Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

1. Σπάνια αρπακτικά
πουλιά
του τόπου μας
Νϊνα Σαουλίδου

2. Τα αρπακτικά είναι μια οικογένεια πουλιών
που κινδυνεύει ιδιαίτερα. Αν και η Ελλάδα
διαθέτει μεγαλύτερη ποικιλία από κάθε άλλη
ευρωπαϊκή χώρα, οι πληθυσμοί των
περισσοτέρων ειδών είναι μικροί. Ανάμεσα
στις κυριότερες αιτίες είναι τα δηλητηριασμένα
δολώματα που ρίχνονται για να διωχθούν τα
"επιβλαβή" ζώα αλλά πολύ συχνά
καταναλώνονται από αρπακτικά, το παράνομο
κυνήγι είτε από προκατάληψη είτε με σκοπό
την ταρίχευση και τέλος η όλο και αυξανόμενη
ενόχληση στους τόπους φωλιάσματος.
Νϊνα Σαουλίδου

3. Βραχοκιρκίνεζο
Το μόνο από
τα αρπακτικά
πουλιά του
τόπου μας
που
μεταναστεύει
το χειμώνα
στην Αφρική.
Τα υπόλοιπα
είδη είναι
ενδημικά.
Νϊνα Σαουλίδου

4. Φιδαετός Έχει ύψος
63-70 εκ. ,
τρέφεται
κυρίως με
ερπετά και
φωλιάζει
σε δέντρα.
Το άνοιγμα
των
φτερών του
είναι
περίπου
1.80μ. Τα
μάτια του,
πολύ
μεγάλα και
κατακίτρινα
είναι
εντυπωσια
κότατα.
Νϊνα Σαουλίδου

5. Χρυσαετός
Αρπακτικό με
θεαματικό
πέταγμα. Έχει
ύψος 75-88
εκ. , φωλιάζει
συνήθως σε
βράχους και
κυνηγάει
άρρωστα ή
γέρικα ζώα,
ενώ ο
πληθυσμός
του συνεχώς
μειώνεται.
Νϊνα Σαουλίδου

6. Γερακίνα
Η Κοινή γερακίνα έχει
μήκος περίπου 113-128
cm. Το είδος αυτό ζει
περίπου 25 χρόνια. Έχει
μια ανοιχτόχρωμη ραβδωτή
ουρά. Έχει την ικανότητα
να κρέμεται ακίνητη στον
αέρα καθώς ψάχνει για
τροφή. Αυτό το είδος
τρέφεται με ποικιλία ζώων
όπως: τρωκτικά, μικρά
πουλιά, ερπετά, αμφίβια και
μερικές φορές και με
ψοφίμια .
Νϊνα Σαουλίδου

7. Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
Έχει υπολογιστεί ότι υπάρχουν στον κόσμο πάνω από 100.000
εκατομμύρια πουλιά, αλλά τα περισσότερα από αυτά διαφέρουν
πολύ μεταξύ τους και στην εμφάνιση και στις συνήθειες.
Για παράδειγμα, συγκρίνετε ένα από τα μεγαλύτερα πουλιά της
Ελλάδας, το Φοινικόπτερο (περίπου 125 εκατοστά) με το
μικρότερο, τον Βασιλίσκο (περίπου 9 εκ). Ο Χουχουριστής και το
Σαΐνι είναι αρπακτικά, αλλά το πρώτο κυνηγάει τη νύχτα και το
δεύτερο την ημέρα.
Ο Τσαλαπετεινός είναι ένα εντυπωσιακό πουλί, ενώ η Σταρήθρα
που δεν διακρίνεται για το χρώμα της, κελαηδάει περίφημα καθώς
ανεβοκατεβαίνει οριζόντια στον αέρα πάνω απ' την φωλιά της.
Μερικά πουλιά, όπως ο Κούκος, παρατάνε τα αυγά τους σε φωλιές
άλλων πουλιών που, αν και μικρότερα, τα κλωσούνε, σαν να' ταν
δικά τους. Άλλα όμως, όπως οι χήνες, είναι εξαιρετικά στοργικοί
γονείς και προστατεύουν τα μικρά τους για πολλούς μήνες.
Νϊνα Σαουλίδου

8. Μόνο τα πουλιά έχουν φτερά. Τα εξωτερικά βοηθούν
τα πουλιά να μένουν στεγνά και είναι απαραίτητα για
το πέταγμα. Τα πούπουλα από κάτω τα
προστατεύουν από το κρύο.
Τα φτερά, για να παραμένουν σε καλή κατάσταση,
χρειάζονται τακτικό καθάρισμα με το ράμφος.
Η ταχύτητα και η ευκινησία ενός πουλιού στο
πέταγμα εξαρτάται από το σχήμα των φτερούγων. Οι
μακριές και μυτερές είναι για γρήγορη πτήση, ενώ οι
κοντές και φαρδιές φτερούγες επιτρέπουν απότομες
αλλαγές στην κατεύθυνση.
Τα μικρά συνήθως γεννιούνται γυμνά και οι γονείς
πρέπει να τα ταΐζουν μέχρι να βγάλουν φτερά και να
μάθουν να πετάνε.
Νϊνα Σαουλίδου

9. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
Όλα τα πουλιά έχουν προσαρμοστεί ώστε να εκμεταλλεύονται όσο το δυνατόν καλύτερα τις
ευκαιρίες που προσφέρει το περιβάλλον τους. Ακόμη και τα πιο κοινά πουλιά διαθέτουν τέτοιες
προσαρμογές, ιδίως στα ράμφη και τα πόδια τους.
Οι πάπιες κολυμπούν με τις μεμβράνες που έχουν ανάμεσα στα δάχτυλά τους και τρέφονται
βυθίζοντας το κεφάλι τους μέχρι τον βυθό, ενώ τα Χαραδριόμορφα έχουν ψηλά πόδια για να
περπατάνε στο νερό ενώ ψάχνουν για τροφή στη λάσπη με τα λεπτά τους ράμφη.
Οι σταχτάρες πετούν σχεδόν αδιάκοπα και δεν περπατούν ποτέ. Έχουν λοιπόν μακριές
φτερούγες, κοντά πόδια και πιάνουν έντομα στον αέρα με τα ράμφη τους που έχουν μ
εγάλο άνοιγμα.
Οι δρυοκολάπτες έχουν δυνατά ράμφη για να χτυπούν τους κορμούς των δέντρων ψάχνοντας
για έντομα. Τα δάχτυλά τους (δύο μπροστά και δύο πίσω) είναι προσαρμοσμένα για να τους
βοηθούν να ανεβαίνουν στους κάθετους κορμούς.
Οι Φλώροι έχουν κοντά και χοντρά ράμφη για να τρώνε σπόρους. Όπως κι άλλα πουλιά που
κάθονται σε κλαδιά, τα δυνατά δάχτυλά τους σφίγγουν αυτόματα όταν κάθονται, ώστε να μην
πέφτουν όταν φυσάει ή όταν κοιμούνται.
Τα αρπακτικά πουλιά έχουν μυτερά και γαμψά νύχια για να πιάνουν και να κρατούν τη λεία τους
και δυνατά, γαμψά ράμφη για να την κόβουν.
Νϊνα Σαουλίδου

10. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
Μερικά είδη πουλιών διασχίζουν πετώντας τεράστιες αποστάσεις, πάνω από πολλές χώρες, για να πάνε από
τους τόπους που φωλιάζουν στους τόπους που ξεχειμωνιάζουν. Πάνω από 200 είδη πουλιών μεταναστεύουν
φεύγοντας από την Ευρώπη το χειμώνα.
Οι επιστήμονες ερευνούν ακόμη τον τρόπο με τον οποίο προσανατολίζονται τα πουλιά με τόση ακρίβεια. Είναι
γνωστό ότι χρησιμοποιούν τον ήλιο, τη σελήνη και τα άστρα, αλλά υπάρχουν υποθέσεις ότι είναι ευαίσθητα στο
μαγνητικό πεδίο της γης.
Έχει υπολογιστεί ότι κατά τους δύο κυριότερους μήνες της μεταναστευτικής περιόδου, κάθε μέρα περίπου 4000
έως 12000 πουλιά διασχίζουν το κάθε μίλι των ακτών της βόρειας Αφρικής.
Τα μικρά πουλιά είναι αναγκασμένα να πετάξουν χωρίς διακοπή π.χ. για 48 ώρες, για
να διασχίσουν την έρημο της Σαχάρας. Όταν επιστρέφουν τα χελιδόνια στην Ελλάδα αφού έχουν ξεχειμωνιάσει
στη νότια Αφρική χρησιμοποιούν την ίδια φωλιά που είχαν και την προηγούμενη άνοιξη.
Μερικά πουλιά, όπως η Τσίχλα ξεχειμωνιάζουν στην Ελλάδα και επιστρέφουν πιο βόρεια για να φωλιάσουν.
Άλλα, σαν τον Τσαλαπετεινό φωλιάζουν στην Ελλάδα και ξεχειμωνιάζουν σε νοτιότερες περιοχές.
Νϊνα Σαουλίδου

11. Η σημασία των πουλιών
● Η ομορφιά των πουλιών και το τραγούδι τους προσφέρει μια αισθητική
απόλαυση σε πάρα πολλούς ανθρώπους. Πολλοί ζωγράφοι, ποιητές και
φωτογράφοι έχουν εμπνευστεί από τα πουλιά.
● Μερικά πουλιά τρώνε πολλά τρωκτικά και έντομα που καταστρέφουν
τις καλλιέργειες.
● Οι γύπες, τα κοράκια και άλλα πουλιά που τρώνε ψοφίμια καθαρίζουν
τα βουνά από εστίες μόλυνσης.
● Τα πουλιά που τρώνε καρπούς βοηθούν στην εξάπλωση των φυτών
μεταφέροντας τους σπόρους με τις κουτσουλιές τους.
Νϊνα Σαουλίδου

12. ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
Τα τελευταία 300 χρόνια έχουν εξαφανιστεί σ'όλο τον κόσμο 70 εώς 80 είδη
πουλιών. Την κύρια ευθύνη την έχει ο άνθρωπος. Σήμερα, χωρίς αμφιβολία
ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την επιβίωση των πουλιών είναι η
καταστροφή των βιοτόπων. Τα φυσικά δάση καταστρέφονται, οι υγρότοποι
αποξηραίνονται και έτσι τα πουλιά δε μπορούν να προσαρμοστούν στις
καινούργιες συνθήκες και χάνονται. Δεν έχουν πού να ζήσουν, να τραφούν, να
αναπαραχθούν και να πεθάνουν.
Μεγάλοι αριθμοί πουλιών σκοτώνονται άμεσα από τον άνθρωπο. Εκτός από το
κυνήγι, πιάνονται πουλιά σε δίκτυα ή σε άλλες παγίδες όπως οι ξώβεργες.
Άλλα πουλιά πεθαίνουν από ατυχήματα όπως όταν χτυπούν πάνω στα εναέρια
σύρματα, ή δηλητηριάζονται από χημικές ουσίες που έχουν εισχωρήσει στην
τροφή τους. Τα θαλασσοπούλια κινδυνεύουν από τις πετρελαιοκηλίδες. Τα φτερά
τους κολλάνε στην πίσσα και δε μπορούν πια να πετάξουν.
Νϊνα Σαουλίδου

13. Τι μπορεί να κάνει κανείς για να
προστατεύσει τα πουλιά
Υπάρχουν νόμοι που απαγορεύουν το κυνήγι των πουλιών εκτός
από αυτά που θεωρούνται θηράματα. Ακόμη απαγορεύεται η
σύλληψη πουλιών με παγίδες, η ταρίχευση προστατευόμενων
ειδών, η καταστροφή φωλιών, αυγών και η σύλληψη νεοσσών.
Πρέπει όλοι να σεβόμαστε τους νόμους αυτούς. Στην Ελλάδα
υπάρχουν περιοχές όπως οι Εθνικοί Δρυμοί και άλλες
προστατευόμενες περιοχές, που προστατεύονται για την αξία
της άγριας πανίδας τους.
Όμως για να μη περιοριστεί η φύση να υπάρχει μόνο μέσα
σ'αυτές τις λίγες περιοχές πρέπει όλοι να ενδιαφερόμαστε για τη
μοίρα του πιο άμεσου φυσικού μας περιγύρου. Μάθετε να
γνωρίζετε τα πουλιά και να σέβεστε τα μέρη όπου ζουν.
Νϊνα Σαουλίδου

14. Άλλα πουλιά
του τόπου μας
Νϊνα Σαουλίδου

15. Τρυγόνι
Νϊνα Σαουλίδου

16. Μπεκάτσα
Νϊνα Σαουλίδου

17. Τσίχλα
Νϊνα Σαουλίδου

18. Ορτύκι
Νϊνα Σαουλίδου

19. Καρδερίνα
Νϊνα Σαουλίδου

20. Πέρδικα
Νϊνα Σαουλίδου

21. Ένα ποίημα για την πέρδικα
Πού ήσουν πέρδικα γραμμένη και ήρθες το πρωί
βρεγμένη;
-Ήμουνα πέρα στα πλάγια , στις δροσιές και τα
χορτάρια
-τι έτρωγες πέρα στα πλάγια στις δροσιές και τα
χορτάρια;
-Έτρωγα το Μάη τριφύλλι και τον Αύγουστο
σταφύλι.
Νϊνα Σαουλίδου

22. Συμπεράσματα
• Το Μουρίκι αποτελεί βιότοπο σπάνιων ειδών , όπως της
αρκούδας, αγριογούρουνου, ζαρκαδιού και του λύκου.
• Εδώ, επίσης , βρίσκουν καταφύγιο σπάνια αρπακτικά
πουλιά ,όπως ο καστανοφάγος, ο χρυσαετός ,ο φιδαετός ,η
γερακίνα και το βραχοκιρκίνεζο.
• Η περιοχή αποτελεί βιότοπο της καφέ αρκούδας και του
λύκου, ζώα που απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση, ενώ πριν
από μερικά χρόνια εδώ ζούσαν ελάφια και σπάνια είδη
αρπακτικών πουλιών ,όπως ο Χρυσαετός, η Αετογερακίνα , ο
Φιδαετός ,ο Πετρίτης και ο Ασπροπάρης , ο μικρότερος από
τους γύπες που ζουν στη χώρα μας.
Νϊνα Σαουλίδου

23. Σημαντικότερες αιτίες μείωσης και
εξαφάνισης των ζώων:
• Η καταστροφή των βιοτόπων
• Παράνομο κυνήγι
• Χρήση φυτοφαρμάκων
• Εξόντωση με δηλητηριασμένα
δολώματα
• Ενόχληση των τόπων φωλιάσματος
Νϊνα Σαουλίδου

24. Προτάσεις
• Το Μουρίκι είναι σημαντικός πνεύμονας για
την περιοχή μας ,γι αυτό όλοι πρέπει να
δείξουμε μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
• Να αυξηθούν τα μέτρα προστασίας για τα
δάση, κυρίως το Καλοκαίρι
• Να δημιουργηθούν εθελοντικές ομάδες
περιφρούρησης
• Να αυξηθεί η έκταση προστατευόμενης
περιοχής
Νϊνα Σαουλίδου

25. Φρένο στο κυνήγι►Προστασία της
άγριας πανίδας του
Μουρικίου.
► Να απαγορευτεί το
κυνήγι ή τουλάχιστον
να εφαρμοστεί η
νομοθεσία
και να μειωθεί η
κυνηγετική περίοδος,
σύμφωνα με τις
Επιταγές της
Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
►Να τιμωρούνται
αυστηρά οι
λαθροκυνηγοί
Νϊνα Σαουλίδου

26. ΜΑΝΑ ΓΗ
ΜΑΝΑ ΓΗ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΥ
ΕΙΜΑΣΤΕ
Νϊνα Σαουλίδου