Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
8. Esténdese con dirección NE-SO ao longo da península do Barbanza.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre
(656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m),
Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas
áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Serra da Barbanza desde a banda sur da ría de Arousa, coa Curota no extremo oeste
9. Serra da Barbanza desde Cabo da Cruz: A Curotiña, A Curota, Os Forcados e o Alto da Torre
32. Monte Enxa e Ría de Muros e Noia.
O Enxa (543 m) é altura máxima nunha estribación da Barbanza cara ao oeste
No cume está instalada unha Estación de Vixilancia Marítima.
56. A Curotiña (512 m) desde Os Forcados.
Unha prolongación da serra cara ao suroeste. Desde o cume hai unhas vistas espectaculares
57. Vista desde A Curotiña: Val do Barbanza entre o Castelo e o Alto dos Pousiños
58. A serra da Barbanza vai perdendo altura ata rematar no extremo da península, nas proximidades da Punta Falcoeira
59. Vista xeral da ría de Arousa desde o Barbanza
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de
Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
Pódese acceder desde Porto do Son, Boiro, A Pobra ou Ribeira.
60. A Pobra e a Illa de Arousa vista desde o cume da Curotiña
66. Vista da Ría de Muros e Noia desde o Iroite (Portosín, Illa da Creba, Esteiro e o Tremuzo)
67. CLIMA
Atlántico húmido
A Barbanza desde a ría de Arousa
Cando a Curota se enche de touca
temoa auga, moita ou pouca
(Refrán recollido en Cambados)
68. OS RÍOS
Río Pedras
O cursos fluviais caen directamente ao mar desde a serras, con cursos de grande desnivel e
curto percorrido nos que abondan os rápidos e as fervenzas. Os máis importantes que
desembocan na ría de Arousa, de leste o oeste, son o Grande, Coroño e Pedras-Barbanza-
Lérez. O Artes desauga en Corrubedo. Na banda sur da ría de Muros e Noia o Vilacova, Tállara
e Sieira.
69. RÍO GRANDE
Nace en Macenda, nas últimas
estribación da Barbanza cara ao leste,
atravesa terras do concello de Rianxo e
desauga na Enseada de Beluso. Os
principais afluentes son o Confurco e
Bouza. Un sendeiro sinalizado permite
seguir o río nunha grande parte do seu
curso.
70. Esteiro do río Coroño en Boiro
RÍO COROÑO
Nace na vertente oriental da serra da Barbanza en Moimenta (Macenda-Boiro) e despois de
percorrer o concello de Boiro desemboca na Ría de Arousa, nas proximidades da praia de
Barraña. O principal afluente é o Graña.
71. FERVENZA DE CUBELOS OU CADARNOXO
(Cures, Boiro)
No río Graña, afluente do Coroño na ladeira
occidental da serra da Barbanza. O río cae nun
desnivel de 30 m en rochas graníticas.
COMO CHEGAR: na estrada de Boiro a Noia cóllese
un desvío en Moimenta que vai ata a Estación de
Vixiancia Aérea e despois de 500 m a estrada que
pasa pola fervenza.
72. Vista dos vales do San Xoán (esquerda) e Barbanza (de fronte), desde o miradoiro da Curota
RÍO PEDRAS
Fórmase ao xuntarse o Barbanza e o San Xoán e despois de 12 km de percorrido en terreos da
Pobra do Caramiñal desemboca xunto á praia de San Lázaro, na ría de Arousa. O seu principal
afluente é o Salgueiros pola esquerda. Salva grandes desniveis en rochas graníticas nas que
forma tobogáns, pozas e fervenzas.
74. FERVENZA DA MISARELA
(Lesón, A Pobra do Caramiñal).
O río San Xoán ou Folgoso, afluente do río Pedras
baixa da Pedra Furada, na vertente oriental da
Serra da Babanza e xunto co río Barbanza forma o
río Pedras. Na parte alta da serra esbara por
unhas empinadas ladeiras graníticas nunha longa
sucesión de tobogáns, saltos e pozas.
COMO CHEGAR : na Pobra do Caramiñal cóllese a
estrada ata Aldeavella (3,8 km) e logo vaise a pe
ata a ponte da Misarela. Despois de cruzar a
ponte e os restos do mosteiro de San Xoán da
Misarela ascéndese por un camiño ata chegar ás
fervenzas e pozas do río Folgoso. Pola dereita
báixase ata a confluencia co río Barbanza e o
canón.
75. O RÍO BARBANZA baixa do monte Xestoso (Boiro) e no seu percorrido escava un val profundo con fortes desniveis entre
rochas graníticas onde alternan pozas, rápidos e pequenas fervenzas. Xúntase co San Xoán na parroquia de Lesón.
77. O RÍO BARBANZA baixa do monte Xestoso (Boiro) e no seu percorrido escava un val profundo con fortes desniveis entre
rochas graníticas onde alternan pozas, rápidos e pequenas fervenzas. Xúntase co San Xoán na parroquia de Lesón.
80. RÍO LÉREZ
Nace no monte Meán (Boiro) e desemboca no mesmo esteiro que o Pedras, ao pé da praia de
Raposiños, na Pobra.
Fervenzas na subida ao Castelo de Vitres
81. FERVENZA DE PORTAS OU SAN AMEDIO
Oleiros (Ribeira), no río de Artes. Hai varias
fervenzas, rápidos e tobogáns. A máis alta
mide uns 15 m de altura. Na parte alta da
fervenza consérvanse os restos dun encoro
que collía a auga para unha antiga central
eléctrica.
COMO CHEGAR: pódese acceder desde
Oleiros ou desde A Pobra (pola estrada da
Curota). Vese desde o camping Ría de
Arousa 2 e pódese acceder polo camiño que
rodea o camping pola dereita e sobe ao
monte. Tamén se pode baixar desde San
Amedio, na Curota.
RÍO de ARTES
Nace en Folgoso, na Curota e
desemboca en Corrubedo,
formando unha ampla marisma
que da lugar á lagoa de Carregal,
unha área de grande valor
ecolóxico incluída no Parque
Natural de Corrubedo.
82. O Tállara en Noia. Un paseo permite percorrer parte do esteiro.
Río arriba, no concello de Lousame hai unha ruta con muíños.
RÍO TÁLLARA
Nace na serra do Barbanza en Moimenta (Boiro), percorre terreos de Lousame e Noia e
desemboca en Noia preto do esteiro do Traba. Coñécese tamén co nome de río Lobo.
83. Muíños no rego de Portovello
REGO DE PORTOVELLO
Un pequeno río que nace nas abas
do monte Enxa e desemboca en
Porto do Son, na praia de Suaigrexa.
84. Ponte medieval sobre o río Sieira en Pontesieira
RÍO SIEIRA
Nace na Serra da Barbanza e desemboca na praia de Río Sieira. Todo o seu curso discorre polo
concello de Porto do Son e salva un grande desnivel en poucos quilómetros.
85. FERVENZAS DE RIBASIEIRA OU DA MADALENA
Na parroquia de Ribasieira, concello de Porto do Son.
Forma varias fervenzas e rápidos nun corte de gneis con intrusións graníticas. O conxunto de fervenzas máis interesante
está formado por varios saltos de 15, 10, e 4 m. Máis arriba e máis abaixo hai outras fervenzas máis pequenas.
COMO CHEGAR: pódese acceder desde Porto do Son, pola estrada que está sinalada (9,5 km) ou desde Xuño pola
estrada que vai a A Trabe e á igrexa da Madalena (7,5 km). Déixase o coche no aparcamento da igrexa da Madalena e un
pouco máis arriba, en dirección á Trabe hai un camiño que en 10 minutos a pé conduce a varios miradoiros sobre as
86. FLORA
A maioría da serra está cuberta dun mato de toxos, xestas, fentos e uces.
Está repoboada con piñeiros nas partes altas e piñeiros (bravos, de Monterrei e rubios) e
eucalitos nas zonas baixas.
90. Toxo, a planta máis abundante no mato dos montes da comarca
91. Succisa pinnatifida, unha planta catalogada en "perigo
de extinción" en Galiza, que florece sobre todo en
agosto e setembro.
Narcissus triandrus, endémico da metade noroeste
da península Ibérica
98. Canón do río Barbanza e o cume da Curotiña
No fondo dos vales, quedan pequenas manchas de bosque autóctono con carballos, sobreiras,
sanguiños, pereiras bravas, estripos acivros... Nas ribeiras hai especies adaptadas á auga
como salgueiros, amieiras, freixos, fentos, pé de boi...
Destaca a campaíña (Narcissus triandrus), o xacintos bravo (Hyacinthoides spp.), a Succisa
pinnatifida...
102. Piñeiro manso en Moldes
(A Pobra do Caramiñal)
-3,34 m de perímetro
103. A fauna é a típica de espazos abertos, ribeiras e cultivos forestais.
Destaca a presenza da lesma Geomalacus maculosus , clasificada como "vulnerable"
no Catálogo Galego de Especies Ameazadas. Entre as aves destaca o miñato común (Buteo
buteo), o lagarteiro (Falco tinnunculus), o corvo grande (Corvus corax), a papuxa do
mato (Sylvia undata) e o chasco (Saxicola torquata); e entre os mamíferos
o coello (Oryctolagus cuniculus) e os cabalos en estado semisalvaxe.
FAUNA
Cabalos nos cumes da Barbanza
112. PATRIMONIO CULTURAL
É unha serra que acolle importantes restos arqueolóxicos (petróglifos, castros, dolmes,
mámoas...) e unha grande variedade de elementos etnográficos/artísticos (hórreos, nucleos
tradicionais, pontes, via romana...).
Mámoas do Armadoiro
Por toda a serra existen numerosas necrópoles megalíticas do Neolítico (entre 4.500 e 2.800 a.C.).
Unha ruta indicada permite percorrer unha zona con trinta mámoas, algunhas escavadas.
113. Casota do Páramo, no lugar de A Graña, nos cumes da serra da
Barbanza. Nunha das pedras ten gravado un petróglifo.
119. Ponte da Misarela sobre o río San Xoán. Crese que formou parte da Vía Romana que cruzaba a Barbanza. Debe o seu
nome a un mosteiro que existíu antigamente na zona. Fray Martín Sarmiento cita na súa viaxe a Galicia (1745) esta
ponte ao pé do mosteiro xa abandoado.
123. SITIO NATURAL DE INTERESE NACIONAL (SIN) CUMIO DA CUROTIÑA
A zona protexida abrangue 50,26 ha na Pobra do Caramiñal. Son dous cumes de granito: A
Curotiña, con 368 m e A Curota con 498 m. O seu maior interese reside na vistas
impresionantes sobre a ría de Arousa e a costa de Corrubedo e Xuño.
A Curotiña
ESPAZOS PROTEXIDOS
124. A Curotiña (512 m), unha prolongación da serra cara ao suroeste. Ao fondo á dereita a Curota.
125. A Curota e A Curotiña destacan no perfil da Barbanza desde a ría de Arousa