1. สาขาเทคโนโลยีวิศวกรรมแมพิมพและเครื่องมือ มจพ. รวมกับ สมาคมอุตสาหกรรมแมพิมพไทย Page 1
การซอมบํารุงแมพิมพฉีดพลาสติกหลังจากผานวิกฤตน้ําทวม
จากผลกระทบของอุทกภัยที่เกิดขึ้นกับประเทศไทยในป 2554 นั้นทําใหเกิดผลกระทบ
อยางมากมายกับทุกภาคสวนของประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยิ่งกับภาคอุตสาหกรรมตางๆ
เนื่องจากมีนิคมอุตสาหกรรมขนาดใหญตองจมอยูใตกระแสน้ําหลายนิคมดวยกัน ซึ่งเครื่องจักร
และอุปกรณตางๆรวมถึงแมพิมพก็ตองจมอยูในน้ําอยางหลีกเลี่ยงไมได ดังนั้นการซอมบํารุง
แมพิมพฉีดพลาสติกหลังจากตองอยูในน้ําเปนเวลานานๆนั้นจึงจําเปนอยางยิ่งที่จะตอง
ดําเนินการอยางรวดเร็วที่สุดเพื่อลดความเสียหายที่จะเกิดกับแมพิมพใหไดมากที่สุด โดย
ขั้นตอนเบื้องตนนั้นมีดังนี้
1. หลังจากที่แมพิมพพลาสติกจมอยูในน้ําเปนเวลานานๆนั้น สิ่งแรกที่ตองทําหลังจากน้ํา
ลดแลวคือ
 ตองนําแมพิมพขึ้นไปยังที่แหงและพนน้ําทันที หลังจากนั้น
 ทําความสะอาดแมพิมพดวยน้ําสะอาด เนื่องจากน้ําที่ไหลบามาทวมนั้นเปนน้ําที่
มีสิ่งสกปรกปนอยูมากมาย ซึ่งจะทําใหแมพิมพเหลานั้นเกิดสนิมแบบรุนแรงได
อยางรวดเร็ว
รูปที่ 1 แมพิมพที่เกิดสนิม
2. เมื่อทําความสะอาดแมพิมพดวยน้ําสะอาดแลวใหทําการไลน้ําที่อยูดานนอกของ
แมพิมพดวยลมสะอาด (ในกรณีที่มีอุปกรณชวยเชน ปมลม) หรือทําความสะอาดภายนอก
ดวยผาแหง
3. ทําการถอดชิ้นสวนประกอบภายนอกของแมพิมพที่ตรวจสอบแลววายังนาจะสามารถ
ใชงานไดตออาทิเชน ขอตอระบบน้ําหลอเย็นของแมพิมพ ซึ่งสวนใหญจะเปนชิ้นสวนที่ทําจาก
วัสดุประเภททองเหลือง ควรเก็บไวเพื่อเปนการลดคาใชจายใหไดมากที่สุด
4. หลังจากนั้นใหทําการแยกแมพิมพทั้งในสวนของแมพิมพฝงตัวผู และตัวเมีย (Core
and cavity side) ออกจากกัน โดยในขั้นตอนนี้ตองทําดวยความระมัดระวังเนื่องจากแมพิมพที่

2. สาขาเทคโนโลยีวิศวกรรมแมพิมพและเครื่องมือ มจพ. รวมกับ สมาคมอุตสาหกรรมแมพิมพไทย Page 2
แชอยูในน้ําเปนเวลานานๆนั้น ระบบนําเลื่อนตางๆ อาจเกิดสนิมขึ้นได ซึ่งจะทําใหการถอด
แมพิมพเปนไปดวยความยากลําบาก
รูปที่ 2 บริเวณคราบสนิมที่เกิดขึ้นบนแมพิมพ
5. เมื่อทําการแยกแมพิมพออกเปนสองสวนแลวนั้นใหทําการตรวจสอบความเสียหาย
ของผิวแมพิมพทั้งสองดาน โดยปกติที่บริเวณผิวหนาของสวนตัวผูและตัวเมีย จะเปนผิวเรียบ
และขัดมันเพื่อใหการไหลของพลาสติกเหลวเขาสูแมพิมพเปนไปอยางสะดวกและงายตอการ
ปลดชิ้นงาน ดังนั้นหากเกิดสนิมขึ้นที่ผิวของแมพิมพก็จําเปนอยางยิ่งที่จะตองทําการขัด
ผิวหนาใหสะอาดดวยกระดาษทราย, หินน้ํามันหรือเครื่องมืออื่นๆ โดยในบางครั้งก็สามารถที่
จะใชน้ํายากําจัดสนิมที่มีฤทธิ์ออนหรือครีมในการปรับผิวสําหรับขจัดสนิมในเบื้องตนได
แตสิ่งที่จะตามมาก็คือขนาดและความเรียบผิวที่ตองสูญเสียไป ซึ่งหากตองการที่จะปรับปรุงผิว
ของชิ้นสวนเหลานั้น ตอหลังจากทําการขัดผิวแลวอาจจะตองนําไปทําการชุบพอกผิว
โลหะ (Metal deposition) หรือเชื่อมผิวใหมเพื่อใหไดขนาดที่เทากันหรือใกลเคียงกับแมพิมพ
เดิม ซึ่งกระบวนการชุบพอกผิวโลหะนั้นซึ่งสามารถใชในการพอกผิวไดหนาตั้งแต 2 - 40 m
แตก็จะทําไดในขนาดพื้นที่ที่คอนขางจํากัด
รูปที่ 3 การขัดผิวแมพิมพโดยใชกระดาษทราย (ซาย) หรือหินน้ํามัน (ขวา)

3. สาขาเทคโนโลยีวิศวกรรมแมพิมพและเครื่องมือ มจพ. รวมกับ สมาคมอุตสาหกรรมแมพิมพไทย Page 3
6. สําหรับชิ้นสวนที่มีการเคลื่อนที่ของแมพิมพฉีดพลาสติก อาทิเชน ระบบปลดชิ้นงาน,
ระบบนําเลื่อน และชุดสไลดตาง ๆ
 ใหทําการถอดชิ้นสวนทุกอยางออกมาใหหมด ทั้งในสวนของเสานําเลื่อน, สลัก
ดันปลด ฯลฯ หลังจากนั้น
 ใหทําการเปาลมสะอาดเขาไปไลความชื้นภายในรูของแมพิมพเหลานั้น
 ใชเหล็กเสนที่มีขนาดเล็กแทงตามรู และใชลมเปาไลเศษสนิมออก หรือใช
สวานขนาดใกลเคียงกับรู เจาะลางใหม ในตําแหนงเดิมลึกเทาเดิมแลวใชลมเปา
ใหสะอาด
 สําหรับชิ้นสวนเสานําเลื่อน สลักดันปลด ลูกเบียวนิ้ว ฯลฯ ที่มีรูปทรงเปนเพลา
กลมนั้น ในกรณีที่คราบสนิมนอย ใหใชครีมขัดบางๆใหคราบสนิมออก แตถามีสนิม
เกิดขึ้นมากใหทําการใชกระดาษทรายเบอรหยาบขัดทําความสะอาดเพื่อกําจัดสนิม
ออกใหหมด
7. นอกจากนี้สิ่งสําคัญที่ตองทําการตรวจเช็คอีกจุดหนึ่งก็คือ ซีลยางที่กันน้ํารั่วใน
ระบบหลอเย็นและยางสําหรับกันกระแทกตางๆของระบบแมพิมพ เนื่องจากอุปกรณ
เหลานั้นเมื่อถูกแชอยูในน้ําที่สกปรกนานๆก็อาจจะเกิดการเสื่อมสภาพ หรือฉีกขาดได ซึ่งตอง
ถอดนํามาทําการตรวจสอบทุกชิ้น แตในกรณีที่แมพิมพถูกแชอยูในน้ํามากกวา 1 สัปดาห
ขึ้นไป ก็อาจตองทําการเปลี่ยนชิ้นสวนในกลุมนี้ใหมทั้งหมดเนื่องจากการเสื่อมสภาพจาก
ความสกปรกของน้ําที่ขังทวมแมพิมพ
8. ในสวนของเกลียวตางๆของแมพิมพ เมื่อถูกแชอยูในน้ําเปนเวลานานๆก็มักจะเกิด
สนิมจนกระทั่งไมสามารถถอดออกมาได ซึ่งอาจตองใชน้ํามันหลอลื่นฉีดเขาไปบริเวณรู
เกลียวจากนั้นจึงทําการถอดสลักเกลียวออกมาเพื่อทําความสะอาด แตหากภายในรู
เหลานั้นมีสนิมเกิดคอนขางมากก็อาจจําเปนตองใชน้ํายากัดสนิมเหล็กฉีดพนเขากอนทําการ
ถอดแตตองระวังไมใหน้ํายากัดสนิมดังกลาวไปโดนสวนประกอบอื่น เนื่องจากน้ํายา
เหลานั้นมีฤทธิ์เปนกรดที่สูงมากอาจจะไปทําความเสียหายใหผิวแมพิมพในสวนอื่นๆได
9. สปริง, สลักเกลียว, แหวนรองและสวนประกอบที่มีการพนสีหรือรมดําไวสําหรับ
ปองกันการเกิดสนิมอยูแลวนั้นตองนํามาทําการตรวจสอบวาเกิดสนิมขึ้นหรือไมเนื่องจากในกรณี
ของการเกิดน้ําทวมขังแมพิมพเปนระยะเวลานานๆนั้นอาจจะทําใหชิ้นสวนดังกลาวเกิดการ
เสื่อมสภาพได

4. สาขาเทคโนโลยีวิศวกรรมแมพิมพและเครื่องมือ มจพ. รวมกับ สมาคมอุตสาหกรรมแมพิมพไทย Page 4
รูปที่ 4 แหวนรองสลักเกลียวของแมพิมพที่เกิดสนิม
10. อุปกรณของแมพิมพที่เปนชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกสตางๆ อาทิเชน Limit switch,
Sensor รวมไปถึงอุปกรณของแมพิมพที่เปนสวนประกอบของรูวิ่งรอน (Hot runner) ตางๆ
นั้น จะเปนสวนประกอบที่เสียหายไดงายมากเมื่อตองเจอกับความชื้นหรือน้ําเปนเวลานาน ๆ
โดยเฉพาะอยางยิ่งหากตองจมอยูในน้ําที่ทวมดวยแลวอุปกรณเหลานั้นก็จะใชงานไมไดอยาง
แนนอน เนื่องจากชิ้นสวนเหลานั้นประกอบไปดวยชิ้นสวนที่คอนขางซับซอน หากมีสนิมเกิดขึ้น
หรือชิ้นสวนใดสวนหนึ่งเกิดการเสียหายก็จะทําใหใชงานไมไดทันที
โดยปกติแลวตามโรงงานทั่วไปนั้นจะมีมาตรการบํารุงรักษา และปองกันความเสียหายที่
จะเกิดกับแมพิมพฉีดพลาสติกที่เปนระบบอยูแลว แตในกรณีอุทกภัยที่เกิดกับประเทศไทยใน
ขณะนี้นั้นถือไดวาเปนเหตุการณที่ไมมีใครคาดคิด หากโรงงานสามารถที่จะปองกันความ
เสียหายของแมพิมพโดยนําไปจัดเก็บในสถานที่ๆปลอดภัยกอนน้ําจะทวมก็จะถือไดวาเปนวิธีที่
ดีที่สุดแตหากไมสามารถทําไดทันกอนเกิดน้ําทวม การแกไขและดูแลแมพิมพภายหลังน้ําทวม
ตามขั้นตอนและวิธีการในบทความนี้ก็อาจจะชวยลดความเสียหายหรือนําอุปกรณที่ยังใชไดใน
บางสวนกลับมาใชงานตอไดเพื่อเปนการลดภาระและคาใชจายของผูประกอบการและสามารถ
กลับมาดําเนินกิจการตอไดอยางเร็วที่สุด
References :-
1) โครงการพัฒนาอุตสาหกรรมแมพิมพ, เทคนิคการซอมบํารุงรักษาแมพิมพฉีดพลาสติก
2) ดํารง ไชยธีรานุวัฒศิริ, การออกแบบแมพิมพพลาสติก, พิมพครั้งที่ 1, สํานักพิมพ
ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2539
3) รศ.ชาลี ตระการกูล, การออกแบบแมพิมพฉีด 1, พิมพครั้งที่7, สมาคมสงเสริมเทคโนโลยี
(ไทย-ญี่ปุน), 2542
4) รศ.ชาลี ตระการกูล, การออกแบบแมพิมพฉีด 2, พิมพครั้งที่7, สมาคมสงเสริมเทคโนโลยี
(ไทย-ญี่ปุน), 2542