Book Prresentation

1. ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

4.  Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1919 και πέθανε
το 2003. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
(1937-1941). Εργάστηκε ως υπάλληλος του Υπουργείου Εργασίας,
παραιτήθηκε με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά (1936),
επέστρεψε το 1945 έως το 1963. Στην Κατοχή συμμετείχε στην
Εθνική Αντίσταση, το 1944 συνελήφθη από τους Γερμανούς και
καταδικάστηκε σε θάνατο, όμως κατόρθωσε να διαφύγει. Ως
εμπειρογνώμων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του Ο.Η.Ε.
ταξίδεψε σε πολλές χώρες ενώ το 1989 ανακηρύχθηκε πρώτος
Έλληνας πρεσβευτής καλής θέλησης της UNICEF για τα παιδιά.
Τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο διηγήματος (1962 για το
Αρνούμαι), το Βραβείο των Δώδεκα - Έπαθλο Κώστα Ουράνη (1966
για το Λάθος), το Μέγα Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας στη
Γαλλία (1970 για το Λάθος). Τιμήθηκε επίσης για τη συνολική
προσφορά του με το Βραβείο Λογοτεχνίας Europalia (Βρυξέλλες
1982) και με το Κρατικό Βραβείο Τεχνών και Λογοτεχνίας Γαλλίας
(1995).

5.  Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας
του 1930 ως ποιητής από τις στήλες των περιοδικών Παιδικός
κόσμος και Διάπλασις των Παίδων. Ακολούθησαν
δημοσιεύσεις του στις σελίδες της Νέας Εστίας και άλλων
περιοδικών, όπως το Ξεκίνημα, τα Νεοελληνικά Γράμματα, το
περιοδικό Ακτίνες. Το 1954 εκδόθηκε η πρώτη του συλλογή
διηγημάτων με τίτλο Ζητείται ελπίς και ακολούθησαν πέντε
ακόμη βιβλία του. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 33
γλώσσες, σε 114 ξένες εκδόσεις. Επίσης, διδάσκονται στη
Μέση Εκπαίδευση στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διηγήματά
του έγιναν σενάρια για κινηματογραφικές ταινίες. Ταινία έγινε
επίσης Το λάθος από τον Peter Fleischmann με τον Μισέλ
Πικολί και τον Ούγκο Τονιάτσι.

6. (πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Διηγήματα
• Ζητείται ελπίς· Διηγήματα. Αθήνα, 1954.
• Αρνούμαι. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Το διαβατήριο. 1973.
• Η κόντρα· Διηγήματα. Αθήνα, 1992.
ΙΙ.Μυθιστορήματα
• Σήμα κινδύνου· Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1959.
• Το λάθος· Μυθιστόρημα· Εξώφυλλο του χαράκτη
Α.Τάσσου. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1965.
• Εν ονόματι· Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1998

7.  Το έργο διαδραματίζεται σε μια οποιαδήποτε εποχή οπουδήποτε στον
κόσμο, όπως όλα τα έργα του συγγραφέα, προκειμένου ο κάθε
αναγνώστης να μπορεί να βρει κοινά στοιχεία με τον δικό του τόπο και
χρόνο.
 Βασικά πρόσωπα : Ο ύποπτος του «Καφέ Σπορ», οι δύο πράκτορες, ο
ανακριτής και ο μάνατζερ, ο προϊστάμενος των πρακτόρων.
 Αφηγητής : Ομοδιηγητικός ή εσωτερικός αφηγητής που διηγείται μια
ιστορία στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος, είναι δηλαδή ένας από τους
ήρωες του έργου.
 Αφηγηματικοί τρόποι : Μεικτός τρόπος που συνδυάζει αφήγηση,
περιγραφή και διάλογο. Αφήγηση σε πρώτο ή τρίτο πρόσωπο με
διαλόγους που παρεμβάλλονται.

8. «Το λάθος» του Αντώνη Σαμαράκη εκτυλίσσεται σε μια χώρα
που δεν κατονομάζεται, παρόλο που είναι φανερή η επιρροή
που δέχθηκε ο συγγραφέας από τη μεταξική δικτατορία και
την Κατοχή. Η εξουσία που κυβερνά αυτή τη χώρα είναι «το
Καθεστώς», που διακρίνει μόνο ανάμεσα σε οπαδούς και
εχθρούς.
Η υπόθεση του βιβλίου αφορά στην περιπέτεια ενός πολίτη
(του υπόπτου του «Καφέ Σπορ») κατηγορούμενου για
συνωμοτική δράση, που απειλείται με εξόντωση από το
καθεστώς.
«΄Οσοι δεν είναι με το καθεστώς, είναι εναντίον του», λένε οι
πράκτορες ενώ ο ύποπτος περιορίζεται να δηλώσει ότι «δεν
είναι ένοχος» ως φιλήσυχος πολίτης, όχι όμως ότι είναι και
αθώος.

9. Η πλοκή έχει ως εξής : ένας πολίτης συλλαμβάνεται σε
ένα καφέ από πράκτορες κάποιας υπηρεσίας, χωρίς
κάποια συγκεκριμένη κατηγορία.
Επειδή όμως ο μόνος μάρτυρας κατηγορίας έχει
δολοφονηθεί από τους πράκτορες του καθεστώτος,
τίθεται σε εφαρμογή το Σχέδιο : ο ύποπτος θα
αντιμετωπιστεί με μια δήθεν φιλική ανθρώπινη
συμπεριφορά, για να τον αναγκάσουν να ομολογήσει ή
να αποδράσει κατά τη μεταφορά του για ανάκριση,
προκειμένου να αποδειχθεί η ενοχή του και να εξοντωθεί
δικαιολογημένα από την Ασφάλεια.

10. Τα όργανα του Σχεδίου είναι «ο προϊστάµενος» (ο
οργανωτής), «ο ανακριτής» (ο εκτελεστής) και «ο
µάνατζερ» (ο διεκπεραιωτής) ενώ το θύµα τους είναι «ο
άνθρωπος του Καφέ Σπορ» (ο ύποπτος).
Οι τρεις πράκτορες συμβολίζουν τις τρεις τάξεις κάθε
εξουσίας βασισμένης στον ολοκληρωτισμό.
Κατά τη μεταφορά του υπόπτου για ανάκριση,
λαμβάνουν χώρα τα παρακάτω προσχεδιασμένα
συμβάντα: το αυτοκίνητο δήθεν εμφανίζει βλάβη, με
αποτέλεσμα να χάσουν το πρωινό πλοίο, οπότε έπρεπε
να διανυκτερεύσουν για μια νύχτα στην κοντινή πόλη σε
ένα ξενοδοχείο.

11. Ο μάνατζερ φροντίζει για τη δήθεν επισκευή του αυτοκινήτου,
προκειμένου να αφήσει το πεδίο ελεύθερο στον ανακριτή για
να θέσει σε εφαρμογή το Σχέδιο, που προβλέπει την
ανάπτυξη φιλικών σχέσεων με τον ύποπτο, ώστε να
‘θερμανθεί’, περνώντας ανθρώπινες στιγμές μαζί.
Όμως, αμέσως μετά, με την προσχεδιασμένη ανακοίνωση της
μεταφοράς του υπόπτου στην πρωτεύουσα για ανάκριση, τον
αγχώνει (τον ‘ψύχει’), αποσκοπώντας στη διατάραξη της
συναισθηματικής του ισορροπίας.
Ο ανακριτής δίνει στον ύποπτο πολλές ευκαιρίες να
αποδράσει, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί τη συμπεριφορά
του, για να αποφασίσει για την ενοχή ή την αθωότητά του.

12. Ωστόσο, στο τέλος ο απάνθρωπος ορθολογισμός και η
μαθηματική αντίληψη του Σχεδίου θα βρεθεί
αντιμέτωπη με ένα απρόοπτο, με ένα λάθος : ο
ανακριτής που υποκρινόταν ότι είναι άνθρωπος με
καρδιά, αντιλαμβάνεται πως δεν έχει χάσει την
ανθρωπιά του.
Αρκεί ένας κόκκος ανθρωπιάς, για να βραχυκυκλώσει την
αμείλικτη τελειότητα του καθεστωτικού Σχεδίου και του
μηχανισμού της εξόντωσης των ανθρώπων.

13.  Ζήτησαν από τον ανακριτή να γίνει
άνθρωπος
 Ο ανακριτής πίστεψε ότι μπορεί να
γίνει άνθρωπος χωρίς άλλες συνέπειες
 Το φαινομενικό λάθος της σύλληψης
ενός αθώου
 Το λάθος της υπηρεσίας που πίστεψε
ότι ο συλληφθείς μπορεί να είναι
αθώος
 Η πίστη του σχεδίου ότι μπορεί να
εφαρμοστεί από πράκτορες χωρίς να
εμποτιστούν από ανθρωπιά
 Η τυφλή εμπιστοσύνη της υπηρεσίας
στο σχέδιο
 Ο ανακριτής πίστεψε στην πιθανότητα
της αθωότητας
 Η υπηρεσία πίστεψε στην απανθρωπιά
του ανακριτή
 Το λάθος του μονοπωλίου της
ορθότητας, το «λάθος του αλάθητου»
 Το λάθος του τεκμηρίου ενοχής
 Διαδικασίες ασυμβίβαστες με τη
δικαιοσύνη
 Το λάθος της μη ανοχής, μήτρα της
αντίδρασης και των διαχωριστικών
γραμμών
 Ο συλληφθείς πίστεψε ότι είχε πείσει
για την αθωότητά του
 Υποτιμήθηκε η δύναμη της
ανθρωπιάς, που διαβρώνει και τις πιο
απάνθρωπες διαδικασίες
 Η υποταγή σε ένα σύστημα που δεν
αμφιβάλλει για την ορθότητά του
 Το λάθος βήμα σε μια μαρκίζα που
επισπεύδει το τέλος
 Το λάθος της ύπαρξης σε έναν
παράλογο κόσμο.

14. Ευχαριστώ για την προσοχή σας.