1. Jak dorastanie dzieci wpływa na
życie rodziny?
Barbara Żak, pedagog, socjoterapeuta, Ośrodek ReGeneRacja

2. Jak przeżyć dorastanie naszych
dzieci?

3. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
„Dojrzewanie, czyli ostatni rozdzia ł
dziecinstwa, odgrywa podobnie
́
istotna ̨ role, co narodziny.
̨
Zarówno dla nastolatka, jak i jego
opiekunów okres ten jest wielka ̨
niewiadoma.”
̨
[Dolto, 1995], możesz wpisać źródło materiałów
3

4. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Adolescencja - zadanie dla nastolatka?
Adolescencja nie dotyczy tylko młodego człowieka, ale
ca ł ego systemu rodzinnego i jest taką fazą w cyklu życia,
któ rej zadania dotyczą wszystkich członkó w rodziny.
Podstawowe zadanie - separacja i indywiduacja jednego
z członkó w rodziny - młodego chłopaka czy dziewczyny.
Jest to więc separacja z systemu rodzinnego - w takim samym
stopniu dotyczy ona adolescenta jak i rodziny.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
4

5. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Jak przeżyć dorastanie naszych dzieci?
Żeby łatwiej przejść przez okres
dorastania dziecka trzeba zrozumieć
to, co dzieje się w tym czasie zaró wno
w nastolatku, jak ró wnież w rodzicach.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
5

6. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Co zmienia się w życiu rodziców i nastolatka?
Życie rodzicó w nastolatka pokrywa się z życiem ich dziecka
w kilku istotnych aspektach:
- przechodzą proces wyzwalania się z dotychczasowych ró l,
pró bując radzić sobie z niepewnością, któ ra tym zmianom
towarzyszy jednocześnie kurczowo trzymając się tego, co dobrze
znane,
- przechodzą krytyczny etap w swoim życiu, w któ rym
koncentrują się na swojej tożsamości
- muszą zdefiniować na nowo swoje ja, aby dostroić się do nowej
sytuacji.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
6

7. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Co przeżywają rodzice?
W okresie adolescencji rodzice przeżywają poczucie
straty w kilku obszarach:
- ich rola jako osób najważniejszych w życiu dziecka
dobiegła końca
- nadal są potrzebni dziecku, ale w znacznie mniejszym
stopniu, zmniejsza się ich odpowiedzialność za dziecko
- tracą władzę i kontrolę fizyczną lub emocjonalną
- bliskość - więcej czasu dziecko spędza w samotności
lub z przyjaciółmi
- zaufanie - rolę powiernika tajemnic przejmuje
przyjaciel lub pamiętnik
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
7

8. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Jak zmienia się rola rodziców?
W okresie nastoletnim rodzice przestają być opiekunami,
którzy wszystko wiedzą lepiej, a stają się niejako
partnerami sparingowymi.
W boksie sparingpartner musi mieć dwie cechy:
- stawiać maksymalny opór i powodować minimalne
szkody.
Jeśli rodzice nie podejmują wyzwania...
Jesper Juul - Przestrzeń dla rodziny
8

9. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Jak reagują rodzice?
Stosują znane sobie dobrze „metody” np.:
1. Zamartwianie się:
- nowy członek rodziny w domach nastolatków,
- największa trucizna dla poczucia własnej wartości,
- wyraz braku zaufania do dziecka.
2. Odpytywanie - czyli nadmierna ingerencja i kontrola.
3. Krytykowanie - wynikające często z poczucia „dbania”
o dziecko.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
9

10. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Jak reagują rodzice?
4. Powierzchowne interpretowanie niektórych sygnałów
wysyłanych przez dziecko - np. jestem dorosły - dam
sobie radę
5. Wycofywanie się z relacji ( np. z poczucia odrzucenia
przez dziecko, z poczucia braku kompetencji
wychowawczych)
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
10

11. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Co się dzieje z nastolatkiem w okresie dorastania?
W organizmie młodego człowieka zachodzą zmiany biologiczne,
zmiany w sferze intelektualnej, afektywnej i społecznej.
Adolescencję mozna podzielić na dwa etapy:
̇
- wczesne dorastanie, w którym dominują zmiany o charakterze
biologicznym;
- późne dorastanie, dla którego charakterystyczne są zmiany
psychospołeczne (umowna granica przypada mniej wiecej na 16̨
17 rok zycia).
̇
W okresie dojrzewania płciowego oraz adolescencji wszystko, co
dotad było identyczne i trwałe, na czym mozna było polegać,
̨
̇
ulega w mniejszym lub wiekszym stopniu zakwestionowaniu z
̨
powodu szybkiego wzrostu ciała, równie szybkiego jak we
wczesnym okresie dzieciństwa, jak również ze względu na
dojrzałość płciową
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
11

12. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Co się dzieje w młodym człowieku w okresie dorastania?
Szczegó lnie istotną własciwoscią okresu adolescencji jest jej
́
́
sensytywnosc.
́ ́
Sensytywny (z łac. sensitivus) oznacza tyle, co czuły zdolny
do odczuwania wrazen, emocji, a nawet nadwrazliwy,
̇ ́
̇
przeczulony.
Według dr K. Walewskiej to:
„... okres przede wszystkim nies ł ychanej samotno ś ci
i przeżywania w niej pierwszych tak silnych doznań miłosnych
i marzeń. One potem już nigdy takie nie będą bo są
przeżywane w samotności.(...) Ten wiek to taki moment
poruszenia w samotności.”
Adolescencja z perspektywy terapii - wywiad z dr K. Walewską i prof. I.Namysłowską
wpisać źródło materiałów
12

13. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Nastolatek w okresie adolescencji...
Jednym z wa żniejszych zadań jest zbudow anie tożsamości
Tożsamość - wizja własnej osoby, jaką ma cz łowiek: w ła ściwoś ci wyglądu, psychiki i zachowania się z punktu widzenia ich odrębno ści i niepowtarzalności u innych ludzi.
U podstaw procesu budow ania toż samości leżą zmiany zachodzące w trzech obszarach: biologicznym, psychicz nym i społ ecz nym.
W oparciu o te zmiany buduje poczucie w łasnej wartości.
* #!* #!
!(
%!
%
$
!
!"
2
"
!
!(
%!
%
$
!
!"
2
"
!
13

14. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
...eksperymentuje
Obszary eksploracji w procesie budowania tożsamości:
- eksperymentowanie z własnym ciałem (stró j, dbanie
o rzeźbę, kondycję,wygląd),
- eksperymentowanie w zakresie wytrzymałości własnego
organizmu, sprawdzanie jego wydolności fizycznej
i intelektualnej,
- eksperymentowanie w zakresie relacji społecznych - łamanie
zasad, reguł, zachowania prowokacyjne.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
14

15. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Kilka „drobnych” zadań okresu adolescencji
1. Zakonczenie procesu separacji/indywidualizacji rozpoczetego w
́
̨
pierwszym roku zycia;
̇
2. Okreslenie własnej szeroko pojmowanej tozsamosci: ustalenie
́
̇
́
tozsamosci psychologicznej, psychoseksualnej, społecznej;
̇
́
3. Ustalenie własnego systemu wartosci;
́
4. Okreslenie własnych celó w zyciowych;
́
̇
5. Nawiązanie nowych, bardziej dojrzałych więzi z ró wieśnikami
obojga płci;
6. Kształtowanie roli męskiej lub kobiecej;
7. Akceptacja własnego wyglądu;
8. Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodzicó w i innych
dorosłych;
9. Zapewnienie sobie niezależności ekonomicznej;
10. Wybó r i przygotowanie się do kariery zawodowej;
11. Przygotowanie się do małżeństwa i życia rodzinnego.
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
15

16. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Realizacja tych zadań zależy
w dużej mierze od wsparcia
dorosłych.
Brak
wsparcia
lub
nadmierne
oczekiwania budzą w nastolatkach
bezradność albo lęk przed odrzuceniem
przez znaczących dorosłych.
„Rodziny, któ re nie dają wsparcia,
chociaż każda jest inna mają jedną
wspó lną cechę - brak wewnętrznych
zasobó w,
zwłaszcza
możliwości
zmiany.”
Irena namysłowska, Psychoterapia 2011
16

17. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
W takiej rodzinie dochodzi do powoli
kształtujacej się obnizonej samooceny,
̨
̇
narastajacych zaburzeń zachowania,
̨
na któ re rodzice nie reagują lub
reagują
niekonsekwentnie
(chaotycznie), do samouszkodzen,
́
pró b samobó jczych. Młodzi ludzie
podejmują
nieskuteczne
pró by
radzenia sobie poprzez dominację
w grupie szkolnej, wiazanie się
̨
z grupami subkulturowymi, alkohol lub
substancje psychoaktywne.
Coraz czesciej pojawiają się akty
̨ ́
agresji, wreszcie wyrazne zaburzenia
́
zachowania i emocji .
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
17

18. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Czemu służą tzw. zachowania problemowe?
- kłamanie - sposó b na ochronę własnej prywatności przed
dorosłymi , może też wynikać z poczucia, że rodzice nie potrafią
poradzić sobie z prawdą (myślą, że ja taki nie jestem);
- fascynacja niektó rymi gatunkami muzyki przekazujacej negatywne
̨
tresci (gloryfikowanie narkotykó w, alkoholu, eksponowanie
́
okultyzmu, sadyzmu, przemocy, itp.) czesto jest przejawem buntu
̨
wobec norm i autorytetó w ale ró wnież ma taką funkcję : bycie
trendy, kreowanie własnego wizerunku, zaspokajanie potrzeb
emocjonalnych, przyjemnosc;
́ ́
- przynaleznosć do destruktywnych grup wiaze się z obietnicą
̇
́
̨ ̇
zaspokojenia
potrzeb
miłosci,
́
akceptacji,
zrozumienia,
samodzielnosci a jednoczesnie oparcia i przynaleznosci do grupy.
́
́
̇
́
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
18

19. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Rodzina, która wspiera
Rodzinę funkcjonalną charakteryzuja:
̨
•poczucie przywiazania, zaangazowania, bliskosci;
̨
̇
́
•szacunek dla ró znic indywidualnych i odrebnych potrzeb;
̇
̨
•stabilnosć
́
organizacyjna-przejrzystosc,
́ ́
spó jnosć
́
oraz
przewidywalnosć wzorcó w reakcji;
́
•adaptacyjnosć i elastycznosć w razie zmiany;
́
́
•otwarta, prawidłowa komunikacja;
•skuteczne rodzicielskie przywó dztwo i autorytet;
•skutecznosć w radzeniu sobie z sytuacjami kryzysowymi.
́
Irena Namysłowska, Psychoterapia, 2011
19

20. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
O czym warto pamiętać?
1. Dobra komunikacja to dialog - nie mylić z odpytywaniem.
Ten, kto tylko pyta okrada relację z energii.
Ważne aby wszyscy członkowie rodziny mó wili o tym, co jest dla
nich ważne, w co są zaangażowani.
Dobre rady - tylko na prośbę dziecka.
2. Skuteczne rodzicielskie przywó dztwo i autorytet.
Przywó dztwo to nie władza absolutna!
Ważne aby wyrażać swoją opinię, przekazywać wartości ale
decyzje pozostawiać dziecku (partner sparingowy).
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
20

21. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
O czym warto pamiętać?
3.Stawianie jasnych granic
kierowanie się tym czego chcemy, a czego nie;
zmiana polega na tym, że to co dawało kiedyś poczucie
bezpieczeństwa jest teraz odbierane jako uciążliwe wtrącanie się.
4.Szacunek dla ró żnic
prawdziwa ciekawość dziecka i jego poglądó w
ton głosu, często przekazuje informację „wiesz mniej, jeszcze musisz
dojrzeć” -sprzeczną z tym co mó wimy, pokazuje, że staramy się
wpływać na młodego człowieka
5. Odpowiedzialność za własne dylematy
Tutaj możesz wpisać źródło materiałów
21

22. Jak dorastanie dzieci wpływa na życie rodziny?
Pomyślne zakończenie ...
Rodzina musi pozwolić odejść.
Proces
separacji
powinien
dokonać się bez poczucia winy.
Czyli
z
przekonaniem,
że
opuszczenie
rodziny
przez
młodego człowieka nie spowoduje
jej rozpadu.
22

23. DZIĘKUJĘ!
OŚRODEK
ReGeneRacja
zajmuje się
psychoterapią i pomocą psychologiczną
dla dzieci, młodzieży i ich rodziców
Jesteśmy rekomendowani przez
LABORATORIUM PSYCHOEDUKACJI
Kontakt
ul. Mydlarska 4
30-703 Kraków
Biura
ul. Wiśniowa 36 m. 2
02-520 Warszawa
sekretariat@ud.edu.pl
www.uniwersytetdzieci.pl
ul. Iwana Pawłowa 1/1
53-604 Wrocław
ul. Kościuszki 31a/8
10-503 Olsztyn