1. Bernhard Leitner
Haus
Wittgenstein.
notatki
1. Architektura nie może być stosowaną
filozofią. Tylko poprzez nieporozumienie
wynikające z uogólnienia można odnosić
się do wielowarstwowej, złożonej sztuki
architektury jako „logiki przełożonej na
dom” (Hermine Wittgenstein). Architektura
Wittgensteina w założeniu powinna − i musi
− być czytana i rozumiana za pośrednictwem
języka architektury. Nie powinna być trak-
towana jako filozofia przełożona na budynek
lub jako stosowana myśl.
2. W trakcie budowania domu oraz intensyw-
nego zajmowania się architekturą, Wittgen-
stein dowiedział się czegoś o sobie samym,
doświadczył artystycznego objawienia.
Doprowadziło go to do pytań, które miały
znaczenie dla jego działalności filozoficznej.
7. Estetyka Wittgensteina jest w istotny spo-
sób zakorzeniona w prawach mechaniki.
9. Istnieje techniczny, naukowy aspekt este-
tyki Wittgensteina, wyprowadzony wprost
z praw Newtonowskich przeciwstawionych
Elewacja domu od strony Parkgasse

2. pseudo-technicznemu słownictwu klasyczne-
go modernizmu (estetyka maszynowa).
18. To, co wydaje się w architekturze Wittgen-
steina samowystarczalne, hermetyczne lub
ascetyczne, otwiera się, gdy dotknie go oko lub
dłoń.
25. Nie da się znaleźć żadnej interpretacji
domu w pismach Wittgensteina. I nie powin-
no się jej tam szukać.
49. Czym jest precyzja w architekturze?
Definiowaniem systemu modularnego?
A może tym, co wydaje się spójne dla naszych
zmysłów?
58. Architektura Wittgensteina nie może być
bezpośrednim opisem jego myśli filozoficznej.
Budynek Wittgensteina może być rozszyfro-
wany poprzez osobę Wittgensteina. To jest
ten sam myśliciel. Ten sam, który próbuje
tutaj rozwiązać problemy architektoniczne.
Jego budynek jest jednocześnie ekspresją jego
wyjątkowego zmysłowo-artystycznego talentu
oraz potencjału do przekucia idei w formę.
Dowodem tego jest sam budynek.
tłumaczenie z angielskiego: michał choptiany
Fragmenty tekstu oraz fotografie przedrukowane za
zgodą Autora z: B. Leitner, The Wittgenstein House, Hatje
Cantz & Princeton Architectural Press 2000.
Widok z południowo-zachodniego tarasu przez hol
i salon na taras północno-wschodni
Na kolejnych stronach:
s. 50 Hol. Widok w kierunku wejścia. Po lewej stronie
podwójne drzwi do pokoju dziennego
s. 51 Przeszklone podwójne drzwi pomiędzy holem
a pokojem dziennym
s. 52 Hol. Szklana ściana otwierająca się na
południowozachodni taras
s. 53 Drzwi okienne w pokoju dziennym
s. 54 Jadalnia z drzwiami wychodzącymi do holu oraz
drzwiami okiennymi prowadzącymi na południowo-
-zachodni taras
s. 55 Grzejnik w pokoju śniadaniowym