халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргууд

1. Эрүүл мэндийн довтолгоо
Халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргууд
Г.Даваа, Ph.D, MPH
АШУИС, НЭМС

2. Зорилго
• Халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргуудтай
танилцаж, өөрсдийгөө болоод үр хүүхдээ
хамгаалах дадалтай болгох

3. Агуулга
1. Халдварт өвчнөөс сэргийлэх, тарилга заавал
хийх дархлаажуулалтын товлол
2. Дархлаажуулалт, түүний хэлбэрүүд,
3. Халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргууд,
дархлаагаа сайжруулах арга хэмжээ
4. Гэдэсний халдвараас сэргийлэх, хүнсний
бүтээгдэхүүнийг зөв хэрэглэх

4. Халдварын тухай
• Халдварын гинжин хэлхээ
– Эмгэг төрөгчид
• Бактер
• Вирус,
• Мөөгөнцөр
• Шимэгчид

5. БМБ-ын дархлаа
• Дархлалын систем
– Дархлаажуулалт
• Халдварт өртөх эрсдэлүүд
– Зайлсхийх боломжтой эрсдэлүүд
– Зайлсхийх боломжгүй эрсдэлүүд
• Дархлал буурах
– Харшил
– Стресс

6. Халдварт өвчний төлөвийн өөрчлөлт
• Техникийн дэвшилт ХӨ-д нөлөөлөх нь
– Цус цусан бүтээгдхүүн ба хэрэглээ
– Хүнсний бүтээгдхүүн ба түгээлт
• Зан үйлтэй холбоотой өөрчлөлт ХӨ-д нөлөөлөх нь
– Аялал ба өвчлөл
– Бэлгийн зан үйл ба өвчлөл
– Эмийн хэрэглээ
– Шивээс

7. Халдварт өвчинд нөлөөлөх хүчин зүйлс
• Антибиотик тэсвэржилт
• Вакцинжуулалт
• Шинэ болон сэргэж буй халдварт өвчин
– Сүрьеэ
– Хөхүүл ханиад

8. Зонхилон тохиолдох гэдэсний
халдварт ºâ÷èí
1. Балнад
2. Иж балнад
3. Цусан суулга
4. Сальмонеллийн халдвар
5. А вирүст гепатит

10. БЗДХ
• ХДХВ/ДОХ
• Судсаар мансууруулах бодис хэрэглэх
• Цус, цусан бүтээгдхүүнээр халдварлах
• Эхээс урагт халдах
• ХДХВ илрүүлэх сорил
• ХДХВ/ДОХ-ын менежмент

11. ХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨС СЭРГИЙЛЭХ,
ӨВЧИН ГАРАХ ҮЕД АВАХ АРГА
ХЭМЖЭЭ

12. Үндэсний товлолын вакцин
• “Үндсэний товлол” гэж улс орны хэмжээнд заавал
хийх дархлаажуулалтанд хамрагдах хүүхдийн нас,
хугацааны товыг хэлнэ.
Дархлаажуулалтын тухай хууль, 2000 он, 3 дугаар зүйл

13. Зайлсхийх боломжтой эрсдэлүүд
• Зан үйлээ өөрчлөх, биеийн эсэргүүцлийг
сайжруулах замаар халдварт өвчинд өртөх
эрсдэлийг бууруулах боломжтой.
• Зохистой хооллохгүй байх нь халдварт
өвчинд өртөх эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг.
• Стрессыг багасгах, нойр сайтай байх зэргээр
дархлааны системыг дэмжих хэрэгтэй.

14. Зайлсхийх боломжтой эрсдэлүүд
• Дархлаажуулалтанд хамрагдах нь гаднаас орж
ирэх эмгэгтөрөгчийн эсрэг найдвартай
дархлаатай болоход туслана.
• Гарын ариун цэврийг сахих зөв дадалтай байх нь
халдварын эрсдэлийг бууруулна.
• Тамхи татах, дам тамхидалтыг бууруулах нь
амьсгалын замын өвчнөөс сэргийлэхэд тустай.

15. Зайлсхийх боломжгүй эрсдэлүүд
• Хүн халдварт өвчинд өртөхөд нас гол үүрэгтэй.
Өндөр настан болон нярай хүүхэд халдварт өртөх
эрсдэл өндөртэй. Мөн дархлааны систем
гэмтсэнээс дараахь эмгэгүүд үүсдэг. Үүнд:
• Аутоиммун өвчин
• Харшил
• Дархлаа ба стресс

16. Заавал хийх дархлаажуулалтын
товлолын вакцин
• Сүрьеэгийн эсрэг вакцин /БЦЖ вакцин/
BCG vaccine
• Халдварт саагийн эсрэг вакцин
OPV vaccine /Oral Polio vaccine/
• В вируст гепатитын эсрэг вакцин
Hep-B vaccine

17. Заавал хийх дархлаажуулалтын
товлолын вакцин
• Улаанбурхан-Гахайн хавдар - Уëààíóóäûí ýñðýã
õàâñàðñàí вакцин
MMR /Measles-Mump-Rubella/
• СТ /хоёрт/ Diphtheria-Tetanus
• Тавт вакцин /СХТ+Геп В+ Хив/
Penta valent vaccine
/DTP+HepB+Hemophilius influenza B

18. Дархлаажуулалтын үндэсний товлол
Вакцин Төрсний
дараах
24
цагийн
дотор
2
сартай
3
сартай
4
сартай
9
сартай
1 нас
2
сартай
2
настай
7
настай
15
настай
Сүрьеэ +
В гепатит +
Халдварт саа + + + +
Тавт вакцин + + +
Улаанбухан-
гахай хавдар-
улаанууд
+ +
Сахуу-
татрангийн
2т вакцин
+ +
А гепатит + +

19. Үүсгэгчийн тэсвэрлэх чадвар
Балнад
өвчний нян
Цусан суулга
өвчний нян
Сальмонеллийн
халдварын
үүсгэгч нян
Жимс, ногоо 1-20 хоног их хэмжээгээр
үрждэг
мах, цөцгийн тос,
өндгөнд үрждэг
Ус 5 хоног 5-8 хоног 2 сар
Сүү, сүүн
бүтээгдэхүүн
4 сар 2-17 хоног 2 сар
пиво 5 хоног
Хувцас, орны
хэрэглэл
7 хоног + +
Хөрс Удаан
хугацаагар
2-4 сар 4-5 жил

20. Урьдчилан сэргийлэх арга зам
• Иргэд олон нийт, хоолны газрын болон
хүнсний бүтээгдэхүүнтэй харьцдаг
ажиллагсдад аюулгүй хоол хүнс сонгох, зөв
хадгалах, бэлтгэх ба боловсруулах дадал
эзэмшүүлж шаардлагатай мэдээ мэдээллээр
хангах

21. • Иргэд олон нийт, нийтийн хоолны үйлдвэрлэл,
үйлчилгээний газар ажиллагсдыг эрүүлжүүлэх,
үзлэг шинжилгээнд зохих хугацаанд оруулах,
хувийн ариун цэвэр, эрүүл ахуйн дадал
заншилд сургах

22. Анхаарал тавьсанд баярлалаа