DBH1 2 - KOLOREA I [DBH1 - DBH2]

1. argia kolorea – kolorea materian, kolore sustraktiboak, kolore aditiboak
kolore nahasketak (pigmentu kolorea) - zirkulu kromatikoa
kolore osagarriak
zuria eta beltza - kolore akromatikoak
kolorearen adierazkortasuna
KOLOREA I

2. ARGIA
KOLOREA
kolorea materian
kolore sustraktiboak
kolore aditiboak

3. Imajina dezagun une batez, azenario
sorta bat ...
Ze koloretakoak dira …

4. … laranjak?

5. Argiztatze desberdinarekin koloreek
berdinak izaten jarraitzen al dute?

6. • Zergatik ikusten dugu mundua
koloretsu?
• Eta nola eragiten du argiak koloreen
pertzepzioan?

7. • Argi izpi bat
prisma batetatik
pasatzen utzi
ezkero argi izpi
koloretsuetan
deskonposatzen
da.

8. • Efektu bera
gertatzen da
egun
euritsuetan
eguzkia
ateratzen
denean.

9. • Ostadarrean ikusten diren koloreak morea,
anila, urdina, orlegia, horia, laranja eta
gorria dira eta espektro elektromagnetiko
ikuskorra osatzen dute; ikus daitekeen
espektrotik kanpo geratzen dira ezin ikusi
daitezkeen izpi ultramore eta infragorria.
• Argi zuria argi espektroaren koloredun
irradiazio guztien baturaz eratzen da (argirik
gabe ez genuke kolorerik ikusiko; beltz
ikusiko genuke). Kolorez ikusten dugun hori
kolore horretako espektroa islatzen duelako
ikusten dugu kolore horretakoa.

10. KOLOREA MATERIAN

11. • Islatze bidezko kolorea: gorputz
opakoetan gorputzak xurgatzen ez
dituen argi-izpiak ingurunera
islatzen ditu. Guztiak xurgatuz gero
objektua beltza ikusiko genuke.
Guztiak islatuz gero objektua zuria
ikusiko genuke.
• Transmisio bidezko kolorea: gorputz
gardenetan material batzuk argi izpi
batzuk xurgatzen dituzte besteak
objektu gardena zeharkatzen utziz;
gorputzak xurgatzen ez dituen argiak
kolorea ematen dio objektu
gardenari, kolore horretako argia
pasatzen uzten dionari.

12. • ISLAPENA
• Gorputzek, xurgatzen ez dituzten argiaren uhin
elektromagnetikoak ingurunera islatzen dituzte edo
objektu gardena edo zehargarria bada
zeharkatzen utzi.
Tomate bat gorria ikusten dugu
argi-kolore gorria islatzen duen
azalera duelako, beste izpiak
xurgatzen dituenean. Hori argi
zuriaz argiztatzen denean
gertatzen da; argi urdinaz
argiztatuz gero, ez luke argi gorririk
topatuko eta guztia xurgatuko luke
(tomatea beltz ikusiko litzake).

13. • TRANSMISIOA
ZUZENA
Gorputz
gardena
DIFUSOA
gorputz
Zehargarria
HAUTATUZKOA
Filtro
fotografikoak …
• Argia zeharkagarria
den materialetan
(plastikoa …) izpi
batzuk xurgatu eta
besteak zeharkatzen
uzten badira
koloretako material
erdi-gardenak ikusten
ditugu.

14. KOLORE SUSTRAKTIBOAK
pigmentu-kolorea, sustrakzio- nahasteak

15. CCMMYY ssiisstteemmaa ((ccyyaann,, mmaaggeennttaa,, yyeellllooww))
• Pigmentu-kolore primarioetan
(cyan, magenta, horia) oinarritzen
den sistema da. Teorian, hauetatik
abiatuta beste kolore guztiak lor
daitezke, baita beltza ere:
pigmentu-kolore primarioen batura
(argi zuri guztia xurgatzen duena).
Praktikan, pigmentuak %100ean puruak izatea zaila da,
kolore bakoitzak ñabardura ugari ditu … beltza baino
marroi/gris oso iluna lortu ohi da. Zuria pigmentu-kolore
eza litzateke (honela argi izpi guztiak islatuko lirateke).

16. • SUSTRAKZIO NAHASTEAK: pigmentu koloreak nahasiz
lortzen dira, argi izpi batzuk xurgatuz eta besteak islatuz
(sustrakzioa).
– Pigmentu kolore primarioak: magenta, cyan, horia.
– pigmentu kolore sekundarioak (laranja, berdea,
morea) pigmentu kolore primario bi elkarrekin parte
berdinetan nahastuz lortuko lirateke.
– Pigmentu kolore tertziarioak (hori -berdexka, hori
-laranja, gorri -laranja, gorri -morexka, urdin
-morexka, urdin -berdexka) primario bat ondoko
sekundario batekin nahastuz lortuko lirateke.

17. Victor Vasarely
"Marc Positive"

18. CMY modeloa
offset inpresioentzat

19. CMYK sistema – KUATRIKOMIA
(cyan, magenta, horia(yellow), beltza(key)
• CMY sistema bezala pigmentu-kolore
primarioetan (cyan,
magenta, horia) oinarritzen da
baina sistema honetan beltza ere
erabiltzen da. Cyan, magenta eta
horiaren nahasketaz beltz
idealaren ordez, marroi/gris oso
iluna atera ohi da praktikan; beltz
biziagoa lortzeko modua litzateke,
besteren artean.
• Besteak beste, inpresioan erabili
ohi da.
Arlo grafikoan erabiltzen
den koloreen gida
estandarizatua
Pantone® da.

21. KOLORE ADITIBOAK
argi-kolorea, adizio-nahasteak

22. RRGGBB ssiisstteemmaa ((rreedd,, ggrreeeenn,, bblluuee))
• Argi-kolore primarioetan (gorria,
berdea, urdina) oinarritzen den
sistema da. Hauek batuz zuria
lortuko litzateke. Beltza berriz,
kolore eza (argi eza).
• Sistema honetako argi-kolore
sekundarioak (horia, magenta,
cyan) CMY sisteman primarioak
dira.
• ADIZIO NAHASTEAK: argi koloreak nahasi ondoren lortzen
dira, argiari argia erantsiz (adizioa).

23. RGB modelua
TB pantaila
batean
Ordenagailuaren monitorean, zineman, telebistan … sistema honen
bidez sortzen dira koloreak

24. Kolore
nahasketak
(pigmentu kolorea)

25. • Oinarrizko kolore gutxi batzuetatik abiatuz
unibertsoko gama infinitua lor daiteke
(teorian primarioen nahasketen bidez beste
kolore guztiak lor daitezke; praktikan, ordea,
badira hainbat kolore modu honetara lortu
ezin daitezkeenak, euskarri informatikoan
erabiltzen diren hainbat adibidez; koloretako
inpresioan bestelako sistemak daude
hainbat kolore inprimatu ahal izateko).
• Koloreak nolabait antolatzeko modua da
zirkulu kromatikoa, kolorearen teoria islatzen
duelarik.

26. • Zeintzuk dira kolore
primarioak
(oinarrizkoak)?
• Zeintzuk konposatuak
(sekundarioak,
tertziarioak)?
• Bi primario elkarrekin neurri
berdinetan nahastuz
sekundarioak lortzen dira.
• Primario bat ondoko
sekundarioarekin parte
berdinetan nahastuz
tertziarioak lortzen dira.

27. primarioak
Horia cyan urdina magenta
sekundarioak
Horia + magenta = laranja (gorria)
Horia + cyan urdina = berdea
Magenta + cyan = morea (urdina)
tertziarioak
Cyan + morea (urdina)= more- urdinxka /urdin- morea
Magenta + morea (urdina)= more- gorrixka /gorri- morea
Horia + laranja (gorria) = laranja- horixka /hori- laranja
Magenta + laranja (gorria) = laranja- gorrixka /gorri- laranja
Cyan + berdea = berde- urdinxka /urdin- berdea
Horia + berdea = hori- berdea / berde- horixka

28. +
+
+
=
=
=
+
+
+
=
=
=
=
=
=

29. +
+
+
=
=
=
+
+
+
=
=
=
=
=
=
horia magenta cyan
cyan
magenta
horia
horia
cyan
magenta
berdea
morea
(urdina)
laranja
(gorria)
horia
cyan
magenta
cyan
horia
magenta
berde
horixka
berde
urdinxka
more
gorrixka
more
urdinxka
laranja
horixka
laranja
gorrixka
hori
berdea
urdin
berdea
gorri
morea
urdin
morea
hori
laranja
gorri
laranja

30. • Kolore primarioen nahasketaz, horia, cyan
eta magenta proportzio desberdinetan
nahastuz, unibertso kromatikoko beste
hainbat kolore lortu ditzakegu.
• Honen adibide da koloretako inprimaketa,
hiru kolore hauetan oinarrituz burutzen
denean (beltza ere gehituz).

31. Kolore
osagarriak

32. • Kolore primario bat eta beste bi primarioen
nahasketaz lortutako kolore sekundarioa
kolore osagarriak dira.
• Zirkulu kromatikoan, aurrez - aurre dauden
koloreak dira.

33. ZURIA eta BELTZA
KOLORE AKROMATIKOAK

34. • Beltza eta zuria kolore eza bezala hautematen
ditugu.
• Objektuetan gainazalak argi guztia xurgatzen
duenean hau beltza bezala hautematen dugu
(esan liteke kolore guztien nahasturarekin hau
gertatuko litzatekeela teorian; errealitatean
beltzetik oso hurbil dagoen kolorea lortuko
litzateke); aldiz argi izpi guztiak islatzen dituenean,
zuria bezala hautematen dugu.
• Argiaren kasuan, argi kolore guztiek batera argi
zuria osatzen dute; aldiz, argirik eza beltza bezala
hautematen dugu.

35. Kolore
gamak

36. • Zerbait komunean
duten kolore
multzoei gama
deitzen zaie eta
beren ezaugarria
kolore baten
nagusitasuna da.
beroen gama
Gorrien nagusitasuna
nabarmentzen da;
gorri,hori beroek osatzen
dute
hotzen gama
Urdinen nagusitasuna
nabarmentzen da; urdin,
berde, hori hotzek
osatzen dute
lurren gama
Okreak eta marroiak
dira nagusi
pastelen gama
Koloreak zuriarekin
argituta agertzen dira
Kolore itzalien gama
Beltza edo grisa guten
koloreek osatzen dute

40. KOLOREAREN
ADIERAZKORTASUNA

41. • Kolorearen alderik erakargarrienetakoa
sentsazioak komunikatzeko duen gaitasuna
da; koloreek sentsazioak sentitu arazten
dizkigute eta koloreak sentsazioak sortzeko
erabili ditzakegu (lasaitasuna, larritasuna …).
• Kolorea elementu oso adierazkorra da,
formen gehigarri edo apaingarri soila baina
zerbait gehiago alegia.

44. • Kolorearen sinbologiari dagokionez, hau
kontzeptu erlatiboa da, hau da, ezin da
kolore guztientzat kode itxi unibertsal bakar
bat ezarri.
• Subjektibotasunak (norberaren
esperientziak), kultura ezberdinek … eragina
dute koloreen balore sinbolikoan; kolore
berak ingurune kultural eta garai
ezberdinetan, esanahi ezberdina izan
dezake.

45. • Dena den, bada halako erreferentzia bat:
psikologia kolektiboa eta kultur baloreak
kontutan izanik proposatutako koloreen
sinbologia erreferentzia bat.
– Gorria: maitasuna, grina, haserrea, indarra, arriskua …
– Laranja: beroa, bizitza, kemena …
– Horia: ahalmena, urrea, zientzia, aberastasuna …
– Berdea: egia, berriztatzea, sinesmena, itxaropena …
– Urdina: jakinduria, adimena, amaigabetasuna …
– Morea: duintasuna, penitentzia …
– Zuria: garbitasuna, inozentzia, bertutea, kastitatea …
(ekialdeko zenbait kulturatan heriotza, nahigabea …)
– Beltza: heriotza, dolua, gaiztotasuna …