Διδακτική των κοινωνικών επιστημών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

1. «Ένα επειδή σε κάθε γιατί…»

2. Οι Κοινωνικές Επιστήμες στη
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Ν. Μιμλίδου
Σχ. σύμβουλος Κοινωνιολόγων (ΠΕ10)

3. Τα ζητήματα της Παιδείας είναι
καθαρά πολιτικά.
Tι είδους πολίτες θέλουμε να
διαμορφώσουμε;
Παιδεία για ποιους και για πόσους;
Με ποιο τρόπο;
Για ποιο σκοπό;

4. Συμβολισμοί…

5. Σήμερα ο εγγράμματος άνθρωπος
χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με την κλασσική
διατύπωση του Paolo Freire, από την
ικανότητα
«να διαβάζει τις λέξεις και τον κόσμο»

6. Γ. Τσιάκαλος: Η διαμόρφωση του
εγγράμματου ανθρώπου
προϋποθέτει
• α) την απόκτηση επαρκών γνώσεων απ’ όλες τις επιστήμες για
να μπορεί να αντιλαμβάνεται και να ερμηνεύει τα φυσικά και
κοινωνικά φαινόμενα χωρίς να χειραγωγείται,
• β) την καλλιέργεια όλων των ιδιοτήτων και συμπεριφορών
που χαρακτηρίζουν σήμερα έναν ενεργό δημοκρατικό πολίτη,
και
• γ) την ανάπτυξη στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό εκείνων των
κομβικών ικανοτήτων που είναι απαραίτητες για μια
δημιουργική ζωή τόσο στις καθημερινές
κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες
όσο και στην εργασία.

7. Αυτό το σχολείο
θα προετοιμάσει τον σημερινό μαθητή για το νέο,
άγνωστο περιβάλλον στο οποίο θα ζήσει
με εκείνες τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις στάσεις
που θα τον βοηθήσουν να κατανοήσει τον κόσμο,
τον εαυτό του και τους άλλους, να διαχειρισθεί το
μέλλον του και να συμμετέχει
στην συλλογική προσπάθεια
για μια κοινωνία ελεύθερη,
δίκαιη, καλύτερη…

8. «Θέλουμε ένα καλό σχολείο…»
• και καλό σχολείο είναι εκείνο όπου τα παιδιά μαθαίνουν
γράμματα.
• Όχι μόνο γιατί διαθέτουν ήδη ένα "συμβολικό κεφάλαιο",
αλλά και γιατί μπορεί να υπερβούν την κοινωνική τους
συνθήκη, συναντώντας εμπνευσμένους δασκάλους και ένα
περιβάλλον ικανό να βοηθήσει το καθένα χωριστά και όλα
μαζί να αγαπήσουν τη γνώση και να χαρούν το σχολείο
από πολλές πλευρές.» (Α.Μ.)

9. Τι σχολείο θέλουμε;
• (Γ. Τσιάκαλος). «Είναι αυτό το σχολείο
όπου τα παιδιά μπορούν να είναι
χαρούμενα ανακαλύπτοντας τη γνώση
και ικανοποιώντας τη φυσική τους
περιέργεια και την κοινωνικότητά τους.
• Είναι το σχολείο που δεν κλέβει από τα
παιδιά την παιδικότητα και τη νεότητά
τους.»

10. Σ αυτό το σχολείο…
οι κοινωνικές επιστήμες θα μιλήσουν
για την προστασία της Δημοκρατίας
για τον ιστορικό-κοινωνικό προσδιορισμό των κοιν. φαινομένων
για το σεβασμό των δικαιωμάτων,
για το σεβασμό της διαφοράς,
για τα στερεότυπα, τον ρατσισμό και την προκατάληψη,
για τη βία και τον εκφοβισμό
για την ατομική και συλλογική ευθύνη,
για την κοινωνική ευαισθησία και την κοινωνική αλληλεγγύη,
για την κοινωνική συνοχή,
για την ήττα… που βιώνουμε ως κοινωνία,
για τον αγώνα που πρέπει να δώσουμε,
για την αξία της προόδου του καθένα ξεχωριστά και όλων μαζί.

11. Σ αυτό το σχολείο…
οι κοινωνικές επιστήμες
Θα προετοιμάσουν το μαθητή για τον ρόλο του
ενεργού πολίτη,
Θα τον εξοικειώσουν με τον τρόπο προσέγγισης των
κοινωνικών προβλημάτων,
Θα τον βοηθήσουν ν αποκτήσει εκείνες τις
απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες ώστε να
μπορέσει να κατανοήσει το κοινωνικό γίγνεσθαι, να
διαχειρισθεί αποτελεσματικά το κοινωνικό
περιβάλλον, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις
μελλοντικές ανάγκες,
και τελικά να σχεδιάσει με επιτυχία το μέλλον του

12. Η περιπέτεια των Κοινωνικών
Επιστημών στη Δ.Ε.
• Κοινωνιολογία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Δίκαιο και
Πολιτικοί Θεσμοί, Πολιτική Οικονομία, Αρχές Οργάνωσης και
Διοίκησης των Επιχειρήσεων, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, η
Αγωγή του Πολίτη, Προβλήματα της Κοινωνίας και του
Ανθρώπου, Ιστορία των Κοινωνικών Επιστημών
• Κοινωνικός Γραμματισμός
• Πολιτική Παιδεία

13. Στα προγράμματα σπουδών υπήρχαν διδακτικά αντικείμενα
με προέλευση τις Κοινωνικές Επιστήμες, τα οποία
υπαινίσσονταν απλώς και δεν στήριζαν με σχεδιασμένο,
λειτουργικό και αποτελεσματικό τρόπο τη στοχοθεσία και τη
μεθοδολογία που προϋποθέτουν.
Από την άλλη, ο κεντρικός προσανατολισμός (ιδιαίτερα)
της Γ Λυκείου στις πανελλαδικές εξετάσεις, ακυρώνει και
απαξιώνει τη γενική παιδεία, ενώ η συγκεντρωτική οργάνωση
του σχολείου μας εμποδίζει και αυτές τις ενδεχόμενες
νησίδες αυτοτέλειας που θα μπορούσαν να υπάρξουν –έστω
μεμονωμένα και αποσπασματικά

14. Ο προσανατολισμός του
Λυκείου στις
πανελλαδικές εξετάσεις
• Αποδομεί ενδιαφέροντα και
χρήσιμα διδακτικά
αντικείμενα
• Απαξιώνει την εκπαιδευτική
μεθοδολογία που αυτά
απαιτούν
• Διαβάλλει τη χρησιμότητα
του αντικειμένου
• Αποδυναμώνει την
παιδαγωγική του αξία
• Απομακρύνει την ουσία της
γενικής παιδείας
• Αφυδατώνει το αξιακό και
μορφωτικό του οπλοστάσιο
• Περιορίζει τους ορίζοντες…

15. Σήμερα…
• Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή (Γυμνάσιο)
• Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου
• Πολιτική Παιδεία Β Λυκείου
• Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών-
Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Επιστημών
• Ιστορία Κοινωνικών Επιστημών
• Κοινωνιολογία
• Εγχειρίδια
• ειδικότητες

16. Το παράδειγμα της Κοινωνιολογίας
 Και πώς μπορεί ένα τόσο ενδιαφέρον, χρήσιμο, γοητευτικό
μάθημα γενικής παιδείας, με ένα πολύ καλό βιβλίο από
επιστημονική και παιδαγωγική άποψη, μπορεί να απαξιωθεί
μόνο και μόνο γιατί συμπίπτει η διδασκαλία του με τα
πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα…
Το παράδειγμα της Πολιτικής Παιδείας
 Η επικαιρότητα της Χρυσής Αυγής & του σχολικού εκφοβισμού
Εντάσσεται στην ύλη της γενικής παιδείας (με τον Ν. 4186/2013 για το
Νέο Λύκειο) στην Α Λυκείου (3ωρο) και στη Β Λυκείου (2ωρο).

17. η Πολιτική Παιδεία δεν είναι ένα «ζήτημα»
στις εξετάσεις, οφείλει να είναι ένα διαρκές
ζητούμενο…
Είναι ένα πολύτιμο διδακτικό αντικείμενο και δεν είναι
μόνο αυτό…
• Είναι συστατικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας
και δεν εξασφαλίζεται μόνο με την εισαγωγή του
μαθήματος
• H ικανότητα «να διαβάζουν τις λέξεις και τον κόσμο»
πρέπει να καλλιεργείται σε όλα τα μαθήματα και σε
όλους τους τομείς
• Δεν μπορεί να είναι η απομνημόνευση γνώσεων
• σχετικά με τη δημοκρατία, τις οικονομικές και
• κοινωνικές έννοιες, ακόμη και αυτήν την έννοια
• του ενεργού πολίτη

18. Η Πολιτική Παιδεία πρέπει να είναι συστατικό στοιχείο
όλων των γνωστικών αντικειμένων όλων των βαθμίδων της
εκπαίδευσης
• Να διαπερνά τα αναλυτικά προγράμματα, τις
μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης, τις σχέσεις
ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους ρόλους,
πρέπει
• να διαπερνά τις αίθουσες και τους τοίχους, τις
παιδαγωγικές συνεδριάσεις του Συλλόγου
Διδασκόντων, τις εκδηλώσεις, τις γιορτές και τις
δράσεις, την αυλή, την τουαλέτα, τη διάταξη των
θρανίων, την έδρα, τις εικόνες στους τοίχους, την
τσάντα των μαθητών και των καθηγητών

19. Οι Κοινωνικές Επιστήμες
• Δεν πρέπει να στοχεύουν απλώς στη μετάδοση
γνώσεων και πληροφοριών ούτε καν μόνο στην
απόκτηση εκείνων των δεξιοτήτων που
θεωρούνται σήμερα απαραίτητες,
• αλλά στην υιοθέτηση στάσεων και
• δημιουργία ενεργών πολιτών με γνώση και
κατανόηση του εαυτού και του κόσμου,
• με ατομική και συλλογική ευθύνη
• με κοινωνική ευαισθησία και αλληλεγγύη
• με αξιακό πρόσημο
• με δημοκρατικό προσανατολισμό

20. Οι κοινωνικές επιστήμες διαμορφώνουν
εγγράμματους πολίτες
Γιατί επανατοποθετούν το ίδιο το σχολείο στο επίκεντρο
της κριτικής
Γιατί δημιουργούν τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις για
αλλαγή και επαναπροσανατολισμό του περιεχομένου της
μάθησης
Γιατί ενσωματώνουν στη διδασκαλία τον κοινωνικό
προβληματισμό
Γιατί κατακτούν τη γνώση μέσα από την κριτική θεώρηση
Γιατί τελικά συνδέουν το σχολείο με την κοινωνία

21. Οι Κοινωνικές Επιστήμες
με επιστημονικά έγκυρο, παιδαγωγικά ισχυρό και
πολιτικά νηφάλιο λόγο
μπορούν να δημιουργήσουν εκείνη την υπεραξία που
διαμορφώνει πολίτες μορφωμένους, υποστηρικτές των
κοινωνικών αξιών και δυναμικούς διεκδικητές της ζωής
και του μέλλοντός τους.