1η Ημερίδα Διατροφής

1. Διατροφικές Παρεμβάσεις
στην Πρόληψη και Αντιμετώπιση
των Καρδιομεταβολικών
Παραγόντων Κινδύνου

2. Ουρικό οξύ και
καρδιαγγειακός κίνδυνος:
Διατροφική Αντιμετώπιση
ΚαραγιάννηΑντωνία-Δήμητρα
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc,
Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

3. Ουρικό οξύ
Αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος αποτελούν συνήθη
εργαστηριακά ευρήματα σε άτομα με:
• Μεταβολικό σύνδρομο
• Παχυσαρκία
• Νεφρική Νόσο
• Καρδιαγγειακή νόσο
(Zohreh, Kashef et al, 2013)

4. Τι είναι το ουρικό οξύ ?
Στους ανθρώπους το ουρικό οξύ αποτελεί το τελικό προϊόν
μεταβολισμού των πουρινών και αποβάλλεται κυρίως
(~ 70%) μέσω των νεφρών στα ούρα.
(Διατροφή & Μεταβολισμός Ι, Groff ,Επ. Επιμ Λ. Συντώσης 2005
Modern Nutrition in Health and Disease,Shils 2006)

5. Τι είναι οι πουρίνες ?
• Οι πουρίνες αποτελούν σημα-
ντικό τμήμα των νουκλεϊκών
οξέων (DNA,RNA) του
οργανισμού μας.
• Υπάρχουν σε πολλές τροφές σε
διαφορετικές συγκεντρώσεις
(τμήμα των πρωτεϊνών των
τροφών).
(Διατροφή & Μεταβολισμός Ι, Groff ,Επ. Επιμ Λ. Συντώσης 2005
Modern Nutrition in Health and Disease,Shils 2006)
Πηγή: en.wikipedia.org

6. Υπερουριχαιμία
• Αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα υψηλότερα από 7.0 mg/dL
για τους άντρες και 6.0 mg/dL για τις γυναίκες.
Διαταραχή στην ισορροπία μεταξύ διάσπασης των πουρινών και της
αποβολής του ουρικού οξέος:
• Παράγεται μεγαλύτερη ποσότητα ουρικού οξέος απο την φυσιολογική.
• Η ποσότητα πουρινών είναι μεγαλύτερη στον οργανισμό.
• Η αποβολή ουρικού οξέος απο τον οργανισμό είναι ατελής.
(Zohreh, Kashef et al 2013)

7. • Η υπερουριχαιμία απο μόνης της δεν αποτελεί παθολογική κατάσταση.
• Να έχει ως αποτέλεσμα την εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού, σε
διάφορα σημεία του σώματος και κυρίως στις αρθρώσεις, προκαλώντας
ουρική αρθρίτιδα.
• Η ουρική αρθρίτιδα: οξεία ή χρόνια μορφή
• > 35 ετών κυρίως τους άνδρες (1-2% στις Δυτικές χώρες)
• Χαρακτηριστικά συμπτώματα: ξαφνικός - οξύς πόνος ( μεγάλο δάκτυλο
του ποδιού, ποδάγρα).
(Robby, Choi 2014)
Υπερουριχαιμία

8. Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος
• Αναφορές στην σχέση μεταξύ των επιπέδων
ουρικού οξέος και των καρδιαγγειακών
νοσημάτων από τον 19ο αιώνα.
• Πολλές έρευνες υποστηρίζουν την σχέση αυτή.
(Zohreh, Kashef et al, 2013)

9. Πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν το Ουρικό οξύ:
Ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας ή οχι κινδύνου εμφάνισης
καρδιαγγειακών νοσημάτων (στεφανιαία αγγειακή νόσο, εγκεφαλική
αγγειακή νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια).
Ιδιαίτερα σε πληθυσμό με  κίνδυνο εμφάνισης Κ.Ν (ΣΔ, Αρτηριακή
Υπέρταση, Υπερλιπιδαιμία)
(Zohreh, Kashef et al, 2013,
Chen, Chuang et al, 2009)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

10. • Αρχικές έρευνες: νεφρική αγγειοσυστολή + Φ/Α καρδιαγγειακά
νοσήματα συνδέονταν με την  ουρική απέκριση.
• Περαιτέρω έρευνες: πιο σωστό η υπερουριχαιμία συνέπεια των
ήδη προϋπάρχοντων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά
νοσήματα.
(Cerezo, Ruilope 2012
Messerli, Frohlich et all 1980)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

11. Αντικρουόμενα στοιχεία: ουρικό οξύ αποτελεί
προγνωστικό δείκτη Κ.Ν (έμφραγμα μυοκαρδίου,
καρδιακή ανεπάρκεια, θάνατο)
(Strasak, Kelleher et all 2008)
Αμφιλεγόμενη σχέση μεταξύ των επιπέδων ουρικού
οξέος και στεφανιαίας νόσου.
(Wheeler, Juzwishin et all 2005)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

12. • Μελέτη ασθενών μαρτύρων: 2.456 περιπτώσεις στεφ.νόσ και 3.962 άτομα
μάρτυρες (ηλικία ,φύλο).
• Επίπεδα ουρικού οξέος πιθανών να μην αποτελούν καθοριστικό
παράγοντα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
• Να μην μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην πρόβλεψη εμφάνισης Στ.Ν
στον γενικό πλυθησμό.
(Wheeler, Juzwishin et all 2005)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

13. • 5.124 ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα που
υποβλήθηκαν σε διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση.
• Αύξηση στην συγκέντρωση ουρικού οξέος στον ορό ≥7,5 mg / dl
 αυξάνουν τον κίνδυνο θνησιμότητας σε ασθενείς με οξύ
στεφανιαίο σύνδρομο που υποβλήθηκαν σε διαδερμική
στεφανιαία επέμβαση.
(Ndrepepa, Braun et al 2012)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

14. • Μελέτη κοορτής συντονισμού ασθενών - μαρτύρων: 25,090
ασθενείς.
• Ασθενείς με οξεία/ χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια: Επιβεβαίωση
 ουρικό οξύ μπορεί να προβλέψει μια  νοσηρότητα +
θνησιμότητα.
(Thanassoulis, Brophy et all 2010)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

15. • Προοπτική μελέτη κοόρτης 41.879 άνδρες και 48.514
γυναίκες, ηλικίας ≥ 35 χρόνια.
• Τα επίπεδα ουρικού οξέος στον ορό >7 mg / dl συσχετίστηκαν
με αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα.
(Chen, Chuang et al 2009, Ndrepepa G, Braun et al 2012)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

16. • Προοπτική μελέτη κοόρτης με βάση τον πληθυσμό
• 1.423 μεσήλικες Φιλανδούς άνδρες
• Αρχικά χωρίς να παρουσιάζουν καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνο, διαβήτη
• Η κύρια μέτρηση έκβασης ήταν ο θάνατος από καρδιαγγειακή νόσο και
οποιαδήποτε αιτία.
Επίπεδα ουρικού οξέος ορού είναι ισχυρός προγνωστικός παράγοντας της
θνησιμότητας καρδιαγγειακής νόσου σε υγιείς μεσήλικες άνδρες, ανεξάρτητα από
τις μεταβλητές που συνήθως συνδέονται με την ουρική αρθρίτιδα ή το μεταβολικό
σύνδρομο.
(Niskanen, Laaksonen et al 2004)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

17. • Συγχρονική / μακροχρόνιας παρατήρησης
• NHANES {1988 - 2002 (n = 10,956)}
• Άτομα με  νεφρική λειτουργία: Επίπεδα ουρικού οξέος
συνδέονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και τον
θάνατο κάθε αιτίας
• Σχέση αυτή να μην είναι στατιστικά σημαντική μετά τον
συνυπολογισμό της λειτουργίας των νεφρών.
(Odden, Amadu et all 2014)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

18. • To ουρικό οξύ συνδέεται με την παρουσίαΑρτηριακήςΥπέρτασης,ΣΔ,
Μεταβολικού Συνδρόμου.
(Grayson, Kim et all 2011
Kodama , Saito et all 2009)
• Υπερουριχαιμία συνδέεται με την παχυσαρκία.
• 9.742 υπέρβαρα/παχύσαρκα άτομα: 83.6% ΣΔ και 75.1% Κ.Ν,
• Επίπεδα ουρικού οξέος φαίνεται να μην αποτελούν ανεξάρτητο
προγνωστικό δείκτη εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου σε
υπέρβαρα/παχύσαρκα άτομα.
(Nielsen, Pedersen et al 2013)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

19. Ουρικό οξύ:
• βιολογικά δραστικό  να διεγείρει το οξειδωτικό στρες, την
ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, τη φλεγμονή και την αγγειοσυστολή.
( PuigJG, Martinez MA, 2008, Gagliardi, Miname et all 2008)
• Προκαλέσει προφλεγμονώδης αλλαγές στα λιποκκύταρα, παρόμοιες με
εκείνες που παρατηρείται σε προδιαβητικά περιστατικά.
(SautinYY, Nakagawa et al 2007)
• Επιδράσεις του ουρικού οξέος στην καρδιακή και νεφρική λειτουργία
πιθανών να οφείλεται στην ενδοκυτταρική επίδραση που ασκεί.
(Schlesinger 2004)
Ουρικό οξύ &
Καρδιαγγειακός κίνδυνος

20. Τι ισχύει τελικά ?
• Oυρικό οξύ φαίνεται να αποτελεί πιθανό
μεσολαβητή για την εμφάνιση καρδιαγγειακών
συμβάντων.
• Πρόσφατα δεδομένα μελετών να παρέχουν
περισσότερες αποδείξεις ως προς την εμπλοκή
του ουρικού στην ανάπτυξη και την πρόοδο της
καρδιαγγειακής νόσου.
(Zohreh, Kashef et al 2013)

21. • Το ουρικό οξύ φαίνεται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την
υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία, και διαταραγμένο μεταβολισμό
της γλυκόζης.
• Παράγοντες που παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην παθογένεση της
καρδιαγγειακής νόσου.
• Ως εκ τούτου, το ουρικό οξύ μπορεί να θεωρηθεί ένας δείκτης
κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο.
(Culleton, Larson et all 1999, Gagliardi, Miname et all 2008)
Τι ισχύει τελικά ?

22. • Οι ακριβής μηχανισμός με τον οποίο το ουρικό οξύ συμβάλει
στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι ακόμα
ασαφής.
(Niskanen, Laaksonen et al 2004, Zohreh, Kashef et al 2013)
Ενδεχομένως να οφείλεται:
• στην αναστολή της παραγωγής του νιτρικού οξειδίου (ΝΟ).
• επαγωγή του οξειδωτικού μεταβολισμού και της
συσσωμάτωσης των αιμοπεταλίων
• προ-φλεγμονώδη δραστηριότητα
(Nakagawa, Mazzali et all 2006, Zohreh, Kashef et al 2013)
• Απαιτείται περισσότερη διερεύνηση.
Τι ισχύει τελικά ?

23. Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας
• Πιστεύεται ότι η σωστή διατροφή μπορεί να βελτιώσει την
πρόγνωση και την ποιότητα της ζωής σε ασθενείς με αυξημένα
επίπεδα ουρικού οξέος.
(Choi, Hyon K 2010)
• Το μεσογειακό πρότυπο διατροφής μπορεί να παίξει καθοριστικό
ρόλο στην πρόληψη τόσο της υπερουριχαιμίας όσο και στην
εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
(Kontogianni,Chrysohoou et all 2012
Guasch-Ferré, Bulló et al 2013)

24. Μεσογειακή Διατροφή
&
Επίπεδα Ουρικού οξέος
• Μελετη ATTICA
• 2380 Άνδρες και Γυναίκες
• Δεν παρουσίαζαν καρδιακή ή νεφρική νόσο
• Η μεσογειακή διατροφή συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος
ορού και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης υπερουριχαιμίας.
(Kontogianni, Chrysohoou et all 2012)

25. Μεσογειακή Διατροφή
&
Επίπεδα Ουρικού οξέος
• Συγχρονική/προοπτική μελέτη.
• 4.449 ηλικιωμένους συμμετέχοντες σε υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
• Η υιοθέτηση και ακολούθηση του μεσογειακού τρόπου διατροφής
συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης υπερουριχαιμίας.
(Guasch-Ferré, Bulló et al 2013)

26. • Αποφυγή τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε
πουρίνες, όπως π.χ. εντόσθια, ζωμός κρέατος,
μύδια, στρείδια, αυγοτάραχο, σαρδέλες, ρέγγα,
μανιτάρια, σπαράγγια κ.ά.
• Κατανάλωση πρωτεϊνικών τροφών χαμηλών σε
πουρίνες και άπαχων γαλακτοκομικών
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

27. Τροφές & περιεκτικότητα σε πουρίνες
Υψηλή
(100-100mg/100gr)
Mέτρια
(9-100mg/100gr)
Χαμηλή-Αμελητέα

28. • Υιοθέτηση μεσογειακόυ τρόπου διατροφής.
• Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ (η αιθανόλη
αυξάνει την παραγωγή ουρικού).
• Διακοπή ή αντικατάσταση φαρμάκων που
αυξάνουν το ουρικό οξύ του αίματος (μετά από
συμβουλή του γιατρού και αν αυτό είναι εφικτό).
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Kontogianni, Chrysohoou et all 2012)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

29. Σε άτομα με υπερουριχαιμία και ουρική αρθρίτιδα:
• Περιορίσμός ή αποφυγή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε
πουρίνες.
• Μια τυπική δίαιτα περιέχει 600 με 1000 mg πουρινών
ημερησίως
• Περιπτώσεις σοβαρής ή εξελισσόμενης ποδάγρας: πουρίνες στη
δίαιτα πρέπει να περιορίζεται περίπου στα 100-150 mg / μέρα.
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Choi, Ford et all 2008)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

30. • Συνιστάται μέτρια καθημερινή πρόσληψη πρωτεϊνών
είναι μέτρια (0,8 γραμ / κιλό σωματικού βάρους) για
υγιείς ενήλικες.
• Κατανάλωση κρέατος : 90-120 γραμ/ ημέρα.
• Ιδιαίτερα αυστηρός περιορισμός της πρωτεΐνης στη
δίαιτα είναι δύσκολος ,γιατί δεν είναι εφικτός για μεγάλο
χρονικό διάστημα.
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Khanna Fitzgerald et all 2012, Choi, Ford et all 2008)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

31. • συγχρονική μελέτη των 3.978 ανδρών ηλικίας 40-74 ετών
που ζουν στη Σαγκάη της Κίνας.
• σόγια  η προτιμότερη πηγή πρωτεΐνης σε ασθενείς με
υπερουριχαιμία.
• Η πρόσληψη σόγιας μεταβάλει τη συγκέντρωση πρωτεΐνης
στο πλάσμα και αυξάνει την απέκκριση και κάθαρση του
ουρικού οξέος από τα νεφρά.
• Συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού συγκρινόμενη
με την κατανάλωση ζωικών προϊόντων και θαλασσινά.
• Περαιτέρω έρευνα απαιτείται.
(Liu, Sun et all 2014,Villegas,Xiang et all 2012)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

32. • Διατήρηση επαρκούς πρόσληψης υδατανθράκων (50-55%
συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας)  αποφυγή
έντονου καταβολισμού.
• Περιορισμός του λίπους στη δίαιτα (30% των συνολικών
προσλαμβανόμενων θερμίδων)
• Διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος προάγει την
νεφρική κατακράτηση του ουρικού οξέος.
• Διατροφή πλούσια σε λίπος εμποδίζει την απώλεια σωματικού
βάρους :  των επιπέδων ουρικού οξέος στον οργανισμό.
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Khanna Fitzgerald et all 2012 Choi, Ford et all 2008)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

33. • Η πρόσληψη αλκοόλ θα πρέπει να μην ξεπερνά τα 100
γραμ. την ημέρα.
• Η μπύρα από βύνη και λυκίσκο και το κρασί ίσως
επισπεύσουν κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας, ενώ
παράλληλα μειώνουν και την αποτελεσματικότητα
των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την
θεραπεία της υπερουριχαιμίας.
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Khanna Fitzgerald et all 2012, Choi, Ford et all 2008)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

34. • Η πρόσληψη υγρών θα πρέπει να ξεπερνά τα 2-3
λίτρα την ημέρα :  η αποβολή του ουρικού από
τον οργανισμό  περιορισμό κινδύνου ανάπτυξης
κρυστάλλων ουρικού νατρίου στα νεφρά.
• Αποφυγή μεγάλων γευμάτων, κυρίως το βράδυ 
προαγωγή σχηματισμού κρυστάλλων ουρικού
νατρίου.
(Kiedrowski, Gajewska et all 2014, Khanna Fitzgerald et all 2012, Choi, Ford et all 2008)
Διατροφή & πρόληψη
υπερουριχαιμίας

35. Σας ευχαριστώ