Nato ile is yapma rehberi

1
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
NATO HAKKINDA GENEL BİLGİLER, TEDARİK SİSTEMİ VE TEDARİK ORGANLARI
1. NATO NEDİR?
2. NATO’YA ÜYE ÜLKELER
3. NATO NEZDİNDEKİ TÜRKİYE DAİMİ TEMSİLCİLİĞİ
4. NATO NE SATIN ALIR?
5. NATO NE SATIN ALMAZ?
6. ÇOK ULUSLU FON
7. NATO İHALELERİ İÇİN FİNANSMAN MEKANİZMALARI NELERDİR?
8. NATO HANGİ TEDARİK YÖNTEMLERİNİ KULLANIR?
9. NATO’NUN TEDARİK ORGANLARI NELERDİR?
İKİNCİ BÖLÜM
NATO İLE NASIL İŞ YAPILIR, GEREKLİ ŞARTLAR, BELGELER VE DOKÜMAN NELERDİR
10. NATO İLE İŞ YAPMAK İSTEYEN FİRMALARIN YAPMASI GEREKEN İŞLEMLER
11. NATO İHALELERİ İÇİN FİRMA TANITIM DOSYASI HAZIRLANMSI
12. TESİS GÜVENLİK BELGESİ ALINMASI İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER
13. NATO FİRMA KODU (NCAGE) NEDİR, NASIL ALINIR?
14. NATO STOK NUMARASI NEDİR NASIL ALINIR
15. NSPA KAYNAK ARŞİVİ NEDİR, NASIL KAYIT OLUNUR?
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NATO TEDARİK FAALİYETLERİ İLE İGİLİ BİLİNMESİNDE FAYDA OLAN DİĞER HUSUSLAR
16. NATO İHALELERİ İÇİN KİMLER TEKLİF VEREBİLİR?
17. TEKLİFLER İÇİN NİYET BİLDİRİMİ
18. BAŞARILI TEKLİF İÇİN 6 ADIM
19. NSIP PROJESİ ÖMÜR DEVRİ
EKLER;
EK-A: NATO TARAFINDAN GEÇEKLEŞTİRİLEN ULUSLARARASI İHALELER İÇİN FİRMA
TANITIM DOSYASI KAPSAMI
EK-B: NATO TESİS GÜVENLİK BELGESİ AINMASINA YÖNELİK BİLGİ NOTU
EK-C: NSPA KAYNAK ARŞİVİNE KAYIT OLMA VE NSPA İLE İŞ YAPMA BİLGİ NOTU
EK-D : NATO İHALELERİ İLE İLGİLİ İLAN VE İHALE BİLGİ AKIŞI KONUSUNDAKİ
SORUMLULUKLAR VE TEMAS NOKTALARI
EK-E: NSIP PROJESİ ÖMÜR DEVRİ
EK-F: KISALTMALAR

2
GİRİŞ
Türkiye’de modern bir savunma sanayiinin kurulması yönündeki gayretlerimiz neticesinde kayda
değer bir savunma sanayii altyapısı teşkil edilmiş ve bunun bir sonucu olarak 2012 Yılı savunma
sanayii ihracatımız 1.3 Milyar Doları aşmıştır. 2023 Yılında 25 Milyar Dolarlık bir ihracat hedefi
öngören savunma sanayiimizin daha da güçlendirilmesi noktasında uluslararası işbirliği ve özellikle
üyesi olduğumuz NATO’nun sunduğu fırsatlardan daha çok kazanç elde edilmesi büyük önem arz
etmektedir.
Müsteşarlığımızın 2012-2016 Dönemi Stratejik Planındaki Savunma ve havacılık ihracatının
artırılmasını teşvik etmek ve desteklemek hedefi kapsamında Yurt dışı İrtibat Ofisleri açılmaya
başlanmış ve bu bağlamda SSM Brüksel İrtibat Ofisi 2012 Yılı Ekim Ayında açılmıştır. Bir önceki
stratejik plan döneminde öngörülen “Firmalarımızın NATO İhalelerinden aldıkları payın artırılması”
hedefi kapsamında Temel Sipariş Anlaşmasını (Basic Order Agreement, BOA) imzalayan firma
sayısı 16’ya yükselmiştir. Diğer taraftan STM-Siemens Türkiye Ortaklığının NC3A’nın 27,6 milyon $
bedelli NATO Stratejik Hava Savunma Komuta-Kontrol Bilgi Sistemi (AirC2I) ihalesini kazanması bu
alandaki çalışmaların sonuç vermeye başladığını göstermektedir. Savunma sanayii kuruluşlarımızın
NATO’nun ana tedarik ajansları ve komutanlıkları tarafından açılan ihalelerdeki başarılarının
artırılması öncelikle bu alandaki farkındalık seviyesinin yükselmesine bağlı bulunmaktadır. Bu itibarla
Müsteşarlığımızca firmalarımız düzenli olarak bilgilendirilmekte, NATO Ajansları temsilcileri zaman
zaman ülkemize çağrılarak seminerler vermeleri sağlanmakta, ihracat.ssm.gov.tr (export.ssm.gov.tr)
adresinden yayın yapan portalımız vasıtasıyla da gerekli bilgilendirmeler yapılmaktadır. Bu çabaların
devamı olarak, NATO Ajanslarının ihalelerini yürüten birimlerini, başvuru koşullarını, prosedürleri ve
dikkat edilmesi gereken hususları içeren bu broşür savunma sanayii kuruluşlarımızın kullanımı için
bu maksatla SSM. lığı ve MSB. lığınca yayımlanan tüm broşür ve dokümanların taranması,
güncelleştirilmesi ve birleştirilmesi suretiyle yeniden hazırlanmıştır.
Savunma Sanayii Müsteşarlığı
Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı
İnönü Bulvarı, Süleyman Emin Caddesi
6-7 06100 Bahçelievler / Ankara

3
SAVUNMA SANAYİİ BRÜKSEL İŞBİRLİĞİ OFİSİ
İhracat Geliştirme Projesi (İGP) Sözleşmesi kapsamında Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın Yurtdışı
Bölgesel İşbirliği Ofisleri tesis edilmeye başlanmış ve bu doğrultuda Brüksel İşbirliği Ofisi 10 Ekim
2012 tarihinde açılmıştır.
Brüksel İşbirliği Ofisinin kurulma amacı; Türk Savunma Sanayiini uluslararası alanda rekabet
edebilecek şekilde yapılandırmak ve savunma ürün ve hizmet ihracatını artırmak faaliyetleri
çerçevesinde, dost ve hedef ülkeler ve uluslararası organizasyonlar ile mevcut işbirliği faaliyetlerinin
etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda, Ofis personeli tarafından, başta
NATO Muhabere ve Bilgi Ajansı (NCIA) ve NATO Destek Ajansı (NSPA) olmak üzere NATO’nun ana
tedarik organlarının tedarik faaliyetleri yakından takip edilmeye çalışılmaktadır. Türk Savunma
Sanayii Firmalarının NATO tedariğine yönelik faaliyetleri T.C. NATO Daimi Temsilciliği kanalı ile
M.S.B. lığınca koordine edilmektedir. Bununla birlikte SSM Brüksel işbirliği Ofisi personeli de bu
faaliyetlere katkıda bulunmaya, kolaylaştırmaya ve Türk savunma Sanayii Firmalarından gelecek
koordinasyon ve bilgi sağlama gibi talepleri karşılamaya hazırdır.
SSM Brüksel İşbirliği Ofisi İrtibat Bilgileri:
Adres: Rue Montoyer 10, 1000 Brussels
Tel: 0032 2 588 06 10
0032 2 588 06 08
Fax: 0032 2 503 69 49
SANAYİ GÜNLERİ
Savunma Sanayii Brüksel işbirliği Ofisinin koordinatörlüğünde ve Savunma Sanayii Müsteşarlığının
himayelerinde, Dışişleri Bakanlığı ile koordineli olarak yılda bir kez NATO Sanayii Günü icra
edilmesi planlanmaktadır. NATO Sanayi Gününün amacı, NATO ile iş yapan, ya da yapmayı isteyen
Türk Savunma Sanayii Şirketlerini NATO tedarik yöntemleri ve süreçleri ile müteakip 12-18 ay içinde
çıkacak fırsatlar hakkında program ve proje düzeyinde bilgilendirmektir.
Sanayii günleri ihtiyaca göre Brüksel’de ya da Türkiye’de yapılabilecektir.
Ayrıca yıl boyunca bireysel sanayi etkinlikleri düzenlenmesi de düşünülmektedir.

4
BİRİNCİ BÖLÜM
NATO HAKKINDA GENEL BİLGİLER, TEDARİK SİSTEMİ VE TEDARİK ORGANLARI
1. NATO NEDİR?
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)
4 Nisan 1949'da Washington'da imzalanan
anlaşma ile oluşturulmuş bir politik ve askeri
yapıda bir savunma ittifakıdır. Türkiye NATO’ya
1952 yılında üye olmuştur.
NATO'nun temel amacı üye ülkelerin özgürlük
ve güvenliğini siyasi ve askeri yollarla garanti
altına almak, üyelerin güvenlik konularında
ortak endişelerini görüşerek eyleme
geçirebileceği bir platform sunmaktadır.
İttifak saldırganlığa ya da saldırganlık tehdidine karşı üye devletleri koruma kararlılığındadır. Bu
hususta Washington Antlaşması'nın 5. Maddesi bir anahtar prensiptir. Bu maddeye göre NATO üyesi
bir ya da birkaç ülkeye yapılan saldırı ittifakın tümüne yapılmış sayılmaktadır.
NATO, NATO Genel Sekreterinin başkanlığını yaptığı ve her üye ülkenin Daimi Temsilci
Büyükelçileri ile temsil edildiği NATO Konseyi tarafından yönetilir.
NATO her bir üye ülkenin kendi egemenliğini elinde bulundurduğu hükümetler arası bir kuruluştur.
Tüm NATO kararları oybirliği temelinde (birçok satın alma kararlarını da içerir) üye ülkeler tarafından
ortaklaşa alınır. Üye ülkelerin her birinin oyları eşit ve aynı değerdedir.
2. NATO’YA ÜYE ÜLKELER:
NATO Üyelerinin sayısı 2009 yılında Arnavutluk ve
Hırvatistan'ın da katılması ile 28’e ulaşmıştır.
Üye ülkeler şunlardır;
Amerika Birleşik Devletleri, Arnavutluk, Almanya,
Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
Danimarka, Estonya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda,
İspanya, İtalya, İzlanda, Kanada, Letonya, Litvanya,
Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz,
Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Yunanistan.

5
3. NATO NEZDİNDEKİ TÜRKİYE DAİMİ TEMSİLCİLİĞİ
NATO Nezdindeki Türkiye Daimi Temsilciliği Brüksel'deki NATO Karargâhında yer almaktadır. Kuzey
Atlantik Konseyi (NAC) Türkiye Daimi Temsilcisi (Büyükelçi) başkanlığında ve Dışişleri Bakanlığı ve
Savunma Bakanlığı personeli tarafından yürütülen ortak diplomatik bir misyondur. Türkiye NATO
Daimi Temsilcisi Büyükelçimiz tarafından temsil edilir..
4. NATO NE SATIN ALIR?
NATO Ortak Bütçe olarak bilinen ve broşürün müteakip bölümlerinde açıklanan bir mekanizma
aracılığıyla aşağıdaki mal ve hizmetleri geniş bir yelpazede temin eder:
• Komuta ve kontrol ekipmanları
• Uydu haberleşme sistem ve hizmetleri
• Bilgi Sistemleri donanımları
• Yazılımlar
• Danışmanlık hizmetleri
• Sivil inşaat işleri
• İttifak Operasyon ve Görevleri için barındırma, güvenlik ve yiyecek işlemleri
NATO'nun ortak finanse edilen projelerine, sadece NATO üyesi ülke firmalarının teklif
verebileceklerine dair genel bir kural vardır.
Daha fazla bilgi için NATO web sitesine başvurunuz: http://www.nato.int
5. NATO NE SATIN ALMAZ?
Genel bir kural olarak, NATO gemi, uçak, tank benzeri platformlar, silah sistemleri veya kişisel
ekipmanlar satın almaz. Bu alımları yapmak üye ülkelerin milli sorumluluğudur.
6. ÇOK ULUSLU FON
NATO Ülkeleri, maliyet etkin bir şekilde belirli bir yeteneği çokuluslu olarak elde etmek ve birlikte
çalışılabilirliği temin etmek maksadıyla ortak hareket edebilirler. Bu çok uluslu girişimler bazen bir
NATO kuruluşu tarafından yönetilebilmektedir.
Çok uluslu bütçeler ile 28 ülke tarafından üzerinde anlaşmaya varılan ve finanse edilen NATO Ortak
Bütçesi birbirleri ile karıştırılmamalıdır.
Çok Uluslu Fon kullanımının bilinen en iyi örneği Almanya Geilenkirchen'de konuşlu NATO Havadan
Erken Uyarı ve Kontrol Sistemi (AWACS) uçaklarının üssüdür. Buradaki ihale programlarında fonlar
sadece katılımcı ülkeler tarafından karşılanır.
Çokuluslu programlara diğer örnekleri İttifak Yer Gözetleme (AGS) Sistemi ve C17 Stratejik Hava
İkmal Yeteneği (SAC)’dir.

6
7. NATO İHALELERİ İÇİN FİNANSMAN MEKANİZMALARI NELERDİR?
ULUSAL FON
NATO, belirli bir misyonu yerine getirmek amacıyla üye ülkeler tarafından kendisine tahsis edilen ya
da Barış İçin Ortaklık üyesi ülkelerin katkıda bulundukları kuvvetler dışında hiçbir operasyonel güce
sahip değildir.
Afganistan ve Kosova'da olduğu gibi bir NATO Harekatı icra edilmesi durumunda Üye Ülkeler İttifak'ın
kullanımı için tahsis ettikleri tüm unsurların her türlü ekipman ve lojistik desteğini sağlamaktan kendileri
sorumludurlar. Bu ilke NATO içinde “costs lie where they fall” olarak bilinir. Ancak, bu kural günümüz
ihtiyaçları doğrultusunda zaman zaman değişime uğramakta ve özellikle devam eden NATO Harekatlarında
görev alan birliklerin acil olarak ihtiyaç duyduğu kabiliyetlerin kazanılmasında NATO ortak bütçesinin
kullanılması da mümkün olabilmektedir.
ORTAK BÜTÇE
Tüm NATO ülkelerinin üzerinde anlaşmaya vardıkları ve bir maliyet paylaşımı formülü esas alınarak
yıllık katkı payı ödedikleri üç ayrı ortak bütçe veya program mevcuttur:
- Sivil Bütçe,
- Askeri Bütçe
- NATO Güvenlik Yatırım Programı (NSIP).
Askeri Bütçe (İşletme ve Bakım maliyetleri) ve NSIP (NATO Güvenlik Yatırım Programları) birlikte
askeri ortak bütçe olarak bilinir ve NATO'nun kapsamlı hedefleri ve öncelikleriyle uyumlu
ihtiyaçlarının sağlanmasında kullanılır.
Hangi Projenin askeri ortak bütçeden karşılanacağı ile ilgili temel kural "Over and Above" kuralıdır.
Bir yetenek eğer NATO'nun veya ülkelerin envanterinde mevcut değilse ya da envanterinde mevcut
ancak NATO'ya tahsis etmesi mümkün olamayacak ise o proje askeri ortak bütçe için uygun bir
proje olabilir.
Örneğin, bir ülkenin Hava Savunma Radarları ortak bütçe için uygun değildir zira o ülke NATO üyesi
olsun olmasın kendi hava sahasını savunmak için bu radarlara zaten ihtiyaç duyacaktır. Ancak o
NATO ülkesinin sahip olduğu radarlardan eğer diğer NATO üyelerine iz aktarımı yapması istenecek
olursa, bu durumda bu paylaşımın ortak bütçeden yapılması mümkün olacaktır.
NATO askeri ortak bütçesi sadece tedarik için kullanılır . "belirli bir NATO askeri ihtiyacını karşılamak
için gerekli olan en temel tesis (veya minimum platform özellikleri)" Minimum Askeri Gereksinimler
(MMR) olarak bilinir.

7
NATO SİVİL BÜTÇESİ
Sivil Bütçe; üye ülkelerin Dışişleri Bakanlıklarının bütçelerinden (çoğu ülkelerde) finanse edilir, NATO
Uluslararası Yazmanlığı (IS) tarafından yürütülür ve Sivil Bütçe Komitesi tarafından denetlenir.
Bütçenin Türkiye payı 2012 yılı için % 3.61’dir. Yıllık yaklaşık 200 milyon € dur.
Sivil Bütçe fonları aşağıdaki konu ve faaliyetler için harcanır:
• NATO Karargâhının bakım ve işletmesi (Daimi Temsilcilikler kendi bütçelerinden finanse
edilmektedir)
• Maaşlar, emekli maaşları, seyahat ve NATO Karargahında çalışan uluslararası personelin
harcırah maliyetleri
• Moskova ve Kiev Bilgi/İrtibat Bürolarının giderleri
• Uluslararası Danışma Kurulu
• NATO Karargahı Kamu Diplomasisi Programı ile ilgili faaliyetler
• NATO Karargahı “Bilim Yoluyla Güvenlik Programı”
• NATO Karargahı “Barışı İçin Ortaklık Programı”
• NATO Karargahı “Terörizme Karşı Savunma Programı”
NATO ASKERİ BÜTÇESİ
Her şartta sağladıkları askeri personelin giderlerinin sağlanması ülkelerin milli sorumluluğudur.
Askeri Bütçeye kaynak ülkelerin milli savunma bütçelerinden sağlanır. Yaklaşık 50 ayrı kalemden
oluşan bu bütçe, Askeri Bütçe Komitesi tarafından denetlenir ve bireysel bütçe sorumluları tarafından
yürütülür.
2012 yılı NATO Askeri Bütçesinde Türkiye’nin payı %3.09’dur..
Askeri Bütçe aşağıdakilerin işletim ve bakım maliyetleri için kaynak sağlar:
- NATO'nun Entegre Komuta Yapısı;
- Uluslararası Askeri Personel,
- NATO çapında haberleşme ve bilgi sistemleri;
- NATO liderliğindeki harekat ve görevler için konuşlanmış unsurların kritik muharebe sahası
yetenekleri;
- NATO Havadan Erken İkaz yeteneği (AWACS filosu) ve Harekat Alanı Füze Savunma
(TBMD) Program Ofisi;
- NATO sabit ve seyyar Birleşik Hava Harekat Merkezleri, seyyar hava radar sistemleri ve
seyyar karargah haberleşme sistemleri.
- Müşterek Harp Merkezi (Stavanger), Müşterek Kuvvetler Eğitim Merkezi (Bydgoscz),
Müşterek Analiz ve Alınan Dersler Merkezi (Lizbon), NATO Savunma Koleji (Roma), NATO
Muhabere ve Bilgi Sistemleri (CIS) Okulu (Latina); NATO Programlama Merkezi (Glons); Müşterek
Elektronik Harp Çekirdek Personeli (Yeovilton)’un giderleri,

8
- NCIA’nin Bilimsel Çalışma Programı, ACT deney fonları, Araştırma ve Teknoloji Ajansı
(Neuilly), NATO Sualtı Araştırma Merkezi - NURC (La Spezia) giderleri;
- Bazı sınırlı Barış için Ortaklık (BİO) ve Akdeniz Diyaloğu destek faaliyetleri
NATO GÜVENLİK YATIRIM PROGRAMI (NSIP)
NATO’ya üye tüm ülkeler NATO Güvenlik Yatırım Programı’na (NSIP) katılmaktadır. Genellikle
yetenek paketleri komutanlıklar tarafından hazırlanmakta ve onay makamına sunulmakta olup,
projeler katılımcı ülkeler tarafından finanse edilmektedir. NSIP Projeleri NATO Yatırım Komitesi
tarafından yönetilmektedir. Program kapsamında yıllık yaklaşık 650 milyon Euroluk harcama yapılır.
NATO Tedarik makamları (Ülkeler, ajanslar) tarafından yürütülen NSIP Projeleri NATO Yatırım
Komitesi tarafından denetlenir. Türkiye’nin 2012 yılındaki katılım payı % 3.67’dir.
NSIP aşağıdaki tesis ve yeteneklerle ilgili yapılacak yatırım giderleri için fon sağlar.
- NATO liderliğindeki harekat ve görevler için muharebe sahası karargahı ve kritik muharebe
sahası yetenekleri,
- NATO çapında haberleşme ve bilgi sistemlerinin en üst düzeydeki unsurları,
- NATO Havadan Erken İkaz yeteneği (AWACS filo) için havaalanı altyapısı;
- Çekirdek Hava Komuta Kontrol Yazılımı (ACCS sistemi); Harekat Alanı Füze Savunması
(TBMD) uyarlamaları ve ana radar sistemleri;
- NATO sabit ve seyyar Birleşik Hava Harekat Merkezleri, Seyyar Hava Radar Sistemleri ve
Birleşik Müşterek Görev Kuvvetleri ve NATO Mukabele Kuvvetlerini destekleyen seyyar karargah
muhabere sistemleri.
- NATO Komuta Yapısının Unsurları (NATO Komutanlıkları ve ast karargah ve komutanlıklar).
- Kritik stratejik havaalanı, deniz üssü ve "Over & Above" olarak değerlendirilen ve normal
olarak ulusal bütçeler tarafından karşılanan depolama altyapısı, (Aviano ve Ramstein hava üsleri,
Kabil Uluslararası Havaalanı, Merkez ve Kuzey Avrupa, İtalya, Yunanistan ve Türkiye NATO boru
hattı sistemleri dahil). Bu tür tesislerin işletme ve bakım maliyetleri ulusal bir sorumluluktur.
8. NATO HANGİ TEDARİK YÖNTEMLERİNİ KULLANIR?
NATO'nun tek bir ihale usulü yoktur. İhalede hangi usul ve yöntemin kullanılacağı; fonların
kaynağına, tedarik işlemlerini yürütmekten sorumlu organizasyon ya da ülkeye (Host Nation-HN),
ihtiyaç duyulan mal/hizmetin cinsine ve ihtiyacın aciliyet derecesine göre değişir.

9
NATO'da tedarik makamının (Ev Sahibi Ülke-Host Nation/HN)resmi tanımı şu şekildedir:
'.. güvenlik yatırım projesinin uygulanmasından sorumlu; bir katılımcı ülke, bir Ana NATO
Komutanlığı (ACO ve ACT) veya NATO Ajansı.'
Projenin sadece tek bir ülke içinde uygulanması söz konusu ise (Örneğin radar ihalesi), genellikle
ilgili ülke tedarik makamı (HN) olacak veya herhangi bir NATO Ajansı ihale makamı olarak
kullanabilecektir. Bununla birlikte yine projenin yalnızca sınırlı sayıda ülkeyi etkilemesi durumunda bir
ülke tedarik makamı (HN) olarak seçilebilir. Genel çerçeve bu şekilde olmakla birlikte, her projenin
farklı olduğunu ve istisnaların olabileceğini kabul etmek gerekir.
NATO tarafından kullanılan temel ihale usulleri şunlardır:
- Uluslararası Rekabete Açık İhale (International Copmetitive Bidding/ICB)
- NSIP Tedarik Yöntemleri - NATO Harekat ve Görevleri,
- En İyi Fiyat Teklif Yöntemi (Best Value Procurement/BV),
- Ulusal Rekabete Açık İhale (National Competitive Bidding/NCB),
- Ulusal Rekabete Açık İhale(+) (National Competitive Bidding Plus/NCB),
- Sınırlı Katılımlı İhale (Limited Competitioın),
- Tek Kaynaktan Tedarik (Sole/single source),
- Temel Sipariş Anlaşması (Basic Ordering Agreement-BOA),
- NSPA İhale Usulleri,
- Sivil Bütçe Genel Sözleşme Şartnamesi,
Bu yöntemlerin her birinin ana özellikleri müteakip paragraflarda sıralanmıştır.
ULUSLARARASI REKABETE AÇIK İHALE USULÜ
Uluslararası Rekabete Açık İhale Usulü, tüm NSIP fonlarından karşılanan projeler için temel tedarik
yöntemi olmakla birlikte, NATO içindeki diğer birçok ortak fondan karşılanan projeler için de tedarik
yöntemidir. Tedarik makamı tarafından bu yöntem dışında bir uygulamayı gerektirecek herhangi bir
teklifin, proje yetkilendirme safhasında Yatırım Komitesi tarafından uygun görülmesi gerekmektedir.
NSIP projeleri için uygulanan satın alma yöntemleri ve usulleri AC/4-D/2261(1996) basımlı
dokümanda (Procedures for ICB for Commonly Financed NSIP Works)yer almaktadır. Söz konusu
dokümana internet ortamından ulaşılabilmektedir.
AC/4-D/2261 dokümanı sözleşme imzalama dahil bu safhaya kadar ihale makamlarının (HN),
şirketlerin, katılımcı ülkelerin ve Yatırım Komitesi'nin sorumluluk ve haklarını düzenlemektedir.
Dokümanın EK’inde de anlaşmazlık çözüm yöntemleri ortaya koymuştur. Bu yöntemler, en kısa
sürede ve en az maliyetle projelerin yalnızca NATO Asgari Askeri Gereksinimini (Minimum Military

10
Requirement – MMR) karşılayacak şekilde tedarik edilmesini sağlamak üzere düzenlenmiştir. Basit
bir ifadeyle, çoğu projelerde en düşük maliyetli ve teknik olarak uygun teklif kazanmaktadır.
NSIP TEDARİK YÖNTEMLERİ - NATO HAREKAT VE GÖREVLERİ
Genel Prensipler:
NATO operasyonları için yapılan tedariklerin tümünde amaç; ihtiyaç duyulan yeteneklerin yatırım
maliyetlerinin de dikkate alınarak en kısa sürede ve mümkün olduğunda açık ihale yöntemiyle
yapılmasıdır.
Bu kapsamdaki tedarikler NATO Konseyi tarafından onaylanmış harekatların (Afganistan ve Kosova
gibi) harekat alanı ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılır. Bu tedarik yöntemi kendi ülkesindeki
ihalelerden sorumlu ev sahibi ülkeler (tedarik makamı) , NATO Ajansları ve Stratejik Komutanlıklar
(ACO ve ACT) için geçerlidir.
Standart Uluslararası İhale Yönteminin NATO Harekat ve Görevleri için Kullanımı:
NATO operasyonlarını desteklemek için standart uluslararası ihale tedarik yöntemi kullanımı (AC/4-
D/2261), uygulamada çoğu kez sürecin zaman alması nedeniyle sınırlandırılmaktadır. Askeri
yetkililer tarafından belirlenen harekat ihtiyacının aciliyeti, tedariğin daha hızlı ve basit yöntemlerle
yapılmasını gerektirmektedir.
NATO Harekat ve Görevleri Uluslararası İhale Usulü:
NATO harekat ve görevleri için AC/4-D/2261 dokümanında belirtilen temel ilkelere bağlı kalmak
kaydıyla, daha hızlı alternatif bir tedarik yöntemi süreci geliştirilmiş ve bu yöntem NATO harekat ve
görevlerini destekleme alımları için varsayılan geçerli yöntem haline gelmiştir. Bu yöntemde
kullanılan usuller AC/4-D(2007)0003 dokümanı EK-2'de belirtilmiştir. Bu yöntem; daha kısa ve pratik
ihale aşamaları, ihale niyet mektupları için internet kullanımı, teklif verme süresinin otomatik
uzatılmaması ve sadeleştirilmiş anlaşmazlık çözüm yöntemleri nedeniyle acil harekat ihtiyaçlarının
temininde tercih edilmektedir. .
NATO Harekat ve Görevlerini Destekleyen Projeler İçin Diğer Tedarik Yöntemleri:
Tedarik makamları (HN) gerekli yeteneğin harekat alanına en süratli şekilde kazandırılmasını
sağlamak maksadıyla artık daha önce Yatırım Komitesi (IC)’nin onayını almak kaydı ile istedikleri
tedarik yöntemlerinden birini seçebilirler (Sınırlı katılımlı ihale, milli ihale vb.) . İhale yöntemine proje
yetkilendirme safhasında duruma göre karar verilir.

11
“EN İYİ DEĞER” TEDARİK YÖNTEMİ
Tecrübeler, özellikle teknolojinin hızlı bir şekilde değiştiği karmaşık projelerde en düşük fiyat teklif
yönteminin her zaman en maliyet etkin çözümü sağlamadığını göstermiştir. Bu mahzurun ortadan
kaldırılması için En İyi Değer Yöntemi uluslararası ihale usulü geliştirilmiştir. Bu yöntemde teklifin
genel maliyeti ile birlikte teklif makamının uluslararası geçerlilikteki yetenekleri, teslim zamanı, teknik
değeri gibi teklifin kalitesiyle ilgili çeşitli faktörlerin değerlendirilir. En İyi Değer Yöntemi 2009 yılı
Temmuz ayında itibaren NATO'nun temel ihale yöntemlerinden biri olarak uygulanmaktadır.
Standart Uluslararası İhale ve En İyi Değer Yöntemi Arasındaki Temel Farklar:
En İyi Değer Yöntemi usulleri AC/4-D/2261(1996 Basım) dokümanında belirtilen standart
Uluslararası İhale Usulünün değişik şeklidir. Bu belgede belirtilen usuller aşağıdaki istisnalar dışında
En İyi Değer Yöntemi usulleri için de uygulanır:
- Standart Uluslararası İhale usulünde, ihale en düşük uygun teklife verilmektedir. En İyi
Değer yönteminde ise; fiyatın düşüklüğü yanında ihtiyacın karşılanma kalitesi de dikkate alınır.
- Standart Uluslararası İhale usulünde, teklifin teknik bölümleri yalnızca teknik gerekliliklere
uygunluğu bakımından değerlendirilmektedir. En İyi Değer yönteminde ise, teknik değerlendirme çok
daha detaylı teknik analizlere ve kriterlere göre yapılır.
- Anlaşmazlık çözüm yöntemleri de AC/4-D/2261(1996 Basım) EK-1’inde belirtilen
yöntemlerden farklıdır.
En İyi Değer Yönteminin Kullanımı:
Bu yöntem ihalenin sadece en düşük teklif veren yükleniciye verilmesi gerekmeyen projeler için
tasarlanmıştır. Yalnızca bunlarla sınırlı olmamakla birlikte aşağıdaki durumlarda kullanılır:
- Kapsamlı sistem entegrasyonu ve/veya önemli uygulama riski bulunan yazılım geliştirme
çabaları gerektiren karmaşık sistem alımları;
- Asgari bir alanda oldukça yüksek uygulama riski olan daha az karmaşık alımlar;
- Öncelikle yenilikçi teknik çözümlerin teşvik edildiği ve isteklilerin farklı yaklaşımlar
sunmasının beklendiği performans/işlevsel özelliklere dayanan alımlar,
- Şirketlerin ve bireylerin deneyim ve uzmanlık geçmişlerinin ve kalitelerinin projelerin
uygulanması ve başarısında kritik öneme haiz olduğu karmaşık/ileri teknoloji ve/veya özel
yöntemlere dayalı hizmet alımları.

12
En İyi Değer yöntemi karmaşık olmayan ve genel olarak piyasada hazır bulunan düşük riskli standart
mal ve hizmet alımlarında kullanılmayacaktır.
ULUSAL REKABETE AÇIK İHALE (NATIONAL COMPETITIVE BIDDING - NCB)
Proje küçük çaplı ise, acil ise, herhangi bir konuda özel ulusal uzmanlık gerektiriyorsa veya ilgili ülke
dışında ülkelerden talep alınması uzak bir olasılık ise, proje yetkilendirme safhasında Ulusal
Rekabete Açık İhale süreci talep edilebilir. NATO Altyapı (NSIP) projelerinde Ulusal Rekabet Açık
İhale yapılması için NATO Yatırım Komitesi kararı gereklidir.
Bu ihale usulleri ülkeler arasında farklılık gösterebilir. Usul olarak tüm firmalar (ulusal veya
uluslararası) ihale ile ilgili istek belirtebilir. Bununla birlikte Niyet Bildirimleri (Notifications Of Intent),
AC/4-D/2261 usullerine göre değil ev sahibi ülke usullerine göre düzenlenir. Diğer bir deyişle,
bildirimler ülke daimi temsilcilikleri üzerinden yapılmaz. İhale usulleri milli kurallara göre yapılır ve
normal şartlarda ihale dokümanlarının tercümesi kapsamında ilave süre verilmez.
ULUSAL REKABETE AÇIK İHALE (NATIONAL COMPETITIVE BIDDING - NCB) PLUS
Ulusal Rekabetçi İhale usullerine benzer bir yöntemdir. Farklı olarak tedarikçi ülke yetersizliklerden
dolayı tüm NATO ülkelerine açık bir ihale usulü talep edebilir. Dokümanlar İngilizce ve Fransızcaya
tercüme edilir. Yatırım Komitesi onayı gereklidir.
SINIRLI İHALE
Tedarik makamı firmaların isimlerini vermek ya da başka bir şekilde rekabeti sınırlayabilir. Örnek
olarak sadece NATO tarafından kullanılan ekipmanı (kripto kitleri vs.) sağlayan firmaların ihaleye
girebilmesi gibi. NATO Altyapı (NSIP) projeleri için Yatırım Komitesi kararı gereklidir.
TEK KAYNAK
İstisnai olarak, tedarik makamı tek kaynak alımı ile ilgili firma ismi verebilir. Bu çok acil durumlarda
veya benzer malzemenin daha önce aynı firma tarafından karşılanmış olması durumlarında
uygulanabilir. NATO Altyapı (NSIP) projeleri için Yatırım Komitesi kararı gereklidir ve ancak gerçek
bir zorunluluk varsa kabul edilebilir.
TEMEL SiPARiŞ SÖZLEŞMESI (Basic Ordering Agreement - BOA)
BOA; NCIA (NATO Muhabere ve Bilgi Ajansı) tarafından yaygın olarak kullanılan ve NATO
Üyelerince onaylanan bir tedarik yöntemidir. Bu yöntem, donanım, yazılım ve hizmetler de dahil
olmak üzere ticari-hazır (Off-The-Shelf (COTS) ürünler için hızlandırılmış ve maliyet etkin bir satın
alma yöntemi olarak geliştirilmiştir. Kişisel bilgisayar alımı tipik bir örnektir. Bu alandaki gelişmeler ve
fiyat düşüşü o kadar hızlıdır ki, normal veya hızlandırılmış ihale usulleri ile bile ancak eski model
ürün daha yüksek fiyata tedarik edilebilmektedir.

13
Esas olarak BOA, iki basamaklı bir ihale sisteminin ilk bölümü olarak görülebilir. Özel bir ürün grubu
için tedarikçi firma ile bir çerçeve anlaşması yapılır. Bu anlaşmada fiyatlandırma yöntemleri ve temel
esaslar kabul edilir.
BOA’da yer alan genel hususların dışında kalan teknik detaylar ise daha sonra yapılacak münferit
ihalelerde BOA’daki ana esaslara bağlı kalınmak suretiyle ayrı ayrı belirlenir.
Genel anlamda NCIA için tasarlanmış olmasına rağmen, diğer tedarik makamları da bu usulleri talep
edebilir. Genel olarak şu ana konuları kapsamaktadırlar;
- MEBS sistemleri
- Donanım dahil çeşitli ticari bilgisayar ürünleri
- Çeşitli yazılımlar
- Bilgi teknolojileri destek ve idame servisleri
- Danışmanlık ve mühendislik desteği
- Fotokopi makineleri dahil diğer ofis makineleri
Bu ve benzer ürün ve hizmetleri vermek isteyen tedarikçilerin BOA için girişimde bulunmaları
önemle tavsiye edilmektedir.
9. NATO’NUN TEDARİK ORGANLARI NELERDİR?
NATO’nun tedariği tek merkezden değil, çeşitli organlar ve NATO tarafından tedarik için
yetkilendirilmiş Üye ülkeler olabilir. Genel olarak NATO’nun ortak bütçesinden harcama yapan
organlar şu şekilde listelenebilir;
- NCIA (NATO Muhabere ve Bilgi Ajansı)
- NSPA (NATO Destek Ajansı
- Bölgesel Tedarik Makamları (Üye Ülkeler)
- ACO (Müttefik Harekat Komutanlığı)
- ACT (Müttefik Dönüşüm Komutanlığı)
- NATO International Staff (NATO Uluslararası Yazmanlığı)
- NATO International Military Staff (NATO Uluslararası Askeri Karargah Personeli)
- CNAD(Milli Silahlanma Direktörleri Konferansı)
- NIAG (NATO Endüstri Danışma Grubu)
- Defence Against Terrorism Programme of Work (Terörizmle Mücadele İş Programı)

14
9.1 NCIA- NATO MUHABERE VE BİLGİ AJANSI (Communications and Information
Agency)
NATO Muhabere ve Bilgi ajansı; NATO ajanslarının yeniden yapılanması kapsamında eski NC3A
(NATO Danışma, Komuta ve Kontrol ajansı), NATO Hava Komuta Kontrol Sitemi Yönetim Ajansı
(ACCS Management Agency), NATO Muhabere ve Bilgi Sistem Hizmetleri Ajansı (NCSA) ve NATO
Aktif Kademeli Harekat Alanı Füze Savunma Program Ofisi (ALTBMD Programme Office)’lerinin 01
Temmuz 2012 ‘den itibaren birleştirilmeleri ile oluşturulmuştur.
Ajansın temel görevi; gereken yer ve zamanda NATO’nun ve NATO ülkelerinin askeri birliklerine
müşterek çalışabilir muhabere ve bilgi sistemleri desteği (Siber savunma ve Füze Sistemlerine karşı
savunmayı da içerecek şekilde) sağlamaktır. Bu bağlamda NCIA, NATO bünyesindeki her birime
bilgi teknolojileri hizmeti ve komuta, kontrol, muhabere, bilgisayar, istihbarat, gözlem ve keşif
yetenekleri sağlar.
NCIA’nın genel faaliyet alanları aşağıda özet olarak sıralanmıştır:
- Yetenek planlama ve C5ISR Mimarisi (Harekat araştırma ve analizi, askeri harekat analizi,
stratejik seviyede analiz yetenekleri, iş geliştirme analizi, bilgi yönetimi),
- Siber Savunma ve Güvenli Bilgi Paylaşımı (Kripto malzemesi satın alınması dahil),
- Eğitim ve Tatbikatlar (Modelleme ve simülasyon, bilgisayar destekli tatbikat
hazırlanması ve yönetimi sistemleri),
- Harekat planlaması ve icrası (Füze savunması, kara, hava ve deniz komuta kontrol
sistemleri, müşterek komuta kontrol sistemleri, harekat destek sistemleri)
- Müşterek İstihbarat, gözlem ve keşif imkan ve kabiliyetleri ( izleme, istihbarat üretimi,
elektronik harp, aktif ve pasif algılayıcılar, ileri patlayıcı maddelere karşı korunma teknikleri )
- Entegrasyon desteği ve katma değer sağlayan hizmetler (Lojistik yönetim, ulaştırma ve
taşıma, coğrafi ve meteorolojik sistemler, müşterek harekat resmi, durumsal farkındalık,
sağlık, sivil asker işbirliği)
- Çekirdek hizmetler (Çekirdek uygulamalar-e-mail, resmi mesajlaşma hizmeti, bilgi
yönetimi ve teknolojileri
- Bilgi ağı altyapı sistemleri – telsiz, telli seyyar sistemler, statik, sayısal IP-based
sistemler; ani network ihtiyaçlarının karşılanması, uydu muhabere sistemleri, deniz
kuvvetlerine muhabere sistemleri desteği.
- Muharebe laboratuvarları (Milli sistemlerin NATO İhtiyaçlarını ne ölçüde
karşılayabildiğinin test ve değerlendirilmesi, siber savunma ve füze savunma sistemlerinin
test ve değerlendirilmeleri,
- Gelişmiş teknoloji kazanımı ve tedariki.
- Program, proje ve tedarik yönetimi (Hem NATO hem de ülkeler için)
- NATO’nun siber güvenliğinin sağlanması,
- NATO Balistik Füze Programının (TBMD) geliştirilmesi, test edilmesi ve komuta kontrol
sisteminin işlerliğinin sağlanması.

15
- NATO’nun Hava Komuta ve kontrol sistemi (ACCS) için merkezi planlama, sistem
mühendisliği, uygulama ve yapılandırma yönetimi,
NCIA hali hazırda NATO’nun en büyük tedarikçisi durumundadır. Yılda yaklaşık 600 Milyon Euro
kaynak harcamaktadır. Önümüzdeki 5-6 yıl içerisinde NATO Ortak fonlarından harcayacağı kaynak
yaklaşık 2.12 Milyar Euro’dur.
Organizasyonun Avrupa’da 30 dan fazla birimi görev yapmaktadır. Karargahı Brüksel’de , ana iki
yerleşkesi ise Mons/Belçika ve The Hague/Hollanda’dadır.
Bazı firmalar NCIA ile BOA (Temel Sipariş Anlaşması) yapmakta ve bu anlaşma NCIA’nın
müteakip ihale fırsatlarında sürecin kısalması ve kolaylaşması açısından önemli fayda
sağlamaktadır. BOA yapılması için takip edilecek süreç aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.
BOA le ilgili daha fazla bilgi almak için aşağıdaki web sayfasından istifade edebilir,;
https://industry.ncia.nato.int/Pages/faq.aspx
NCIA İle BOA düzenlemesi yapmak isteyen firmalar aşağıda bilgileri verilen personelle
temasa geçebilirler.
Ms Christine Vandenberghe
NCI Agency
BOA/Buyline Program Manager
E-mail: boa@ncia.nato.int

16
Tedarik Ana Sayfa
https://industry.ncia.nato.int/Pages/default.aspx
İş Fırsatları
http://www.ncia.nato.int/Opportunities/Pages/default.aspx
İhale İlanları:
https://industry.ncia.nato.int/suppliers/Pages/bb.aspx
Temel Sipariş Anlaşması İmzalayan Firmalar
https://industry.ncia.nato.int/suppliers/Pages/cs.aspx
NCIA TUR NATEX
Tel: +32(0)2 707 8304, Faks: +32(0)2 707/8271/8770
NCIA Brüksel
Batiment Z, 140 Avenue du Bourget, B-1110 Brussels, Belgium (ziyaretçiler)
Boulevard Leopold III, B-1110 Brussels, Belgium (posta)
Telefon +32 (0)2 707 4111, Fax +32 (0)2 707 8770
NCIA Den Haag (Lahey)
Oude Waalsdorperweg 61, 2597 AK The Hague, Netherlands (ziyaretçiler)
P.O. Box 174, 2501 CD The Hague, Netherlands (posta)
Telefon +31 (0)70 3743000, Fax +31 (0)70 3743239
9.2. NATO DESTEK AJANSI-NSPA (NATO SUPPORT AGENCY)
NATO Destek Ajansı-NSPA, NATO’nun entegre lojistik ve hizmetlerini sağlayan ajanstır. NATO’nun
reform faaliyetleri kapsamında önceki NATO Bakım ve Destek Ajansı (NAMSA), Orta Avrupa Boru
Hattı Yönetimi Ajansı (CEPMA) ve NATO Hava Taşımacılığı Yönetimi Ajansı(NAMA)’nın 2012
Temmuz Ayında birleştirilmesi ile oluşmuştur.
NSPA’nın ana görevleri; ortak yedek parça tedarik ve temininin organize edilmesi suretiyle NATO
ülkelerine yardım etmek ve çeşitli silah sistemleri ve diğer sistemler için gerekli bakım ve onarım
hizmetlerinin düzenlenmesini yapmaktır.
NSPA, müşterileri tarafından finanse edilen bir organizasyondur ve kar-zarar etmeme prensibi ile
çalışır. 1200’den fazla çalışanı vardır. Karargahı Luksemburg (Capellen)’da olan NSPA’nın
Luksemburg, Fransa, Macaristan ve İtalya’da da operasyonel birimleri vardır.
NSPA, 28 NATO Üyesi ülkenin temsil edildikleri NATO Destek Organizasyonu (NSPO)’nun icra
organıdır. NSPA’nın faaliyetleri üye ülkelerin temsil edildiği NSPA Denetim Kurulu (NSPO Agency
Supervisory Board (ASB)) tarafından yönlendirilir ve kontrol edilir.
NSPA’nın müşterileri, NATO Askeri Komutanlıkları, NATO üyesi ülkeler, Barış İçin Ortaklık (BİO) ve
Akdeniz Diyaloğu ülkeleri ile diğer kuruluşlardır. Tedarikçileri ise, NATO üye ülkelerindeki sanayi
çoğunlukta olmak üzere tüm uluslararası sanayidir.
NSPA her yıl tedarik için 2 Milyar Euro’dan fazla kaynak harcamaktadır.

17
Aşağıdaki konularda faaliyet gösterir:
 Malzeme desteği ( Merkezi stoklardan malzeme temini, yedek parça tedariki, tedarik
planlaması, sanal destek zinciri).
 Harekat alanı desteği ( Patlamamış mühimmatın temizlenmesi, askersizleştirme, yaşam
(iaşe ve ibate) desteği, acil durum desteği, çevre koruma ve kirletilmiş bölge temizliği,
yetenek paketleri, yükleme-boşaltma havaalanlarında destek hizmetleri, tıbbi destek, altyapı
desteği).
 Ulaştırma desteği (Stratejik kara, hava ve deniz ulaştırması),
 Özel Malzeme ve teçhizat nakli (C-17 Ağır nakliye uçaklarının ve destek personelinin idari,
mali ve lojistik desteği),
 Akaryakıt nakli, depolanması ve işletilmesi (Avrupa’da ve NATO’nun harekat icra ettiği
diğer bölgelerde).
 Bakım(Uçaklar için parça onarım, direkt değiştirme, depo seviyesi bakımı, malzeme elden
geçirme, modifikasyon, kalibrasyon, yerinde bakım hizmeti, işlerlik kontrolü, koruyucu bakım
ve yüklenici lojistik desteği),
 Teknik hizmetler (Konfigürasyon yönetimi, mühendislik ve teknik dokümantasyon,
mühendislik desteği ve çalışmaları, tasarım geliştirme, inşaat, mühendislik onarım desteği,
ömür devri yönetimi, teknik kalite kontrol, yazılım lisans yönetimi, müşteri eğitimi, bilgi
teknolojileri işletme ve uygulamaları, yazılım geliştirme, performans denetimi),
o Yetenek kazanma lojistik desteği (Ürün ömür devri lojistik desteği, lojistik destek
analizi, interaktif elektronik teknik kılavuzlar),
o Kodlandırma (NATO Malzeme Listesi kayıtlarının tutulması).
 Silah sistemleri için lojistik destek (Kara sistemleri, Uçak ve helikopterler, Deniz
sistemleri, İnsansız hava araçları, Füze ve roketler, Mühimmat, Yerde konuşlu hava
savunma sistemleri, radarlar, haberleşme sistemleri, NATO Yetenek paketleri),
 Son yıllarda, NSPA artan bir şekilde Kosova KFOR ve Afganistan ISAF gibi İttifak harekat ve
Görevleri için lojistik destek sağlar hale gelmiştir. Ya yerli ya da NSPA tarafından
sözleşmeler yoluyla aşağıdakileri de içeren çeşitli mal ve hizmetler temin edilmiştir:
• Anahtar teslimi konteyner ve bina yapımı
• Bakım, yemek ve çamaşırhaneyi içeren kamp hizmetleri
• Jeneratörler ve güç dağıtım sistemleri,
• Çevre koruma sistemleri,
• Su, atık su ve çöp arıtma sistemleri,
• Birliklerin Güvenliği için gerekli malzeme
• Ofis ve IT ekipmanı
• Gıda tedariği
• Yakıt tedariği
• Mayından arındırma ve kuvvet koruma;
• Yolların, köprülerin ve demiryollarının onarım ve yenileştirilmesi, kar ve buz temizliği
ve hava ve deniz limanlarının inşası gibi mühendislik işleri.

18
NSPA müşterilerinin ihtiyacı olan yukarıdaki konularla ilgili malzeme ve hizmetleri NATO’ya üye olan
tüm ülkelerin firmalarından satın alabilir. Bazı durumlarda Üye ülkelerin askeri organizasyonları
tarafından sunulan hizmetleri de kullanabilir. İstisnai durumlarda Barış için Ortaklık Üyesi ülkelerden
de alım yapabilir.
Mal ve hizmetler prensip olarak uluslararası ihale kuralları çerçevesinde satın alınır. Tüm alımlarda
NSPA İhale Kuralları Dokümanı esas alınır.
NSPA’ya mal ve hizmet satmak isteyen firmalar öncelikle NSPA Web sitesinden organizasyonun
destek sağladığı sistem ve teçhizatın listesini kontrol etmeli ve kendilerinin bu sistem ve teçhizata
yönelik destek sağlayabileceklerinden emin olmalıdır.
NSPA’ya mal veya hizmet satabilmek için firmaların NSPA Kaynak Arşivine kayıt olmaları bir
zorunluluktur. Bir Sanayi Bilgi Bankası olan NSPA Kaynak arşivinde 10.000 den fazla aktif firma
vardır.
NSPA Kaynak Arşivine Kayıt olma, teklif verme ve ihale alarak NSPA’ya mal ve hizmet satışı
konusunda MSB. Tek. Hiz. D. Bşk. lığı ve K.K.K. lığınca hazırlanan notlardan istifade edilerek
hazırlanan detaylı bilgi notu EK-C’de sunulmuştur.
Türk Milli Kodlandırma Bürosu:
tmkb@msb.mil.tr
Firma Kodu (NCAGE) ile ilgili bilgi almak için:
Tel : 0 312 410 61 84
Yabancı Malzeme Kodlandırması ile ilgili bilgi almak için :
Tel : 0 312 410 6172/73/74/75/79
Yerli Malzeme Kodlandırması ile ilgili bilgi almak için :
Tel : 0 312 410 6176/77/78/80/81/82/83
İd.Ks. (Evrak)
Tel. 0312 410 61 34
Milli Kodlandırma Bürosu Adresi :
M.S.B. Tek. Hiz.D.Bşk. lığı Kodlandırma Şubesi, Merasim Sok. 06100
Bakanlıklar/Ankara
NSPA Yazışma Adresi :
NSPA Procurement Division, Source File-Competition Branch
L-8302 Capellen-G.D. Luxembourg
Att. Mr. E. Silvestro, Fax : 308864

19
NSPA WEB SİTESİ :
http://www.nspa.nato.int/en/index.htm
NSPA E-PORTALI :
https://eportal.nspa.nato.int/public/default_eportal.aspx
Adres ve temas noktalarına aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
http://www.nspa.nato.int/en/contact.htm
YAZIŞMA ADRESİ
NSPA
11 Rue de la Gare
L-8325 Capellen
G.D. Luxembourg
Tel: (00352) 30631
Fax: (00352)308721
PP@nspa.nato.int (Procurement Division)
9.3 BÖLGESEL TEDARİK MAKAMLARI (ÜYE ÜLKELER)
NATO üyesi ülkeler, kendi sınırları içerisinde yürütülen ve ortak NATO fonundan karşılanan inşaat
projeleri için genellikle bölgesel tedarik makamı (Territorial Host Nation) olarak görevlendirilir ve
ihaleyi NATO adına gerçekleştirir. Bazen ülkeler C4ISR projeleri için de tedarik makamı olarak tayin
edilebilir. Bu projelerden Uluslararası Rekabete Açık İhale (ICB) Tedariğine tabi olanlar T.C. NATO
Nezdindeki Daimi Temsilciliğince tarafından takip edilmekte ve resmi kanallardan MSB. lığına
duyurulmaktadır.
9.4 MÜTTEFİK HAREKAT KOMUTANLIĞI (ACO)
NATO’nun stratejik iki ana komutanlığından biri olan Müttefik Harekat Komutanlığı (ACO) Norveç’in
kuzey ucundan Türkiye'nin doğu sınırına kadar uzanan NATO'nun Avrupa topraklarının savunulması
amacına yönelik faaliyet gösterir. Avrupa Müttefik Yüksek Komutanlığı (SHAPE) ACO’nun
karargahıdır Belçika’da, Mons
yakınındaki Casteau’da bulunmaktadır.
Hem ACO’nun hem de iki ana Müşterek
Kuvvet komutanlıkları olan (JFC)
Brunssum (Hollanda) ve JFC Napoli
(İtalya)’nın kendi satın alma ofisleri
bulunmaktadır. Bunlar çoğunlukla NSIP

20
değil Askeri Bütçe fonlarını harcarlar. Bu projelerin birçoğu bina destek hizmetleri örneğin temizlik,
bahçe işleri, karargah güvenlik görevlileri gibi küçük kalemler içindir. Ancak özellikle Brunssum
Karargahı Afganistan'daki ISAF görevi için önemli yeteneklerin kazanılması konusunda ihaleleri
yönetmiştir. Uluslararası Rekabetçi İhale (ICB) Tedariğine tabi tüm projeler TC NATO Nezdindeki
Daimi Temsilciliğince tarafından ilgili makamlara bildirilmektedir.
ACO İhale ilanları aşağıdaki linkten takip edilebilir.
Firmalar ACO ihalelerine katılabilmeleri için SHAPE’in Tedarikçi Veri Tabanına (Supplier Database )
kayıt olmaları gereklidir. Linki aşağıdadır. .
Supplier/Contractor Registration Form
http://www.aco.nato.int/resources/20/finance/Contractor_Registration_form_EN.pdf
ACO ve Alt Komutanlıkları İhale Duyuruları:
http://www.aco.nato.int/financeandacquisition.aspx (“Business with ACO” sekmesini açınız)
ACO’daki Tedarikle İlgili İrtibat Noktaları:
http://www.aco.nato.int/page1832115735.aspx
9.5 MÜTTEFİK DÖNÜŞÜM KOMUTANLIĞI (ACT)
NATO’nun iki stratejik ana komutanlığından diğer olan
Müttefik Dönüşüm Komutanlığı (ACT), Norfolk, Virginia,
ABD’de bulunmaktadır. Görevleri; NATO'nun askeri
yeteneklerini geliştirmek; İttifak harekatını hazırlamak,
desteklemek ve sürdürmek; NATO Mukabele Kuvveti (NMK)
ve diğer konuşlandırılabilir yetenekleri uygulamak ve
Ortakların yeteneklerinin dönüşümüne yardımcı olmaktır.
Firmalar; SACT kanalı ile tedarik faaliyetlerine katılabilecekleri gibi, firma bilgileri SACT’nin J8-
Satınalma ve Sözleşme Bölümü tarafından ; “Joint Warfare Centre-JWC”, “Joint Force Training
Centre-JFTC”, “Joint Analysis and Lessons Learned Centre-JALLC” gibi ast unsurlarına da iletilebilir.
ACT tarafından açılan Uluslararası Rekabe Açık İhale (ICB) Tedariğine tabi tüm projeler
(danışmanlık fırsatları içeren)TC NATO Nezdindeki Daimi Temsilciliğince ilgili makamlara
ulaştırılmaktadır.
ACT tarafından gerçekleştirilen tedarik faaliyetlerine ve sözleşmelere ilişkin bilgilere aşağıdaki web
sitesi aracılığı ile ulaşabilirsiniz.
http://www.act.nato.int/budfin/contracting
ACT tedariği ile ilgili sıkça sorulan sorular:
http://www.act.nato.int/budfin/contracting-faqs
ACT’de Tedarikle İlgili Temas Noktaları:
http://www.act.nato.int/budfin/contracting-whos-who

21
9.6 NATO ULUSLARARASI PERSONELİ (YAZMANLIK) (IS)
NATO Uluslararası Yazmanlığının İdari Yönetim Bölümü, Brüksel'de bulunan NATO Karargahının
işletme ve bakımından sorumludur. Karargahın Sivil Bütçeden karşılanan günlük işletme masrafları
2009 yılında yaklaşık € 200M bulmakla birlikte bu miktarın büyük kısmı maaş ve emeklilik
masraflarını kapsamaktadır. Bununla birlikte, ekipman ve bina işletme hizmetleri sağlamak üzere
fırsatlar çıkmaktadır.
Bu kapsamdaki faaliyetler T.C. NATO Daimi Temsilciliğince takip edilmekte ve Dışişleri Bakanlığı
kanalı ile MSB.lığına bildirilmektedir.
NATO Karargahı ile İlgili İş Fırsatlarına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz;
http://www.ebidexchange.com/Default.aspx?cid=76ed5801-ead4-4d13-b2cc-930a96e1dd48
9.7 NATO ULUSLARARASI ASKERİ PERSONEL (YAZMANLIK) (IMS)
Uluslararası Askeri Personel (IMS) NATO Askeri Komitesi’nin (Military Committee) yürütme
organıdır. Askeri Komiteye karargah desteği sağlar ve NATO’nun askeri konularına ait
değerlendirme, ve çalışmalar yapmak ve diğer evrakların hazırlanmasından sorumludur. IMS aynı
zamanda askeri konularda alınan kararların ve politikaların ilgili NATO askeri makamlarınca
uygulanmasını takip etmektedir. IMS aynı zamanda, ittifakın siyasi karar alma mekanizmaları ile
NATO’nun Stratejik Askeri Komutanları (SACEUR ve SACT) ve karargahı arasında gerekli irtibatı
sağlar.
IMS çok sınırlı bir alanda malzeme ve danışmanlık hizmetleri tedarik etmektedir. IMS tedarik
faaliyetleri ile ilgili bilgiler T.C. NATO Daimi Temsilciliği tarafından Dışişleri Bakanlığı kanalı ile
M.S.B. lığına gönderilmektedir.
9.8 MİLLİ SİLAHLANMA DİREKTÖRLERİ KONFERANSI (THE CONFERENCE OF NATIONAL
ARMAMENTS DİRECTORS - CNAD)
Milli Silahlanma Direktörleri Konferansı (CNAD), NATO bünyesindeki silahlanma ve savunma
araştırma işbirliğini geliştirmek, ortak ihtiyaçlara dayalı müşterek silahlanma ve araştırma projeleri
oluşturmak maksadıyla kurulmuştur. Silahlanma alanında işbirliği yapmaktan sorumlu üst düzey
NATO komitesidir. Yılda iki kez toplanır ve Türkiye M.S.B. lığının görevlendirdiği bir General/Amiral
ile temsil edilir. Konferans yetenek geliştirme üzerinde çalışan elliden fazla alt gruptan oluşan bir ağı
yönetmektedir. Gruplara ulusal teknik uzmanlar katılmakta ve bu gruplarda bilgi paylaşımı, ortak
çalışabilirlik ve standardizasyon ile gelecekteki NATO
operasyonlarının tüm yelpazesini karşılayacak
çokuluslu yeteneklerin geliştirilmesi teşvik edilmektedir.
CNAD tarafından doğrudan tedarik çözümleri
sağlanmasa da çalışma yöntemleri hakkında daha fazla
bilgi için aşağıdaki linkten istifade edilebilir.
http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_49160.htm

22
9.9 NATO SANAYİ DANIŞMA GRUBU (NIAG)
NATO Sanayi Danışma Grubu her bir ülkenin savunma sanayii firmaları birliğinden bir üyesi ile temsil
edildiği ve CNAD bünyesinde oluşturulmuş yüksek düzeyde bir danışma organıdır. Silahlanma
işbirliği faaliyetlerinin sanayi ayağını temsil eder. NIAG’ın görevi; NATO askeri ihtiyaçlarının
silahlanma projelerine dönüştürülmesi sürecinde, ilgili konunun sanayi bağını kurmaktır.
NIAG Genel Kurulu tüm NATO Ülkelerinin savunma sanayilerinin üst düzey temsilcilerinden
oluşmakta ve bu temsilciler çoğunlukla kendi ülkelerinin savunma sanayii yeteneklerini en geniş
şekilde temsil edebilecek ulusal derneklerden katılmaktadır. NIAG’a Türkiye’den katılım SASAD
(Savunma ve Havacılık Sanayicileri Derneği) tarafından belirlenmektedir.
NIAG’ın yetenek geliştirme grupları veya NATO’nun siyasi ilgi alanları (örneğin birlikte çalışabilirlik ve
Transatlantik Savunma Sanayi İşbirliği) kapsamındaki çalışmaların kısmen fonlarının sağlandığı yıllık
bütçesi vardır. Bu grubun amacı teknik yönlendirme ve sanayii kapsamında tavsiye vermek olup
yatırım yapmak değildir
NIAG’ın işleyiş prosedürlerinin doğru bir şekilde etüt edilmesi, Türk Savunma Sanayiinin NATO
projelerinden aldığı payın artırılmasına yönelik çalışmalar açısından büyük önem taşımaktadır.
9.10 TERÖRİZMLE MÜCADELE PROGRAMI (DEFENCE AGAINST TERRORISM ROGRAMME
OF WORK - DAT POW)
NATO aynı zamanda terörist saldırılara karşı asker ve sivilleri korumak için ileri teknolojiler
geliştirmektedir. Bu yetenek geliştirme süreci için NATO’nun ortak bütçesinden yıllık bütçe tahsis
edilmektedir. Her biri için lider ülkenin belirlendiği 10 adet geliştirme başlığı mevcuttur. Çalışmalar
yüksek hazırlık gerektiren teknolojilere yöneldiği için çoğunlukla sanayii ile işbirliği gerekmektedir.
Projeler, El Yapımı Patlayıcılara Karşı Tedbirler ve Patlayıcı Madde İmhası; KBRN silahlarının tespiti
ve etkisizleştirilmesi, helikopter ve büyük uçakların bekası; limanlar, gemiler ve kritik altyapının
korunması ve öldürücü olmayan yeteneklerin geliştirilmesi olarak sıralanabilir. Konu ile ilgili daha
fazla bilgiye aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_50313.htm
Daha fazla bilgi için T.C. NATO Daimi temsilciliği ya da SSM Brüksel İrtibat Ofisinden yardım
istenebilir.

23
İKİNCİ BÖLÜM
NATO İLE NASIL İŞ YAPILIR, GEREKLİ ŞARTLAR, BELGELER VE DOKÜMAN NELERDİR
10. NATO İLE İŞ YAPMAK İSTEYEN FİRMALARIN YAPMASI GEREKEN İŞLEMLER
NATO ile ilk kez iş yapmak isteyen bir firmanın yerine getirmesi gereken asgari beş ana işlem vardır.
 NATO tarafından gerçekleştirilen uluslararası ihaleler için Firma Tanıtım Dosyası
Hazırlanması,
 NATO’nun Gizlilik Derecesi Yüksek (NATO ÖZEL ve Daha yüksek) ihalelere katılmak
istendiğinde ihtiyaç duyulacak Tesis Güvenlik Belgesini Almak,
 NATO Firma Kodu (NCAGE) almak
 Ürünleri için NATO Stok numarası almak.
 NSPA İhaleleri için NSPA Kaynak Arşivi (Source File)’ne kayıt olmak
11. NATO TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ULUSLARARASI İHALELER İÇİN FİRMA
TANITIM DOSYASI HAZIRLANMASI
Detaylı bilgi notu EK-A’dadır.
12. TESİS GÜVENLİK BELGESİ ALINMASI İÇİN YAPILACAK İŞLEMLER
Detaylı bilgi notu EK-B’dedir
13. NATO FİRMA KODU (NCAGE) NEDİR? NASIL ALINIR?
13.1 NCAGE NEDİR?
NATO Kodlandırma Sisteminde (NKS)'de her üreticiye bir NATO Ticari ve Hükümet Kuruluş Kodu
(NCAGE) tahsis edilmektedir. NCAGE, bir malzemenin gerekli teknik dokümanın kaynağını belli
etmiş olmaktadır ve ayrıca kodlandırmayı yapan yetkili büroyu da gösterir.
NATO Ticari ve Hükümet Kuruluş Kodu (NCAGE) 5 karakterden oluşmaktadır.
- ABD.ve KANADA için : Önüne ve sonuna nümerik eklenen 3 alfa ve/veya nümerik
karakterdir.
- Diğer ülkeler için : Önüne belirli bir alfa karakter ve sonuna nümerik eklenmiş veya
önüne bir nümerik ve sonuna belirli bir alfa karakter eklenmiş,3 alfa ve/veya nümerik
karakterdir.
- (Türkiye : TYYYN) Y :Alfa ve/veya Nümerik , N :Nümerik.

24
13.2 NATO FİRMA KODU (NCAGE) TALEBİ İÇİN YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
Türkiye’de NCAGE tahsisi MSB. lığı Teknik Hizmetler Daire Başkanlığı tarafından yapılmaktadır.
Tahsis için gerekli işlemlere aşğaıdaki linkten ulaşılabilir.
http://www.msb.gov.tr/tekhizweb/TEKMURACAT/NCAGE/default.asp
Detaylı Bilgi ve Yardım için:
MSB.Tek.Hiz.D.Bşk.lığı Kodlandırma Şubesi (0 312 410 61 84)
14. NATO STOK NUMARASI NEDİR? NASIL ALINIR?
NATO Kodlandırma Sistemi (NKS), önceleri sadece tüm NATO ülkeleri silahlı kuvvetlerinin
ikmal sistemi içinde, bugün ise NATO üyesi olmayan ülkeleri de kapsayacak şekilde, gerek askerî,
gerekse sivil kuruluşlara ait her çeşit ve sınıf ikmal maddesini tek bir sistemle aynı şekilde
sınıflandırma, tanımlama ve NATO Stok Numarası (NSN) tahsis işlemini uygulayarak, her bir ikmal
maddesini tüm kullanıcı kuruluşları kapsayan tek bir isim ve tek bir stok numarası altında toplama ve
ikmal işlemlerinin tümünde ortak bir dil ve terim birliği sağlama işlemidir.
NATO askeri sistemleri tarafından kullanılan malzemelerin çoğunluğu NATO Stok Numarası
(NSN) esasına göre tanımlanır ve yönetilir. Bu nedenle NATO’ya malzeme satışında malzemenin
sınıflandırması ve tanımı çok önemlidir
Bir NATO Stok Numarası 13 haneli rakamlardan oluşmaktadır.
- İlk dört rakam ana malzeme grubunu temsil etmektedir (Örneğin 5960 elektronik tüpleri
içermektedir.).
- Ondan sonraki iki rakam ülkeyi göstermektedir (Örneğin 27 kodu Türkiye’yi temsil eder).
- Kalan yedi rakam ise kodlandıran ülke tarafından malzemeye verilen milli malzeme sıra
numarasıdır.
NATO Stok Numarası Millî Kodlandırma Bürosu tarafından tahsis edilmektedir.
NATO Kodlandırma Sistemi hakkında daha fazla bilgi için Türkiye’nin aşağıda açık adresi yazılı Millî
Kodlandırma Bürosundan bilgi ve belge alınabilir.
Millî Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Dairesi Kodlandırma Şubesi,
Merasim Sok. 06100 Bakanlıklar/ANKARA
Yabancı Malzeme Kodlandırması ile ilgili bilgi almak için :
Tel : 0 312 410 6172/73/74/75/79
15. NSPA KAYNAK ARŞİVİ NEDİR? NASIL KAYIT OLUNUR?
EK-C’deki bilgi notunda detaylı olarak açıklanmıştır.
NATO ihaleleri ile ilgili ilan ve ihale bilgi akışı konusundaki sorumluluklar ve temas noktaları EK-D’dedir.

25
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NATO TEDARİK FAALİYETLERİ İLE İGİLİ BİLİNMESİNDE FAYDA OLAN DİĞER HUSUSLAR
16. NATO İHALELERİ İÇİN KİMLER TEKLİF VEREBİLİR?
NATO askeri ortak fon projelerine katılım konusundaki temel esaslar NATO’nun AC/4-D/2261
dokümanında belirtilmiştir. Doküman NATO Güvenlik Yatırım Programı kapsamındaki uluslararası
ihalelere katılım esaslarını belirler. Bu kurallardan sapma ancak, NATO Yatırım Komitesinin oybirliği
ile alacağı karar ile olabilir.
Uygunluk kriterleri, AC/4-D/2261 dokümanında şöyle ifade edilmiştir:
"... Bir evsahibi ülke (NATO Tedarikçisi), başka bir katılımcı ülkedeki kriterleri karşılayan
herhangi bir firmayı ihaleye kabul etmek zorundadır.
"... Proje tasarım, işçilik ve hizmetler de dahil olmak üzere hiçbir iş, katılımcı ülkeler dışındaki
firmalara yaptırılamaz".
"... Satın alınacak teçhizata ait hiçbir parça ve malzeme, katılımcı ülke dışındaki bir firma
tarafından üretilemez ve monte edilemez.".
"Katılımcı ülke" ile NATO Ortak Fonuna katkıda bulunan 28 NATO üyesi ülke kastedilmektedir.
Benzer uygunluk kuralları, Bi-SC Alımları Direktifi 60-70'ne tabi olan ve , Askeri Bütçe tarafından
finanse edilen alımlar için de geçerlidir.
Bu uygunluk kurallarının alt yükleniciler için de geçerli olduğu unutulmamalıdır.
17. TEKLIFLER IÇIN NIYET BİLDİRİMİ
NATO Uluslararası Rekabete Açık ihale usullerinde her iki Uluslararası İhale Usulüne (En düşük
teklif ve en iyi değer) uygun olarak; tedarikçi, en erken zamanda (proje yetkilendirmesinden önce de
olabilir) Teklifler için Niyet Bildirimi (NOI) yayınlar. Bu bildirimler ülkelerin NATO Delegasyonlarına
(Daimi Temsilciliklerine) verilir. Normal şartlarda bu bildirim, firmaların niyetlerini bildirmeleri gereken
son tarihten en az 28 gün önce yayınlanmış olmalıdır. Bu bildirim aşağıdaki hususları içermelidir.
- Projenin kaba maliyet tahminini de içeren özeti
- Eğer varsa, Yatırım Komitesi fon talebi belgesi referans numarası
- Projenin farklı sözleşmelere nasıl bölünebileceği ile ilgili değerlendirme
- Eğer biliniyorsa, projenin beklenen bitirme zamanı
- Firmaların resmi olarak ihaleye davet edilme istekliliklerini bildirmeleri gereken son tarih
- NATO Tedarikçisinin; teknik, idari ve akdi gereksinimleri/şartları içeren ihale dokümanlarını
veya "cahier des charges" dokümanını dağıtmayı planladığı tarih;
- Tekliflerin hedeflenen kapanış tarihi
- Teklif geçerlilik tarihi

26
- Firmaların teklif yapabilmeleri için verilmesi gereken gizlilik dereceli dokümanlar ve bunların
gizlilik dereceleri
- İrtibat bürosunun detayları / teklifleri işlemek için sorumlu kişi
- Projenin referans numarası
18. BAŞARILI TEKLİF İÇİN 6 ADIM
ADIM-1 ARAŞTIRMANIZI YAPIN!
NATO içerisinde lobi yapmak ve ürününüze NATO'nun ihtiyacı olduğunu ifade etmek mümkün olmasa da,
diğer Pazar imkanlarında olduğu gibi çıkması muhtemel fırsatlar ve meydana gelen değişikliklerle ilgili
sürekli araştırma yapmanız gerekmektedir. Bu konuda en çok, NATO’nun ihalelerini ilan ettiği web
sitelerinden istifade edilebilir.
NATO ihale ilanları T.C. NATO Daimi temsilciliği tarafından takip edilip Dışişleri Bakanlığı kanalı ile M.S.B.
lığına ve oradan da firmalarımıza iletilmektedir.
Buna paralel ilave olarak SSM Brüksel işbirliği Ofisi de bu tür ihale ilanlarını mümkün olduğu kadar erken
öğrenip Türk Savunma Sanayii firmalarına ve iletmektedir.
ADIM-2 TEKLİF NİYET BİLDİRİMİNİZİ YAPIN
NATO Tarafından “Teklifler için Niyet Bildirimi-NOI” yayımlanmasından sonra NATO İhalelerine teklif
vermek ve resmi "Teklif daveti - Invitation for Bid" almak isteyen firmalar için T.C. NATO Daimi Temsilciliği
kanalı ile "Uygunluk Sertifikası – Deklerasyonu-Decleration of Eligibility " talep edilecektir. MSB.
lığının bu sertifikayı verebilmesi için MSB .lığındaki Firma Tanıtım Dosyanızın tam ve güncel olmasını,
tesis güvenlik belgenizin mevcut ve geçerliliğinin devam ettiğini sürekli olarak kontrol ediniz.
ADIM-3 İLGİLİ WEBSİTELERİNİ, İHALE DAVETLERİ İLE İLGİLİ TAKİP EDİNİZ.
Bir sonraki basamak genellikle, İhaleye davettir. Ev sahibi, her ne kadar resmi NATO dillerinden birini
(İngilizce veya Fransızca) kullanması tavsiye edilse de, ihaleye kendi dilinde hazırlayacağı belgelerle
çıkmakta serbesttir. Eğer ev sahibi ülke "cahier des charges" veya ihale dokümanlarında aksini belirtmedi
ise, firmalar, cevaplarını NATO resmi dillerinde veya ev sahibi ülke dilinde verebilir. Teklif verme ile ilgili
son tarih, büyük ölçekli ve komplike projelerde 84, diğer projelerde 42 günden az olmamalıdır.
ADIM-4 SÜRPRİZ GELİŞMELERE HAZIR OLUN.
Günümüz ekonomik şartlarında, tüm diğer kurumlar gibi NATO da kaynaklarını en etkin şekilde
kullanmaya çalışmaktadır. Mevcut durumda, NATO Güvenlik Altyapı Programları (NSIP), önemli oranda
kaynak kısıtlaması baskısı altındadır. Bu nedenle, süreçlerin, kaynak ve ihtiyaçlarla ilgili usul ve
detayların, NATO önceliklerine göre değişebileceği gözardı edilmemelidir. Firmalarınızın yöneticileri, bu
potansiyel belirsizliklerden haberdar olmalı ve bunları planlamalarına dahil etmelidir.
ADIM-5 TEKLİF FİYATLANDIRMA
Net bir fiyat teklifi esastır. Tüm firmalar Asgari Askeri Gereksinimi karşılayacak şekilde fiyat teklifi verilmesi
gerektiğini unutmamalıdır. Alternatif bir çözüm sunan, ancak Asgari Askeri Gereksinimin nasıl
karşılanacağını açıklamayan bir teklif uygun görülmeyecek ve meşru olarak reddedilecektir.
Fiyatlandırmanızı net yapmalısınız, eğer alternatif çözümler öneriyorsanız temel fiyatınızı ve opsiyonların
getirdiği ilave fiyatları açıkça belirtmelisiniz. Yatırım Komitesi tarafından aksi kabul edilmedikçe sabit fiyat
sözleşmeleri kabul edilecektir.

27
ADIM-6 TEKLİFİNİZİ ZAMANINDA SUNUN
Tekliflerin son veriliş tarihleri sabittir, ancak bazı durumlarda, herhangi bir ülke daimi temsilciliği belirli
gerekçelerle uzatma talebinde bulunabilir. Teklif sunma süresinin uzatılma isteği için gerekli prosedürler
AC/4-D/2261 dokümanında belirtilmiştir. Firmalar uzatma talebinde bulunamaz – uzatma isteği sadece
ülke daimi temsilciliği tarafından yapılabilir ve geçerli bir neden sunulması gerekmektedir. Tedarik
makamları yalnızca bir kez uzatma yapabilirler ve eğer herhangi bir ülke daimi temsilciliği tarafından talep
edilmiş ve tüm taraflara duyurulmuş herhangi bir uzatma isteği yok ise zamanında yapılmayan teklifler
kabul edilmez.
19. NSIP PROJESİ ÖMÜR DEVRİ;
NSIP Projesi Ömür Devri EK-E’de açıklanmıştır.
EKLER:
EK-A: NATO TARAFINDAN GEÇEKLEŞTİRİLEN ULUSLARARASI İHALELER İÇİN FİRMA
TANITIM DOSYASI KAPSAMI
EK-B: NATO TESİS GÜVENLİK BELGESİ AINMASINA YÖNELİK BİLGİ NOTU
EK-C: NSPA KAYNAK ARŞİVİNE KAYIT OLMA VE NSPA İLE İŞ YAPMA BİLGİ NOTU
EK-D: NATO İHALELERİ İLE İLGİLİ İLAN VE İHALE BİLGİ AKIŞI KONUSUNDAKİ SORUMLULUKLAR VE
TEMAS NOKTALARI
EK-E: NSIP PROJESİ ÖMÜR DEVRİ
EK-F: KISALTMALAR

28
EK-A
NATO ÜLKELERİ EV SAHİPLİĞİNDE-NSPA/ NATO DESTEK AJANSI-NCIA / NATO MUHABERE
VE BİLGİ AJANSI TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ULUSLAR ARASI İHALELER İÇİN
FİRMA TANITIM DOSYASI KAPSAMI
1. FİRMA TANITIM DOSYASINA KONULACAK BELGELER :
1.1. Firma Tanıtıcı Bilgi Formu (LAHİKA-1),
1.2. Firmanın, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu ticaret ve/veya sanayi odası ya da esnaf ve
sanatkar odası belgesi;
1.2.1. Gerçek kişi olması halinde, Firma Tanıtım Dosyasının verilme tarihinin içerisinde bulunduğu
yılda alınmış, ilgisine göre Ticaret ve/veya Sanayi Odası’na veya ilgili Meslek Odası’na kayıtlı
olduğunu gösterir belge,
1.2.2. Tüzel kişi olması halinde, mevzuatı gereği tüzel kişiliğin siciline kayıtlı bulunduğu Ticaret
ve/veya Sanayi Odası’ndan Firma Tanıtım Dosyasının verilme tarihinin içerisinde bulunduğu yılda
alınmış, Tüzel Kişiliğin sicile kayıtlı olduğuna dair belge,
1.3. Firma ortaklarına ait Nüfus Cüzdanı suretleri veya (ön ve arka yüzlü) fotokopisi ve
ortaklara ait birer adet vesikalık fotoğraf.
1.4. Aday tarafından yeterlik dosyasına konulan belgeleri aday adına imzalayanın yetkili
olduğunu gösteren imza beyannamesi veya imza sirküleri;
1.4.1. Gerçek kişi olması halinde, noter tasdikli imza beyannamesinin,
1.4.2. Tüzel kişi olması halinde, ilgisine göre tüzel kişiliğin ortakları, üyeleri veya kurucuları ile tüzel
kişiliğin yönetimindeki görevlileri belirten son durumu gösterir Ticaret Sicil Gazetesi, bu bilgilerin
tamamının bir Ticaret Sicil Gazetesinde bulunmaması halinde, bu bilgilerin tümünü göstermek üzere
ilgili Ticaret Sicil Gazeteleri veya bu hususları gösteren belgeler ile tüzel kişiliğin noter tasdikli imza
sirküleri.
1.5. NATO Tesis Güvenlik Belgesi (NATO Makamları tarafından ihalenin özelliğine göre-
Proje NATO HİZMETE ÖZEL’den daha yüksel bir gizlilik derecesine sahip ise- istenmektedir.),

29
1.6. Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Belgeler ve Bu Belgelerin Taşıması Gereken Kriterler:
1.6.1. İş Deneyim Belgeleri; Firma tarafından kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme
kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
1.6.1.1. Son on beş yıl içinde geçici kabulü yapılan,
1.6.1.2. Son on beş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az %80’i
oranında denetlenen ya da yönetilen,
1.6.1.3. Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, son on beş yıl içinde
gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak
gerçekleştirilen,
1.6.1.4. Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, on beş yıl içinde
gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak
gerçekleştirilen işlerde; ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,
1.6.1.5. Devredilen işlerde, devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en
az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, on beş yıl içinde geçici kabulü yapılan,işlerle ilgili
deneyimlerini gösteren belgeler sunulması zorunludur.
1.6.1.6. İş deneyimi olarak sunulan belgelerin ihale konusu işe benzerlik ve öngörülen asgari tutarı
sağlayıp sağlamadıkları yönünden yapacakları yeterlik değerlendirme işlemlerini Yapım İşleri
İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin İkinci Kısım Beşinci ve Altıncı bölümünde yer alan esaslara göre
gerçekleştirilecektir. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 43. ve 44. madde esasları
doğrultusunda hazırlanmayan ve bu esasları kapsamayan İş Deneyim Belgeleri değerlendirmeye
alınmayacaktır.
1.6.1.7.Tüzel kişi tarafından iş deneyimi göstermek üzere sunulan belgenin, tüzel kişiliğin yarısından
fazla hissesine sahip ortağına ait olması halinde; ticaret ve sanayi odası/ticaret odası bünyesinde
bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir
tarafından, teslim tarihinden itibaren en fazla bir ay içinde düzenlenen ve düzenlendiği tarihten geriye
doğru son bir yıldır kesintisiz olarak bu şartın korunduğunu gösteren belge verilecektir. (LAHİKA-2)
1.6.1.8.Tüzel kişi tarafından tam olarak değerlendirilmek üzere sunulan iş denetleme belgesinin,
tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip ortağına ait olması halinde; ticaret ve sanayi
odası/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali müşavir ya da
serbest muhasebeci mali müşavir tarafından, teslim tarihinden itibaren en fazla bir ay içinde
düzenlenen ve düzenlendiği tarihten geriye doğru son beş yıldır kesintisiz olarak bu şartın
korunduğunu gösteren belge verilecektir. (LAHİKA-3)

30
NOT: İş Deneyim Belgeleri NATO İhalelerinde firmalar adına Türk Resmi makamlarından
istenen Yeterlilik Belgesi-Decleration of Eligibility’nin verilmesi bakımından en önemli
kriterdir.
1.6.2.İsteklinin Organizasyon Yapısı ve Personel Durumu ile Kaliteye İlişkin Belgeler;
1.6.2.1. Teknik Personel Çizelgesi
SIRA NO
PERSONELİN
BRANŞI
BÜNYESİNDE ÇALIŞAN PERSONEL
DENEYİM
SÜRESİ
1.
2.
Bu personelin deneyim süresi mezuniyete ilişkin belgeyle; firmanın bünyesinde bulunduğu
hususu ise, ilgili adına prim ödendiğini gösteren sosyal güvenlik kurumu onaylı belgeler ile tevsik
edilir.
1.6.2.2. Makina ve Diğer Ekipmana İlişkin Belgeler
Sıra No CİNSİ MİKTAR KAPASİTE
Firmanın kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman; ruhsat, demirbaş veya
amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir raporu
veya serbest muhasebeci mali müşavir ve mali müşavir raporu ile tevsik edilir.
1.7. Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler;
1.7.1.Bankalardan temin edilecek belgeler;
Kullanılmamış banka nakit veya kullanılmamış banka teminat mektubu kredisine sahip olduğunu
gösterir banka referans mektupları konulacaktır. Bu belgelerin tanzim tarihi, Firma Tanıtım
Dosyasının teslim tarihinden en fazla 1 ay öncesinde düzenlenmiş olacaktır.
1.7.2. Firmanın Bilânçosu veya Eşdeğer Belgeleri;
Firma, Dosya teslim tarihinden önceki yıla ait yıl sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli
bölümlerini, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri sunmak zorundadır. Sunulan bilânçolardaki
değerlerden;

31
1.7.2.1. Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl)
içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli
borçlar) en az 0,50 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan,
hak ediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),
1.7.2.2.Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz
kaynaklar/toplam aktif) en az 0,10 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri
toplam aktiflerden düşülecektir),
1.7.2.3.Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,75’den küçük olması, yeterlik kriterleri
olarak öngörülür ve sayılan üç kriter birlikte aranır. Sunulan bilançolarda yıllara yaygın inşaat
maliyetleri ile hak ediş gelirlerinin gösterilmesi zorunludur.
1.7.2.4.Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların
belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden
yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
1.7.2.5.Dosya teslim tarihi yılın ilk dört ayında olanlarda, bir önceki yıla ait yıl sonu bilânçosunu veya
bilânçonun gerekli görülen bölümlerini ya da bunlara eşdeğer belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla
ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde, yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise üç önceki yılın
belgeleri ile dört önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal
tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
1.7.2.6.4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim
yılından farklı hesap dönemi belirlenen isteklinin bilançoları için bu hesap dönemi esas alınır.
1.7.2.7.Bilânço veya bilânçonun gerekli görülen bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve
yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış
olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun gerekli görülen bölümlerinin
ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından
onaylanmış olması gereklidir.
1.7.2.8.Yayımlanması zorunlu olmayan bilânçolarını veya bunların bölümlerini ibraz etmeyenler,
yukarıda belirtilen kriterleri sağladıklarını yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali
müşavirce onaylı belgelerle tevsik edebilirler. Yabancı ülkede düzenlenen ve yayımlanması zorunlu
olmayan bilânçoların veya bunların bölümlerinin ibraz edilmemesi durumunda, yukarıda belirtilen
kriterlerin sağlandığı o ülke mevzuatına göre bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından
onaylanmış belge ile tevsik edilebilir.

32
1.7.3. Firmanın İş Hacmini Gösteren Belgeler;
Firmanın, dosya teslim tarihinden önceki son üç yıllık dönemdeki her yıla ait toplam ciroları gösteren
gelir tablolarının ve Taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya
bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını gösteren son üç yılda düzenlenmiş fatura belgelerden birini
sunmaları zorunludur.
1.7.3.1. Taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım
işlerinin parasal tutarını tevsik etmek üzere; fatura örnekleri ya da bu örneklerin noter, yeminli mali
müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı suretleri sunulur.
1.7.3.2. Taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin
parasal tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirilen yapım işi faaliyetlerinden elde
edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.
1.7.3.3. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre takvim yılından farklı hesap
dönemi belirlenen aday ve isteklinin gelir tablosu için bu hesap dönemi esas alınır.
1.7.3.4. Gelir tablosunun, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi
dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına
göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
1.7.3.5. İş hacmine ilişkin belge tutarları aşağıdaki şekilde güncellenir:
1.7.3.5.1. Yıllık toplam ciro, gelirin elde edildiği yılın Haziran ayına ait Türkiye İstatistik Kurumu
Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “Genel” sütunundaki (2003=100
Temel Yıllı) endeksin, dosya teslim tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse
oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.
1.7.3.5.2. Taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen işlerin parasal
tutarı, fatura tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait Türkiye İstatistik Kurumu Üretici
Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun “Genel” sütunundaki (2003=100 Temel
Yıllı) endeksin, dosya teslim tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması
suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.
1.8.. 4734 Sayılı Kanunun 10 uncu Md. ile İlgili Taahhütname (LAHİKA-4) İsteklilerin Firma
Tanıtım Dosyasında bulunacak ve bu hususlara ilişkin olarak değişiklik olması halinde buna ilişkin
belgeler derhal İdareye teslim edilecektir.

33
2. FİRMA SEÇİM KRİTERLERİ:
2.1. Yüklenici ve Müşavir Firmaların Tanıtım Dosyalarındaki iş deneyim belgelerinin
değerlendirilmesinde esas alınmak üzere, Ana İş Grupları ve bu Ana İş Grupları ile Benzer Nitelikteki
İşler çizelge halinde verilmiştir.
2.2. İş deneyim belgeleri NATO İhale duyurusunda yer alan kriterlerden hangisine eşdeğer ise
belirtilen ihale için ehil firma olarak bildirilmektedir.
3. GENEL AÇIKLAMALAR:
3.1. Yüklenici ve müşavir firmalar, yukarıda sayılan belgelerin aslını veya aslına uygunluğu noterce
onaylanmış örneklerini vermek zorundadır. Fotokopi olarak sunulan belgeler kabul edilmeyecektir.
Ancak Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Nizamnamesi’nin 9 uncu maddesinde yer alan hüküm
çerçevesinde; Gazete idaresince veya Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı odalarca “aslının
aynıdır” şeklinde onaylanarak adaylara verilen Ticaret Sicili Gazetesi suretleri ile bunların noter
onaylı suretleri de kabul edilecektir.
3.2. Noter onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirten bir şerh taşıması zorunlu olup, sureti veya
fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar ile “ibraz edilenin aynıdır” veya bu anlama gelecek bir şerh
taşıyanlar geçerli kabul edilmeyecektir.
3.3. İstekliler, istenen belgelerin aslı yerine Firma Tanıtım Dosyasının tesliminden önce İdare
tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama gelecek şekilde şerh düşülen suretlerini Firma
Tanıtım Dosyasına ekleyebilirler. Belgeler NATO Güv.Yat.Grp.Pl.Ynt.ve Koor.Ş.Md.lüğü Personeli ile
Şube Müdürü tarafından onaylanacaktır.
3.4. Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde bulunan temsilcilikleri tarafından düzenlenen belgeler
dışında yabancı ülkelerde düzenlenen belgeler ile yabancı ülkelerin Türkiye’deki temsilcilikleri
tarafından düzenlenen belgelerin tasdik işlemi yaptırılacaktır.
3.5. Tasdik işleminden, belgedeki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla
imzaladığının ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi
anlaşılır.
3.6. Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf ülkelerde
düzenlenen ve bu Sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamında bulunan resmi belgeler, “apostil tasdik
şerhi” taşıması kaydıyla Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri
Bakanlığı tasdik işleminden muaftır.

34
3.7. Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet veya devletler arasında, belgelerdeki imza, mühür veya
damganın tasdik işlemini düzenleyen hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme bulunduğu
takdirde, bu ülkelerde düzenlenen belgelerin tasdik işlemi bu anlaşma veya sözleşme hükümlerine
göre yaptırılabilir.
3.8. “Apostil tasdik şerhi” taşımayan veya tasdik işlemine ilişkin özel hükümler içeren bir anlaşma
veya sözleşme kapsamında sunulmayan yabancı ülkelerde düzenlenen belgelerin üzerindeki
imzanın, mührün veya damganın alındığı ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından
veya sırasıyla belgenin düzenlendiği ülkenin Türkiye’deki temsilciliği ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri
Bakanlığı tarafından tasdik edilmesi gerekir. Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunun bulunmadığı
ülkelerde düzenlenen belgeler ise sırasıyla, düzenlendiği ülkenin Dışişleri Bakanlığı, bu ülkeyle
ilişkilerden sorumlu Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya bu ülkenin Türkiye’deki temsilciliği ve
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir.
3.9. Yabancı ülkenin Türkiye’deki temsilciliği tarafından düzenlenen belgeler, Türkiye Cumhuriyeti
Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir.
3.10. Fahri konsolosluklarca düzenlenen belgelere dayanılarak işlem tesis edilmez.
3.11. Firma Tanıtım Dosyasında eksik belge veya mevcut bulunan belgelerde bilgi eksiği veya net
olmayan bir husus bulunması halinde idarece belirlenen sürede bu eksik bilgilerin tamamlanması
yazı ile istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayanların Firma Tanıtım Dosyaları iade edilir.
Sorularınız için 0132 402 4255 numaralı telefonu arayabilirsiniz.
LAHİKALAR :
LAHİKA-1 (Firma Tanıtıcı Bilgi Formu)
LAHİKA-2 (Ortaklık Durum Belgesi.Tüzel Kişi İş Deneyim)
LAHİKA-3 (Ortaklık Durum Belgesi.Tüzel Kişi İş Denetleme)
LAHİKA-4 (4734 Sayılı Kanunun 10 uncu Md. ile İlgili Taahhütname )

35
EK-A, LAHİKA-1
FİRMANIN ADI FİRMA BAŞVURU TARİHİ
TELEFON NO FAKS NO KURULUŞ TARİHİ FAALİYET SÜRESİ
KAYITLI OLDUĞU TİCARET VE SANAYİ ODASI KAYIT TARİHİ ODA SİCİL NO
BAĞLI OLDUĞU VERGİ DAİRESİ VERGİ SİCİL NO NATO TES.GÜV.BEL.TARİHİ
FİRMA ORTAKLARININ NATO TES.GÜV.BEL.GİZLİLİK DERECESİ
ADI SOYADI GÖREVİ HİSSE MİKTARI
MÜŞAVİRLİK HİZMETİ DEVAM EDEN İNŞAATLAR
İNŞAATIN ADI SÖZ.TARİHİ İŞ BİTİM TARİHİ KEŞİF BEDELİ İŞİN KAPSAMI
MÜŞAVİRLİK HİZMETİNİN BİTİRİLDİĞİ İNŞAATLAR
İNŞAATIN ADI SÖZ.TARİHİ İŞ BİTİM TARİHİ KEŞİF BEDELİ İŞİN KAPSAMI
MALİ DURUM ÖZETİ
İLGİLİ BANKA KULLANILMAMIŞ BANKA NAKİT KREDİSİ TUTARI KULLANILMAMIŞ BANKA TEMİNAT KREDİSİ TUTARI
FİRMA TANITICI BİLGİ FORMU
ADRESİ
TEBLİGAT ADRESİ

36
EK-A, LAHİKA-2
ORTAKLIK DURUM BELGESİ
1. Belge Düzenleme Tarihi :
2. Başvuru sahibi şirketin;
2.1. Ticaret Unvanı
2.2. Ticaret Sicil No
:
:
(12 İş deneyimini gösteren belgesi kullanılacak ortağa ilişkin bilgiler
Ortağın Adı ve Soyadı/Ticaret
Unvanı
Ortaklık Tipi Belgenin Düzenlendiği Tarihteki
Ortaklık Hisse oranı
[Gerçek kişi/Tüzel kişi] [ İş deneyimini gösteren belgesi
kullanılacak olan ortağın, başvuru
sahibi şirketin yüzde elliden fazla
hissesine sahip olması zorunludur.]
Başvuruda bulunan şirkete ilişkin kayıtların incelenmesi sonucunda, yukarıda adı ve soyadı/ticaret
unvanı bulunan kişinin bu belgenin düzenleme tarihinden önceki bir yıl boyunca ……[Başvuru sahibi şirketin
ticaret unvanı yazılacaktır.]’nin kesintisiz olarak %50’den fazla hissesine sahip ortağı olduğu tespit edilmiştir.
Belge düzenleme tarihinden sonra ortaklık oranının % 50’ye veya % 50’nin altına düşmesi durumunda
bu belge, 4734 sayılı Yasa’nın 3 uluslar arası maddesi muafiyeti kapsamında, 6095 sayılı Yasa ve 6/7543 ve
7/2864 sayılı Kararnameler ve MSY. : 202-5 (C) Sayılı NATO Güvenlik Yatırımları Hizmetleri Yönergesi
esasları uyarınca yapılan ihalelerde kullanılamaz.
Düzenleyen Yetkilinin
Adı SOYADI
Görevi
İmza ve Mühür
………………………………..
AÇIKLAMA
1 Bu belge, ticaret ve sanayi odsı/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali
müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir tarafından düzenlenecektir.Bu belgenin serbest muhasebeci
mali müşavir tarafından düzenlenmesi halinde 15/11/2002 tarihli ve 24937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Kaşe Kullanma Usul ve Yönetmelik
çerçevesinde temin edilen özel kaşenin kullanılması gerekmektedir.
2 Belgenin, ihalenin ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmesi zorunludur.

37
EK-A, LAHİKA-3
ORTAKLIK DURUM BELGESİ
1. Belge Düzenleme Tarihi :
2. Başvuru sahibi şirketin;
2.1. Ticaret Unvanı
2.2. Ticaret Sicil No
:
:
(12 İş denetleme belgesi kullanılacak ortağa ilişkin bilgiler
Ortağın Adı ve Soyadı Ortaklık Tipi Belgenin Düzenlendiği Tarihteki Ortaklık
Hisse oranı
[Gerçek kişi] [ İş denetleme belgesi kullanılacak olan
ortağın, başvuru sahibi şirketin yüzde
elliden fazla hissesine sahip olması
zorunludur.]
Başvuruda bulunan şirkete ilişkin kayıtların incelenmesi sonucunda, yukarıda adı ve soyadı bulunan
kişinin bu belgenin düzenleme tarihinden önceki beş yıl boyunca ……[Başvuru sahibi şirketin ticaret unvanı
yazılacaktır.]’nin kesintisiz olarak yüzde elliden fazla hissesine sahip ortağı olduğu tespit edilmiştir.
Belge düzenleme tarihinden sonra ortaklık oranının % 50’ye veya % 50’nin altına düşmesi durumunda
bu belge, 4734 sayılı Yasa’nın 3 uluslar arası maddesi muafiyeti kapsamında, 6095 sayılı Yasa ve 6/7543 ve
7/2864 sayılı Kararnameler ve MSY. : 202-5 (B) Sayılı NATO Güvenlik Yatırımları Hizmetleri Yönergesi
esasları uyarınca yapılan ihalelerde kullanılamaz.
Düzenleyen Yetkilinin
Adı SOYADI
Görevi
İmza ve Mühür
………………………………..
AÇIKLAMA
1 Bu belge, ticaret ve sanayi odsı/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali
müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir tarafından düzenlenecektir.Bu belgenin serbest muhasebeci
mali müşavir tarafından düzenlenmesi halinde 15/11/2002 tarihli ve 24937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Kaşe Kullanma Usul ve Yönetmelik
çerçevesinde temin edilen özel kaşenin kullanılması gerekmektedir.
2 Belgenin, ihalenin ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmesi zorunludur.

38
EK-A, LAHİKA-4
4734 SAYILI KANUNUN 10 UNCU MD. İLE İLGİLİ TAAHHÜTNAME
İhalenin adı FİRMA TANITIM DOSYASI İÇİN
Başvuru sahibinin adı ve soyadı/
ticaret unvanı
Uyruğu
TC Kimlik Numarası1
(gerçek kişi ise)
Vergi Kimlik Numarası
Tebligat adresi
Telefon ve Faks numarası
Elektronik posta adresi (varsa)
4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e), (g) ve (i) bentlerinde
belirtilen durumlarda olmadığımızı ve olmayacağımızı, anılan maddenin dördüncü fıkrasının (c) ve (d)
bentleri hariç, bu hususlara ilişkin olarak durumumuzda değişiklik olması halinde buna ilişkin belgeleri
İdarenize derhal vereceğimizi taahhüt ediyoruz.
Adı SOYADI/Ticaret Unvanı –
Kaşe ve İmza2
1 Adayın/isteklin Türk vatandaşı gerçek kişiler 11 rakamdan oluşan T.C. Kimlik numaralarını yazacaklardır.
2 Teklif vermeye yetkili kişi tarafından imzalanacaktır.

39
EK-B
NATO FİNANSMANLI İHALELERE KATILMAYA İSTEKLİ FİRMALARA "NATO TESİS GÜVENLİK
BELGESİ" TANZİMİNE (İLK MÜRACAAT VE YENİLEME DAHİL) YÖNELİK BİLGİ NOTU
1. NATO finansmanlı ihalelerden, "NATO HİZMETE ÖZEL" gizlilik dereceli ihalelerde NATO Tesis Güvenlik
Belgesi (TGB) aranmamaktadır. NATO Güvenlik Dokümanında yer aldığı şekilde bundan böyle "NATO ÖZEL"
ve "NATO GİZLİ" gizlilik dereceli NATO ihalelerine katılmak isteyen firmaların NATO GİZLİ Gizlilik Dereceli
TGB alması gerekmektedir.
2. NATO GİZLİ TGB, bu belgeye sahip olan firmanın, konuşlanmış olduğu mekânın fiziki güvenlik önlemleri
bakımından NATO tarafından aranan kriterleri karşıladığı ve firmanın "bilmesi gereken" prensibine göre NATO
ile ilgili bilgi ve belgelere erişmesi söz konusu olan personelinin, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının
yapılarak olumlu sonuç alındığı anlamına gelmektedir.
3. NATO GİZLİ TGB almak isteyen firmalar tarafından izlenecek yol aşağıda açıklanmıştır:
3.1.. www.msb.gov.tr/Birimler/TEKHIZ/TekHizDSavunmaSan.htm internet adresinde "Tesis Güvenlik
Belgeleri" başlığı altında yer alan bilgiler, savunma sanayii firma/kuruluşlarının belgelendirme işlemlerine
ilişkindir. Bu nedenle NATO finansmanlı ihalelere katılmaya istekli "NATO GİZLİ" TGB almak isteyen "müşavir"
veya "müteahhit" firma/kuruluşlar için yapılan işin özelliğine uygun denetim kriterleri oluşturulmuş olup, bu
kriterler LAHİKA-1 ve LAHİKA-2’de sunulmuştur.
3.2. NATO GİZLİ gizlilik dereceli TGB almak isteyen firmalar, "NATO GİZLİ" gizlilik dereceli TGB almak
istediklerini belirten iki adet dilekçe ile Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu
Başkanlığına (Dışişleri Bakanlığına) müracaat edeceklerdir. Tesis Güvenlik Belgesi işlemlerinin
başlatılabilmesine yönelik dilekçe EK'inde bulunması gerekli evraklar aşağıda belirtilmiştir. Firma/Kuruluşlar,
belirtilen tüm belgeleri, yazacakları dilekçe EK'inde Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu
Başkanlığına (Dışişleri Bakanlığına) göndereceklerdir.
3.2.1. LAHİKA-3’te örneği verilen onaylı protokol sureti (2 adet) ve protokolde belirtilen Ön İnceleme Ücreti
(200 ABD Doları karşılığı TL.)'nin yatırıldığını gösterir makbuz veya onaylı sureti.
3.2.2. Aşağıdaki konularla ilgili açıklayıcı bilgiler :
- Şirketi/Kuruluşu idare ve temsil etmeye yetkili kişiler, gizlilik dereceli bilgilere nüfuza yetkili
personel ve tesis güvenlik koordinatörünün kimlikleri ve T.C. Kimlik Numaraları.
- Şirketin açık adı ve adresi, ana tesisin ve varsa diğer irtibat bürolarının adresleri.
- Telefon, telex ve telefaks numaraları ile varsa e-mail adresi.
- Ticaret sicil numarası, vergi numarası.
- Kuruluş tarihi ve kuruluş amacı.
- Kurucuların kimlikleri, hissedarları, denetçiler, vb.
- Ana sözleşmesi, sermayesi.
- Hâlihazırda üstlendiği veya yer aldığı projeler.

40
- Son bilanço durumu.
- Güvenlik koordinatörü olarak teklif edilen kişinin kimliği.
3.2.3. Şirketi/Kuruluşu idare ve temsil etmeye yetkili kişiler, gizlilik dereceli bilgilere nüfuza yetkili personelin
Şahıs Güvenlik Belgelerine (ŞGB) ilişkin başvuru evrakları;
- Başvuru yapılan personelin isim listesi ve görevleri,
- Örneği LAHİKA-4'de verilen formata uygun olarak hazırlanmış, başvurulan her bir personel
için 3'er (üçer) adet hazırlanan Nüfus Cüzdanı Sureti ve Güvenlik Soruşturması ve Arşiv
Araştırması Formu. (İstenilen bilgiler ve formdaki soruların yanıtları; kısaltma yapılmadan açıkça
yazılır ve noksansız doldurulur. Formun her bir suretine 4,5x6 cm. ebadında son 6 ay içinde ön
cepheden çekilmiş renkli vesikalık fotoğraf yapıştırılır. Fotoğraflar şirket/kuruluş yetkilisi tarafından
onaylanarak mühürlenir. Formun fotokopiyle çoğaltılmış suretleri kabul edilmez.)
- Başvuru yapılan personel için Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden alınmış, 1 (bir) adet
asıl 2 (iki) adet Şirket/Kuruluş tarafından “Aslı Gibidir" onaylı fotokopi olmak üzere toplam 3 (üç)
adet Adlî Sicil Belgesi (Başvuru tarihinde Adlî Sicil Belgesinin tarihi 3 (üç) ayı geçmemiş olmalıdır.)
- Başvurulan personele ait 2 (iki) adet 2.5x3 cm. ebadında, son 6 ay içerisinde çekilmiş renkli
vesikalık (pul) fotoğraf.
- ŞGB alındıktan sonra Örneği LAHİKA-5’te verilmiş formata uygun olarak her bir personel için
hazırlanmış beyanname. (Beyanname iki nüsha olarak düzenlenip, belge tanzim edilen şahıslara
imzalatılır ve onaylanır. Bunlardan biri ŞGB alınmasını müteakip MSB.lığına gönderilirken diğeri
kuruluş güvenlik biriminde dosyada muhafaza edilir.)
3.2.4. 5188 Sayılı Kanun kapsamında Özel Güvenlik Teşkilâtının oluşturulduğunu/uygulandığını gösterir
belge.
3.2.5. Tesis Güvenlik El Kitabı (1 adet). Bu kitapta, aşağıda ana başlıkları belirtilen hususların, LAHİKA-4 ve
LAHİKA-5’te yer alan denetim kriterleri dikkate alınarak nasıl sağlandığının açıklanması gerekmektedir;
(Kitabın taslağı aşağıdaki internet adresinden temin edilebilir)
http://www.msb.gov.tr/birimler/tekhiz/html/TekHizAna.htm
• Fizikî Güvenliğin Sağlanması,
• Yangın Tehlikesine Karşı Güvenliğin Sağlanması,
• Toplantı Odalarının Güvenliğinin Sağlanması,
• Personel Güvenliğinin Sağlanması
• Evrak, Doküman, Malzeme Güvenliğinin Sağlanması,
• Kontrollü Oda/Bölge Teşkili ve Güvenliğinin Sağlanması,
• Bilgisayar ve OBİ Güvenliğinin Sağlanması.
3.2.6. Çevre emniyet tedbirlerini gösterir kroki.

41
3.3. Yukarıda istenen tüm belgeler, üzerinde firmanın adı/ ünvanı ve "NATO GiZLİ" TGB Dosyası" yazılı
siyah klasör içerisinde teslim edilecektir.
3.4. Tesisin bağlı olduğu şirketin/kuruluşun sahiplerinin, yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin, genel müdür ve
yardımcılarının ve gizlilik dereceli konulara nüfuz edebilecek yetkilendirilmiş diğer personelinin şahıs güvenlik
belgesi düzenlemeye esas olarak güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırmalarının tamamlanması, "NATO
GİZLİ" TGB denetlenmesinin ön şartlarından biridir.
3.5. Daha sonra; gönderilen bilgi ve belgeler üzerinde yapılan ön inceleme neticesinde olumlu kanaat hasıl
olduğu takdirde, İçişleri Bakanlığı ile koordineyi takiben Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcilerinin de
katılımıyla bir heyet teşkil edilir ve uygun bir tarihte tesis denetlenir.
3.6. Denetim şirketin/kuruluşun güvenlikle ilgili uygulamalarının ve tesisin fizikî durumunun, "NATO GİZLİ"
gizlilik derecesini taşıyan bilgi ve malzemeyi korumak ve projeyi emniyetli olarak yürütmek bakımından yeterli
olup olmadığı, şirkette/kuruluşta Tesis Güvenlik El Kitabında belirtilen hususların tamamının uygulanıp
uygulanmadığı incelenir.
3.7. Denetim heyeti tarafından, şirketin/kuruluşun almış olduğu güvenlik önlemlerinin yeterli bulunması
durumunda , denetimi yapılan kuruluşa ve Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığına
(Dışişleri Bakanlığına) yazılı olarak "NATO GİZLİ" TGB için yeterli bulunduğu Protokol gereği 500 ABD Doları
karşılığı TL. belge tanzim ücretinin yatırılmasını müteakip belge tanzim edilebileceği rapor edilir.
3.8.. Firma /kuruluş, belge tanzim ücreti olan 500 ABD Doları karşılığı TL.'nin yatırdığını gösterir dekontu ön
yazı ekinde Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığına (Dışişleri Bakanlığına) ve MSB.
Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığına gönderir.
3.9. "NATO GİZLİ" TGB, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığı'nca düzenlenerek
firmaya gönderilir. Verilen belge, iptali gerektiren bir durumla karşılaşılmadığı sürece, 5 (beş) yıl süreyle
geçerlidir.
LAHİKALAR :
LAHİKA-1: "NATO GİZLİ" Gizlilik Dereceli Tesis Güvenlik Belgesi İçin I. Kategori Firma/Kuruluşlarda Aranan
İstek ve Özellikler
LAHİKA-2: "NATO GİZLİ" Gizlilik Dereceli Tesis Güvenlik Belgesi İçin II. Kategori Firma/Kuruluşlarda Aranan
İstek ve Özellikler
LAHİKA-3 : “NATO GİZLİ” Gizlilik Dereceli Tesis Güvenlik Belgesi Protokolü Örneği
LAHİKA-4 : Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Formu
LAHİKA-5 : Beyanname Örneği

42
LAHİKA-1 "NATO GİZLİ" GİZLİLİK DERECELİ TESİS GÜVENLİK BELGESİ İÇİN I.KATEGORİ
FİRMA/KURULUŞLARDA ARANAN İSTEK VE ÖZELLİKLER
1. Ayrı (müstakil) binada/tesiste konuşlanmış ve NATO ÖZEL (NATO CONFIDENTIAL) ve NATO GİZLİ
(NATO SECRET) gizlilik dereceli NATO finansmanlı ihalelere katılmak isteyen "müşavir" veya "müteahhit"
firma/kuruluşlar için NATO GİZLİ gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi tanzimi için aranan istek ve özellikler
aşağıda belirtilmiştir.
2. Fizikî Güvenlik İçin Alınacak Önlemler :
• Tesis, yerleşim bölgeleri dışında konuşlandırılmış ise, çevresi; en az 205 cm yüksekliğinde, üst tarafından
35 cm.lik kısmı yatayla 45 derecelik açı yapan direkler ile çevrelenmeli, direklerin arası, tel veya çelik tel örgü
ile kapatılmalıdır.
• Tel veya çelik tel üstüvane engelli olmalı, tesis ana yola yakın ise, direkler betona tespit edilmelidir.
• Tesis, kısmen veya tamamen yerleşim bölgeleri içinde konuşlanmış ise, çevresi; 35 cm yüksekliğinde beton
üzerine tespit edilecek en az 185 cm yüksekliğinde ve tercihen üst tarafından 35 cm.lik kısmı yatayla 45
derecelik açı yapan direkler ile çevrelenmeli, direklerin arası tel veya çelik tel örgü veya kafesle çevrilmiş
olmalıdır.
• Personel ve araç giriş kontrolü, özel güvenlik teşkilâtı tarafından yapılmalı ve tesise giriş yerleri sınırlı
olmalıdır.
• Giriş kartları renk, fon ve seri numaralarına göre hazırlanmalı ve personel tarafından devamlı olarak
kullanılmalıdır.
• Ziyaretçilerin tesis içinde dolaşması gerektiğinde, refakatçi görevlendirilmelidir.
• Giriş kartları güvenlik görevlisinin görebileceği bir yerde takılı olmalı, ziyaretçi kaydı tutulmalı, ayrıca girişte
genel ziyaret için ziyaretçi odası bulunmalıdır.
• Tesis içinde izinsiz fotoğraf ve film çekiminin yasak olduğunu gösteren bir uyarı levhası, tesis giriş
bölgesinde uygun bir yere asılmalıdır.
• Tesis çevresine uygun aralıklarla ve her cepheden görünecek şekilde 60x90 cm ebadında ve kırmızı zemin
üzerine beyaz renkte "GİRİLMEZ" yazılmış uyarı levhaları asılmalıdır.
• Gizlilik dereceli evrak üzerinde işlem yapılan kontrollü bölgelere ziyaretçi kabul edilmemelidir.
• Kontrollü bölgelerin ve odaların, varsa penceleri; dışarıdan görüşü ve girişi engelleyecek şekilde perde,
demir parmaklık ve kalın tel kafesle güvenlik altına alınmalıdır.
• Millî veya uluslar arası nitelik taşıyan ivedi bir durum karşısında gizlilik dereceli belge ve malzemelerin
korunması, yerinin değiştirilmesi veya yok edilmesi hususunda, "Tesis Olağanüstü Hâl Plânı" hazırlanmalıdır.
• Tesiste, normal çalışma saatleri dışında mesai yapmak gerektiğinde, çalışacak personel isimleri güvenlik
görevlisine bildirilmelidir.

43
• Tüm güvenlik aydınlatmaları, acil güç kaynakları, zil, çan ve sirenler periyodik olarak kontrol edilmelidir.
• Giriş yapan araçlar kontrol edilmeli, araç giriş kartı verilmelidir.
• Tesis içinde kullanılan telefonların üzerinde ve masalarda güvenlik ikazları bulunmalıdır.
• Kapı, kasa ve dolap gibi evrakın konulduğu yerlere gerekli kontrol formu ve belgeleri konulmalı ve bunlar
usulüne uygun kullanılmalıdır.
• Girişin sınırlı olduğu oda, salon, depo ve atölyelerin girişlerine "GİRİLMEZ" işareti asılmalıdır.
• Kasa, dolap, vb. üzerine "AÇIK" veya "KAPALI" durumda olduğunu gösteren işaret levhası asılmalıdır.
• Her odada bulunması gereken günlük güvenlik kontrol çizelgesi, kapı arkasına veya çıkışa yakın uygun bir
yere asılmalı, güvenlik personeli tarafından kontrolü yapılmalıdır.
• Yangın ve tehlike anında personeli uyarmak için sesli veya görüntülü uyarı sistemi mevcut olmalıdır.
• Tesis çevresindeki bütün sahayı sürekli olarak denetim altında bulundurmak için, yeteri kadar
nöbetçi/kamera sistemi bulundurulmalı, tesis çevresi aydınlatılmalıdır.
• Varsa nöbetçi kulübelerinde, nöbetçi talimatı bulunmalıdır.
• Her oda için bir kapı numarası verilmeli, aynı numaranın oda anahtarlarına verilerek bunlar mesai saatleri
dışında güvenlik görevlisinin odasında kilitli bir dolap içerisinde muhafaza edilmeli, nöbetçiler arasında devir
teslim belge ile yapılmalıdır.
• Tesis içinde her türlü iletişim ortamı ile yapılan bilgi ve belge aktarımı, dışarıdan nüfuz edilemeyecek şekilde
emniyete alınmalıdır.
• Tesis dışındaki kişi ve kuruluşlarla herhangi bir bilgi, belge aktarımını içeren temaslar için güvenli iletişim
temin edilmelidir.
• Yangına Karşı Alınacak Önlemler :
• Binaların ve tesislerin içinde ve yakınında kolayca yanabilecek madde, kuru ot, benzin ve benzeri yanıcı
maddeler bulundurulmamalıdır.
• Yangından korunma konusunda bir talimat hazırlanmalı ve bütün personelin görebileceği yerlere asılmalıdır.
• Yangın söndürme cihazları ve sayısı, nitelik yönünden, çıkabilecek her türlü yangın ihtimali göz önünde
bulundurularak tespit edilmeli ve bulundurulmalıdır.
• Yangın söndürme cihazlarının haftalık bakımları kullanıcı tarafından, aylık kontrol ve muayeneleri teknik
personel tarafından yapılmalı, her cihaz için asil ve yedek kullanıcı isimleri tespit edilmelidir.
• Yangın söndürme cihazlarının üstünde veya yakınında, bunların nasıl kullanıldığına dair bir kullanma
talimatı bulundurulmalıdır.
• Yangın söndürme ekibinde görevli personel, yılda en az iki defa periyodik eğitime tâbi tutulmalıdır.

Nato ile is yapma rehberi

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Más de Holistik Danışmanlık Hiz. Ltd.Şti.

Más de Holistik Danışmanlık Hiz. Ltd.Şti. (20)

Nato ile is yapma rehberi