1. BOYUN VE KOL AĞRILARI
Dr Mustafa ÇALIŞ
E.Ü. Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp
ve Rehabilitasyon AD.

2. Boyun ve kol ağrıları nedenleri
a) Servikal kord hastalıkları
1- Spinal kord tümörleri 2- Sringomiyeli
b) Servikal spinal kolon hastalıkları
1- Servikal disk lezyonları
2- Whiplash (hiperekstansiyon) travmaları
3- Servikal spondiloz
4- Enflamatuvar romatizmal hastalıklar
5- Enfeksiyöz hastalıklar
c) Brakiyal pleksus lezyonları
1- TOS 2- Tümör 3- Viral hastalıklar
d)Ağrılı omuz
e) Karpal tunel sendromu
f) Refere ağrılar
g) Arteritler

3. Boynun fonksiyonel nöroanatomisi
SSK: 7 vertebra ve 8 sinir kökü vardır
Servikal üst segment (Atlas ve aksis)
C1-Oksiput= Fleksiyon (10) ekstansiyon (25)
C1-C2= Rotasyon (90)
Servikal alt segment (C3-T1)
C2-C7= Kayarak fleksiyon, ekstansiyon, lateral fleksiyon ve
kombine rotasyon
Fonksiyonel ünite
1- ÖFÜ= Servikal vertebra ve İVD’ler
2- AFÜ= Faset eklemleri, arkus vertebra, PLL, Lig. Flavum,
unkovertebral eklem
Spinal kord
Spinal kord AP çapı yukarıdan aşağı doğru daralır
Kord basısı= miyelopati (ençok C4-C5-C6)

4. Sinir kökleri
*8 radiks vardır ve bir üst nöral foramenden çıkarlar
*Servikal radiksler birleşerek servikal ve brakiyal pleksusu
oluştururlar
*N.Phrenicus= C3-C4-C5
Biomekanik
.Ekstansiyon
.Fleksiyon
.Lateral fleksiyon + kombine rotasyon
.Lateral fleksiyon + kombine ekstansiyon
Boyun bölgesinin ağrılı yapıları
1-Ön segment= Vertebra, İVD, kaslar
2-Arka segment= PLL, faset, radiksler, dura, kaslar
*servikal sinir köklerinin inervasyonu nöral foramen içinde
sinuvertebral sinir tarafından sağlanır.

6. SERVİKAL SPONDİLOZ
İVD dejenarasyonu, vertebra kenarlarında osteofit
oluşumu bazen sinir kökü ve spinal kord basısı ile
birlikte giden bir hastalıktır.
-SS’da en sık C5-C6 sonra C4-C5 ve C6-C7
segmentleri etkilenir.
- Faset eklemlerinin dejenerasyonu= Servikal
osteoartroz
-Servikal spondiloz ve osteoartroz genelde birlikte
görülür.
-50 yaş üzeri= % 50, 65 yaş üzeri= %75

7. Disk dejnerasyonu:
-Ligaman gevşemesi
-Anüler protrüzyonu
-Osteofit
Servikal spondilozdan yakınma:
- Lokal ağrı
- Kas spazmı
- Kola yayılan ağrı ve uyuşma
*Radikülopati daha çok alt servikal sinir köklerinde saptanır.
Posterior kökler: dermatomal ağrı ve uyuşma ,duyu kusuru.
Anterior kökler: Miyotomal ağrı, kas güçsüzlüğü, refleks kaybı.

10. EK SEMPTOMLAR
1- Servikal spondilotik miyelopati
kord basısı= miyelopati
Sıklıkla radikülopati ve miyelopati birlikte bulunur.
*SSM; 4 ekstremiteye yayılan uyuşma keçelenme yanıcı
tarzda olabilen boyun hareketleri ve valsalva manevralarıyla
artan ağrılarla özellenir.
-Bası seviyesinde= 2.MN altında 1.MN bulguları
L’hermitte belirtisi (+)
SSM yapan nedenler:
-Bası
-Konjenital dar kanal (13mm)
-İnstabilite
-Spinal kord iskemisi
tanıda servikal MR önemlidir.

11. 2- Vertebrobaziler yetersizlik
Vertebral arter (C6-C2 transfer foramen)
-Osteofit basısı
-Periostiofitik ödem
-Servikal kolon boyunun kısalması (Disk dejenerasyonu)
Semptomlar:
-Drop atakları (Bilinç kaybı olmaksızın hipotoniye bağlı düşme)
-Ataksi
-Baş dönmesi
-Baş sersemliği
-Görme ve işitme bozuklukları
-Ekstremitelerde uyuşma ve paraziler
*Semptomlar ekstansiyon ve rotasyonla şiddetlenir
Tanıda US (Doppler) veya anjiografi yardımcı olur.

12. 3- Sempatik sinir sistemi semptomları
Sempatik liflerin basıya uğraması sonucu:
. Bulantı
. Terleme
. Sıkıntı
. Kızarma
. Başağrısı
. Claud Bernard Horner send (Miyozis, pitozis,
ekstoftalmi)
4- Yutma güçlüğü ve ağrı
5- Servikal anjina sendromu
C6-C7-C8 sinir kökü patolojileri;
prekordiyal miyotomal ağrıya neden olabilir

13. TANI
-Anamnez
-FM (Spurling testi, kompresyon testi, Valsalva testi)
-Görüntüleme teknikleri (Grafi, CT, MR)
-EMG ve SEP
TEDAVİ
-Konservatif tedavi
.İlaç tedavisi (NSAİD, Miyoralaksan, B1,B6,B12 )
.Collar (Özellikle radiks ve kök basılarında)
.FT (Yüzeyel ve derin ısıtıcılar, analjezik akımlar vb)
.Egzersiz
-Cerrahi tedavi

14. SERVİKAL DİSK HERNİASYONU
Disk herniasyonu: Nükleus pulposusun anulus
fibrosus liflerini yırtarak dışarı doğru fıtıklaşmasıdır.
*Sinuvertebral sinir ağrı oluşumunda önemlidir
*Lomber bölgeye göre insidansı çok nadirdir
*Kök basısından çok kord basısı görülür
Servikal bölgede disk protrüzyonunu önleyen faktörler
1-Sinir kökleri diski çaprazlamaz
2-Sinir, kanalı çok uzak lateralinden terkeder
3-Luchka eklemleri siniri anulustan ayırır
4-PLL çok güçlü yapıdadır
5-Nükleus diskin ön bölümünde yer alır
Posterior DH: Kord basısı Posterolateral DH: kök basısı
%70 C5-C6, %24 C6-C7’de görülür

15. SDH’de seviyeye göre semptom ve bulgular
KÖK ARALIK AĞRI YERİ HİS KAYBI REFLEKS GÜÇ
KAYBI
C5 C4-C5 Omuz, Üst kol Biseps Omuz
deltoid laterali Abd, ön
kol F
C6 C5-C6 Üst kol Ön kol Brakiorady Ön kol
laterali laterali, al, biseps süp,elbil
1.,2. par ekst.
C7 C6-C7 Ön kol 2. Ve 3. Triseps Önkol
dorsali Parmak eks, sup,
elb F
C8 C7-T1 Ön kol ve Ön kol ve Parmak
el ulnarı el ulnarı F,Ab,Ad

16. TANI
-Anamnez (Semptomlar boyun ekstansiyonu, öksürme ve
hapşırma ile artar)
-FM (Kompresyon testi genelde + tir, norolojik defisit’e ait
bulgular olabilir)
-Röntgen, CT, MR, EMG
TEDAVİ
-Konservatif tedavi
.İlaç tedavisi
.İstirahat
.Collar (yakalık)
.FT
-Cerrahi tedavi

17. BOYUN YUMUŞAK DOKU
YARALANMALARI
*Servikal sendrom
*Whiplash
*Ekstansiyon ve fleksiyon travmaları,
*Servikal strain
En sık: trafik kazaları, düşme, darbe, spor
kazaları
-Akut: %60 -Kronik: %40
*Whiplash travması (arkadan çarpma):
İnstabilite

18. Akut dönem:
-Başağrısı, görme işitme bozukluğu
-Şok, terleme, taşikardi, tremor
-Sinir kökü kompresyonu (Radiküler ağrı, kas
spazmı)
-Ligaman ve kapsülde ödem
-All’de gerilme ve yırtılma
Kronik dönem:
-Anüler protrüzyon -Osteofitik oluşum
-instabilite -Kapsüler hipertrofi

19. TANI
-Stres anamnezi
- FM
-Radyografi (Fraktür, dislokasyon)
İnstabilite: 2mm den fazla ayrılma
TEDAVİ
- Koruyucu tedavi
-Akut dönem: İmmobilizasyon (Collar 3-8 hafta)
İlk 24 saat buz, sıcak nemli kompresler
-Kronik dönem: İlaç tedavisi, FT, masaj,
traksiyon

20. PLEKSUS BRAKİYALİS LEZYONLARI
-Torasik outlet sendromu
-Pancoast tm
-Nörolojik amiyotrofi
-Viral hastalıklar
TORASİK OUTLET SENDROMU (TOS)
Brakiyal pleksus, subklavyan arterve vene bası yapan
değişik patolojiler TOS’a neden olur
*Servikal kot ve fibröz bant (Servikal kot sendromu)
*1. Kosta ve klavikula ( Kosta klaviküler sendrom)
*Skalen kaslar (Skalenus antikus sendromu)
*Pektoralis minör kası (pektoralis minör sendromu)

22. 1- Nörolojik belirtiler: (%90)
- Boyun ve kol ğrısı
- Duyu ve motor kusurlar
- Uyuşma ve iğnelenmeler
2- Arteryel belirtiler
- İskemik ağrı
- klodikasyon
- Ekstremitede yorulma, soğukluk, uyuşma
3- Venöz belirtiler
- Ağrı
- Şişme
- siyanoz
*En sık C8-T1 kökleri tutulur= Ulnar nöropati

23. 1-Skalenus antikus sendromu:
MSA ile MSM arsında damar sinir paketine
bası: TOS
Adson testi (Semptomları provake eder + )
Postür bozukluğu, emesyonel stres, mesleki
kullanım, radiks irritasyonu; skalen kas
spazmı
2- Servikal kot sendromu:
Servikal kot, fibröz bant, uzun transvers
proçes
Provakasyon testi (+) tir. Askıda kalma

24. 3- Kosta klaviküler sendrom:
1. Kosta ile klavikula arasında sıkışma
Yorgunluk, travma, postüral bozukluk
Abartılı asker pozisyonu (+)
4-Pektoralis minör sendromu:
PB, aksiller arter va ven kosta kafesi ile PM
kası arsında sıkışması
Hiperabdüksiyon manevrası (+)

25. TANI
-Anamnez, FM (Supra klaviküler fossa oskültasyonu)
-Ağrıyı provake eden manevralar
-Rose stres testi
-EMG, arteriografi, venografi
TEDAVİ
-Postürün düzeltilmesi
-İlaç tedavisi
-FT
*Esas prensip omuz kuşağı kaslarının güçlendirilmesi,
postür ve servikal egzersiz yaptırmaktır
-Cerrahi tedavi

26. AĞRILI OMUZ
Boyun ve kolun üst bölümüne yayılan ağrı
KARPAL TUNEL SENDROMU
Eldeki ağrı ve uyuşma omuza kadar yayılabilir
Ağrı geceleri fazla ve yanıcı tipte, Phalen veTinnel (+)
FİBROMİYALJİ
Yaygın ve kronik ağrılar, hassas noktalar, yorgunluk
MAS
Tetik noktalar, refere ağrı, en sık postür kaslarında
görülür (Trapez, levator skapula, SKM, pektoral, PVK)
SERVİKAL SPİNAL KORD HASTALIKLARI
Spinal kord tm leri, sringomiyeli
metastatik tm ler (Prostat %80, meme %60)

27. ENFLAMATUVAR ROMATİZMAL
HASTALIKLAR
*RA ve JRA üst servikal bölgeyi tutar
Faset sinoviti + PVK spazmı= Boyun ağrısı
*AS (sinovit + kapsül ve ligaman gerilmesi)=
Ağrı ve hareket kısıtlılığı
REFERE AĞRILAR
Göğüs ve karın patolojileri= Boyun ve kol ağrısı
İKH’da efor sonrası omuz ve kol ağrısı
Safra kesesi ve diyafragma= boyun ve kol ağrısı

28. OMUZ AĞRILARI
Dr. Mustafa ÇALIŞ
E.Ü. Tıp Fakültesi Fiziksel tıp
ve Rehabilitasyon AD.

29. Genel omuz şikayetleri:
* Ağrı
* İnstabilite
* Hareket kısıtlılığı
* Kuvvetsizlik
* Kilitlenme
* Krepitasyon
* deformite

30. OMUZUN FONKSİYONEL ANATOMİSİ
*Omuz C5, C6, C7’den inerve olur denervasyonu
çok nadirdir
Omuz Kompleksi: GHE, AKE, SKE, STE
Kemikler: Klavikula,skupula, humerus
Glenohumeral eklem:
-Küresel top-çukur eklemdir
-Stabiliteyi nonosseoz yapılar sağlar

31. Akromiyoklaviküler eklem:
Hareketin ilk 30 ve 100 derecesinden sonra
toplam 20 derece katılır
Korakoakromiyal ark: Korakoid çıkıntı,
akromiyon ve arada bağlantıyı sağlayan
korakoakromiyal ligamandan oluşur
*Humerus başı ile bu yapı arasında periartiküler
yumuşuk dokuların sıkışması klinik açıdan
önemlidir

32. Sternoklaviküler eklem:
Elevasyon, depresyon, protraksiyon,
retraksiyon, aksiyel rotasyon hareketlerine
katılır.
Skapulatorasik eklem:
Protraksiyon, retraksiyon, elevasyon,
depresyon, rotasyon hareketlerine katılır.

33. Kaslar:
Yüzeyel: pektoralis major, deltoit, trapez
Derin: Rotator kılıf kasları (RK)
- Subskapularis
- supraspinatus
- infraspinatus
- teres major
- Teres minör
Biseps braki
Gövde: Serratus anterior, rhomboidler, levator
skapula, latissimus dorsi
Bursalar: Subakromiyal, subskapular, subkorakoid,
infraspinatus

35. OMUZ AĞRISI YAPAN PATOLOJİLER
1- Rotator kılıf (RK) potolojileri
2- Bisipital tendon patolojileri
3- Omuz kapsülünün patolojileri
4- Glenohumeral eklem patolojileri
5- Diğer eklemlerin patolojileri
6- Kemik patolojiler
7- Miyofasiyal ağrı sendromu (MAS)
8- Sinir kaynaklı patolojiler
9- Metabolik ve endokrin kaynaklı patolojiler
10- İç organlardan yansıyan ağrılar

36. SUBAKROMİYAL SIKIŞMA SENDROMU
(Impingement Syndrome)
Korakoakromiyal ark ile humerus başı arasında;
-Supraspinatus tendonu
-Kapsül üst bölümü
-Subakromiyal bursa
-bisipital tendon’un
sıkışması sonucu bu sendrom gelişir.
Etyopatogenez:
*Vasküler, dejeneratif, travmatik, mekanik nedenler
*RK’taki patolojilerin çoğu rolatif iskemik zon olan kritik zonda
meydana gelir
*Akromiyon değişik şekilleri, osteofit ve geniş korakoid çıkıntı
sıkışmaya neden olur

37. SSS’NUN KLİNİK DEVRELERİ
Devre - 1 (Ödem ve hemoraji)
-25 yaş ↓, reversibl lezyonlardır
-ağrı ve presyon hassasiyeti
-Özel testler (+) olabilir
.Neer testi
.Hawkins testi
.Supraspinatus testi
.Speed testi
.Yergason testi
*Subakromiyal sıkışma enjeksiyon testi (SSET): (+)
ve tanıda önemlidir.

38. Devre - 2 (Fibrozis ve tendinit)
-25-40 yaş ve reversbl değildir
-Ağrı
-Krepitasyon
-EHA’da kısıtlılık
-Özel testler (+) olabilir
Ayırıcı tanıdı; adeziv kapsülit,kalsifik
tendinit

39. Devre - 3 (Kemik değişiklikleri, tendon
rüptürü)
-40 Yaş↑ reversbl değil (en sık 5. ve 6. Dekat)
-Gece ağrısı (+)
-Devre 1 ve 2’nin fizik muayene bulguları (+)
-İnfraspinatus atrofisi
-Bisiptal tendon dejenerasyonu ve rüptürü
-Drop arm testi (+)

40. Tanı yöntemleri:
Radyografi:
Devre 2 ve 3’te → TM’ta skleroz ve kist AKE
dejenerasyonu
Artrografi:
RK yırtıklarında en güvenilir yöntemdir
US:
RK yırtıklarında duyarlılığı %63 - %100
MR:
Devre 1ve 2’deki değişiklikleride gösterir

41. Tedavi:
Amaçlar:
.Ağrı kontrolü
.EHA’nın sağlanması
.RK kaslarının güçlendirilmesi
.Dayanıklılığın artırılması
1-Konservatif tedavi
*Rölatif istirahat
*NSAİD ilaçlar
*FT ajanları (Soğuk, sıcak, US, analjezik akımlar)
*Egzersiz (Codman, germe, Kuvvetlendirme)
2-Cerrahi tedavi (Anterior akromiyoplasti,
subakromiyal dekompresyon)

42. KALSİFİK TENDİNİT
- Prevalansı %2-7, en sık 5. Dekatta görülür
- K/E: 1
- RK tendonlarında (en sık supraspinatus
tendonunda)
- Etyoloji: ? (Minimal travma, enflamasyon,
tendon matriksi- Ca)
*Primer kalsifikasyon: tipik olarak kritik zonda
oluşur, spontan rezorbsiyona uğrar
*Sekonder kalsifikasyon: RK kenar yırtıklarında
ve osseoz yapışma yerlerinde görülür

43. 3 Klinik devresi vardır.
1- Asemptomatik devre
Enflamasyon yok, sınırları düzenli kendi rezorbe
olabilir.
2- Akut devre
Ağrı ani ve şiddetlidir, kol nötralde veya
addüksiyonda tutulur, kolşisine dramatik yanıt verir
3 Kronik devre
Seyir alevlenme ve remisyonlarla karakterizedir
*Radyografide tipik oval kalsiifye odaklar vardır
*Kalsifik bursitte; kalsifiye odak daha büyük ve
düzensizdir
*İR ve ER’da AP grafide daha iyi görülürler

44. Tedavi: (öncelikle konservatif)
Spontan iyleşme %30-40’tır Amaç;
-Ağrının giderilmesi
-EHA maksimal sağlanması
-Komplikasyonların önlenmesi (AK, RSD)
1-NSAİD ve analjezik ilaçlar
2-Akut ağrılı dönemde kullanımı sınırlandırmak
3-FT (Hastalığın devresine göre soğok, sıcak,
egzersiz)
4-Lokal steroid enjeksiyonu
5-Hasta eğitimi
6-18-22 nolu enjektörle lavaj
7- Cerrahi tedavi

45. BİSİPİTAL SENDROMLAR
Dört gurupta incelenir
1-Tendinit ve tenosinovit
2- Tendon elongasyonu
3- Tendon rüptürü
4- Dislokasyon ve subluksasyon
1→2→3→4
Büyük oranda SSS’nin bir parçasıdır
İzole lezyonlar→ Gençlerde travma sonrası görülür

46. KLİNİK:
1- Omuzun ön kısmında ön kola doğru yayılan ağrı
2- Abd ve İR kıstlılık
3-Bisipital oluk hassasiyeti
4-Yergason ve Speed testleri (+) olabilir
5-Elongasyonda palpabl tendon yokluğu
6-Rüptürde biseps kasında şişlik
7-Dislokasyon ve subluksasyon tendon palpasyonu ile
tespit edilebilir
TEDAVİ:
Konservatif tedavi, lokal steroid enjeksiyonu nadiren
cerrahi tedavi

47. ADEZİV KAPSÜLİT
Omuzun tüm hareketlerinde ağrılı kısıtlılık
Donuk omuz, Duplay hastalığı, omuz periartriti
İntrinsik nedenler: Diğer ağrılı omuz komplikasyonları
Ekstrinsik nedenler: YDY, KAH, Tbc, İKH, DM,
Servikal sendrom
*En sık neden kolun uzamış immobilizasyonudur
Ağrı ve hareket kısıtlılığı:
-Yumuşak dokuların kısalması, kontraktürü ve
kalınlaşması
-Bursal volüm
-Glenohumeral aralığın daralması sonucu gelişir
*Ağrı gece ağrısı hareket sonu ağrı şeklindedir

48. KLİNİK:
*40-60 yaş, emosyonel instabiliteli kişiler (depresif vb)
*Apatik ağrı eşiği düşük olan kişilerde sık görülür
*tutukluk aktif ve pasif Eha ‘da (ER, İR, Abd)
*SSET ile ağrı hafifler fakat EHA düzelmez
*EHA Aktif Apley’in kaşınma testi ve pasif
değerlendirilir
Üç klinik devre vardır:
1. Devre: Ağrı ↑ yavaş yavaş tutukluk başlar (2-9 ay)
2. Devre: Ağrı ↓ tutukluk belirgindir
3. Devre: Ağrı yoktur, EHA yavaş yavaş geri döner
1.devre ↑ → 3. devre ↑, 12-18 ayda çoğu düzelir

49. TEDAVİ:
En iyi tedavi oluşmasını önlemektir
Hastalık kendini sınırlar
- Hastaya bilgi verilmesi
- Germe egzersizleri (tedavinin en önemli bölümüdür)
- FT
- Lokal steroid enjeksiyonu
- Sistemik kortikosteroidler
- ACTH
- Kapsüler distansiyon ve rüptür
- Anestezi altında manipulasyon
- Cerrahi kapsülotomi

50. GLENOHUMERAL İNSİTABİLİTE
Makro travma veya tekrarlayan mikro travmalar sonucu olur
Sıklığına göre:
- Akut -Rekürren -Kronik
Yönüne göre
1-Anterior (%95) 2- Posterior (%2-4) 3- İnferior 4- Kombine
TANI
-Anamnez
-FM: Endişe testi (Anterior ve posterior Aprhensiyon)
-Push pull testi ve sulcus belirtisi
TEDAVİ
1-Konservatif tedavi (kuvvetlendirme programı)
A → İR, P → ER, İ → Abd kaslar kuvvetlendirilir
2- Cerrahi tedavi

51. OSTEOARTROZ
*Primer çok nadirdir daha çok sekonder
*Sıklıkla posttravmatik
*Primer daha çok AKE’de görülür
*Krepitasyon ve mobilitesi bozulmuş bir
eklem
Tedavi: Konservatiftir GYA etkilenirse;
cerrahi tedavi

52. ENFLAMARUAR HASTALIKLAR
-Poliartritler -RA (%90 omuz ağrısı)
-PMR -Polimiyozit
-Spesifik ve non spesifik enfeksiyonlar
.Ağrı .Kısıtlılık
.Lokal enflamatuar belirtiler
Tedavi: Spesifik tedavi EHA’nın
sağlanması, ağrı kontrolü

53. AVASKÜLER NEKROZ
- OHA, SLE, Renal transplantasyon, kortikosteroidler
-İntermittan ağrı, EHA kısıtlılığı, eklem sıvısı
-Erken tanı: sintigrafi ve MR
MILWAUKEE OMUZU
-Yaşlı kadın
-Omuz ağrısı
-Bilateral omuz efüzyonu
-Belirgin krepitasyon
-EHA kısıtlanması
-Glenohumeral instabilite

54. REFLEKS SEMPATİK DİSTROFİ
*Ağrı ve sempatik refleks arkında kısır döngü
*Üst Ekstremitede; omuz-el sendromu
-Travma -Kırıklar
-SSS hastalıkları -İKH
-RK ağrılı lezyonları -Tbc ve anti tbc tedavi
sonrası görülebilir
+Ekstremite distalinde şilik, ağrı, tutukluk
+Vazomotor ve trofik değişiklikler
TEDAVİ:
Kısır döngüyü kırmak amacıyla
& Analjezik ilaçlar, FT, Aktif egzersizler ve sempatik
blokaj

55. METABOLİK VE ENDOKRİN KAYNAKLI
PATOLOJİLER
-DM -Psoudo gut
-Hipepartroidi -Hipertroidi
-Hemokromatozis, alkaptanüri, amiloidoz, Wilson
hastalığı
İÇ ORGANLARDAN YANSIYAN AĞRILAR
*Viseral organlardan intrasegmental yolla ağrı
yayılabilir
-Diafragma -Miyokard iskemisi -KC -Safra kesesi
-Mediasten -Perikart -Özefajit
-Dissekan aort anevrizması omuz ağrısına neden
olabilir