2. Kurani
Tabela e sureve
Permbajtja e temave sipas sureve
Suret dhe vargjet, kur lexuesi duhet të
bëjë sexhde
Shpjegimi i disa termave treguesi
alfabetik
Përmbledhi dhe dizajnoi :Flamur Sahitolli
Duke u konslutuar me:
Perkthimin e kuranit nga Prof. Hasan I. Nahi
Kopertina:Flamur Sahitolli
Botimi i parë : 24 mars 2013
Tel :+386-49-259-810
e-mail: muli_sahitolli@hotmail.com
Prishtinë 2013
2
7. P ËRMBAJTJA E TEMAVE SIPAS SUREV
2-SURJA EL-BEKARE Vargjet-Ajetet
1. Bazat e Islamit 1-8
2. Ata që besojnë me fjalë dhe që shtiren 9-20
3. Të qenët e Allahut Një e i Vetëm 21-29
4. Aftësitë e mëdha të njeriut 30-39
5. Zotimi i Izraelitëve 40-46
6. Dhuntitë dhuruar Izraelitëve 47-59
7. Kryeneçësia e Izraelitëve 60-61
8. Rënia e Izraelitëve 62-71
9. Ashpërsia e bijve të Izraelit 72-82
10. Thyerja e fjalës së dhënë (besës) 83-86
11. Hebrenjtë dhe Hazreti Muhamedi 97-103
12. Armiqësia e Hebrenjve ndaj Profetit të Zotit 87-96
13. Ngritja dhe ndryshimi i librave të vjetër 104-112
14. Udhërrëfimet e përsosura të besimit islam 113-121
15. Zotimi i Ibrahimit 122-129
16. Besimi i Ibrahimit 130-141
17. Qendra e re shpirtërore 142-147
18. Qabeja si qendër shpirtërore 148-151
19. Mundimet që duhen duruar 152-163
20. Ngadhënjimi i Allahut Një e të Vetëm 164-167
21. Ushqimet e ndaluara 168-176
22. Mbi hakmarrjen (shpagimin) dhe testamentin 177-182
23. Agjërimi 183-188
24. Lufta mbrojtëse 189-195
25. Haxhillëku 196-210
26. Vështirësitë në të cilat hasin besimtarët 211-216
27. Çështje të ndryshme 217-221
28. Ndarja e gruas 222-231
29. Vejushat dhe të lëshuarat 232-235
30. Mbajtja me mjete e grave 236-242
31. Mbi luftën 243-248
32. Nevoja për luftë 249-253
33. Madhëria dhe fuqia e Zotit 254-257
34. Të vdekurit, ringjallen 258-260
35. Sakrifikimi i pasurisë në rrugën e së Vërtetës 261-266
7
8. 36. Dobitë nga bamirësitë e bëra 267-273
37. Ndalimi i kamatës dhe i fajdesë 274-281
38. Detyrimet dhe kontratat 282-283
39. Ngadhënjimi i Islamit 284-286
3-SURJA ÂL ‘IMRÂN Vargjet-Ajete
1. Mbi Librin dhe komentimin e tij 1-9
2. Parimi i Allahut Një dhe i Vetëm- themel i të gjitha 10-20
besimeve 21-30
3. Pushteti i Zotit mbi çdo gjë në Tokë 31-41
4. Të zgjedhurit e fundit të një populli 42-54
5. Lindja e Isait 55-63
6. Shpifjet dhe trillimet kundër Hazreti Isait 64-71
7. Besimet e përbashkëta 72-80
8. Qëllimet e këqija kundër myslimanëve 81-91
9. Profetët e mëparshëm dhe myslimanët 92-101
10. Qabeja si qendër e Islamit 102-109
11. Rruga gjer në sukses dhe fitore 110-120
12. Marrëdhëniet në mes myslimanëve dhe hebrenjve 121-129
13. Beteja në Uhud 130-143
14. Si arrihet fitorja 144-148
15. Qëndrueshmëria në disfatë 149-155
16. Disfata në Uhud 156-171
17. Ndarja e besimtarëve 172-180
18. Shkatërrimi i armikut 181-189
19. Qesëndisja armiqësore 190-200
20. Fitorja e besimtarëve
3-SURJA EN-NISÂ’ Vargjet-Ajetet
1. Jetimët dhe kujdestarët 1-10
2. Dispozitat mbi trashëgiminë 11-14
3. Sjellja ndaj grave 15-22
4. Gratë që nuk mund të kurorëzohen 23-25
5. E drejta e gruas për zotërim 26-33
6. Mbi mosmarrëveshjet në mes burrit dhe gruas 34-42
7. Rënia shpirtërore e hebrenjve 43-50
8. Pushteti që u është dhënë myslimanëve 51-59
9. Mosbindja e hipokritëve 60-70
10. Lufta mbrojtëse e besimtarëve 71-76
8
9. 11. Gjendja e hipokritëve 77-87
12. Masat që duhet ndërmarrë kundër hipokritëve dhe 88-91
dyfytyrëve
13. Vrasësi i myslimanit 92-96
14. Myslimanët që gjenden në mesin e armiqve 97-100
15. Të falurit e namazit në luftë 101-104
16. Drejtësia në mes myslimanëve dhe jomyslimanëve 105-112
17. Klasifikimi i hipokritëve 113-115
18. Mbrapshtitë e idhujtarëve 116-126
19. Të sjellurit e barabartë ndaj grave 127-134
20. Bashkimi i hipokritëve me armiqtë e Islamit 135-141
21. Pasojat e hipokrizisë 142-152
22. Agresiviteti i hebrenjve 153-162
23. Kurani dhe librat e mëparshëm 163-171
24. Misioni profetik i Isait 172-176
5-SURJA EL-M‘IDE Vargjet-Ajetet
1. Kryerja e detyrimeve 1-6
2. Detyra e besimtarëve 7-12
3. Detyrimet e të krishterëve dhe hebrenjve 13-21
4. Bijtë e Izraelit thyejnë kontratën dhe detyrimet 22-29
5. Tregimi për Kabilin 30-38
6. Ndëshkimi për agresorët 39-46
7. Kurani dhe librat që janë shpallur më parë 47-53
8. Myslimanët dhe armiqtë 54-59
9. Mbi njerëzit që e përbuzin Islamizmin 60-69
10. Absurditeti i krishterë 70-80
11. Islamizmi dhe të krishterët 81-89
12. Vërejtje myslimanëve 90-96
13. Pastërtia dhe paprekshmëria e Qabesë 97-103
14. Udhëzim besimtarëve 104-110
15. Herezia 119-123
6-SURJA EL-EN‘ÂM Vargjet-Ajetet
1. Ngadhënjimi i besimit se Allahu është Një dhe i Vetëm 1-10
2. Përmasat e mëshirës së Zotit 11-20
3. Dëshmia e idhujtarëve 21-30
4. Ata që mohojnë të Vërtetën 31-40
5. Pasoja e mohimit 41-50
9
10. 6. Shpërblimi i besimtarëve 51-55
7. Urdhërimi i Zotit 56-60
8. Gjykimi nga Allahu 61-70
9. Ibrahimi 71-81
10. Profetët e tjerë 82-90
11. Urdhërimi i Kuranit 91-94
12. Ngadhënjimi i së Vërtetës 95-100
13. Përparimi dhe ngritja shkallë-shkallë 101-110
14. Ata që mohojnë 111-121
15. Kundërshtarët kryesorë 122-125
16. Ndëshkimi 126-140
17. Doket e idhujtarëve 141-144
18. Ushqimet e ndaluara 145-150
19. Rregullat që shërbejnë si udhëzim në jetë 151-154
20. Qëllimi 155-165
7-SURJA EL-A‘RÂF Vargjet-Ajetet
1. Ngadhënjimi i besimit se Allahu është Një dhe i Vetëm 1-9
2. Kundërshtimi i djallit dhe qëndresa 10-24
3. Mashtrimi i djallit 25-30
4. Të dërguarit e Zotit 31-38
5. Besimtarët dhe jobesimtarët 39-46
6. Dobësia dhe pikëllimi i jobesimtarëve 47-52
7. Suksesi i besimtarëvet 53-57
8. Hazreti Nuhu 58-63
9. Hazreti Hudi 64-71
10. Salihu dhe Luti 72-83
11. Shuajbi 84-92
12. Vërejtje banorëve të Mekës 93-98
13. Hazreti Musai 99-107
14. Musai dhe magjistarët 108-125
15. Episodi i parë i Musait 126-128
16. Episodi i dytë i Musait 129-140
17. Episodi i tretë i Musait 141-146
18. Episodi i katërt i Musait 147-150
19. Episodi i pestë i Musait 151-156
20. Episodi i gjashtë i Musait 157-161
21. Episodi i shtatë i Musait 162-170
22. Natyra e njeriut dhe Shpallja e Zotit 171-180
23. Shkatërrimi 181-187
24. Fjala përfundimtare 188-205
10
11. 8-SURJA EL-ENFÂL Vargjet-Ajetet
1. Ekspedita (ushtarake) në Bedër 1-10
2. Lufta në Bedër 11-19
3. Rruga e fitores 20-28
4. Myslimanët dhe administrimi i Qabesë 29-38
5. Ekspedita (ushtarake) në Bedër dhe profetësia e Hazreti 39-45
Muhamedit
6. Fitorja dhe begatia 46-49
7. Dobësimi i fuqisë së armikut 50-59
8. Paqja dhe fuqia 60-64
9. Myslimanët dhe armiqtë më të fuqishëm 65-69
10. Të ndihmuarit e myslimanëve të pambrojtur 70-75
9-SURJA ET-TEUBE Vargjet-Ajetet
1. Shkëputja e lidhjeve me idhujtarët 1-7
2. Shkaku i shkëputjes së lidhjeve me idhujtarët 8-17
3. Idhujtarët dhe tempulli i zgjedhur nga Allahu 18-25
4. Islamizmi do të jetë fitues 26-30
5. Largimi i hebrenjve dhe të krishterëve nga e Vërteta 31-38
6. Ekspedita ushtarake në Tebuk 39-43
7. Dyfytyrëshit 44-60
8. Qesëndisja e idhujtarëve 61-67
9. Dëmi dhe humbja e dyfytyrëshve 68-73
10. Sjelljet e palejueshme të dyfytyrëve 74-81
11. Ndërprerja e marrëdhënieve me dyfytyrësit 82-90
12. Beduinët dyfytyrës 91-100
13. Ndëshkimi i dyfytyrësve 101-111
14. Besimtarët 112-119
15. Detyrat e besimtarëvet 120-123
16. Komentimi i Shpalljes së Zotit 124-130
10-SURJA JÛNUS Vargjet-Ajetet
1. Vërtetësia e Shpalljes 1-10
2. Vërtetësia e Kuranit 11-20
3. Mëshira e Zotit 21-30
4. Bamirësitë e Zotit 31-40
5. Dënimi i mëkatarëvet 41-53
6. Mëshira 61-70
11
12. 7. Mbrojtja e besimtarëvet 54-60
8. Nuhu dhe Musai 71-82
9. Musai dhe Faraoni 83-92
10. Populli i Junusit 93-103
11. Gjyqi dhe urdhërimi i Zotit 104-109
11-SURJA HÛD Vargjet-Ajetet
1. Paralajmërimet 1-8
2. Vërtetësia e Kuranit 9-24
3. Nuhu 25-35
4. Armiqtë e Nuhut 36-49
5. Hudi dhe populli i tij 50-60
6. Salihu 61-68
7. Luti 69-83
8. Shuajbi 84-96
9. Dënimi për mëkatarët 97-110
10. Shpërblimi dhe dënimi 111-123
12-SURJA JÛSUF Vargjet-Ajetet
1. Ëndrra e Jusufit 1-6
2. Kurthi kundër Jusufit 7-20
3. Qëndrueshmëria e Jusufit 21-29
4. Burgosja e Jusufit 30-35
5. Shokët e Jusufit në burg 36-42
6. Ëndrrat e Faraonit 43-49
7. Përparimi i Jusufit 50-57
8. Jusufi u ndihmon vëllezërve të vet 58-68
9. Vëllai i vërtetë i Jusufit 69-79
10. Jusufi zbulon veten 80-93
11. Izraeliti në Misir 94-104
12. Një këshillë 105-111
13-SURJA ER-RA‘D Vargjet-Ajetet
1. Dëshmitë nga natyra 1-8
2. Të kërkuarit e dënimit 9-20
3. Ligji dhe shpërblimi i rregulltë 21-28
4. Mrekullitë e Kuranit 29-33
5. Zhdukja dhe humbja e kundërshtarit 34-39
12
13. 6. Përparimi i së Vërtetës 40-45
14-SURJA IBRÂHÎM Vargjet-Ajetet
1. Prej errësirës drejt dritës 1-6
2. Mohimi i hershëm i së Vërtetës 7-12
3. Zhdukja dhe dështimi i kundërshtimeve 13-21
4. Ripohimi i së Vërtetës 22-27
5. Dhuna e njeriut 28-34
6. Lutja e Ibrahimit 35-41
7. Fundi dhe mbarimi i qëndresës 42-52
15-SURJA EL-HIXHR Vargjet-Ajetet
1. Ruajtja e Kuranit 1-15
2. Allahu është zotërues i të gjithave 16-25
3. Pafrenueshmëria e djallit 26-44
4. Ibrahimi 45-60
5. Luti dhe Shuajbi 61-79
6. Banorët e Hixhrës 80-99
16-SURJA EN-NAHL Vargjet-Ajetet
1. Natyra konfirmon Shpalljen e Zotit 1-9
2. Natyra dhe besimi në të qenit i Vetmi 10-21
3. Mbi ata që mohojnë në të qenët i Vetmi 22-25
4. Pasoja e rezilëve (të këqinjve) 26-34
5. Detyra e Profetit 35-42
6. Të shpallurit e Profetit 43-50
7. Natyra e njeriut ngritet kundër idhujtarëvet 51-60
8. Nevoja e Shpalljes së Zotit 61-65
9. Shembujt që njohin Vërtetësinë e Shpalljes 66-70
10. Zgjedhja e të Dërguarve 71-76
11. Shtyrja e dënimit 77-83
12. Dëshmia e Profetëve 84-89
13. E mira dhe e keqja 90-100
14. Kurani është i Vërtetë 101-110
15. Fundi i Mekasve 111-119
16. Ibrahimi 120-128
13
14. 17-SURJA EL-ISRÂ Vargjet-Ajetet
1. Profeti i dy kibleve 1-1
2. Historia e Izraelitëve 2-10
3. Pasojat e punëve 11-22
4. Bazat e moralitetit 23-30
5. Bazat e moralitetit 31-40
6. Këmbëngulja e jobesimtarëve 41-52
7. Ndëshkimi për mohuesit 53-60
8. Kundërshtimi i djallit 61-70
9. Kundërshtarët e Profetit 71-77
10. Triumfi i së Vërtetës 78-84
11. Kurani i paarritshëm dhe i pashembullt 85-93
12. Qëndresa ndaj Profetit 94-100
13. Musai 101-110
18-SURJA EL-KEHF Vargjet-Ajetet
1. Vërejtjet krishterëve 1-12
2. Shokët nga shpella 13-17
3. Shokët nga shpella 18-23
4. Kurani si drejtues dhe udhërrëfyes 24-31
5. Mirënjohësit dhe mosmirënjohësit 32-45
6. Gjykimi i mëkatarëve 46-50
7. Vetmia e mëkatarëve 51-54
8. Vërejtjet e Profetit 55-60
9. Premtimet e Musait 61-77
10. Udhëtimi i Musait 78-83
11. Dhulkarnejni dhe Jexhuxh-Maxhuxhi 84-102
12. Jobesimtarët dhe besimtarët 103-111
19-SURJA MERJEM Vargjet-Ajetet
1. Zekerijjai dhe Jahjai 1-14
2. Merjemja dhe Isai 15-39
3. Ibrahimi 40-50
4. Profetët e tjerë 51-65
5. Ndëshkimet për kundërshtarët 66-83
6. Të quajtur se ka bir të Zotit 84-99
14
15. 20-SURJA TÂ HÂ Vargjet-Ajetet
1. Musai 1-24
2. Musai dhe Faraoni 25-54
3. Musai dhe magjistarët 55-76
4. Musai dhe populli 77-89
5. Musai dhe viçi 90-104
6. Kundërshtarët e Profetit 105-115
7. Mospërfillja e djallit 116-128
8. Dënimi është i sigurtë dhe i vërtetë 129-135
21-SURJA EL-ENBIJÂ’ Vargjet-Ajetet
1. Të afruarit e dënimit 1-10
2. E vërteta gjithmonë triumfon 11-29
3. Vërtetësia e Shpalljes 30-41
4. Mëshira e Zotit 42-50
5. Ibrahimi dhe kundërshtarët e tij 51-75
6. Të mirët do ta trashëgojnë Tokën 94-112
22-SURJA EL-HAXHXH Vargjet-Ajetet
1. Urdhërime 1-10
2. Ndihma e Zotit 11-22
3. Fitimi i besimtarëve 23-25
4. Tempulli i bekuar 26-33
5. Sakrifica 34-38
6. Lufta 39-48
7. Të kundërshtuarit e Profetit 49-57
8. Triumfi i besimtarëve 58-64
9. Mëshira e Zotit ndaj njerëzve 65-72
10. Shkatërrimi i paganëvet 73-78
23-SURJA EL-MU’MINÛN
1. Shpëtimi i besimtarëve 1-22
2. Suksesi i Nuhut 23-51
3. Pasuria nuk është virtyt, por sjellja e bukur 52-78
4. Paganët gjykojnë vetvetën 79-119
15
16. 24-SURJA EN-NÛR
1. Mbi prostitucionin 1-10
2. Kundërshtarët e Aishes 11-20
3. Shpifjet ndaj Aishes 21-26
4. Masat që do të pengojnë kurvërinë 27-34
5. Të zbuluarit e dritës së Zotit 35-40
6. Të zbuluarit e fuqisë së Zotit 41-50
7. Zotërimi dhe epërsia e Islamit 51-57
8. Kujdesi ndaj vetmisë 58-61
9. Rëndësia e punëve të përgjithshme 62-64
25-SURJA EL-FURKÂN
1. Kurani i flet tërë njerëzimit 1-9
2. Vërtetësia e paralajmërimeve të Zotit 10-20
3. Dita kur dallohet e vërteta nga e pavërteta 21-34
4. Gjendja në Arabi para Islamit 35-44
5. Shenjat e para të kthesës 45-60
6. Përmbushja e kthesës 61-77
26-SURJA ESH-SHU‘ARÂ’
1. Të ngushëlluarit e Profetit 1-9
2. Të shkuarit e Musait te Faraoni 10-33
3. Musai dhe magjistarët 34-52
4. Përmbytja e Faraonit 53-69
5. Ibrahimi 70-104
6. Nuhu 105-122
7. Hudi 123-140
8. Salihu 141-159
9. Luti 160-175
10. Shuajbi 176-191
11. Kurani nuk është vepër e magjistarëve, as e vjershëtarëve 192-227
27-SURJA EN-NEML
1. Musai 1-14
2. Sulejmani 15-31
3. Vazhdim mbi Sulejmanin 32-44
4. Salihu dhe Luti 45-58
16
17. 5. Besimtarët do të lartësohen 59-66
6. Të mohuarit e së vërtetës 67-82
7. Kundërshtimet do të shpartallohen 83-93
28-SURJA EL-KASAS
1. Fëmijëria e Musait 1-13
2. Musai vrau një egjiptian 14-21
3. Musai në Medjen 22-28
4. Shkuarja e Musait te Faraoni 29-42
5. Profeti i ngjashëm me Musanë 43-50
6. Vërtetësia e Shpalljes së Zotit 51-60
7. Kundërshtarët do të thyhen 61-75
8. Karuni 76-82
9. Shpërngulja dhe kthimi i Profetit të Zotit 83-88
29-SURJA EL-‘ANKEBÛT
1. Mundimet dhe vështirësitë me të cilat do të ndeshen 1-13
myslimanët
2. Nuhu dhe Ibrahimi 14-22
3. Ibrahimi dhe Luti 23-30
4. Luti dhe Profetët e tjerë 31-44
5. Kurani i dëlir dhe i lartëson njerëzit 45-51
6. Vërejtja paganëve, ngushëllimi besimtarëve 52-63
7. Triumfi i besimtarëve 64-69
30 -SURJA ER-RÛM
1. Dy lajmërimet 1-10
2. Dy partitë 11-19
3. Shenjat e fuqisë së Zotit 20-27
4. Besimi i natyrshëm i njeriut 28-40
5. Rilindja 41-53
6. Humbja e kundërshtarëve 54-60
31 -SURJA LUKMÂN
1. Besimtarët do të arrijnë sukses 1-11
2. Këshillat e Llukmanit 12-19
17
18. 3. Fuqia e Zotit 20-30
4. Pasoja e kundërshtimit 31-34
32 -SURJA ES-SEXHDE
1. Paralajmërimi 1-11
2. Besimtarët dhe jobesimtarët 12-22
3. Vendim 23-30
33 -SURJA EL-AHZÂB
1. Lidhja farefisnore e besimtarëve me të Dërguarin e 1-8
Allahut
2. Sulmi i aleatëve në Medine 9-20
3. Humbja e armikut 21-27
4. Jeta familjare e Hazreti Muhamedit 28-34
5. Martesa e Hazreti-Muhamedit me Zejneben 35-40
6. Jeta familjare e të Dërguarit të Allahut 41-58
7. Pasojat e shpifjes 59-68
8. Këshilla myslimanëve 69-73
34 - SURJA ES-SEBE’
1. Urdhërimi i Zotit 1-9
2. Dhuntia dhe fatkeqësia 10-21
3. Një fitore e myslimanëve 22-30
4. Prijësit e së pavërtetës 31-36
5. Dobësia e hyjnive të rreme 37-45
6. E vërteta do të lartësohet 46-54
35 -SURJA FÂTIR
1. Përmbushja e premtimit të Zotit 1-7
2. E vërteta do të ngadhënjejë 8-14
3. Breznia e re 15-36
4. Kundërshtarët do të shkatërrohen 37-45
36 - SURJA JÂ SÎN
1. Jasin 1-12
18
19. 2. Konfirmimi i së Vërtetës 13-32
3. Dëshmitë e së Vërtetës 33-50
4. Shpërblimi dhe dënimi 51-67
5. Zotërimi i Islamit 68-83
37 -SURJA ES-SÂFFÂT
1. Ngadhënjimi i të qenit të Allahut Një e i Vetëm 1-21
2. Vendimi 22-74
3. Nuhu dhe Ibrahimi 75-113
4. Musai, Iljasi dhe Luti 114-138
5. Junusi dhe fitorja e Hazreti Muhamedit 139-182
38 - SURJA SÂD
1. Qëndresa dhe të kundërshtuarit do të zhduken 1-14
2. Armiqët e Daudit 15-26
3. Sulejmani dhe armiqtë e tij 27-40
4. Ejjubi dhe të zgjedhurit e tjerë 41-88
39 -SURJA EZ-ZUMER
1. Të përulurit para Zotit 1-21
2. Kurani është udhërrëfyes i përsosur 22-31
3. Qëndresa do të shkatërrohet 32-41
4. Ndëshkimi do të kryhet 42-52
5. Mëshira e Zotit 53-63
6. Gjykimi i fundit 64-70
7. Fundi i çdo grupi njerëzish 71-75
40 -SURJA EL-GÂFIR
1. Mbrojtja e besimtarëve 1-9
2. Të kundërshtuarit dhe qëndresa do të jetë e pasukses 10-20
3. Musai dhe Faraoni 21-27
4. Një besimtar nga populli i Faraonit 28-37
5. Një besimtar nga populli i Faraonit 38-50
6. Ndihma profetëve dhe besimtarëve 51-60
7. Dhuntitë e Zotit njerëzve 61-68
8. Fundi i qëndresës dhe kundërshtimit 69-78
19
20. 9. Pasojat e qëndresës dhe kundërshtimit 79-85
41 - SURJA FUSSILET
1. Thirrje së Vërtetës 1-8
2. Vërejtjet 9-18
3. Njeriu dëshmon kundër vetes 19-25
4. Besimtarët forcohen 26-32
5. Veprimi i Shpalljes së Zotit 33-44
6. Përparimi shkallë- shkallë i së Vërtetës 45-54
42 -SURJA ESH-SHÛRA
1. Mëshira në vërejtjet e Zotit 1-9
2. Të gjykuarit 10-19
3. Drejtësia e Zotit 20-29
4. Besimtarët duhet të jenë të durueshëm 30-43
5. Shpallja e Zotit udhëzon në rrugë të drejtë 44-53
43 -SURJA EZ-ZUHRUF
1. Të qenit e Allahut Një dhe i Vetëm 1-15
2. Gjykimi i paganizmit 16-25
3. Allahu i zgjedh Profetët 26-35
4. Pasojat e qëndresës 36-45
5. Qëndresa e Faraonit ndaj Musait 46-56
6. Profecia e Isait 57-67
7. Dy partitë 68-89
44 -SURJA ED-DUHÂN
1. Të theksuarit e dënimit që do t’i godasë armiqtë 1-29
2. Të këqijtë do të pësojnë dënimin 30-50
3. Shpërblimin që do ta fitojnë të mirët 51-59
45 -SURJA EL-XHÂTHIJE
1. Për ata që mohojnë Shpalljen 1-11
2. Vërtetësia e Kuranit 12-21
3. Dita e Gjykimit (Kiametit) 22-26
20
21. 4. Të gjykuarit 27-37
46 - SURJA EL-AHKÂF
1. Vërtetësia e Shpalljes 1-10
2. Dëshmitari i së Vërtetës 11-20
3. Mbarimi i fisit Ad 21-27
4. Një paralajmërim 28-35
47 -SURJA MUHAMMED
1. Kundërshtarët do të shkatërrohen në luftë 1-11
2. Kundërshtarët do të shpartallohen 12-19
3. Për ata - zemrat e të cilëve janë të sëmura 20-28
4. Dyfytyrësit 29-38
48 -SURJA EL-FETH
1. Paqja e Hudejbisë është fitore e madhe 1-10
2. Të kërkuarit ndjesë rrejshëm nga hipokritët 11-17
3. Premtimi i fitores Islamizmit 18-26
4. Fitorja vendimtare e Islamizmit 27-29
49 -SURJA EL-HUXHURÂT
1. Të respektuarit e profetësisë 1-10
2. Besnikëria dhe respekti i ndërsjellë 11-18
50 -SURJA KÂF
1. Dita e Gjykimi 1-15
2. Në Ditën e Gjykimit do të shihen pasojat e çdo vepre të bërë 16-29
3. Tubimi i të vdekurve dhe ringjallja 30-45
51 -SURJA EDH-DHÂRIJÂT
1. Gënjeshtra është gjykuar 1-23
2. Mbarimi i popujve të vjetër 24-46
3. Pasojat dhe fundi i banorëve të Mekës 47-60
21
22. 52 - SURJA ET-TÛR
1. Myslimanët do të arrijnë sukses 1-28
2. Kundërshtarët do t’i godasë dënimi 29-49
53 -SURJA EN-NEXHM
1. Shkalla gjer në të cilën do të ngrihet i Dërguari i Allahut 1-25
2. Asgjë nuk mund të qëndrojë përballë së Vërtetës 26-32
3. Fuqia e së Vërtetës shfaqet në zhdukjen e gënjeshtrës 33-62
54 -SURJA EL-KAMER
1. Armiqtë e të Dërguarit të Allahut, populli i Nuhut dhe populli 1-22
Ad
2. Fisi Themud dhe populli i Lutit 23-40
3. Faraoni dhe armiqtë e të Dërguarit të Allahut 41-55
55 -SURJA ER-RAHMÂN
1. Mëshira e Zotit 1-25
2. Gjykimi i gjynahqarëve 26-45
3. Shpërblimi i të drejtëve 46-78
56 - SURJA EL-UÂKI‘A
1. Tri lloje njerëzish 1-40
2. Gjynahqarët 41-74
3. Vendimi po afrohet 75-96
57 -SURJA EL-HADÎD
1. Vetëmohimi në rrugën e së Vërtetës 1-10
2. Besimi dhe vetëmohimi 11-19
3. Serioziteti i jetës 20-25
4. Në Islam nuk ka murgëri 26-29
58 -SURJA EL-MUXHÂDILE
22
23. 1. Mbi ruajtjen e të drejtave të gruas 1-6
2. Sekreti i të tubuarit dhe mbledhjet 7-13
3. Armiqtë e fshehtë 14-22
59 -SURJA EL-HASHR
1. Hebrenjtë e dëbuar 1-10
2. Hipokritët dhe hebrenjtë 11-17
3. Një këshillë 18-24
60 -SURJA EL-MUMTEHINE
1. Mbi marrëdhëniet në mes myslimanëve dhe jomyslimanëve 1-6
2. Marrëdhëniet në mes myslimanëve dhe jomyslimanëve 7-13
61 -SURJA ES-SAFF
1. Fitorja e Islamit 1-9
2. Myslimanët duhet doemos të jenë vetëmohues 10-14
62 -SURJA EL-XHUMU’A
1. Udhërrëfyes i të gjitha kohërave 1-8
2. Namazi i të xhumasë 9-11
63 -SURJA EL-MUNÂFIKÛN
1. Hipokritët 1-8
2. Këshillë besimtarëve 9-11
64 - SURJA ET-TEGÂBUN
1. Paralajmërim jobesimtarëve 1-10
2. Paralajmërim besimtarëve 11-18
65 -SURJA ET-TALÂK
1. Shkurorëzimi 1-7
2. Paralajmërimet drejtuar Mekës 8-12
23
24. 66 - SURJA EL-TAHRÎM
1. Marrëdhëniet familjare të Profetit të Allahut 1-7
2. Besimtarët do të përparojnë 8-12
67 - SURJA EL-MULK
1. Zotërimi i madh i Allahut 1-14
2. Pasojat e mohimit 15-30
68 -SURJA EL-KALEM
1. Morali i lartë i Profetit të Zotit 1-33
2. Këshillë popujve 34-52
69 - SURJAEL-HÂKKA
1. E Vërteta e Madhe 1-48
2. Mohimi i shpifjeve 49-52
70 -SURJA EL-ME‘ÂRIXH
1. Rrugët që të ngrenë dhe të shpien te Zoti 1-35
2. Po lind një popull i ri 36-44
71 -SURJA NÛH
1. Udhëzimi i Nuhut 1-20
2. Lutja e Nuhut 21-28
72 -SURJA EL-XHINN
1. Të huajt besimtarë 1-19
2. Dëlirësia dhe ruajtja e Shpalljes së Zotit 20-28
73 -SURJA EL-MUZZEMMIL
1. Lutja e natës 1-19
24
25. 2. Besimtaria 20-20
74 -SURJA EL-MUDDETHTHIR
1. Profecia 1-31
2. Paralajmërimi 32-56
75 -SURJA EL-KIJÂME
1. Dita e Kiametit 1-30
2. Të vdekurit ringjallen 31-40
76 -SURJA EL-INSÂN
1. Rruga e përsosmërisë 1-22
2. Gjenerata e re 23-31
77 -SURJA EL-MURSELÂT
1. Pasoja e mosnjohjes të së Vërtetës 1-40
2. Pasojat e besimit dhe mohimit 41-50
78 -SURJA EN-NEBE’
1. Lajmi i Madh 1-30
2. Shpërblimi i besimtarëve 31-40
79 -SURJA EN-NÂZI‘ÂT
1. Tërmeti i Madh 1-26
2. Fatkeqësia e madhe 27-46
25
26. ۞
SURET DHE VARGJET, KUR LEXUESI I KURANIT DUHET
TË BËJË SEXHDE
Sexhdja gjatë këndimit të Kuranit
Kushdo që këndon një ajet të sexhdes ose e dëgjon atë, pëlqehet që ai të thotë tekbirin dhe të
bjerë në sexhde, e pastaj të thotë përsëri tekbir dhe të ngrihet nga sexhdja. Kjo quhet sexhdja
e këndimit. Gjatë sexhdes nuk ka ndonjë teshehud apo selam. Nafiu tregon se Ibën Umeri ka
thënë: “Profeti (a.s.) na këndonte Kuran dhe kur arrinte në një ajet sexhde, merrte tekbir, binte
në sexhde dhe ne binim në sexhde”. [1] Transmetojnë Ebu Daudi, Bejhakiu dhe Hakimi. Ky i
fundit e konsideron atë sahih sipas kritereve të Buhariut dhe Muslimit.
Ebu Daudi tregon se Abdurrezaku ka thënë se El-Thaurit i pëlqente ky hadith. Ebu Daudi
thotë: Atij i pëlqente sepse në të përmendet tekbiri.Abdullah Ibën Mesudi ka thënë: “Nëse
lexoni një ajet sexhdeje, atëherë merrni tekbir dhe bini në sexhde. Kur ta ngrini kokën, merrni
përsëri tekbir
Vlera e kësaj sexhdeje:
Ebu Hurejra tregon se Profeti (a.s.) ka thënë: “Nëse biri i Ademit lexon një ajet sexhdeje dhe
bie në sexhde, shejtani largohet prej tij dhe thotë: “O i mjeri unë, ai u urdhërua të bjerë në
sexhde dhe ra e për të është xheneti. Unë u urdhërova të bie në sexhde dhe nuk u binda e
për mua është zjarri”. [3] Transmeton Ahmedi, Muslimi dhe Ibën Maxhe.
Urdhërimi për të
Shumica e dijetarëve janë të mendimit se përulja në rast të ajetit sexhde është sunet si për
atë që e këndon ashtu edhe për atë që e dëgjon. Kjo bazohet në atë që transmeton Buhariu
nga Umeri, i cili këndoi suren En-Nahl në minber një të premte deri sa arriti tek ajeti i sexhdes
dhe zbriti nga minberi dhe ra në sexhde e bashkë me të ranë edhe njerëzit. Të premten tjetër
ai këndoi të njëjtat ajete dhe kur arriti tek ajeti sexhde tha: “O njerëz, ne nuk jemi urdhëruar të
bëjmë këtë sexhde. Kushdo që bën sexhde, ka vepruar mirë dhe nuk ka mëkat për atë që nuk
vepron kështu”. Në një transmetim tjetër përmendet: “Allahu nuk na e ka bërë detyrim
sexhden, por nëse ndokush dëshiron, le të veprojë kështu (atëherë le të bjerë në
sexhde)”. [4]
Veç kësaj, “Grupi”, përveç Ibën Maxhes, transmeton se Zejd ibën Thabiti ka thënë: “Unë i
këndova suren Nexhm Profetit (a.s.) dhe ai nuk ra në sexhde gjatë saj”. [5]
Ndërsa Darakutni e transmeton atë dhe thotë: “Asnjëri nga ne nuk ra në sexhde”. [6]
26
27. Ibën Haxher El Askalani thotë se mendimi më i mirë është se ai e la atë për të treguar se
është e lejuar të mos e zbatosh një vepër të tillë. Shafiu ndan të njëjtën pikëpamje. Ky
mendim mbështetet nga ajo që transmetohet prej Bezarit dhe Darakutnit nga Ebu Hurejra, i
cili thotë: “Profeti (a.s.) këndoi suren En-Nexhm dhe ra në sexhde dhe ne ramë në sexhde me
të”. [7] Në Fet’h El Bari, Ibën Haxheri pohon se transmetuesit e tij janë të besueshëm.
Për më tepër, Ibën Mesudi transmeton se Profeti (a.s.) këndoi suren En-Nexhm dhe ra në
sexhde. Të gjithë njerëzit ranë në sexhde bashkë me të, përveç një burri të vjetër nga fisi
Kurejsh, i cili thjesht ngriti ca gurëza dhe i vuri në ballin e tij dhe tha: “Kjo është e mjaftueshme
për mua”. Ibën Mesudi tha: “Pas njëfarë kohe unë e gjeta atë të vrarë si jobesimtar”. [8]
Transmetojnë Buhariu dhe Muslimi.
Ajetet e sexhdes
Në Kuran janë pesëmbëdhjetë ajete, në të cilat duhet rënë në sexhde pasi të lexohen. Amër
ibën El Asi tregon se Profeti (a.s.) këndoi pesëmbëdhjetë ajetet e sexhdes në Kuran, prej të
cilave 13 ndodhen në sure të ndara dhe dy prej tyre në suren El Haxh. [9]
7-EL-ARAF ۞ Ajeti-206 27-EN-NEML ۞ Ajeti-60
13-ER-RAD ۞ Ajeti-15 32-ES-SEXHDE ۞ Ajeti-15
16-EN-NAHL ۞ Ajeti-49 38-SAD ۞ Ajeti-24
17-EL-ISRA ۞ Ajeti-107 41-FUSSLIET ۞ Ajeti-37
19-MERJEM ۞ Ajeti-58 53-EN-NEXHM ۞ Ajeti-62
22-EL-HAXHXH ۞ Ajeti-18-77 84-EL-INSHIKAK ۞ Ajeti-21
25-EL-FURKAN ۞ Ajeti-25 96-EL-ALAK ۞ Ajeti-19
Kushtet për sexhden e këndimit të Kuranit
Shumica e dijetarëve vënë disa kushte dhe masa paraprake për sexhden e këndimit, ashtu siç
bëjnë për namaz, si: pastërtia, drejtimi nga kibla dhe mbulimi i auretit. [11]
Sheukani thotë: "Nuk ka hadith përsa i përket sexhdes së këndimit që provon se të biesh në
sexhde duhet të jesh me abdes. Njerëzit që ishin me të (me Profetin) ranë në sexhde me të
dhe ai nuk urdhëroi asnjërin prej tyre të merrte abdes dhe vështirë të besosh se ata të gjithë
ishin me abdes. Për më tepër politeistët ranë në sexhde bashkë me të dhe ata janë të
papastër dhe abdesi i tyre nuk është i vlefshëm. Buhariu transmeton nga Ibën Umeri se ai
binte në sexhde edhe kur ishte pa abdes. [12]
Ibën Ebi Shejbe thotë të njëjtën gjë. Përsa i përket transmetimit të Bejhakiut (me një zinxhir që
Ibën Haxheri e quan sahih), i cili thotë: “Njeriu nuk duhet të bjerë në sexhde nëse nuk
është i pastër”.
27
28. Këto pohime pajtohen me mendimin e Ibën Haxherit se kjo mund t’i referohet papastërtisë nga
marrëdhëniet seksuale ose kur ka ndonjë alternativë tjetër të mundshme, ndërsa përsa i
përket rastit të parë ai varet (nga prania e papastërtisë) dhe nevoja për t’u pastruar. Në
mënyrë të ngjashme nuk ka asnjë hadith që përmend se rrobat dhe vendi duhet të jenë të
pastra. Përsa i përket mbulesës së auretit dhe drejtimit nga kibla nëse është e mundur thuhet
se ato merren parasysh në mënyrë unanime.
Ibn Haxheri në “Fet’h El Bari” thotë: “Asnjë nuk pajtohet me Ibën Umerin se dikush mund të
bjerë në sexhde edhe pse është pa abdes, përjashtuar Esh-Shabijun. Ibën Ebi Shejbe e
transmeton atë me një zinxhir të saktë. Gjithashtu ai transmeton nga Ebu Abdurrahman Es-
Selmi se ai këndonte një ajet sexhdeje dhe përulej pa marrë abdes dhe pa u drejtuar nga
kibla, tek ecte dhe vetëm duke bërë me shenjë. Disa prej atyre që i përkisnin familjes së
Profetit (a.s.) pajtohen me Ibën Umerin”.
Duatë gjatë sexhdes
Kushdo që e kryen këtë sexhde mund të lutet ashtu si dëshiron. Lidhur me këtë
çështje nuk ka asnjë transmetim autentik nga Profeti (a.s.), përveç hadithit të Aishes (r.a), e
cila tregon se, kur Profeti (a.s.) binte në sexhde gjatë këndimit të Kuranit, ai thoshte: “Unë ia
kam nënshtruar fytyrën Atij që e krijoi atë dhe i dha asaj shikimin dhe dëgjimin me
fuqinë dhe vullnetin e Tij. I lavdëruar qoftë Allahu, Krijuesi më i mirë". [13] Transmetojnë
“të pestët”, përveç Ibën Maxhes. E transmeton gjithashtu Hakimi dhe Tirmidhiu dhe Ibnis-
Seken thonë se ai është sahih. Megjithatë ky i fundit shton se në fund Profeti (a.s.) thoshte tri
herë, ashtu siç bënte përherë në sexhden e tij, “Madhështia i takon vetëm Allahut, më të
Lartit”. Pra, kur ai bënte sexhden e këndimit gjatë namazit.
Sexhdja e këndimit gjatë namazeve
Lejohet që imami apo ai që falet vetëm [14] të këndojë ajetin e sexhdes gjatë namazit, edhe
nëse këndimi është me zë ose pa zë. Pasi ka kënduar një ajet të tillë, ai duhet të bjerë në
sexhde. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Ebu Rafi i cili ka thënë: “Fala namazin e jacisë
me Ebu Hurejrën dhe ai këndoi suren (El Inshikak) dhe ra në sexhde gjatë namazit. Unë e
pyeta: “O Ebu Hurejre! Ç’sexhde qe kjo? Ai tha: “Unë rashë në sexhde kur po këndoja (këtë
sure) pas Ebu Kasimit (Profetit a.s.) dhe që atëherë nuk kam pushuar së vepruari kështu
derisa ta takoj atë”. [15]
Hakimi transmeton nga Ibën Umeri duke vlerësuar si të saktë sipas kritereve të Buhariut dhe
Muslimit, duke thënë se Profeti (a.s.) bëri një sexhde gjatë rekatit të parë të namazit të drekës
dhe shokët e tij ishin të mendimit se ai kishte kënduar "Elif Lam Mim...", suren “Sexhde”. [16]
Neveviu thotë: “Nuk është e papëlqyeshme që imami të këndojë ajetin e sexhdes, sipas
shkollës sonë apo për atë që falet vetëm. Nuk ka ndonjë problem nëse këndimi është me zë
apo pa zë. Personi duhet të bjerë në sexhde pasi e këndon një ajet të tillë”.
Maliku thotë: “Në përgjithësi është e papëlqyeshme”.
Mendimi i Ebu Hanifes është: “Është e papëlqyeshme gjatë namazit që këndohet pa zë por jo
gjatë atij me zë”.
28
29. Autori i “El Bahr” përmend: “Sipas shkollës sonë është e pëlqyeshme ta shtysh sexhden
derisa ai (imami) të japë selam, me qëllim që të mos i ngatërrojë njerëzit që falen pas tij”.
Bashkimi i një numri sexhdesh
Ndonjë mund t'i bashkojë sexhdet dhe të përulet vetëm njëherë, nëse ai e përsërit ajetin e
sexhdes, me kusht që ai ta vonojë sexhden derisa ta ketë përfunduar këndimin e Kuranit. Disa
thonë se, nëse dikush bie në sexhde pas herës së parë është e mjaftueshme për të. [17] Të
tjerë thonë se ai duhet të bjerë përsëri në sexhde përderisa një rast i tillë përsëritet. [18]
Kompensimi i sexhdes së leximit
Shumica e dijetarëve janë të mendimit se sexhdja duhet të kryhet menjëherë pasi këndohet
apo dëgjohet ajeti i sexhdes. Shtyrja e sexhdes nuk e prapëson atë. Nëse një periudhë e gjatë
kohore kalon mes këndimit të ajetit të sexhdes dhe sexhdes konkrete, nuk është e nevojshme
rënia në sexhde sepse një gjë e tillë nuk është e detyrueshme.
[1] Hadith Daif. "El Irva" 472. E ka nxjerrë Ebu Daudi 1413, Bejhakiu 2/325.
[2] Transmetim i dobët nga Ibën Mesudi. Por diçka e tillë ka ardhur nga Ebi Kilabe dhe Ibën Sirin se këta dy kanë thënë:
"Nëse dikush lexon një ajet ku ka sexhde, duke qenë jashtë namazit, duhet të thotë: Allahu Ekber (dhe të bjerë në sexhde)."
E ka nxjerrë Abdurrazaku 3/439. "Tamamul Mineh" 268-269.
[3] Muslimi 240, Ibën Maxheh 1052, Ahmedi 2/443.
[4] Buhariu 1077.
[5] Buhariu 1072,1073, Muslimi 1298, Ebu Daudi 1404, Tirmidhiu 576, Nesai 959.
[6] Darakutni 1/410.
[7] Hadith Hasen. "Es Sahiha" 3035, "Et Targib" 1443.
[8] Buhariu 1067,1070,3853, Muslimi 1297, Ebu Daudi 1406, Nesai 958.
[9] Hadith Daif. "El Mishkat" 1029, "Tamamul Mineh" 269. E ka nxjerrë Ebu Daudi 1401, Ibën Maxheh 1057, El Hakim 1/223.
[10] Ebu Seidi ka thënë: “Kur ishte Profeti (a.s.) mbi mimber, po lexonte suren Sad dhe me të mbërritur tek ajeti i sexhdes,
zbriti nga mimberi, bëri sexhde dhe bashkë me të bënë sexhde gjithë njerëzit. Një ditë tjetër kur po këndonte të njëjtën sure
dhe mbërriti tek ajeti i sexhdes, njerëzit po bëheshin gati për të bërë sexhde, por Profeti (a.s.) tha: “Ajo, është vetëm pendim i
një Profeti, por po shoh se ju jeni bërë gati për sexhde”. Profeti (a.s.) zbriti nga mimberi dhe të gjithë bënë sexhde bashkë me
të.” Hadith Sahih me transmetues të besueshëm dhe të saktë. [Hadith Sahih. Ebu Daudi 1410].
[11] Aureti i referohet pjesëve të trupit, të cilat burrat dhe gratë duhet t’i mbulojnë gjatë namazit.
[12] Buhariu e përmend mualek (pa sened) në "Kapitullin e të Xhumasë", tema "Bërja sexhde e muslimanëve bashkë me
idhujtarët".
[13] Muslimi 1809, Ebu Daudi 1414, Tirmidhiu 580, Nesai 1129, Ibën Maxheh 864, El Hakim 1/220.
[14] Ai që falet pas imamit duhet të pasojë imamin. Nëse imami bie në sexhde, pasuesit e tij edhe nëse nuk e dëgjojnë ajetin
e sexhdes duhet ta pasojnë atë. Nëse imami e këndon ajetin e sexhdes dhe nuk përulet, atëherë edhe të tjerët nuk duhet të
përulen, por duhet ta pasojnë atë. Në mënyrë të ngjashme, nëse ndonjëri në xhemat këndon një ajet sexhdeje ose dëgjon
dikë duke kënduar një të tillë, ai nuk duhet të bjerë në sexhde pasi duhet të pasojë imamin, por ai duhet ta bëjë sexhden pasi
të mbarojë namazin.
[15] Buhariu 766,768,1078, Muslimi 1304, Ebu Daudi 1408, Nesai 967.
[16] Hadith i pavërtetë. "Tamamul Mineh" 271-272. E ka nxjerrë El Hakim 1/221.
[17] Ky është mendimi i medh’hebit Hanefi.
[18] Ky është mendimi i medh’hebve Maliki, Shafi dhe Hanbeli.
29
30. ۞
SHPJEGIMI I DISA TERMAVE
A
ABDEST: larja e detyrueshme e fytyrës, duarve, kokës dhe këmbëve para namazit.
AHIRET: Jeta e përtejme, Dita e Fundit, Dita e Gjykimit.
AJET: varg, shenjë, fjali, pjesë e fjalisë apo togfjalësh në Kuran.
AKSHAM: perëndimi i diellit; namazi pas perëndimit të diellit.
ALEJHISSELAM: epitet që thuhet pas emrit të çdo profeti e që do të thotë: “Shpëtimi i Allahut qoftë
mbi të”. Shkurtimisht shkruhet a.s., për shembull: Muhamedi a.s..
B
BEJTULL-LLAH: Shtëpia e Allahut, Qabeja
BESMELE: fjalë që nënkupton formulën “Bismil-lâhirr Rrahmânirr Rrahîm” - “Me emrin e Allahut, të
Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit”.
BESHÎR: njoftues, sjellës i lajmit të mirë; një nga epitetet e Kuranit dhe të Profetit Muhamed (a.s.).
BISMIL-LÂH: “Me emrin e Allahut”, thirrje që myslimani ia drejton Allahut të Madhëruar, në fillim
të çdo pune, me qëllim që Ai ta pranojë dhe ta bekojë atë.
D
DABBETUL-ERD: Kafsha e dheut, një kafshë me pamje të tmerrshme, që do të dalë para Kiametit,
duke mbajtur në dorë unazën (vulën) e Sulejmanit dhe shkopin e Musait. Ajo do të bëjë një shenjë në
fytyrën e besimtarëve dhe një tjetër, të ndryshme, në fytyrën e jobesimtarëve.
DÎN: fe; llogari, hesap. Një nga emrat e Ditës së Gjykimit është “Jaum-ud Dîn” - “Dita e Llogarisë”.
DUÂ’: thirrje, lutje që i drejtohet Allahut. Ajo dallon nga faljet e përditshme, sepse ka kuptim më të
gjerë e më të përgjithshëm.
DH
DHIKR: Përmendje me emër, këshillë, kumt; një nga epitetet e Kuranit
E
EHL-UL KITÂB: njerëzit e Librit; të krishterët dhe hebrenjtë e lidhur me Shkrimet e tyre të Shenjta
EL-MESXHIDUL-AKSA: Xhamia e njohur në Jeruzalem.
EL-MESXHIDUL-HARAM: Xhamia e shenjtë në Mekë, Qabeja.
ENSARË: banorët vendas të Medinës: ndihmësit dhe mikpritësit e banorëve të shpërngulur nga Meka.
30
31. ESBÂB UN-NUZÛL: Shkaqet e zbritjes së Shpalljes Hyjnore
EXHELI: Afati, caktimi i jetës.
F
FETVA: përgjigje ose udhëzim për zgjidhjen e çështjeve juridike të Sheriatit.
FITNEJA: fitme, spica, kalla.sprova.
FÎ SEBÎLIL-LÂH: në rrugë të Allahut, për çështjen e Allahut, në shërbim të Allahut.
FURKÂN: dallues; një nga epitetet e Kuranit, i cili dallon të vërtetën nga e pavërteta, të drejtën nga e
gabuara, të mirën nga e keqja.
H
HADITH: thëniet gojore, veprimet dhe miratimet e Muhamedit a.s..
HÂFIDH: hafiz; dijetar i madh i hadithit; ai që e di përmendësh Kuranin
HAUARIJJUN: shokët, dishepujt e Isait a.s..
HAXHXH: vizita e Qabesë në Mekë, e cila bëhet në dhjetë ditët e para të muajit të fundit sipas
kalendarit mysliman hixhri-hënor.
HAZRET: i lartësuar, i nderuar.
HIFDH: mbajtja përmendësh e Kuranit
HIXHRI ose HIXHRETI: shpërngulja e Muhamedit a.s. prej Mekës në Medinë, më 16.07.622 të e.s.
Hudâ: udhëzim; një nga epitetet e Kuranit.
G
GAJBI: e fshehta, e padukshmja.
GUSUL: pastrimi i plotë ritual.
I
IBLIS: djalli, dreqi.
IDDET: periudha kohore pas vdekjes së burrit ose shkurorëzimit, gjatë së cilës gruaja nuk mund të
martohet. Ajo zgjat 130 ditë pas vdekjes së burrit dhe 100 ditë pas ndarjes.
IHRAM: veshja e detyrueshme për haxhinjtë - gjatë kryerjes së haxhillëkut në Mekë.
IQINDIA-Asr: namazi mes drekës dhe akshamit.
IMAM: personi që udhëheq kryerjen e përbashkët të lutjeve në xhami, ose titull i lartë i udhëheqjes në
fenë islame.
IMAN: besimi, feja, besimi i shpallur nga Muhamedi a.s.
INXHÎL: Ungjilli i dërguar profetit Isa a.s.
ISLAM: sinonim i imanit
I‘TIKAF: dispozitë (rregull) islame e qëndrimit të personave krejt të izoluar në xhami, në dhjetë ditët e
fundit të Ramazanit ose edhe në kohë tjera.
K
31
32. KABA (QABEJA): tempulli i shenjtë, të cilin e kanë për detyrë ta vizitojnë myslimanët e pasur, së
paku një herë gjatë jetës së vet.
KIAMETI: Dita e shkatërrimit - fundit të kësaj bote.
KIBLEJA: drejtimi i kthimit të myslimanëve gjatë faljes së namazit. Ky drejtim është nga Qabeja,
Meka.
KIRAET: mësimi (leximi) i drejtë i Kuranit.
KISÂS: ligji i barazisë në ndëshkim, shpagimi.
KITÂB: libër; një nga emrat e Kuranit.
KUR’ÂN: recitim, lexim; Kurani.
KURBAN: shtazët që i therin myslimanët me rastin e Bajramit të Vogël (Kurbanit), por edhe në raste
tjera.
L
LEUHI-MAHFUDH: tabela (libri) e fateve, në të cilën janë shënuar ngjarjet e paracaktuara.
LEJLET-UL KADËR: Nata e Kadrit, Nata e Caktimit. Në këtë natë, Allahu i Madhëruar ka filluar t’i
shpallë Kuranin Muhamedit (a.s.). Ajo është një nga netët teke të 10-ditëshit të fundit të muajit
Ramazan.
M
MANË: një rrëshirë e ëmbël si mjalti.
MEHËR: dhurata e detyrueshme e martesës.
MELEK: engjëll.
MESXHID: xhami ose faltore për një rreth më të ngushtë të banorëve.
MIHRAB: vendi i xhamisë prej ku imami udhëheq kryerjen e përbashkët të namazit.
MUHAXHIR: i shpërngulur, i mërguar (ardhacak prej Mekës në Medine).
MUFESSIR: komentues i Kuranit.
MUHADDITH: transmetues i haditheve.
MUNAFIK: dyfytyrës, hipokrit.
MUS’HAF: fletushka të mbledhura, të renditura dhe të grumbulluara në një libër.
MUTTEKI: ai që i ruhet Allahut dhe që ka frikë prej Atij, i devotshëm.
MU‘XHIZE: ngjarje apo dukuri e jashtëzakonshme, me të cilën Profetët dëshmonin misionin e tyre
nga Allahu.
N
NAMAZ: lutja e detyrueshme që bëhet pesë herë në ditë (gjatë 24 orëve).
NEBIJ: profet, lajmëtar i Zotit.
NÛR: dritë; një nga epitetet e Kuranit
P
PEJGAMBER: lajmëtar i fesë, i dërguar i Zotit.
R
32
33. RADIJALL-LLAHU ’ANHU: shprehje që shqiptohet pas emrit të shokëve të Muhamedit a.s..
(Domethënë: “Allahu qoftë i kënaqur me të!” - Shkurtimi: r.a.).
RAHMAH: mëshirë; një nga epitetet e Kuranit.
RESUL: I dërguar i Zotit me dispozita të posaçme.
RUKU: pjesë përbërëse e namazit, e lutjes së paraparë, gjatë së cilës përkulet pjesa e epërme e trupit në
pozitë horizontale dhe preken gjunjët me duar.
S
SABAH: mëngjesi; lutja e mëngjesit.
SABI’INËT: një sekt i përzierë judeo-kristian.
SADAKA: lëmoshë.
SALAT: namaz.
SAL-LALLAHU ALEJHI UE SEL-LEM (Shkurtimi: s.a.u.s.). “Allahu e bekoftë dhe e shpëtoftë!”
Shih: alejhis-selam.
SELAM: paqe, shpëtim, përshëndetje islamike.
SEXHDE: pjesë përbërëse e lutjes së përcaktuar, e namazit: të lëshuarit në tokë me gishtat e këmbëve,
me gjunjë, me duar, ballë, hundë.
SIDRETUL-MUNTEHA: Një pemë e madhe në të majtë të Fronit Hyjnor, të cilën s’e kalojnë dot
engjëjt. Simbolikisht paraqet kufirin më të skajshëm të dijenisë njerëzore.
SUHUF: rulat prej pergameni dërguar profetit Ibrahim (a.s.).
SURE: kapitull i Kuranit; në Kuran ka gjithsej 114 sure.
SURI: briri që njofton ardhjen e Kiametit dhe ringjalljen.
SUNNET: shih HADITH.
SH
SHEFÂAt: angazhim në dobi të njeriut, ndërmjetësim.
SHEHID: martir, i vrarë pa faj, dëshmor që bie për idealin e fesë ose dëshmitar i ndonjë ngjarjeje a
vepre.
SHEJTAN: Shih: IBLIS.
SHERIAT: ligji islamik i bazuar në Kuran dhe hadith; dispozitë fetare.
SHIRK: paganizëm, besimi në shumë zotëra, t’i bësh shok Zotit në adhurim.
T
TEKUÂ : frika nga Allahu, largimi nga gjynahet.
TAGUT: çdo gjë që adhurohet në vend të Allahut.
TEJEMMUM: pastrim simbolik që zëvendëson abdestin - në mungesë të ujit.
TENZÎL: zbritje nga lart; një nga epitetet e Kuranit
TEURÂT: Libri i shenjtë i dërguar profetit Musa (a.s.)
TEVEKKUL: Mbështetja tek Allahu
U
UAHJ: frymëzim, zbulim, shpallje hyjnore.
33
34. UMRE: ceremoni e vizitës së Mekës, që mund të bëhet gjatë tërë vitit (përveç në katër ditët e Bajramit
të Kurbanit).
XH
XHEHENEM: skëterrë, ferr, venddënim i tmerrshëm për mëkatarët - mohuesit.
XHENET: parajsë, kopshte e pallate për besimtarët.
XHIN: qenie e padukshme shpirtërore - e mirë ose e keqe.
XHIZJE: tatim, i cili, në vendet islamike merret nga jomyslimanët(ngase nuk kanë shërbyer në ushtri).
XHYNYB: i papastër, i palarë.
Z
ZEBÛR: Psallmet e profetit Daut (a.s.).
ZEQAT: lëmoshë, të cilën myslimanët e pasur duhet t’ua japin myslimanëve të varfër.
ZEKKUM: kaktus - lloj bime tejet e hidhur.
ZEMANI XHAHILIJJET: periudha e paditurisë, epoka paraislamike, jeta dhe doket e arabëve para
Islamit.
ZUHD: largimi nga bukuritë e kësaj bote.
34