Τι είναι η διαφοροποιημένη διδασκαλία, γιατί προβάλλει επιτακτική σήμερα και πώς μπορούμε να την εφαρμόσουμε

1. Διαφοροποιημένη διδασκαλία:
Τι, Πώς, Γιατί
Επιμέλεια: Μαρία Λαζαρίδου
Σχολική Σύμβουλος 14ης Περιφέρειας Π.Ε. Θεσσαλονίκης
3 Μαρτίου 2015-13ο Δημ. Σχολείο Σταυρούπολης

2. Ενεργός συμμετοχή
Κοινωνική
αλληλεπίδραση
Σύνδεση των νέων
πληροφοριών με τις
προϋπάρχουσες
γνώσεις
Αναπτυξιακές &
ατομικές διαφορές
Καλλιέργεια των
κινήτρων
Σ. Βοσνιάδου (2001). Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;
Δραστηριότητες που
έχουν νόημα
Χρήση στρατηγικών
Ανάπτυξη της
αυτορρύθμισης και
εσωτερική σκέψη
Αναδόμηση της
προϋπάρχουσας
γνώσης
Στόχος η κατανόηση
και όχι η
απομνημόνευση
Βοήθεια στο πώς θα
μάθουν να
εφαρμόζουν τις
γνώσεις τους
Διάθεση χρόνου για
εξάσκηση

3. Πώς μαθαίνουμε όλοι και όλες μας
Σύμφωνα με έρευνα των Ekwall & Shanker (1998) τα
ποσοστά μάθησης που επιτυγχάνουμε είναι:
 10% διαβάζοντας
 20% ακούγοντας
 30% βλέποντας 30% βλέποντας
 50% βλέποντας και ακούγοντας
 70% συζητώντας
 80% βιώνοντας
 95% διδάσκοντας σε κάποιον άλλο

4. Διαφοροποιημένη Διδασκαλία:
Τι είναι;
Είναι ευέλικτη προσέγγιση της διδασκαλίας κατά την οποία ο/η
εκπαιδευτικός σχεδιάζει και εφαρμόζει ποικίλες προσεγγίσεις αναφορικά με
το περιεχόμενο, τις διαδικασίες και το αποτέλεσμα της διδασκαλίας,
λαμβάνοντας υπόψη και ανταποκρινόμενος/η στις διαφορές των
μαθητών/ριών ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα και τις
μαθησιακές ανάγκες.μαθησιακές ανάγκες.
(Tomlinson , 1995)
Πρόκειται, λοιπόν, για μια οργανωμένη και σχεδιασμένη διαδικασία και
επεξεργασία.
Αποτελεί μια πρόσθετη διάσταση στην οπτική των δασκάλων … η οποία
περιλαμβάνει ένα σύνολο δεσμεύσεων και επιλογών που αφορούν το
περιβάλλον, το περιεχόμενο και τη διαδικασία της μάθησης (Η. Καραγεώργου,
2013)

6. Στόχοι της αξιολόγησης σε επίπεδο
σχολικής τάξης
 Σκιαγράφηση των διατομικών διαφορών των
μαθητών ως προς τις ικανότητές τους σε διάφορες
ακαδημαϊκές περιοχές
 Αξιολόγηση της προϋπάρχουσας γνώσης των
μαθητών, καθώς και των προαπαιτούμενων
δεξιοτήτωνδεξιοτήτων
 Καθοδήγηση του σχεδιασμού της διαφοροποίησης
 Πληροφόρηση για τα μαθησιακά προφίλ, τα
ενδιαφέροντα αλλά και κάποια ψυχοκοινωνικά
χαρακτηριστικά των μαθητών
(Φιλιππάτου, Δ. 2013)

7. Διαφοροποιημένη διδασκαλία: Γιατί
 Απαντά με τον καλύτερο τρόπο στο αίτημα για
σεβασμό στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε
μαθητή
 Υποστηρίζεται από τις θεωρίες της πολλαπλής
νοημοσύνης (Gardner), της συναισθηματικήςνοημοσύνης (Gardner), της συναισθηματικής
νοημοσύνης (Goleman), της ζώνης επικείμενης
ανάπτυξης (Vygotsky)

8. Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης
(Gardner)

9. Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)
(Goleman)

10. Sternberg: Τριαρχική θεωρία της
Νοημοσύνης

11. Zώνη επικείμενης ανάπτυξης (Vygotsky)

13. Βασικοί άξονες παρέμβασης
Διαφοροποίηση του
περιεχομένου
Διαφοροποίηση της
διαδικασίαςδιαδικασίας
Διαφοροποίηση του τελικού
προϊόντος
Διαφοροποίηση του
μαθησιακού περιβάλλοντος

14. Α. Διαφοροποίηση περιεχομένου
Απαντά στο ερώτημα τι χρειάζεται να μάθει ο
μαθητής ή η μαθήτρια.
Δεν αλλάζει ο μαθησιακός στόχος
Παραδείγματα:
Διαφοροποιημένο υλικό ανάγνωσης, λεξιλόγιο,
μελέτη από βιντεοσκοπημένο ή μαγνητοφωνημένο
υλικό κ.ά.

15. Στρατηγικές διαφοροποίησης περιεχομένου
(Tomlinson, 2003 στο Παππά, 2013)
Ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα:
 Παροχή κειμένων & εργασιών
διαβαθμισμένης δυσκολίας
 Χρήση οπτικοακουστικού υλικού,
γνωστικών χαρτών, έτοιμων
υπογραμμισμένων κειμένων
 Πολύ συχνές επαναλήψεις
Ως προς τα ενδιαφέροντα:
 Δημιουργία κέντρων ενδιαφερόντων
 Ερωτήσεις μαθητών ως οδηγός
διδασκαλίας και επιλογής υλικού
 Χρήση παραδειγμάτων βασισμένων
στα ενδιαφέροντα των παιδιών
 Πολύ συχνές επαναλήψεις
πληροφοριών
 Διδασκαλία με χρήση μνημοτεχνικών
 Επεξήγηση βασικού λεξιλογίου &
όρων του μαθήματος
 Διδασκαλία στρατηγικών μάθησης
και μεταγνωστικών ικανοτήτων
 Χρήση συμβολαίου εργασίας
Ως προς το μαθησιακό προφίλ:
 Παρουσίαση με πολυαισθητηριακό
τρόπο
 Χρήση παραδειγμάτων όλων των
τύπων νοημοσύνης
 Συνθετική & αναλυτική διδασκαλία
 Παροχή χρόνου πριν την απάντηση
 Σύνδεση της προηγούμενης με τη νέα
γνώση

16. Β. Διαφοροποίηση διαδικασίας
Απαντά στο ερώτημα πώς θα μάθει καλύτερα ο
μαθητής ή η μαθήτρια και βρίσκεται στο επίκεντρο
της διδακτικής επεξεργασίας
Τα παιδιά δουλεύουν τις ίδιες σημαντικές έννοιες
και δεξιότητες, αλλά με διαφορετικά επίπεδα
δυσκολίας, πολυπλοκότητας ή υποστήριξης

17. Στρατηγικές διαφοροποιημένης επεξεργασίας
(Tomlinson, 2003 στο Παππά, 2013)
Ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα
 Διαβαθμισμένες
δραστηριότητες/Διαφορετικοί
ρυθμοί εργασίας
 Σαφείς οδηγίες
 Ευέλικτες ομάδες εργασίας
 Παροχή υλικού και στη μητρική
Ως προς τα ενδιαφέροντα:
 Εμπλοκή των μαθητών/τριων
στον σχεδιασμό και την
επιλογή δραστηριοτήτων
 Δημιουργία ομάδων με κοινά
ενδιαφέροντα
 Παροχή υλικού και στη μητρική
γλώσσα των μαθητών
 Κριτήρια αξιολόγησης σε σχέση
τόσο με την προσωπική πρόοδο
όσο και με το επίπεδο της τάξης
 Μικρά εργαστήρια υποστήριξης
Ως προς το μαθησιακό προφίλ
 Πολλαπλές επιλογές
δραστηριοτήτων
 Ενθάρρυνση των παιδιών να
εργαστούν αποτελεσματικά
τόσο ομαδικά όσο και
ανεξάρτητα

18. Γ. Διαφοροποίηση ως προς το τελικό
προϊόν (αποτέλεσμα)
Στοχεύει στην εφαρμογή και παρουσίαση με
διαφορετικούς τρόπους και μέσα της
νεοαποκτηθείσας γνώσης ή δεξιότητας μέσα από
μια τελική εργασία

19. Για να είμαστε δίκαιοι
;;;
Για να είμαστε δίκαιοι
θα σκαρφαλώσετε όλοι
σ’ αυτό δέντρο!

20. Στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς το
τελικό προϊόν (1)
Ως προς
τη μαθησιακή ετοιμότητα:
 Εργασίες διαβαθμισμένης
δυσκολίας
Ως προς τα ενδιαφέροντα:
 Παροχή επιλογών
 Χρήση μέσων κοινωνικήςδυσκολίας
 Συμπύκνωση των εργασιών με
επικέντρωση στις βασικές
έννοιες & δεξιότητες
 Διαφοροποίηση των εργασιών
για χρήση μικρότερης μνήμης
εργασίας
 Χρήση μέσων κοινωνικής
δικτύωσης
 Ευκαιρίες ανάπτυξης
ανεξάρτητων ερευνών από
τους μαθητές

21. Στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς το
τελικό προϊόν (2): Πολλαπλή νοημοσύνη
 Λεκτική/Γλωσσική: Έκθεση βιβλίου, διαφημιστικό φυλλάδιο,
ημερολόγια, συνέντευξη, περιγραφή, ποίημα, εφημερίδα,
περιοδικό, ραδιοφωνικό δελτίο, μήνυμα, συνταγή, σταυρόλεξο,
αφήγηση…
 Οπτική/χωρική: κινούμενα σχέδια, παιχνίδια γνώσεων, γνωστικό
χάρτη, διάγραμμα, ταινία …
 Λογικο-Μαθηματική: παζλ, χρονοδιάγραμμα, λίστες ελέγχου, Λογικο-Μαθηματική: παζλ, χρονοδιάγραμμα, λίστες ελέγχου,
χάρτη, βιβλιογραφία, γραφήματα, στατιστικά στοιχεία …
 Κιναισθητική: δραματοποίηση, παντομίμα, παρουσίαση, παιχνίδι
με κάρτες, παζλ, χορός…
 Μουσική: τραγούδι, ταινία, ρυθμικά μοτίβα, υπόκρουση…
 Διαπροσωπική: συνέντευξη, έρευνα, συζήτηση, συμβουλή…
 Ενδοπροσωπική: συμβουλή, αυτοαξιολόγηση…
 Φυσιοκρατική: συλλογή, παρατήρηση, λεύκωμα, πρόχειρο
τετράδιο, δημιουργία μοντέλου…

22. Δ. Διαφοροποίηση
ως προς το μαθησιακό περιβάλλον
Αναφέρεται στους ποικίλους τρόπους παρέμβασης
στον χώρο της τάξης, έτσι ώστε να αποτελεί ένα
άνετο και ασφαλές περιβάλλον μάθησης για κάθε
μαθητή και κάθε μαθήτρια.
Περιλαμβάνει:
Οργάνωση χώρου για συμμετοχική ή ατομική εργασία Οργάνωση χώρου για συμμετοχική ή ατομική εργασία
 Φωτισμό
 Θερμοκρασία
 Έπιπλα/μέσα
 Πρόσβαση
 Αισθητική/χρώματα

23. 5 συμβουλές για το ξεκίνημα
1. Ξεκινήστε με κάτι μικρό: Με ένα θέμα ή μια κατηγορία, με
10 λεπτά την ημέρα ή 15 λεπτά την εβδομάδα
2. Μελετήστε προσεκτικά τους μαθητές σας
3. Χρησιμοποιήστε σε τακτά διαστήματα τη διαμορφωτική
αξιολόγηση
4. Αφιερώστε χρόνο στη σκέψη και την οργάνωση της4. Αφιερώστε χρόνο στη σκέψη και την οργάνωση της
ρουτίνας στην τάξη
5. Δείτε τους μαθητές ως συνεργάτες σας για τη δημιουργία
μιας τάξης που λειτουργεί καλά για όλους. Μην κάνετε
διαφοροποίηση σε αυτούς, αλλά με αυτούς
(http://blogs.edweek.org/teachers/classroom_qa_with_larry_ferlazzo/2
012/01/response_ways_to_differentiate_instruction.html)

24. Παράδειγμα διαφοροποιημένης τάξης
(http://www.slideshare.net/ichalkia/ss-41297175?related=1)

25. Παραδείγματα εφαρμογής
Δείτε εδώ προτάσεις συναδέλφων για το μάθημα
της Γλώσσας …
… και μια δική μας πρόταση με χρήση των ΤΠΕ: Με
φόντο τα Χριστούγεννα

26. Η διαφοροποίηση δεν είναι
τόσο δύσκολη. Η αλλαγή είναι.τόσο δύσκολη. Η αλλαγή είναι.
(CarolTomlinson)

27. Βιβλιογραφία (ενδεικτική)
Tomlinson, C.A. (2010). Διαφοροποίηση της διδασκαλίας
στην αίθουσα διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης
Παντελιάδου, Σ. & Φιλιππάτου, Δ. (επιμ.)(2013).
Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Θεωρητικές προσεγγίσεις
& εκπαιδευτικές πρακτικές. Αθήνα: Πεδίο
Σφυρόερα, Μ. (2004). Διαφοροποιημένη παιδαγωγική.
http://www.kleidiakaiantikleidia.net/book26/book26.pdf
[23/02/2015]
Chapman, C. & King, R. (2008). Differentiated Instructional
Management:Work smarter,not harder. California: Corwin Press