Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật

1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƢỚC VÀ PHÁP LUẬT
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƢỚC.............................................................................................. 21
1. Bản chất của nhà nƣớc...................................................................................................................... 21
2. Các dấu hiệu của nhà nƣớc ............................................................................................................... 22
3. Hình thức Nhà nƣớc.......................................................................................................................... 23
3.1. Hình thức chính thể.................................................................................................................. 23
3.2. Hình thức cấu trúc nhà nƣớc .................................................................................................... 23
3.3. Chế độ chính trị........................................................................................................................ 24
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIẾN PHÁP ............................................................................................ 25
1. Những nội dung cơ bản của Hiến pháp Việt Nam ............................................................................ 25
1.1. Hiến pháp - luật cơ bản ............................................................................................................ 25
1.2. Những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1992 ................................................................... 26
2. Một số quy định của Hiến pháp Việt Nam........................................................................................ 27
2.1. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.................................................................................. 27
2.1.1. Các nguyên tắc xây dựng hệ thống quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân...................... 27
2.1.2. Các quyền và nghĩa vụ của công dân về chính trị............................................................ 28
2.1.3. Các quyền tự do cá nhân.................................................................................................. 29
2.1.4. Các quyền và nghĩa vụ về kinh tế, văn hoá, xã hội.......................................................... 29
2.2. Các quy định về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân............................. 30
2.2.1. Các nguyên tắc bầu cử..................................................................................................... 31
2.2.2. Quyền bầu cử và ứng cử của công dân ............................................................................ 31
2.2.3. Các bƣớc của cuộc bầu cử ............................................................................................... 32
2.3. Bộ máy Nhà nƣớc nƣớc Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam .............................................. 34
2.3.1. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nƣớc ........................................... 34
2.3.2. Hệ thống các cơ quan nhà nƣớc....................................................................................... 35
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT.......................................................................................... 39
1. Khái niệm pháp luật.......................................................................................................................... 39
2. Những đặc trƣng của pháp luật......................................................................................................... 41
3. Văn bản quy phạm pháp luật ............................................................................................................ 41
4. Các loại văn bản quy phạm pháp luật ở nƣớc ta ............................................................................... 42
Quyết định, Chỉ thị của Ủy ban nhân dân các cấp..................................................................................... 45
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LUẬT HÌNH SỰ VÀ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ...................... 46
PHẦN I. LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM............................................................................................................. 46
I. KHÁI QUÁT VỀ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM......................................................................................... 46
1. Khái niệm ......................................................................................................................................... 46
2. Nhiệm vụ .......................................................................................................................................... 46
3. Những nguyên tắc cơ bản ................................................................................................................. 47
4. Một số vấn đề về chính sách hình sự ................................................................................................ 48
4.1. Cơ sở trách nhiệm hình sự........................................................................................................ 48
4.2. Nguyên tắc xử lý hình sự ......................................................................................................... 49
4.3. Miễn trách nhiệm hình sự; miễn, giảm hình phạt..................................................................... 50
4.4. Chính sách hình sự đối với ngƣời chƣa thành niên phạm tội ................................................... 51
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TỘI PHẠM ........................................................................................................... 52
1. Khái quát về tội phạm....................................................................................................................... 52
1.1. Khái niệm tội phạm.................................................................................................................. 52
1.2. Phân loại tội phạm.................................................................................................................... 53
2. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự .......................................................................................................... 54
3. Những trƣờng hợp loại trừ trách nhiệm hình sự ............................................................................... 54
4. Các giai đoạn thực hiện tội phạm...................................................................................................... 55
4.1. Chuẩn bị phạm tội .................................................................................................................... 55
4.2. Phạm tội chƣa đạt..................................................................................................................... 55
4.3. Phạm tội đã hoàn thành ............................................................................................................ 56
5. Vấn đề đồng phạm............................................................................................................................ 56
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ HÌNH PHẠT........................................................................................................ 57

2
1. Khái niệm, mục đích......................................................................................................................... 57
1.1. Khái niệm................................................................................................................................. 57
1.2. Mục đích ........................................................................................................................................ 57
2. Hệ thống hình phạt............................................................................................................................ 58
2.1. Hệ thống hình phạt chung ........................................................................................................ 58
2.2. Các hình phạt áp dụng đối với ngƣời chƣa thành niên phạm tội.............................................. 60
3. Vấn đề quyết định hình phạt............................................................................................................. 61
3.1. Căn cứ quyết định hình phạt..................................................................................................... 61
3.2. Quyết định hình phạt trong một số trƣờng hợp ........................................................................ 64
4. Vấn đề án treo, xoá án tích ............................................................................................................... 65
4.1. Án treo...................................................................................................................................... 65
4.2. Xoá án tích ............................................................................................................................... 65
PHẦN II. LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM ........................................................................................ 67
I. KHÁI QUÁT VỀ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM ...................................................................... 67
1. Khái niệm Luật tố tụng hình sự ........................................................................................................ 67
2. Nhiệm vụ của Luật tố tụng hình sự................................................................................................... 67
II. KHÁI QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM.......................................................... 68
1. Khởi tố, điều tra................................................................................................................................ 68
1.1. Cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự ......................................................................... 68
1.2. Cơ quan điều tra và các cơ quan khác đƣợc giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra
......................................................................................................................................................... 69
1.3. Khái quát về thẩm quyền điều tra............................................................................................. 69
1.4. Một số nội dung cơ bản về thủ tục điều tra .............................................................................. 71
2. Kiểm sát điều tra, truy tố .................................................................................................................. 71
2.1. Khái quát về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát khi kiểm sát điều tra ............................ 71
2.2. Khái quát về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát khi thực hành quyền công tố trong giai
đoạn điều tra.................................................................................................................................... 72
2.3. Khái quát về hoạt động truy tố của Viện kiểm sát.................................................................... 72
3. Xét xử ............................................................................................................................................... 73
3.1. Khái quát về thẩm quyền xét xử sơ thẩm của các Tòa án......................................................... 73
3.2. Khái quát về thẩm quyền xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm và tái thẩm của Tòa án............... 74
3.3. Một số nội dung cơ bản về thủ tục xét xử sơ thẩm vụ án hình sự ............................................ 75
3.4. Một số nội dung cơ bản về thủ tục phúc thẩm.......................................................................... 77
3.5. Một số nội dung cơ bản về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.................................................... 79
4. Thi hành án hình sự .......................................................................................................................... 81
4.1. Khái quát về các cơ quan có nhiệm vụ thi hành án hình sự ..................................................... 81
4.2. Một số nội dung cơ bản về thủ tục thi hành án hình sự............................................................ 82
5. Khái quát về việc bắt, tạm giữ, tạm giam ngƣời; kê biên tài sản ...................................................... 83
5.1. Căn cứ áp dụng......................................................................................................................... 83
5.2. Thẩm quyền áp dụng................................................................................................................ 84
5.3. Thời hạn tạm giữ, tạm giam ..................................................................................................... 85
5.4. Một số nội dung cơ bản về thủ tục bắt ngƣời, kê biên tài sản .................................................. 86
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ BÀO CHỮA ........................................................................................................ 87
1. Quyền bào chữa của ngƣời bị tạm giữ, bị can, bị cáo....................................................................... 87
2. Lựa chọn và thay đổi ngƣời bào chữa............................................................................................... 87
3. Quyền và nghĩa vụ của ngƣời bào chữa............................................................................................ 88
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LUẬT DÂN SỰ VÀ LUẬT TỐ TỤNG DÂN SỰ.......................... 89
PHẦN I. LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM............................................................................................................... 89
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ LUẬT DÂN SỰ, CHỦ THỂ CỦA LUẬT DÂN SỰ ........................................ 89
1. Khái niệm chung về Luật dân sự ...................................................................................................... 89
1.1. Đối tƣợng điều chỉnh của Luật dân sự...................................................................................... 89
1.2. Phƣơng pháp điều chỉnh của Luật dân sự................................................................................. 90
1.3. Các nguyên tắc cơ bản của Luật dân sự ................................................................................... 90
2. Chủ thể của Luật dân sự ................................................................................................................... 90
2.1. Cá nhân: ................................................................................................................................... 90
2.2. Pháp nhân................................................................................................................................. 93
2.3. Hộ gia đình............................................................................................................................... 93
2.4. Tổ hợp tác ................................................................................................................................ 94

3
II. TÀI SẢN VÀ QUYỀN SỞ HỮU................................................................................................................ 95
1. Tài sản, các loại tài sản ..................................................................................................................... 95
1.1. Khái niệm tài sản...................................................................................................................... 95
1.1.1. Vật ................................................................................................................................... 95
1.1.2. Tiền.................................................................................................................................. 95
1.1.3. Giấy tờ có giá................................................................................................................... 95
1.1.4. Các quyền tài sản............................................................................................................. 95
1.2. Các loại tài sản ......................................................................................................................... 95
1.2.1. Bất động sản và động sản ................................................................................................ 96
1.2.2. Hoa lợi và lợi tức ............................................................................................................. 96
1.2.3. Vật chính và vật phụ........................................................................................................ 96
1.2.4. Vật chia đƣợc và vật không chia đƣợc............................................................................. 96
1.2.5. Vật tiêu hao và vật không tiêu hao................................................................................... 96
1.2.6. Vật cùng loại và vật đặc tính ........................................................................................... 97
1.2.7. Vật đồng bộ ..................................................................................................................... 97
1.3. Chế độ pháp lý đối với tài sản.................................................................................................. 97
1.3.1. Tài sản cấm lƣu thông...................................................................................................... 97
1.3.2. Tài sản hạn chế lƣu thông............................................................................................... 97
1.3.3. Tài sản tự do lƣu thông.................................................................................................... 97
2. Khái niệm quyền sở hữu, nội dung quyền sở hữu............................................................................. 98
2.1. Khái niệm quyền sở hữu .......................................................................................................... 98
2.2. Nội dung quyền sở hữu ............................................................................................................ 98
2.2.1. Quyền chiếm hữu............................................................................................................. 98
2.2.2. Quyền sử dụng................................................................................................................. 99
2.2.3. Quyền định đoạt.............................................................................................................. 99
3. Các hình thức sở hữu ...................................................................................................................... 100
3.1. Sở hữu nhà nƣớc .................................................................................................................... 100
3.2. Sở hữu tập thể ........................................................................................................................ 101
3.3. Sở hữu tƣ nhân ....................................................................................................................... 102
3.4. Sở hữu chung ......................................................................................................................... 103
4. Bảo vệ quyền sở hữu....................................................................................................................... 105
4.1. Khái niệm bảo vệ quyền sở hữu............................................................................................. 105
4.2. Các phƣơng thức kiện dân sự bảo vệ quyền sở hữu ............................................................... 106
4.2.1. Kiện đòi lại tài sản ......................................................................................................... 106
4.2.2. Kiện yêu cầu ngăn chặn hoặc chấm dứt hành vi cản trở trái pháp luật đối với việc thực
hiện quyền sở hữu, quyền chiếm hữu hợp pháp...................................................................... 107
4.2.3. Kiện yêu cầu bồi thƣờng thiệt hại.................................................................................. 107
4.3. Những quy định về nghĩa vụ và quyền của chủ sở hữu.......................................................... 107
4.3.1. Nghĩa vụ của chủ sở hữu ............................................................................................... 107
4.3.2. Quyền của chủ sở hữu.................................................................................................... 108
III. NGHĨA VỤ DÂN SỰ VÀ HỢP ĐỒNG DÂN SỰ.................................................................................. 108
1. Khái niệm chung về nghĩa vụ dân sự.............................................................................................. 108
1.1. Khái niệm nghĩa vụ dân sự..................................................................................................... 108
1.2. Đối tƣợng của nghĩa vụ dân sự............................................................................................... 109
1.3. Các yếu tố của nghĩa vụ dân sự.............................................................................................. 109
1.3.1. Chủ thể........................................................................................................................... 109
1.3.2. Khách thể....................................................................................................................... 109
1.3.3. Nội dung ........................................................................................................................ 110
1.4. Căn cứ phát sinh nghĩa vụ ...................................................................................................... 110
1.4.1. Hợp đồng dân sự............................................................................................................ 110
1.4.2. Hành vi pháp lý đơn phƣơng ......................................................................................... 110
1.4.3. Chiếm hữu, sử dụng tài sản hoặc đƣợc lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật .......... 110
1.4.4. Gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật........................................................................... 110
1.4.5. Thực hiện công việc không có ủy quyền ....................................................................... 111
1.4.6. Các căn cứ khác do pháp luật quy định ......................................................................... 111
1.5. Thực hiện nghĩa vụ dân sự ..................................................................................................... 111
1.5.1. Khái niệm thực hiện nghĩa vụ dân sự ............................................................................ 111
1.5.2. Nguyên tắc thực hiện nghĩa vụ ...................................................................................... 111
1.6. Phân loại nghĩa vụ dân sự....................................................................................................... 111
1.6.1. Nghĩa vụ liên đới ........................................................................................................... 111
1.6.2. Nghĩa vụ riêng rẽ ........................................................................................................... 112
1.6.3. Nghĩa vụ theo phần........................................................................................................ 112
1.7. Trách nhiệm dân sự................................................................................................................ 112

4
1.7.1. Khái niệm trách nhiệm dân sự ....................................................................................... 112
1.7.2. Phân loại trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ ....................................................... 112
2. Các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự......................................................................... 113
2.1. Cầm cố tài sản ........................................................................................................................ 113
2.1.1. Khái niệm cầm cố tài sản............................................................................................... 113
2.1.2. Đối tƣợng của cầm cố tài sản......................................................................................... 113
2.1.3. Hình thức của cầm cố .................................................................................................... 114
2.1.4. Quyền và nghĩa vụ của các bên ..................................................................................... 114
2.1.5. Xử lý tài sản cầm cố ...................................................................................................... 114
2.2. Thế chấp tài sản...................................................................................................................... 115
2.2.1. Khái niệm thế chấp tài sản............................................................................................. 115
2.2.2. Đối tƣợng của thế chấp.................................................................................................. 115
2.2.3. Hình thức của thế chấp .................................................................................................. 115
2.2.5. Xử lý tài sản thế chấp .................................................................................................... 117
2.3. Bảo lãnh ................................................................................................................................. 117
2.3.1. Khái niệm ...................................................................................................................... 117
2.3.2. Hình thức của bảo lãnh .................................................................................................. 117
2.3.3. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong bảo lãnh.............................................................. 117
2.3.4. Chấm dứt việc bảo lãnh ................................................................................................. 118
2.4. Đặt cọc ................................................................................................................................... 118
2.4.1. Khái niệm ...................................................................................................................... 118
2.4.2. Chủ thể đặt cọc .............................................................................................................. 119
2.5. Ký cƣợc.................................................................................................................................. 119
2.5.1. Khái niệm ...................................................................................................................... 119
2.6. Kí quỹ..................................................................................................................................... 120
2.6.1. Khái niệm ...................................................................................................................... 120
2.6.2. Các bên trong ký quỹ..................................................................................................... 120
2.7. Tín chấp.................................................................................................................................. 120
3. Hợp đồng dân sự............................................................................................................................. 120
3.1. Khái niệm............................................................................................................................... 120
3.2. Phân loại hợp đồng................................................................................................................. 121
IV. TRÁCH NHIỆM BỒI THƢỜNG THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG .................................................... 122
1. Khái niệm trách nhiệm bồi thƣờng thiệt hại ngoài hợp đồng.......................................................... 122
2. Điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thƣờng thiệt hại ngoài hợp đồng ........................................... 123
2.1. Có thiệt hại xảy ra .................................................................................................................. 123
2.2. Hành vi gây thiệt hại là hành vi trái pháp luật........................................................................ 124
2.3. Có lỗi của ngƣời gây ra thiệt hại ............................................................................................ 124
2.4. Có mối liên hệ nhân quả giữa thiệt hại và hành vi trái pháp luật ........................................... 125
3. Năng lực và nguyên tắc bồi thƣờng thiệt hại .................................................................................. 126
3.1. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thƣờng thiệt hại..................................................................... 126
3.2. Nguyên tắc bồi thƣờng thiệt hại ............................................................................................. 127
4. Xác định thiệt hại............................................................................................................................ 128
4.1. Thiệt hại về tài sản ................................................................................................................. 128
4.2. Thiệt hại về sức khỏe ............................................................................................................. 129
4.3. Thiệt hại do tính mạng bị xâm hại.......................................................................................... 130
4.4. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm .......................................................... 130
5. Thời hạn đƣợc bồi thƣờng .............................................................................................................. 130
V. THỪA KẾ................................................................................................................................................. 131
1. Khái niệm chung về thừa kế ........................................................................................................... 131
1.1. Thừa kế và quyền thừa kế ...................................................................................................... 131
1.2. Nguyên tắc cơ bản của quyền thừa kế.................................................................................... 131
1.3. Thời điểm mở thừa kế ............................................................................................................ 132
1.4. Địa điểm mở thừa kế.............................................................................................................. 133
1.5. Di sản thừa kế......................................................................................................................... 133
1.6. Ngƣời thừa kế......................................................................................................................... 134
1.7. Ngƣời quản lý di sản .............................................................................................................. 134
1.8. Việc thừa kế của những ngƣời có quyền thừa kế của nhau mà chết trong cùng một thời điểm
....................................................................................................................................................... 134
1.9. Ngƣời không đƣợc quyền hƣởng di sản ................................................................................. 135
1.10. Thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế.................................................................................. 135
2. Thừa kế theo di chúc....................................................................................................................... 135

5
2.1. Khái niệm về thừa kế theo di chúc ......................................................................................... 135
2.2. Các điều kiện có hiệu lực của di chúc .................................................................................... 136
2.3. Quyền của ngƣời lập di chúc.................................................................................................. 138
2.3.1. Chỉ định ngƣời thừa kế .................................................................................................. 138
2.3.2. Truất quyền hƣởng di sản .............................................................................................. 138
2.3.3. Phân định tài sản cho từng ngƣời thừa kế...................................................................... 138
2.3.4. Giao nghĩa vụ cho ngƣời thừa kế................................................................................... 138
2.3.5. Dành một phần di sản để di tặng, thờ cúng.................................................................... 138
2.3.6. Quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ di chúc ........................................................................ 138
2.3.7. Quyền thay thế di chúc .................................................................................................. 139
2.3.8. Quyền chỉ định ngƣời giữ di chúc, ngƣời quản lý di sản, ngƣời phân chia di sản ......... 139
2.4. Ngƣời thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc .................................................... 139
2.5. Hiệu lực pháp luật của di chúc ............................................................................................... 140
2.6. Di sản dùng vào việc thờ cúng ............................................................................................... 141
3. Thừa kế theo pháp luật.................................................................................................................... 141
3.1. Khái niệm thừa kế theo pháp luật........................................................................................... 141
3.2. Các trƣờng hợp thừa kế theo pháp luật................................................................................... 142
3.3. Diện và hàng thừa kế theo pháp luật ...................................................................................... 142
3.3.1. Diện thừa kế theo pháp luật ........................................................................................... 142
3.3.2. Hàng thừa kế theo pháp luật .......................................................................................... 143
3.4. Thừa kế thế vị......................................................................................................................... 143
3.5. Thanh toán và phân chia di sản .............................................................................................. 143
a. Phân chia di sản theo di chúc.................................................................................... 145
b. Phân chia di sản theo pháp luật................................................................................. 145
c. Hạn chế phân chia di sản .......................................................................................... 145
PHẦN II. LUẬT TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM ........................................................................................ 146
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ LUẬT TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM ....................................................... 146
1. Khái niệm luật tố tụng dân sự Việt Nam ........................................................................................ 146
2. Thẩm quyền dân sự của Tòa án theo loại việc................................................................................ 147
2.1. Những vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật dân sự........................................................... 147
2.1.1. Những tranh chấp về dân sự .......................................................................................... 147
2.1.2. Những yêu cầu về dân sự............................................................................................... 148
2.2. Những vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật về hôn nhân và gia đình ................................ 148
2.2.1. Những tranh chấp về hôn nhân và gia đình ................................................................... 148
2.2.2. Những yêu cầu về hôn nhân và gia đình........................................................................ 148
2.3. Những vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật về kinh doanh, thƣơng mại............................ 149
2.3.1. Những tranh chấp về kinh doanh, thƣơng mại............................................................... 149
2.3.2. Những yêu cầu về kinh doanh, thƣơng mại ................................................................. 149
2.4. Những vụ việc phát sinh từ quan hệ pháp luật về lao động................................................... 149
2.4.1. Những tranh chấp về lao động....................................................................................... 149
2.4.2. Những yêu cầu về lao động ........................................................................................... 150
3. Ngƣời tham gia tố tụng dân sự........................................................................................................ 150
3.1. Đƣơng sự trong tố tụng dân sự.............................................................................................. 150
3.1.1. Khái niệm về đƣơng sự trong tố tụng dân sự................................................................. 150
a. Nguyên đơn trong vụ án dân sự................................................................................ 150
b. Bị đơn trong vụ án dân sự......................................................................................... 150
c. Ngƣời có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự ..................................... 150
d. Ngƣời yêu cầu, ngƣời bị yêu cầu và ngƣời có liên quan trong việc dân sự.............. 151
3.1.2. Quyền và nghĩa vụ tố tụng của đƣơng sự ..................................................................... 151
3.2. Ngƣời đại diện của đƣơng sự ................................................................................................ 152
3.2.1.Đại diện theo pháp luật của đƣơng sự............................................................................. 152
3.2.2. Đại diện do đƣơng sự uỷ quyền..................................................................................... 153
3.2.3. Đại diện do Tòa án chỉ định........................................................................................... 153
3.3. Ngƣời bảo vệ quyền lợi của đƣơng sự.................................................................................... 153
3.4. Ngƣời tham gia tố tụng khác.................................................................................................. 154
3.4.1. Ngƣời làm chứng ........................................................................................................... 154
3.4.2. Ngƣời giám định............................................................................................................ 154
3.4.3. Ngƣời phiên dịch ........................................................................................................... 155
4. Chứng cứ trong tố tụng dân sự........................................................................................................ 155
4.1. Khái niệm chứng cứ ............................................................................................................... 155
4.2. Các đặc điểm của chứng cứ.................................................................................................... 156
4.2.1. Tính khách quan của chứng cứ ...................................................................................... 156

6
4.2.2. Tính liên quan của chứng cứ.......................................................................................... 156
4.2.3. Tính hợp pháp của chứng cứ.......................................................................................... 157
4.3. Phân loại chứng cứ................................................................................................................. 157
4.3.1. Phân loại chứng cứ dựa vào nguồn thu nhận chứng cứ ................................................. 157
4.3.2. Phân loại chứng cứ căn cứ vào hình thức tạo thành chứng cứ....................................... 157
4.3.3. Phân loại chứng cứ căn cứ vào mối liên hệ giữa chứng cứ với những sự kiện cần chứng
minh......................................................................................................................................... 157
II.THỦ TỤC GIẢI QUYẾT VỤ ÁN DÂN SỰ ............................................................................................. 158
1. Khởi kiện và thụ lý vụ án dân sự .................................................................................................... 158
1.1. Khởi kiện vụ án dân sự........................................................................................................... 158
1.1.1. Quyền khởi kiện vụ án dân sự ....................................................................................... 158
1.1.2. Điều kiện thực hiện quyền khởi kiện vụ án dân sự........................................................ 158
1.2. Thụ lý vụ án dân sự và trả lại đơn khởi kiện .......................................................................... 159
1.2.1. Thụ lý vụ án dân sự ....................................................................................................... 159
1.2.2. Những trƣờng hợp trả lại đơn kiện ................................................................................ 159
2. Hoà giải và chuẩn bị xét xử, tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết vụ án, đƣa vụ án ra xét xử..... 160
2.1. Hòa giải vụ án dân sự............................................................................................................. 160
2.1.1. Khái niệm hòa giải......................................................................................................... 160
2.1.2. Phạm vi hòa giải ............................................................................................................ 160
2.1.3. Thủ tục hòa giải ............................................................................................................. 161
2.2. Chuẩn bị xét xử ...................................................................................................................... 161
2.3.Tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết vụ án và đƣa vụ án ra xét xử...................................... 162
2.3.1. Tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án................................................................................ 162
2.3.2. Đình chỉ việc giải quyết vụ án dân sự............................................................................ 162
2.3.3. Đƣa vụ án dân sự ra xét xử ............................................................................................ 163
3. Phiên tòa sơ thẩm dân sự ................................................................................................................ 163
3.1. Thủ tục bắt đầu phiên tòa ....................................................................................................... 163
3.2. Thủ tục xét hỏi tại phiên tòa................................................................................................... 164
3.3. Tranh luận tại phiên tòa.......................................................................................................... 164
3.4. Nghị án................................................................................................................................... 165
3.5. Tuyên án................................................................................................................................. 165
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH..........................................................165
I. KHÁI NIỆM LUẬT HÀNH CHÍNH ......................................................................................................... 165
1. Luật Hành chính là gì?.................................................................................................................... 165
1.1. Khái niệm Luật Hành chính ................................................................................................... 165
1.2. Luật Hành chính quy định những vấn đề gì?.......................................................................... 167
2. Đối tƣợng điều chỉnh của Luật Hành chính .................................................................................... 167
3. Phƣơng pháp điều chỉnh của Luật hành chính ................................................................................ 168
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HÌNH THỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ
NƢỚC............................................................................................................................................................ 169
1. Hình thức quản lý hành chính nhà nƣớc ......................................................................................... 169
1.1. Thế nào là hình thức quản lý hành chính nhà nƣớc................................................................ 169
1.2. Các hình thức quản lý hành chính nhà nƣớc .......................................................................... 169
2. Phƣơng pháp quản lý hành chính Nhà nƣớc ................................................................................... 170
2.1. Phƣơng pháp quản lý hành chính Nhà nƣớc là gì?................................................................ 170
2.2. Các phƣơng pháp quản lý hành chính nhà nƣớc..................................................................... 170
III. CƠ QUAN QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC ............................................................................ 173
1. Khái niệm cơ quan quản lý hành chính Nhà nƣớc.......................................................................... 173
2. Đặc điểm của cơ quan quản lý hành chính nhà nƣớc...................................................................... 173
3. Hệ thống cơ quan quản lý hành chính Nhà nƣớc............................................................................ 173
3.1. Các cơ quan quản lý hành chính nhà nƣớc ở trung ƣơng ...................................................... 173
3.2. Các cơ quan quản lý hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng....................................................... 174
IV. QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC...................................................................... 175
1. Khái niệm quyết định quản lý hành chính nhà nƣớc....................................................................... 175
2. Phân loại quyết định quản lý hành chính nhà nƣớc ........................................................................ 175
2.1. Căn cứ vào tính chất pháp lý.................................................................................................. 175
2.2. Căn cứ vào chủ thể ban hành.................................................................................................. 176
2.3. Căn cứ vào phạm vi lãnh thổ.................................................................................................. 177
3. Yêu cầu đối với quyết định quản lý hành chính nhà nƣớc ........................................................ 177
V. TÒA ÁN HÀNH CHÍNH ......................................................................................................................... 177

7
1. Vai trò của Tòa án hành chính ........................................................................................................ 177
2. Hệ thống tổ chức của Tòa án hành chính........................................................................................ 178
3. Thẩm quyền xét xử của Toà hành chính......................................................................................... 178
3.1. Các vụ việc thuộc thẩm quyền xét xử của Toà hành chính .................................................... 178
3.2. Thẩm quyền xét xử của Tòa án hành chính............................................................................ 180
3.3. Quyền hạn của Tòa án trong xét xử các vụ án hành chính..................................................... 180
LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH..........................................................................................181
I. KHÁI NIỆM LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH.................................................................................... 181
1. Khái niệm Luật hôn nhân và gia đình............................................................................................. 181
2. Đối tƣợng điều chỉnh của Luật hôn nhân và gia đình ..................................................................... 181
2.1. Định nghĩa.............................................................................................................................. 181
2.2. Đặc điểm đối tƣợng điều chỉnh của Luật Hôn nhân và gia đình ............................................ 182
3. Phƣơng pháp điều chỉnh của Luật hôn nhân và gia đình ................................................................ 182
3.1. Định nghĩa.............................................................................................................................. 182
3.2. Đặc điểm phƣơng pháp điều chỉnh của Luật Hôn nhân và gia đình....................................... 183
II. KẾT HÔN ................................................................................................................................................. 183
1. Điều kiện kết hôn............................................................................................................................ 183
1.1. Tuổi kết hôn ........................................................................................................................... 183
1.2. Sự tự nguyện khi kết hôn ....................................................................................................... 184
1.3. Các trƣờng hợp cấm kết hôn .................................................................................................. 185
2. Đăng ký kết hôn.............................................................................................................................. 188
2.1. Thẩm quyền đăng ký kết hôn ................................................................................................. 188
2.2. Giá trị pháp lý của Giấy chứng nhận kết hôn......................................................................... 189
III. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ GIỮA VỢ VÀ CHỒNG ................................................................................ 189
1. Quyền và nghĩa vụ về nhân thân giữa vợ và chồng ....................................................................... 189
1.1. Nghĩa vụ yêu thƣơng, chung thuỷ giữa vợ và chồng.............................................................. 189
1.2. Quyền bình đẳng, tự do, dân chủ về mọi mặt giữa vợ và chồng ............................................ 190
2. Quyền và nghĩa vụ về tài sản giữa vợ và chồng.............................................................................. 191
2.1. Quyền của vợ chồng đối với tài sản chung hợp nhất.............................................................. 191
2.2. Quyền của vợ, chồng đối với tài sản riêng ............................................................................. 194
IV. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ GIỮA CHA MẸ VÀ CON VÀ GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA
ĐÌNH ............................................................................................................................................................. 195
1. Xác định cha, mẹ, con..................................................................................................................... 195
1.1. Xác định cha, mẹ cho con trong giá thú (trong hôn nhân) ..................................................... 195
1.2. Xác định cha cho con ngoài giá thú ....................................................................................... 196
2. Quyền và nghĩa vụ về nhân thân giữa cha mẹ và con..................................................................... 197
2.1. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ............................................................................................... 197
2.2. Quyền và nghĩa vụ của con .................................................................................................... 198
3. Quyền và nghĩa vụ về tài sản giữa cha mẹ và con .......................................................................... 198
3.1. Con có quyền có tài sản riêng ................................................................................................ 198
3.2. Nghĩa vụ bồi thƣờng thiệt hại về tài sản do con chƣa thành niên gây ra................................ 199
3.3. Quyền và nghĩa vụ cấp dƣỡng giữa cha mẹ và con................................................................ 199
3.4. Quyền đƣợc thừa kế tài sản giữa cha mẹ và con .................................................................... 200
4. Quan hệ giữa các thành viên khác trong gia đình ........................................................................... 200
4.1. Quan hệ giữa anh, chị, em ruột .............................................................................................. 200
4.2. Quan hệ giữa ông bà và cháu ................................................................................................. 201
4.3. Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ........................................................................... 201
V. NUÔI CON NUÔI .................................................................................................................................... 201
1. Ý nghĩa và mục đích của việc nuôi con nuôi .................................................................................. 201
2. Điều kiện để một ngƣời có thể đƣợc nhận làm con nuôi ................................................................ 202
3. Điều kiện đối với ngƣời nhận nuôi con nuôi (làm cha, mẹ nuôi).................................................... 202
5. Chấm dứt việc nuôi con nuôi.......................................................................................................... 203
VI. LY HÔN .................................................................................................................................................. 204
1. Định nghĩa ly hôn và căn cứ ly hôn ................................................................................................ 204
1.1. Ly hôn là gì?........................................................................................................................... 204
1.2. Căn cứ ly hôn............................................................................................................................... 204
2. Ai có quyền yêu cầu ly hôn và ai có quyền giải quyết ly hôn......................................................... 205
2.1. Quyền yêu cầu ly hôn chỉ thuộc về vợ, chồng........................................................................ 205
2.2. Quyền giải quyết ly hôn thuộc về Tòa án nhân dân ............................................................... 205
3. Hậu quả của ly hôn đối với quan hệ giữa vợ và chồng và quan hệ giữa cha mẹ và con ................. 206

8
3.1. Quan hệ giữa vợ và chồng...................................................................................................... 206
3.2. Quan hệ giữa cha mẹ và con .................................................................................................. 209
LUẬT ĐẤT ĐAI ............................................................................................................................211
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LUẬT ĐẤT ĐAI............................................................................................ 211
1. Luật đất đai là một ngành luật......................................................................................................... 211
2. Văn bản Luật đất đai....................................................................................................................... 211
II. CÁC NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ SỞ HỮU, QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI........................................................... 212
1. Các quy định chung ........................................................................................................................ 212
1.1. Vấn đề sở hữu đất đai............................................................................................................. 212
1.2. Ngƣời sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2003............................................... 212
1.3. Những bảo đảm cho ngƣời sử dụng đất.................................................................................. 213
1.4. Quy định về phân loại đất ...................................................................................................... 213
2. Các vấn đề quản lý nhà nƣớc về đất đai.......................................................................................... 213
2.1. Các quy định về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...................................................... 213
2.2. Các vấn đề về nghĩa vụ tài chính của ngƣời sử dụng đất ....................................................... 215
2.2.1. Tiền sử dụng đất ............................................................................................................ 215
2.2.2. Tiền thuê đất .................................................................................................................. 216
2.2.3. Tiền lệ phí địa chính và lệ phí trƣớc bạ ......................................................................... 217
2.2.4. Tiền thuế sử dụng đất và thuế chuyển quyền sử dụng đất ............................................. 218
2.3. Các quy định về thu hồi đất.................................................................................................... 219
2.3.1. Các trƣờng hợp bị Nhà nƣớc thu hồi đất........................................................................ 219
2.3.2. Các trƣờng hợp đƣợc bồi thƣờng, tái định cƣ theo chính sách của Nhà nƣớc ............... 220
2.4. Chính sách đất đai đối với ngƣời có công với cách mạng...................................................... 220
2.5. Một số chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số................................................. 222
III. CÁC LOẠI ĐẤT LIÊN QUAN ĐẾN NGƢỜI DÂN .............................................................................. 223
1. Nhóm đất nông nghiệp.................................................................................................................... 223
1.1. Các quy định về hạn mức đất nông nghiệp ............................................................................ 223
1.2. Các quy định về đất sử dụng cho kinh tế trang trại ................................................................ 224
1.3. Thời hạn sử dụng đất.............................................................................................................. 225
2. Đất phi nông nghiệp........................................................................................................................ 226
2.1. Đất ở nông thôn...................................................................................................................... 226
2.2. Đất ở đô thị............................................................................................................................. 226
2.3. Xác định diện tích đất ở trong trƣờng hợp có vƣờn, ao.......................................................... 226
IV. QUYỀN CỦA NGƢỜI SỬ DỤNG ĐẤT................................................................................................ 227
1. Quyền của tổ chức kinh tế ở trong nƣớc......................................................................................... 227
2. Quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân................................................................................... 228
V. CÁC QUY ĐỊNH VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI VÀ XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT
ĐẤT ĐAI....................................................................................................................................................... 229
1. Giải quyết tranh chấp đất đai .......................................................................................................... 229
2. Xử lý vi phạm pháp luật đất đai...................................................................................................... 230
VI. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM KHI ÁP DỤNG CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT ĐẤT ĐAI PHÙ
HỢP VỚI TÌNH HÌNH CỤ THỂ CỦA ĐỊA PHƢƠNG ............................................................................... 231
LUẬT MÔI TRƢỜNG.................................................................................................................234
I. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT MÔI TRƢỜNG.................................................................. 234
1. Khái niệm chung về môi trƣờng, bảo vệ môi trƣờng, luật môi trƣờng ........................................... 234
1.1. Môi trƣờng và những biểu hiện cụ thể của môi trƣờng.......................................................... 234
1.2. Bảo vệ môi trƣờng và các biện pháp bảo vệ môi trƣờng........................................................ 234
1.3. Luật Môi trƣờng..................................................................................................................... 235
2. Trách nhiệm của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc bảo vệ môi trƣờng ............................... 237
2.1. Trách nhiệm của hộ gia đình, cá nhân.................................................................................... 237
2.2. Trách nhiệm của các doanh nghiệp ........................................................................................ 239
3. Trách nhiệm của các cơ quan nhà nƣớc trong quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trƣờng ............... 240
3.1. Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã.............................................................................. 240
3.2. Những hoạt động Uỷ ban nhân dân cấp xã phải đƣợc biết..................................................... 241
4. Những biện pháp xử lý hành vi vi phạm pháp luật môi trƣờng ...................................................... 241
4.1. Các dạng vi phạm pháp luật môi trƣờng ................................................................................ 241

9
4.2. Các biện pháp xử lý................................................................................................................ 241
4.3. Thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp xã trong việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
bảo vệ môi trƣờng ......................................................................................................................... 242
II. PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN RỪNG ................................................................................. 242
1. Phân loại rừng và mục đích sử dụng của từng loại ......................................................................... 242
2. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc bảo vệ và phát
triển rừng ............................................................................................................................................ 243
2.1. Quyền và nghĩa vụ chung của chủ rừng ................................................................................. 244
2.2. Quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân.......................................................................... 244
2.3. Quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh tế .................................................................................. 245
3. Quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc bảo vệ động, thực vật hoang dã, quý
hiếm .................................................................................................................................................... 246
4. Trách nhiệm của các cơ quan nhà nƣớc về quản lý, bảo vệ rừng.................................................... 246
5. Những biện pháp xử lý đối với hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ và phát triển rừng .................... 248
III. PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN NƢỚC................................................................................ 249
1. Phân loại nƣớc và mục đích sử dụng của từng loại......................................................................... 249
2. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc bảo vệ nguồn nƣớc................................... 250
2.1. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc bảo vệ nguồn nƣớc, các công trình thuỷ
lợi, thuỷ điện, khí tƣợng thuỷ văn và các công trình khác liên quan tới việc khai thác, sử dụng các
nguồn nƣớc.................................................................................................................................... 250
2.2. Trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nƣớc trong việc bảo đảm vệ sinh nguồn nƣớc dùng
trong sinh hoạt............................................................................................................................... 251
3. Trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân trong việc bảo vệ nguồn nƣớc, vệ sinh nguồn nƣớc dùng
trong sinh hoạt .................................................................................................................................... 252
3.1. Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc khai thác, sử dụng, bảo vệ các nguồn nƣớc
....................................................................................................................................................... 252
3.2. Trách nhiệm của tổ chức và cá nhân trong việc bảo vệ các công trình thuỷ lợi, khí tƣợng thuỷ
văn và các công trình khác liên quan tới việc bảo vệ, phát triển khai thác sử dụng tài nguyên nƣớc
....................................................................................................................................................... 253
3.3. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc phòng chống, khắc phục hậu quả, tác hại do nƣớc
gây ra............................................................................................................................................. 253
3.4. Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm vệ sinh nguồn nƣớc dùng trong sinh
hoạt................................................................................................................................................ 254
4. Những biện pháp xử lý đối với hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ tài nguyên nƣớc....................... 254
IV. PHÁP LUẬT VỀ VỆ SINH MÔI TRƢỜNG VÀ BẢO VỆ SỨC KHOẺ NHÂN DÂN......................... 255
1. Pháp luật về vệ sinh, an toàn thực phẩm......................................................................................... 255
1.1. Trách nhiệm của cơ quan Nhà nƣớc trong việc bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm............ 255
1.2. Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm ........ 256
2. Pháp luật về vệ sinh trong việc quàn, ƣớp, chôn, hỏa táng, di chuyển thi hài, hài cốt.................... 256
2.1. Trách nhiệm của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền ............................................................... 256
2.2. Trách nhiệm của thân nhân ngƣời chết, của tổ chức, cá nhân có trách nhiệm chôn cất ngƣời
chết................................................................................................................................................ 256
CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƢỚC VỀ VẤN ĐỀ TÔN GIÁO.......................258
I. KHÁI QUÁT MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM........................................ 258
1. Do những đặc điểm riêng về địa lý, dân cƣ, lịch sử, văn hóa,... Việt Nam là quốc gia có nhiều loại
hình tín ngƣỡng, tôn giáo.................................................................................................................... 258
2. Ở Việt Nam còn có một bộ phận đồng bào các dân tộc thiểu số ở khu vực miền núi phía Bắc (Tây
Bắc), Tây Nguyên và Tây Nam Bộ theo tôn giáo............................................................................... 258
3. Tín đồ các tôn giáo ở Việt Nam đa số là nông dân lao động, trong đó chủ yếu là nông dân, có tinh
thần yêu nƣớc...................................................................................................................................... 258
4. Ở Việt Nam có một lực lƣợng chức sắc, nhà tu hành - những ngƣời hoạt động tôn giáo chuyên
nghiệp - khá đông đảo......................................................................................................................... 259
5. Ở Việt Nam, các tôn giáo có mối quan hệ quốc tế rộng rãi. ........................................................... 259
6. Hiện nay, vấn đề tôn giáo luôn bị các thế lực thù địch lợi dụng để phục vụ lợi ích chính trị của
chúng. ................................................................................................................................................. 259
II. QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƢƠNG, CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI TÔN GIÁO.................................................. 259
1. Về phƣơng hƣớng ........................................................................................................................... 260
2. Về quan điểm, chính sách............................................................................................................... 260
III. NHỮNG CHÍNH SÁCH CỤ THỂ ĐỐI VỚI TÔN GIÁO ...................................................................... 261
1. Về phạm vi điều chỉnh.................................................................................................................... 261

10
2. Về việc đăng ký, công nhận tổ chức tôn giáo ................................................................................. 261
3. Về việc thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc ............................... 262
4. Về việc phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử trong tổ chức tôn giáo..................... 262
5. Về việc thuyên chuyển nơi hoạt động tôn giáo của nhà tu hành, chức sắc ..................................... 262
6. Về Hội đoàn tôn giáo...................................................................................................................... 263
7. Về hoạt động của Dòng tu, Tu viện và các tổ chức tu hành tập thể................................................ 263
8. Về vấn đề tài sản thuộc cơ sở tín ngƣỡng, tôn giáo ........................................................................ 263
9. Về hoạt động xã hội, từ thiện nhân đạo của chức sắc, nhà tu hành và tổ chức tôn giáo ................. 263
10. Về quan hệ quốc tế của tôn giáo ................................................................................................... 264
11. Về hoạt động tôn giáo................................................................................................................... 264
12. Về việc đình chỉ hoạt động tín ngƣỡng, tôn giáo.......................................................................... 265
IV. THẨM QUYỀN CỦA CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TÔN GIÁO....................................... 265
V. ĐẠO TIN LÀNH VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI ĐẠO TIN LÀNH .................... 266
1. Quá trình thâm nhập và phát triển của đạo Tin lành....................................................................... 266
1.1. Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 1990.................................................................................... 267
1.2. Giai đoạn từ năm 1991 đến năm 1992.................................................................................... 267
1.3. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay.............................................................................................. 267
1.4. Một số đặc điểm cần chú ý trong việc truyền đạo và theo đạo Tin lành ................................ 268
2. Nguyên nhân của việc một số bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số theo đạo Tin lành ............... 269
3. Nhiệm vụ công tác đối với đạo Tin lành trong thời gian tới........................................................... 270
3.1. Mục đích ................................................................................................................................ 271
3.2. Nhiệm vụ công tác ................................................................................................................. 271
4. Tổ chức thực hiện và một số vấn đề lƣu ý ...................................................................................... 272
CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƢỚC VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC.........................273
I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH DÂN TỘC Ở NƢỚC TA.................................................................................. 273
1. Các dân tộc có quy mô dân số khác nhau, sống xen kẽ nhau.......................................................... 273
2. Các dân tộc ở nƣớc ta có truyền thống đoàn kết gắn bó lâu đời trong suốt chiều dài lịch sử xây dựng
và bảo vệ đất nƣớc, tạo nên một cộng đồng dân tộc Việt Nam thống nhất......................................... 273
3. Hầu hết các dân tộc thiểu số cƣ trú trên địa bàn rộng lớn, có vị trí chiến lƣợc đặc biệt quan trọng về
chính trị, kinh tế, quốc phòng và môi trƣờng sinh thái ....................................................................... 273
4. Các dân tộc phát triển không đồng đều về kinh tế - xã hội............................................................. 273
II. QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƢỚC VỀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC ....................................... 274
1. Bình đẳng giữa các dân tộc trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội..................................................... 274
2. Đoàn kết các dân tộc....................................................................................................................... 274
3. Tƣơng trợ giúp đỡ nhau cùng phát triển ......................................................................................... 275
III. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC TRONG NHỮNG NĂM QUA .... 275
1. Tóm tắt những thành tựu đạt đƣợc.................................................................................................. 275
2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân.......................................................................................... 276
2.1. Những tồn tại, hạn chế ........................................................................................................... 276
2.2. Nguyên nhân gây ra khuyết điểm, hạn chế trong công tác dân tộc ........................................ 277
IV. CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƢỚC TA ĐỐI VỚI VÙNG DÂN TỘC VÀ MIỀN NÚI
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY................................................................................................................ 277
1. Những quan điểm chỉ đạo thực hiện chính sách đối với vùng dân tộc và miền núi........................ 277
1.1. Sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc và miền núi là sự nghiệp chung của cả nƣớc
....................................................................................................................................................... 277
1.2. Phát huy vai trò chủ động, sáng tạo và nội lực vƣơn lên của các địa phƣơng vùng dân tộc và
miền núi; khắc phục tƣ tƣởng trông chờ ỷ lại vào Nhà nƣớc ........................................................ 278
1.3. Phát triển vùng dân tộc và miền núi toàn diện cả về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh
quốc phòng.................................................................................................................................... 278
1.4. Thực hiện chính sách ở vùng dân tộc và miền núi phải chú ý những đặc điểm tự nhiên, lịch sử,
xã hội, phong tục tập quán của từng vùng, từng dân tộc............................................................... 278
1.5. Đồng bào dân tộc là chủ thể quyết định trong tổ chức thực hiện chính sách của Đảng và Nhà
nƣớc ở địa phƣơng mình. .............................................................................................................. 278
2. Những nội dung cơ bản của chính sách .......................................................................................... 278
2.1. Về chính trị............................................................................................................................. 278
2.2. Về kinh tế............................................................................................................................... 279
2.3. Lĩnh vực xã hội ...................................................................................................................... 280
2.4. Bảo vệ môi trƣờng sinh thái miền núi .................................................................................... 280
2.5. Về quốc phòng, an ninh.......................................................................................................... 281
2.6. Về công tác cán bộ ................................................................................................................. 281

11
NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN, UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP
XÃ .....................................................................................................................................................281
I. VỊ TRÍ, CHỨC NĂNG, NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG, CƠ CẤU CỦA HỘI ĐỒNG
NHÂN DÂN, UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ............................................................................................ 282
1. Vị trí, chức năng của Hội đồng nhân dân cấp xã ............................................................................ 282
2. Vị trí, chức năng của Uỷ ban nhân dân cấp xã................................................................................ 282
3. Nguyên tắc hoạt động của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã ....................................... 282
3.1. Nguyên tắc hoạt động của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã............................... 282
3.2. Nhiệm kỳ mỗi khoá của Hội đồng nhân dân, nhiệm kỳ của Thƣờng trực Hội đồng nhân dân,
Uỷ ban nhân dân cấp xã ................................................................................................................ 283
3.3. Giám sát và hƣớng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân ....................... 283
4. Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân, kỳ họp của Hội đồng nhân dân cấp xã ............................ 283
4.1. Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân cấp xã....................................................................... 283
4.2. Kỳ họp của Hội đồng nhân dân cấp xã................................................................................... 285
5. Cơ cấu tổ chức, hoạt động của Uỷ ban nhân dân cấp xã................................................................. 286
5.1. Cơ cấu tổ chức của Uỷ ban nhân dân cấp xã.......................................................................... 286
5.2. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã........................................................................................... 286
5.3. Phó Chủ tịch xã và Thành viên Uỷ ban nhân dân cấp xã ....................................................... 287
5.4. Hoạt động của Uỷ ban nhân dân ............................................................................................ 288
II. NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ.................................................. 288
1. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực kinh tế........................... 288
2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực giáo dục, y tế, xã hội và đời
sống, văn hoá, thông tin, thể dục thể thao, bảo vệ tài nguyên, môi trƣờng......................................... 289
3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, trật tự,
an toàn xã hội...................................................................................................................................... 289
4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực thực hiện chính sách dân
tộc và chính sách tôn giáo................................................................................................................... 290
5. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực thi hành pháp luật ......... 290
6. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực xây dựng chính quyền địa
phƣơng................................................................................................................................................ 290
III. NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ..................................................... 290
1. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực kinh tế .............................. 290
2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngƣ
nghiệp, thuỷ lợi và tiểu thủ công nghiệp............................................................................................. 291
3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực xây dựng, giao thông vận tải
............................................................................................................................................................ 291
4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực giáo dục, y tế, xã hội, văn hoá
và thể dục thể thao .............................................................................................................................. 291
5. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, trật tự,
an toàn xã hội...................................................................................................................................... 292
6. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong việc thực hiện chính sách dân tộc và
chính sách tôn giáo ............................................................................................................................. 292
7. Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn trong việc thi hành pháp luật................... 292
IV. NHIỆM VỤ CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN, UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TRONG LĨNH VỰC
PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG ............................................................................................................. 292
1. Công khai, minh bạch việc huy động và sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân .................... 292
1.1. Công khai việc huy động vốn, sử dụng các khoản đóng góp ................................................. 292
1.2. Nội dung phải công khai ........................................................................................................ 293
2. Công khai, minh bạch trong quản lý và sử dụng đất....................................................................... 293
3. Nghĩa vụ kê khai tài sản.................................................................................................................. 293
V. NHIỆM VỤ CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN, UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TRONG VIỆC THỰC
HIỆN DÂN CHỦ........................................................................................................................................... 293
1. Những nội dung phải đƣợc công khai để dân biết .......................................................................... 293
2. Hình thức công khai........................................................................................................................ 294
3. Những nội dung nhân dân bàn và quyết định trực tiếp ................................................................... 294
4. Hình thức nhân dân bàn và quyết định trực tiếp ............................................................................. 295
5. Những nội dung nhân dân bàn, biểu quyết để có thẩm quyền quyết định ...................................... 295
5.1. Những nội dung nhân dân bàn, biểu quyết............................................................................. 295
5.2. Hình thức để nhân dân bàn, biểu quyết .................................................................................. 295
6. Những nội dung nhân dân tham gia ý kiến trƣớc khi cơ quan có thẩm quyền quyết định.............. 295
6.1. Những nội dung nhân dân tham gia ý kiến............................................................................. 295

12
6.2. Hình thức để nhân dân tham gia ý kiến.................................................................................. 296
7. Những nội dung nhân dân giám sát, kiểm tra ................................................................................. 296
7.1. Những nội dung nhân dân giám sát, kiểm tra......................................................................... 296
7.2. Hình thức để nhân dân thực hiện những nội dung giám sát, kiểm tra .................................... 296
7.3. Lấy phiếu tín nhiệm của Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã .... 296
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC TƢ PHÁP XÃ, THỊ TRẤN............................298
I. VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CÔNG TÁC TƢ PHÁP XÃ, THỊ TRẤN........................................................... 298
II. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC TƢ PHÁP CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ............... 299
1. Công chức tƣ pháp - hộ tịch............................................................................................................ 300
2. Nội dung quản lý nhà nƣớc về công tác tƣ pháp của Uỷ ban nhân dân cấp xã............................... 301
2.1. Xây dựng, tổ chức thực hiện các chƣơng trình và kế hoạch công tác tƣ pháp cấp xã ............ 301
2.2. Quản lý công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp xã......................................... 302
2.3. Chỉ đạo, hƣớng dẫn việc xây dựng quy ƣớc, hƣơng ƣớc của thôn, làng, bản, ấp, khóm, cụm
dân cƣ phù hợp với pháp luật, chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc ............................ 303
2.4. Tổ chức thực hiện chƣơng trình, kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật; quản lý, khai thác, sử
dụng Tủ sách pháp luật ở cấp xã ................................................................................................... 304
2.5. Tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở; bồi
dƣỡng, cung cấp tài liệu nghiệp vụ cho tổ viên Tổ hoà giải trên địa bàn theo sự hƣớng dẫn của cơ
quan tƣ pháp cấp trên .................................................................................................................... 306
2.6. Phối hợp với cơ quan thi hành án dân sự trong công tác thi hành án dân sự trên địa bàn theo
quy định của pháp luật .................................................................................................................. 307
2.7. Thực hiện việc quản lý và đăng ký hộ tịch............................................................................. 308
2.8. Thực hiện một số việc về quốc tịch thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật ............. 309
2.9. Thực hiện việc chứng thực thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân ..................................... 310
2.10. Phối hợp với các Trung tâm hoặc chi nhánh Trung tâm trợ giúp pháp lý để tổ chức thực hiện
trợ giúp pháp lý ............................................................................................................................. 310
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CÔNG TÁC TƢ PHÁP CỦA ỦY BAN
NHÂN DÂN CẤP XÃ................................................................................................................................... 311
1. Tăng cƣờng sự chỉ đạo của Đảng ủy cấp xã ................................................................................... 311
2. Hoàn thiện các quy định của pháp luật liên quan đến quản lý công tác tƣ pháp cấp xã.................. 312
3. Bổ sung biên chế, nâng cao năng lực và phẩm chất đạo đức của công chức tƣ pháp - hộ tịch....... 313
4. Đổi mới chế độ chính sách đối với công chức tƣ pháp - hộ tịch, kinh phí tổ chức thực hiện các
nhiệm vụ tƣ pháp cấp xã..................................................................................................................... 314
5. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất, phƣơng tiện làm việc ............................................................... 314
6. Tăng cƣờng sự kiểm tra, hƣớng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ công tác tƣ pháp của Phòng Tƣ pháp
cấp huyện............................................................................................................................................ 315
7. Tăng cƣờng sự phối hợp giữa Uỷ ban nhân dân cấp xã và các cơ quan, tổ chức, đoàn thể quần chúng
tại địa phƣơng ..................................................................................................................................... 316
8. Tăng cƣờng sự phối hợp công tác giữa công chức tƣ pháp – hộ tịch và các công chức chuyên môn ở
cấp xã khác ......................................................................................................................................... 316
CÔNG TÁC THEO DÕI TÌNH HÌNH THI HÀNH PHÁP LUẬT ...................................317
I. CÁC QUY ĐỊNH HIỆN HÀNH VỀ CÔNG TÁC THEO DÕI TÌNH HÌNH THI HÀNH PHÁP LUẬT . 317
II. KHÁI NIỆM THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT VÀ CÁC NGUYÊN TẮC THEO DÕI TÌNH HÌNH
THI HÀNH PHÁP LUẬT ............................................................................................................................. 318
1. Khái niệm ....................................................................................................................................... 318
2. Các nguyên tắc theo dõi tình hình thi hành pháp luật..................................................................... 318
III. NỘI DUNG THEO DÕI TÌNH HÌNH THI HÀNH PHÁP LUẬT.......................................................... 318
1. Đánh giá về tình hình ban hành các văn bản quy định chi tiết và hƣớng dẫn thi hành; văn bản chỉ
đạo, đôn đốc, tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nƣớc cấp trên và của cơ
quan nhà nƣớc cùng cấp có thẩm quyền ............................................................................................. 319
2. Đánh giá về mức độ tuân thủ pháp luật của các cơ quan, tổ chức và cá nhân ................................ 319
3. Đánh giá về hiệu quả của công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật .............................................. 319
4. Đánh giá về tính hợp lý của các quy định pháp luật ....................................................................... 320
5. Đánh giá về các biện pháp tổ chức thi hành pháp luật và các điều kiện bảo đảm cho việc thi hành
pháp luật ............................................................................................................................................. 320
6. Việc rà soát, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật.............................................................. 320

Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật

Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Similar a Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật

Similar a Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật (20)

Más de nguoitinhmenyeu

Más de nguoitinhmenyeu (20)

Último

Último (20)

Một số vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật