που παρέχει η οικογένεια για το ιστορικό της ανάπτυξης του νηπίου
και την εκτίμηση της συμπεριφοράς του στο οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον.
β. Στη συνεχή παρατήρηση της συμπεριφοράς των στάσεων και των δραστηριοτήτων του
νηπίου, όπως αυτή εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής και της καθημερινής
εργασίας στο νηπιαγωγείο.
γ. Στις εκτιμήσεις του/της νηπιαγωγού για το βαθμό ανταπόκρισης του νηπίου στους
επιμέρους στόχους του επίσημου αναλυτικού προγράμματος.
2. Πέντε ημέρες πριν από τη λήξη του τριμήνου και όποτε προκύψει ανάγκη, σε κάθε
νηπιαγωγείο πραγματοποιούνται, εκτός διδακτικού ωραρίου, συσκέψεις του διδακτικού
προσωπικού, όπου εκτιμάται η πρόοδος των νηπίων, ανταλλάσσονται απόψεις και
χαράσσονται οι γενικές κατευθύνσεις της λειτουργίας του νηπιαγωγείου. Στις συσκέψεις
αυτές μπορεί να πάρει μέρος και ο Σχολικός Σύμβουλος ή ο αρμόδιος Προϊστάμενος, όποτε
καλούνται από το διδακτικό προσωπικό ή οι ίδιοι το επιθυμούν.

16. 3ο επίπεδο:
 Αφορά μαθητές με διαγνωσμένες
ανάγκες (ειδικές, κ.ά.).
 Γονείς
 Σύμβουλος Γενικής Εκπαίδευσης
 Υποστηρικτικές υπηρεσίες
 Αντισταθμιστικές δομές
 Εξατομικευμένα προγράμματα
 Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής
 Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας
Εκπαίδευσης.

17. 1η δραστηριότητα: Πως αντιλαμβάνεστε την καλή
οργάνωση της τάξης σας
Καλή οργάνωση της τάξης Αποτελεσματική διαχείρισή της
Χαρακτηριστικά καλά
οργανωμένων τάξεων
 Τα παιδιά γνωρίζουν τι
αναμένεται να κάνουν και
γενικά να αισθάνονται ότι
μπορούν να το πετύχουν,
ή ξέρουν πως έχουν την
ανάλογη υποστήριξη
εφόσον τη χρειαστούν.
 Οι μαθητές διατηρούν αμείωτο το
ενδιαφέρον τους για τις
δραστηριότητες, οι οποίες
καθοδηγούνται διακριτικά από
τον εκπαιδευτικό.
 Ο «χαμένος χρόνος», η σύγχυση
και η διάσπαση προσοχής
ελαχιστοποιούνται.
 Διατηρείται καλός ρυθμός
εργασίας με τη χαλαρή κι
ευχάριστη ατμόσφαιρα.
(Παρασκευά Φ. & Καπογιάννη, Α. , 2008)

18.  Υπάρχουν σαφείς όροι.
 Λίστα με κανόνες.
 Όροι διακριτικής
καθοδήγησης, συνεπειών.
 Ενεργοποίηση τεχνικών
διαχείρισης
 Ανάπτυξη υπευθυνότητας.
 Παροχή ανατροφοδότησης.
 Διαδικασίες τάξης.
 Σχεδιασμός δραστηριοτήτων.
 Αναλυτικές ερμηνείες και σχόλια
προς τους μαθητές.
 Καλή και ασφαλής οργάνωση του
χώρου.
 (Παρασκευά Φ. & Καπογιάννη, Α. , 2008)

19. Ταξινόμηση απαντήσεων των ομάδων
εοιμόρφωσης σε τομείς
Φυσικός χώρος διδασκαλίας
(τόπος)
 Λειτουργικά οργανωμένος
χώρος (1)
 Ευδιάκριτα όρια κάθε
γωνιάς (2)
 Ξεκάθαρες γωνιές (3)
 Λειτουργικότητα χώρων –
γωνιών (4)
 Μεγάλη τάξη, σαφείς
γωνιές/υλικό σε καλή
κατάσταση (5)
 Τήρηση θεσπισμένων
κανόνων από παιδιά ή
νηπιαγωγό ή από κοινού (1)
 Κανόνες και εφαρμογή τους
(2)
 Κανόνες της τάξης από την
αρχή αναρτημένοι (3)
 Να εφαρμόζονται κανόνες
στην τάξη και από τη
νηπιαγωγό
Κανόνες

20. Κανόνες
 Τήρηση θεσπισμένων
κανόνων από παιδιά ή
νηπιαγωγό ή από κοινού (1)
 Κανόνες και εφαρμογή τους
(2)
 Κανόνες της τάξης από την
αρχή αναρτημένοι (3)
 Να εφαρμόζονται κανόνες
στην τάξη και από τη
νηπιαγωγό

21. 2η δραστηριότητα: Ενδεικτικές τεχνικές διαχείρισης και
επιρροής των προβλημάτων στη σχολική τάξη
 Δείχνουμε στα παιδιά πως έχουμε επίγνωση του τι συμβαίνει
στην τάξη.
 Αντιμετωπίζουμε παράπλευρες και αλληλένδετες καταστάσεις
(διευθέτηση παράλληλων καταστάσεων μέσω διακριτικής
παρατήρησης).
 Παρατηρούμε τον προσωπικό ρυθμό παρακολούθησης των
μαθητών μας καθώς κυλά μια δραστηριότητα (όχι μηχανική
διεκπεραίωσή της)
 Κατά την ενασχόλησή μας με ένα παιδί ή μια ομάδα παιδιών
προσπαθούμε τα υπόλοιπα παιδιά να μην μετατραπούν σε
παθητικό ακροατήριο.

22.  Ο ενθουσιασμός και η ποικιλία βοηθά ιδιαίτερα τους
μικρούς μαθητές μας
 Εστιάζουμε πάντα στη συμπεριφορά, ποτέ στην
προσωπικότητα και είμαστε σαφείς και ξεκάθαροι
Παράδειγμα:
-Εντοπίζουμε το μαθητή που πετά κάτι (Κατερίνα μην
πετάς το μαρκαδόρο στον Κώστα)
-Προτείνουμε μια επιθυμητή συμπεριφορά
(Παρακαλώ τοποθετήστε το μαρκαδόρο στο
ποτηράκι)

23.  Εξηγούμε γιατί μια μη επιθυμητή συμπεριφορά που
πρέπει να σταματήσει (εάν χαλάσει ο μαρκαδόρος δεν
μπορούμε να πάρουμε άλλον)
 Είμαστε ακριβείς και αξιόπιστοι και στοχεύουμε στην
τροποποίηση της μη επιθυμητής συμπεριφοράς
 Δε θυμώνουμε, δεν ταπεινώνουμε, δεν τιμωρούμε με
αυστηρότητα
 Δίνουμε έμφαση στη συμπεριφορά και όχι στην
προσωπικότητα

24. Ενδεικτικές τεχνικές διαχείρισης και επιρροής
των προβλημάτων στη σχολική τάξη
 Σχεδιασμένη αγνόηση (τεχνικές απόσβεσης) σε ελεγχόμενο
πλαίσιο.
 Σήματα
Παράδειγμα
-Κοιτάξτε το μαθητή που έκανε κάτι ενοχλητικό
-Σταματήστε την πρότασή σας και κοιτάξτε το παιδί
-Κουνήστε το κεφάλι σας δείχνοντας τη δυσαρέσκειά σας
 Έλεγχος μέσω προσέγγισης και διακριτικής επαφής
Παράδειγμα

25. Ενδεικτικές τεχνικές διαχείρισης και επιρροής
των προβλημάτων στη σχολική τάξη
-Πλησιάστε με ήρεμο τρόπο το παιδί που εκδηλώνει αρνητική
συμπεριφορά
 Ενισχύστε το ενδιαφέρον του παιδιού
Παράδειγμα
Μερικές φορές το παιδί χωρίς κανέναν προφανή λόγο
αποτραβιέται, ενώ μέχρι τότε συμμετείχε σε αυτό που γίνονταν
στην παρεούλα ή σε μια μικρότερη ομάδα. Παρακινώντας το παιδί
με κάποιον τρόπο του δίνουμε την ευκαιρία να επανασυνδεθεί με
τη δραστηριότητα. λ.χ. ρωτήστε τον κάτι για αυτό που συζητάτε,
αναδιατυπώστε κάτι που έχει κάνει πριν ή έχει πει, κ.ά.
 Βρείτε έναν εναλλακτικό , μη συνήθη τρόπο να κινητοποιήσετε το
ενδιαφέρον του παιδιού
 Αναζητήστε λύσεις από κοινού με τους μαθητές μέσω
διαπραγμάτευσης.

26. Ενδεικτικές τεχνικές διαχείρισης και επιρροής
των προβλημάτων στη σχολική τάξη
 Προβληματιστείτε σε σχέση με τη δυνατότητα κάποιων παιδιών να
ανταποκριθούν στην εργασία ή στη δραστηριότητα που κάνετε
 Αναδόμηση του προγράμματος
 Επανορθωτικός αποκλεισμός
 Φυσικός περιορισμός (με μη τιμωρητέο χαρακτήρα, αλλά
προστατευτικό).
 Σύνδεση ενός διαπληκτισμού με τις συνέπειες της πράξης
 Όχι επιπλήξεις του παιδιού σε «ανοικτή ακρόαση»
 Προτείνετε βρείτε μαζί με το παιδί τρόπους αλλαγής της
συμπεριφοράς
 Καθορισμός των ορίων
 Η οποιαδήποτε ανάλυση της συμπεριφοράς είναι προτιμότερο να
γίνεται κατά τη διάρκεια εξέλιξης του περιστατικού.

27. Κοινωνιόγραμμα
Το κοινωνιόγραμμα καθιστά
δυνατή την επισήμανση των
κοινωνικών ατόμων, το σύνολο
δηλαδή των σχέσεων που
περιβάλλουν κάθε άτομο.
Αποτυπώνει τις σχέσεις σε μια
ομάδα. Για ορισμένα άτομα οι
σχέσεις αυτές είναι πολυάριθμες,
γι άλλα λιγοστές.
Το κοινωνιόγραμμα είναι ένα
μέσο για την αποτύπωση των
σχέσεων μιας τάξης, μιας ομάδας.

28. Γιώργος Μαρία Κατερίνα Ελπίδα
Γιώργος
Μαρία =
Κατερίνα +
Ελπίδα ±
Σύνολο

29. Ατομικές συνεντεύξεις (μαγνητοφώνηση)
 Ζητάμε από το κάθε παιδί να κατονομάσει τον
καλύτερο φίλο του ή φίλη του και μετά άλλα
παιδιά που τα έχει φίλους ζητώντας σε όλες τις
περιπτώσεις να αιτιολογήσει γιατί επιλέγει τον
καθένα.
 Στη συνέχεια ζητάμε από το κάθε παιδί να
κατονομάσει τα παιδιά με τα οποία δεν έπαιζε
συνήθως και γιατί.

30. Κώστας
ΆγγελοςΜαρία

31. 3η συνάντηση
Σχέσεις σχολείου γονέων

33. Σκοποί των επιμορφωτικών συναντήσεων μας…
 Να συνδέσουμε την προηγούμενη γνώση μας στο θέμα, με
την καινούργια, και στη συνέχεια να τη μεταφέρουμε στην
τάξη μας.
 Να βελτιωθεί ή τοποθέτηση στην κοινωνική δομή της τάξης
των μη δημοφιλών παιδιών, των περιθωριοποιημένων
παιδιών.
 Να βελτιωθεί η συνεργασία γονέων –νηπιαγωγείου
 Να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες του Παρατηρητηρίου και
της Τοπικής Ομάδας Υποστήριξης για την Πρόληψη της
Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού
 Να ανταλλάξουμε καλές πρακτικές, να δούμε τι διευκολύνει ή
δυσχεραίνει το καλό σχολικό κλίμα.