SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 45
FRFABRIKAM RESIDENCES
PROJEKT KURRIKULAR
Tema: ANTIKITETI GREKO-
ROMAK
Nëntema: Mendimi filozofik në Antikitet
28NE
ANËTARËT:
1 .O lgert Nu h i ( Kr yetar )
2 .Migen a Breg u ( An ëtare )
3 .Brisild a Zen elaj ( An ëtare )
4 .X h u lia Bu zu kja ( An ëtare )
DEGËT E FILOZOFISË
1.Filozofia
F i l o z o f i a ë s h të s t u d i m i i p ye t j e ve t ë
p ë r g j i t h s h m e d h e t h e m e l o r e p ë r e k z i s te n cë n ,
d i j e n , v l e ra t , a r s ye n , m e n d j e n d h e g j u h ë n .
-Filozofia merret me problemet e përgjithshme dhe
fundamentale rreth çështjeve si ekzistenca, dituria, e
vërteta, bukuria, ligji, drejtësia, vlefshmëria, mendja, dhe
gjuha. Filozofia dallohet nga mënyrat e tjera të zgjidhjes së
këtyre problemeve (siç janë misticizmi ose mitologjia) nga
qasja kritike dhe sistematike e saj si dhe mbështetja në
argumente të arsyeshme.
4
FR
2.Metafizika
Me t a f i z i k a ë s h të d e gë e f i l o z o f i s ë q ë m e r r e t m e
s h p j e g i m i n e n a t y r ë s s ë b o të s . A j o k a s i p i kë s y i n i m
te s h p j e go j ë n a t y r ë n e q ë n i e s d h e r e a l i te t i t .
• Ajo shtron pyetje të tilla si:
• Cila është natyra e realitetit?
• A ka Perëndi dhe çfarë vetish zotëron ai?
• Cili është roli (vendi) i njeriut në gjithësi?
• Përse është gjithësia dhe si u krijua?
• Cili është dallimi midis shpirtit dhe lëndës?
• A zotëron njeriu një shpirt të pavdekshëm, a ka ai një dëshirë
të lirë?
5
FR
• Ai përfshin pyetje në lidhje me drejtësinë, ligjin,
pronën dhe të drejtat dhe detyrimet e qytetarit.
• Politika dhe etika janë tema të lidhura
tradicionalisht, pasi që të dy diskutojnë çështjen
se si njerëzit duhet të jetojnë së bashku.
F ilozofia politike është studimi i qeverisë dhe
marrëdhënia e individëve (ose familj eve dhe
klaneve ) me komunitetet përfshirë shtetin .
3.Filozofia politike
6
F ilozo fia e mendjes është d e g ë e filozo fisë e
cila studio n n a ty rë n e mendjes , ngjarjeve
mendo re , funksio neve mendo re , tipareve të
mendjes , vetëdijes , d h e marrëdhënien e ty re
me trupin fizik , veçanërisht me trurin .
4.Filozofia e mendjes
7
• Ajo quhet edhe teoria e vlerësimit apo aksiologji e
cila studion vlerat shqisore apo emocionalo-
shqisore, të ashtuquajtura
nganjëherë gjykim i ndjenjave dhe shijes.
E s t e t i ka ë s h t ë d i s i p l i n ë f i l o z o f i ke q ë m e r r e t
m e n a t y r ë n d h e s h p r e h j e n e s ë b u k u r ë s n ë a r t .
5. Estetika
8
F ilozo fia e fesë merret me py etje q ë përfshijnë
fe n ë d h e idetë fetare n g a n j ë këndvështrim
filozo fikisht neutral ( n ë krahasim me teo lo gjinë
q ë fillo n n g a bindjet fetare ) .
6.Filozofia e fesë
9
FILOZOFIA NË GREQINË E LASHTË
10
• Filozofët, ishin ata që nuk u mjaftuan me shpjegimet e
pranuara nga shumica e njerëzve. Ata kërkuan përgjigje
të bazuara në arsye dhe në vëzhgimin e drejtpërdrejtë
të proceseve.
F ilozofia perëndimore nis 2 5 0 0 vj et më parë
në Greqinë e L ashtë . N j erëzit nga naty ra e
ty re , j anë qenie kureshtare . Ata j anë
përpj ekur t ’ i shpj egoj në fenomenet e
ndr y shme naty rore , me anë të forcave të
mbinaty rshme .
1.Lindja e filozofisë
•F i l o zo f i a g r e k e , p a r a n d i k i m i t t ë S o k r a t i t , m o r i
e m r i n “ f i l o zo f i a p a r a s o k r a t i k e ” . A j o p ë r f s h i n k o n t r i b u t i n
e d i j e t a r ë v e t ë n j ë p e r i u d h e a k o m a f i l l e s t a r e t ë
f i l o zo f i s ë .
•Ë s h t ë t r a s h ë g u a r s h u m ë p a k n g a v e p r a t e t y r e .
M e g j i t h ë n a i v i t e t i n s h k e n c o r t ë k o h ë s , a t a h o d h ë n b a za t
e f i l o zo f i s ë m o d e r n e , s e p s e p ë r g j i g j e t e p y e t j e v e t ë t y r e
i k ë r k u a n n ë s h k a q e t ë n a t y r s h m e d h e r a c i o n a l e .
•K ë t a f i l o zo f ë u m u n d u a n t a s h p j e g o n i n b o t ë n d u k e u
n i s u r n g a e l e m e n t e t e s a j p ë r b ë r ë s e .
•P ë r f a q ë s u e s i t m ë k r y e s o r ë t ë p a r a s o k r a t i k ë v e , j a n ë :
Ta l e s i , P i t a g o r a , H e r a k l i t i , D e m o k r i t i .
2.Filozofët
parasokratikë (shek. VI
p.e.r.)
12
FR
13
-Problemi kryesor që parashtruan filozofët parasokratikë, ishte: “Cili është
elementi bazë në themel të gjithçkaje që na rrethon?” Shpjegimet e tyre
paraqesin përpjekjet e para për të kuptuar botën jashtë kuadrit të mitologjisë
dhe teologjisë.
Talesi: uji - substanca themelore që qëndron në themel të gjithçkaje
Pitagora: numri - gjithçka në gjithësi është në përputhje me numrat dhe raportet
matematikore
Herakliti: zjarri (logosi hyjnor) - vendos ekuilibrin e gjithësisë
Demokriti: atomet - në përbërje të gjithçkaje
Tales i is hte filozof d h e matematikan grek . Au tor i
vep rave filozofike të cilat m ë von ë n ga s h u më
s h ken cëtarë merren s i p ikën is j e e p u n ës s ë tyre .
Talesi kishte p arallogaritu r saktësisht Zën ien e
d iellit për datën 2 5 maj 5 8 5 p.e.s .
- Ta l e s i b ë n s h p j e g i m e t e t i j m b i n a t y r ë n d u ke u
b a z u a r n ë e l e m e n t e t n ë t ë d h e t h o t s e u j i l u a n r o l t ë
p a z ë v e n d ë s u e s h ë m , s e p s e n g a a i r r j e d h i n g j ë r a t t j e r a .
3.Talesi (rreth 620 – 546 p.e.r.)
14
I s h t e m a t e m a t i k a n d h e f i l o zo f g r e k . N ga
p a s u r i a e p u n i m e v e - s h k r i m e t
e re t o r i kë s , e t i kë s , l i g j i t , f i l o zo f i s ë
d h e g ra m a t i kë s , i s h t e n j ë f i l o zo f g r e k , q ë
ko n s i d e r o h e j s i m ë i h e r s h m i d h e m ë i
r ë n d ë s i s h m i i s o f i s t ë v e .
4.Pitagora (lindi në vitin 570 p.e.r.)
15
Herakliti ishte n jë filozof g rek d h e
an ëtar i familjes mb retërore të Efesit .
Në lashtësi ai është filozofi i idesë se
zjarrit , është kriju esi i b otës d h e i
n jerëzve . N j ë th ën ie e tij p ër zjarrin
është :
"Gj ith çka s h en d eroh et n e zj arr d h e
zj arri shenderohet ne gj ithçka , siç
këmb eh et ari m e n j ë mall d h e n j ë mall
me arin . "
5. Herakliti (lindi në vitin 535 p.e.r.)
16
• Demokriti është filozofi më i madh
materialist antik grek. Ka udhëtuar nëpër
Egjipt, Babiloni, Iran e në vende të tjera.
Është autor i shumë veprave, jo vetëm
filozofike, por edhe të shkencave të tjera.
• Ky mendonte se çdo gjë që ekziston
përbëhet prej thërmiave të imta - atomeve.
• Ai ka shqyrtuar çështjen mbi formën e
Tokës, shkaqet e tërmeteve, erërave,
vërshimeve të Nilit etj. Sipas Demokritit,
forma e Tokës vazhdimisht ndërrohet.
6.Demokriti (460-380 p.e.r.)
17
Perfaqesuesit e filozofise antike
18
• Sokrati (469 – 399 p.e.r.), nuk shkroi asnjë rresht dhe
nuk u mbajt si orator i madh. Ai nuk krijoi ndonjë
shkollë apo teori filozofike, por ishte filozofi, që pati një
ndikim të fuqishëm në shekujt e mëvonshëm.
• Platoni (rreth 427 – 347 p.e.r.), ishte nxënës i Sokratit.
Ai pranon se, mendja njerëzore është e aftë ta njohë
botën dhe realitetin ku jeton.
• Aristoteli (384 – 322 p.e.r.) Është një nga mendimtarët
më të shquar të lashtësisë, që hodhi themelet e
filozofisë dhe ndikoi në të gjithë brezat pas tij.
1.Perfaqesuesit e filozofise antike
• Sokrati ishte një filozof i lashtë grek.
• Ndihmesa e tij më e rëndësishme në
mendimin filozofik është mënyra e
hulumtimit, e njohur si përzgjedhje, që
e zbatoi në shqyrtimin kritik të
koncepteve themelore morale. Për këtë
arsye Sokrati njihet si babai
i etikës apo filozofisë morale si
dhe filozofisë në përgjithësi.
1.Sokrati
20
FR
21
Etika e sjelljes dhe morali – Sokrati
• Sokrati besonte në vlerën universale të koncepteve të tilla, si: morali, virtyti,
drejtësia etj.
• Qëllimi i jetës, sipas tij, është të kujdesesh për shpirtin. Kjo arrihet përmes
shqyrtimit të jetës tonë, çdo ditë. Ai shprehet se: “Një jetë që nuk shqyrtohet, nuk ia
vlen të jetohet”.
• Më shumë se pasuria apo statusi i lartë, fitimi i dijeve është qëllimi kryesor i jetës.
• Sokrati, besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë. Dituria është virtyt,
ndërsa ligësia dhe vesi janë mungesa e diturisë.
• Meqënëse dituria lidhet pazgjidhshmërisht me moralin, atëhere e vetmja mënyrë e
mirë për njerëzit, është të shqyrtojnë vazhdimisht vetveten.
• Platoni ishte një filozof i greqisë antike dhe
ka jetuar në Athinë prej 427 p.e.s. deri 347
p.e.s., ai vlen si nje ndër filzofët më të
rëndësishem të historisë, student i Sokratit,
autor i disa dialogjeve filozofike dhe
themelues i Akademisë në Athinë ku studioi
edhe Aristoteli. Kjo Akademi qëndroi nëntë
shekuj me rradhë
Platon i (rreth 4 2 7 – 3 4 7 p . e. r. ), is hte
nxën ës i So kratit . Ai p ran on s e, men d j a
n j erëzore ës htë e aftë ta n j o h ë b otën d h e
realitetin ku j eton .
2.Platoni (427 - 347 p.e.r.)
22
FR
23
Etika e sjelljes dhe morali – Plutoni
• Platoni vlerëson si të moralshme, jetën të bazuar në sjellje të rregullta, me virtyt
dhe mirësi. Virtyt, sipas tij, është njohja e vërtetë e pasojave të të gjitha veprimeve.
Kjo njohje në jetën reale, do të bënte të mundur dallimin mes gjërave të
parëndësishme dhe atyre që vërtet ia vlejnë.
• Për Platonin, tre janë virtytet më të rëndësishme të shpirtit njerëzor: maturia,
kurajo dhe urtësia. Kur të tria këto funksione arrihen, shpirti ynë është në harmoni
dhe paqe.
• Politika, sipas tij, është e lidhur me moralin. Sikurse drejtësia është virtyt i njeriut të
ndershëm, politika është tipar që karakterizon shoqërinë e mirë.
• Aristoteli ishte filozof, mendimtar dhe shkencëtar i
shquar i Greqisë antike. Konsiderohet gjeniu më i
madh intelektual i botës antike perëndimore. Ai
luhatet midis idealizmit dhe materializmit. Aristoteli
ishte themelues i shkollës peripatetike si dhe
themelues dhe sistematizues i shumë shkencave dhe
disiplinave shkencore.
Aristoteli es htë n j ë n ga men d imtarët m ë të
s h q u ar të las htës is ë , q ë h od h i th emelet e
filozofis ë d h e n d ikoi n ë të gj ith ë b rezat p as tij .
3.Aristoteli (384 - 322 p.e.r.)
24
FR
25
Etika e sjelljes dhe morali – Aristoteli
• Aristoteli, mes shumë të tjerash, njihet për konceptin e tij mbi:
• Virtytin, si “mesi i artë”: njeriu duhet të zbulojë masën e duhur të sjelljeve të tij.
• Lumturia, për Aristotelin, është e mira, që njeriu mund ta arrijë përmes një jete në
ekuilibër, ku virtyti i përmbahet rregullit të mesit të artë.
• Koncepti mbi njeriun si kafshë politike (zoon politicon), që do të thotë se si qytetar,
individi është i lidhur natyrshëm me shtetin dhe problemet e politikës.
• Aristoteli thekson rolin e arsyes, të të menduarit dhe urtësisë filozofike, në
zgjedhjen e sjelljes së drejtë, që na udhëheq në jetën e përditshme.
• Virtytet kryesore të moralit janë: kurajo, maturia, drejtësia, toleranca, miqësia dhe
vetëbesimi.
FR
26
• besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë me njëra -
tjetrën.Sokrati
• vlerësonte si virtyt, njohjen e pasojave të të gjitha veprimeve.
Platoni
• mendonte se, virtyti është “mesi i artë”, ku njeriu duhet të gjej
masën e duhur të pasioneve dhe veprimeve të tij.Aristoteli
FILOZOFIA NË ROMËN E LASHTË
27
• Periudha helenistike, fillon me vdekjen e Aleksandrit të Madh,
në vitin 323 p.e.s., deri në pushtimin romak të mbretërisë së
Egjiptit, në vitet 31-30 p.e.s.
• Gjatë kësaj periudhe vihet re një qytetërim i ri, që gërsheton
elementet e kulturës greke me ato të vendeve të Lindjes.
• Pas pushtimeve të Aleksandrit të Madh, ndodhën shumë
ndryshime në strukturën politike të shteteve.
• - Së pari, dobësimi i qytetërimit grek, për shkak të
konflikteve të brendshme, mes qytet – shteteve.
• - Së dyti, krijimi brenda pellgut të Mesdheut, i mbretërive
të mëdha të fuqishme të: Maqedonisë, Pergamit, Epirit, Sirisë
dhe Egjiptit.
• Kryeqyteti i Egjiptit, Aleksandria, u kthye shkallë – shkallë në
qendrën e kulturës së lashtësisë, në sajë të Muzeut dhe
Biblotekës së mirënjohur.
1.Zhvillimi i kulturës
gjatë periudhës
helenistike
• Biblioteka e Aleksandrisë, u ndërtua në
Aleksandri, në kryeqytetin e Egjiptit të
lashtë. Ajo kishte si qëllim të mblidhte
veprat e dijetarëve, nga të gjitha
kohërat dhe kulturat, për t’i ruajtur ato
për brezat e ardhshëm. Bibloteka ishte
një institucion kërkimor dhe si e tillë,
përmbante dijet më të reja në shkencat
ekzakte, si: matematikë, fizikë, në
shkenca natyrore etj.
2.Zhvillimi i kulturës
gjatë periudhës romake
29
• Gjatë periudhës romake, filozofia mori karakter
moral, për të ndihmuar njerëzit të gjenin qetësinë
shpirtërore dhe lumturinë, përballë trazirave të
kohës dhe krizës politike dhe sociale.
• Filozofët e kësaj periudhe e përdorën dijen filozofike,
për të treguar mënyrën sesi arrihej kënaqësia dhe
lumturia në jetë.
• Disa nga rrymat më të rëndësishme të kësaj kohe,
ishin: stoicizmi, epikurizmi dhe skepticizmi.
3.Filozofia gjatë
periudhës romake
30
FR
31
4.Drejtimet e reja të filozofisë, gjatë periudhës
helenistike – romake
Kërkimi i lumturisë,
detyrë e filozofisë
antike
Edukimi me vlera
morale
Epikurizmi
Stoicizmi
Kriza dhe
riforcimi i
vlerave qytetare
Skepticizmi
• Filozofia antike është filozofia e botës Greko-
Romake prej shekullit të gjashtë (VI) para Krishtit
deri te shekulli i katërt pas Krishtit.
• Temat e filozofisë antike janë: kuptimi i shkaqeve
fondamentale dhe principet e universit,duke e
shpjeguar atë në një mënyrë ekonomike dhe të
njëtrajtshme; problemi epistemologjik I pajtimit të
dallimeve dhe ndryshimit të universit natyral, me
mundësinë a arritjes së diturisë absolute dhe të
sigurtë mbi të; pyetje rreth gjërave që nuk mund
të perceptohen me anë të shqisave.
5.Filozofia antike
(rreth 600 Par.K.–
rreth Pas. K. 500)
32
FR
33
6.Filozofia në Romën e lashtë
• e mendonte lumturinë pa praninë e vuajtjeve apo frikës ndaj
vdekjes dhe zotave.
Epikurizmi
• besonte se lumturia arrihet përmes një jete me urtësi dhe
kontroll.
Stoicizmi
• rruga drejt lumturisë është mospërfshirja emocionale ndaj asaj
që ndodh rreth nesh.
Skepticizmi
FR
34
7.Etika dhe morali i kohës
Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të
vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin.
• Etika epikuriane, mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga
miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve.
Etika skeptike, pretendon se, qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt
lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
FR
35
8.Tiparet e filozofisë stoike
• Ndryshe nga karakteri popullor i shkollës epikuriane, kjo filozofi i takonte elitës
intelektuale.
• Qëllimi i saj ishte të mësonte njerëzit të jetonin në mënyrë sa më të përshtatshme,
duke u bazuar në moral të rreptë dhe të ngurtë.
• Stoikët nuk i pranonin veset, pas i quanin gjykime të gabuara të arsyes dhe të keqen
e vetme që kërcënonte njeriun.
• Katër pasionet nga të cilat lindin veset, sipas tyre, ishin: dhimbja, kënaqësia,dëshira
dhe frika.
• Për një jetë të virtytshme, gjendja më ideale për njeriun, ishte mungesa e
pasioneve, që arrihej përmes ekuilibrit perfekt të arsyes dhe urtësisë.
FR
36
9.Epikurizmi
• Sipas Epikurit, frika ndaj vdekjes është pengesa kryesore, për të qenë të lumtur gjatë
jetës. Ai mendon se kjo frikë është e kotë. Pas vdekjes, shpirti ynë, sikurse trupi,
pushon së ekzistuari.
• Sipas Epikurit, frika ndaj Zotave ose Perëndive, ishte e kotë. Edhe nëse ato
ekzistonin, nuk mund të ndërhynin në jetën e njerëzve.
•
•
• Filozofia epikuriane
FR
37
10.Qëllimi i jetës, sipas filozofisë së Epikurit, ishte arritja e paqes së
brendëshme shpirtërore. Ai pohon se, nuk mund të jetosh jetë të lumtur,
pa urtësi, ndershmëri dhe drejtësi. Për Epikurin kënaqësia në jetë,
arrihet kur rrethohesh nga miq të mirë dhe je i çliruar nga frikërat apo
dhimbja.
Vdekja është fundi i ndjesive dhe emocioneve
Ne nuk takohemi kurrë me vdekjen!
Nuk duhet t’i trembemi vdekjes
Lumturia jonë, pengohet nga frika e vdekjes
Qëllimi i jetës është lumturia
• Rrugët për arritjen e thelbit të
lumturisë:
• Toleranca ndaj larmishmërisë së
normave shoqërore.
• Mungesa e gjykimeve absolute, për
moralin njerëzor.
• Mospërfshirje emocionale ndaj
ngjarjeve të jetës.
• Ataraksi, qetësi shpirtërore, më pak
vuajtje dhe dhimbje fizike
11.Skepticizmi
38
• Lucius Aneus Seneka,jetoi rreth viteve 4 p.e.s. - 65. Ishte
filozof, politikan, studiues natyre dhe dramaturg i Romës
së lashtë dhe Erës së Argjendtë të letërsisë Latine.
Studioi filozofi dhe gojëtari në Romë. Ai u bë pjesëtar i
doktrinës stoike,që e zbatoi deri në fund të jetës së tij.
• Si filozof,Seneka është i qartë,i thjeshtë e konkret,por
hijerëndë e i thellë.Ai përdor analogjinë,krahasimin
dhe figurat.Filozofia e Senekës përcjellë kuptimin që e
keqja nuk vjen nga gjërat apo sendet,por nga
perceptimi i gabuar për to.Ai na tregon që të mos
paragjykojmë dhe të sillemi drejtë me të gjithë.Ishte I
pari që guxoi të lidhte filozofinë me politikën.E shihte
filozofinë si dritën e së vërtetës.Nuk pranon që bota të
qeveriset nga fati. Ka shkruar shumë vepra
filozofike.Kryevepra e tij është “Letra për Lucilin”.
12.Seneka
39
• Ciceroni lindi më 3 Janar 106 pes dhe vdiq më
7 Dhjetor 43 para Krishtit.Ai ishte një burrë
shteti romak, orator, avokat dhe filozof.
Konsiderohet një nga oratorët më të mëdhenj
të Romës dhe stilistët e prozës.
C i c e r o n i k a s h k r u a r s h u m ë v e p r a m b i : O r a t o r i n ë ,
M i q ë s i n ë , S h t e t i n d h e P l e q ë r i n ë . G j i t h a s h t u a i k a
m b a j t u r s h u m ë f j a l i m e t ë r ë n d ë s i s h m ë s i b u r r ë s h t e t i
d h e a v o k a t .Ve p r a t ë t j e r a t e t i j j a n ë e d h e L e t r a t . A i
f l i s t e n ë v e p r a t e t i j p ë r v l e r a t e s h o q ë r i s ë d h e v l e r a t
t h e m e l o r e t ë n j e r i u t .
13.Ciceroni
40
• Epikuri u lind më 341 para Jezu Krishtit në
ishullin e Samosit, ku kaloi edhe rininë. Prindërit
e tij, Neoklesi dhe Sherastrata, me prejardhje nga
Athina, jetonin si kolonë në ishull që prej
njëmbëdhjetë vjetësh.
Mad j e as n ga vd ekj a n u k d u h et të frikës oh emi d h e
n d aj s aj mu n d të kemi q ën d rim in d iferent :
«Deris a n e ekzistoj më n u k ka vd ekj e , ku rs e ku r
arrin vd ekj a , atëh erë n e m ë n u k j emi ».
14.Epikuri 341-270 p.e.s
41
FR
42
15.Përballje mes filozofëve
Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi
në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin.
Etika epikuriane mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të
rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe
vuajtjeve të të tjerëve.
Etika skeptike, pretendon se qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na
rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
FR
43
16.Pjesëmarrja e Qytetarëve në Jetën
Shoqërore
• Sipas stoikëve, individët duhet të jenë aktivë në jetën sociale dhe politike të vendit.
Po sot? Cili është roli i tyre?
Roli i qytetarëve në
ndryshimet shoqërore
Aktivizimi i të rinjve si forcë
përparimtare
Organizimi nga shoqëria
civile dhe intelektualët
Pjesëmarrja e organizatave
jofitimprurëse
Pjesëmarrja në
jetën shoqërore
FR
44
17.Debat dhe dialog
• Mbani qëndrimin tuaj:
• Cila është rëndësia e pjesëmarrjes aktive të qytetarëve, në jetën shoqërore?
• Cili është roli i shoqërisë civile, në zgjidhjen e problemeve sociale në Shqipëri?
• Sa aktivë duhet të jenë të rinjtë, për të qenë sa më të pranishëm në zgjidhjen e
këtyre problemeve?
• Si mund të organizohen ata?
FABRIK FALEMINDERIT PËR VËMËNDJEN !

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareOlsi Sita
 
Hekuri ,elementi kimik me vlere...
Hekuri ,elementi kimik me vlere...Hekuri ,elementi kimik me vlere...
Hekuri ,elementi kimik me vlere...Xhesiana Muka
 
iliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesiliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesssuseree34b8
 
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriutroli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriutmikaela basha
 
Projekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleProjekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleMatilda Gremi
 
PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK
 PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK
PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIKKleaHaka
 
Familja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteFamilja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteD. Sh
 
Komunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiKomunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiElton Gjoka
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareolinuhi
 
prilli i thyer BISEDA LETRARE
 prilli i thyer BISEDA LETRARE prilli i thyer BISEDA LETRARE
prilli i thyer BISEDA LETRAREmanomano46
 
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.enerisaloti
 
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriVepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriErgi Nushi
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeutenis vladi
 

La actualidad más candente (20)

Rilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare ShqiptareRilindja Kombetare Shqiptare
Rilindja Kombetare Shqiptare
 
Hekuri ,elementi kimik me vlere...
Hekuri ,elementi kimik me vlere...Hekuri ,elementi kimik me vlere...
Hekuri ,elementi kimik me vlere...
 
iliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliadesiliada analize , Analize e Iliades
iliada analize , Analize e Iliades
 
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriutroli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut
roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut
 
Projekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleProjekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globale
 
FILOZOFIA
FILOZOFIA FILOZOFIA
FILOZOFIA
 
PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK
 PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK
PROJEKT/KIMI •HEKURI SI ELEMENT KIMIK
 
Familja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteFamilja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne vite
 
Letersia dhe Folklori !!!!
Letersia dhe Folklori !!!!Letersia dhe Folklori !!!!
Letersia dhe Folklori !!!!
 
Forcat endogjene dhe ekzogjene !!!!
Forcat  endogjene  dhe  ekzogjene !!!!Forcat  endogjene  dhe  ekzogjene !!!!
Forcat endogjene dhe ekzogjene !!!!
 
Komunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperiKomunizmi ne shqiperi
Komunizmi ne shqiperi
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
 
Ngrohja globale
Ngrohja globaleNgrohja globale
Ngrohja globale
 
Mjedisi
MjedisiMjedisi
Mjedisi
 
prilli i thyer BISEDA LETRARE
 prilli i thyer BISEDA LETRARE prilli i thyer BISEDA LETRARE
prilli i thyer BISEDA LETRARE
 
Iliret
IliretIliret
Iliret
 
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
Projekt biologjie:Ushqimi dhe shendeti.
 
Humanizmi
HumanizmiHumanizmi
Humanizmi
 
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriVepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeut
 

Similar a Mendimi filozofik ne Antikitet

Sociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShareSociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShareDoniza Maliqi
 
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)HarunyahyaAlbanian
 
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)Filozofia e edukimit(teme mikroteze)
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)Vilma Hoxha
 
Hyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptxHyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptxDonjetaGeci2
 
Historia e filozofise
Historia e filozofiseHistoria e filozofise
Historia e filozofiseYlliBeka
 
Psikologji teste pranuese
Psikologji teste pranuesePsikologji teste pranuese
Psikologji teste pranueseArbenng
 
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01Arbenng
 
Psikologji pp-permbledhje
Psikologji pp-permbledhjePsikologji pp-permbledhje
Psikologji pp-permbledhjeArton Feta
 
Shpirti - koncept
Shpirti - konceptShpirti - koncept
Shpirti - konceptali lacej
 
A e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëRregullatIslame
 
A e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëLexo dhe Mëso
 
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetë
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetëA e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetë
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetëLexo dhe Mëso
 
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...kulla 2010
 
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)HarunyahyaAlbanian
 
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)HarunyahyaAlbanian
 
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)HarunyahyaAlbanian
 
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridike
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridikeHistoria e institucioneve_shtetrore_dhe_juridike
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridikemirzani21
 
PUNE ME PROJEKT
PUNE ME PROJEKTPUNE ME PROJEKT
PUNE ME PROJEKTErjonaHaka
 

Similar a Mendimi filozofik ne Antikitet (20)

Filozofia
FilozofiaFilozofia
Filozofia
 
Sociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShareSociologjia - SlideShare
Sociologjia - SlideShare
 
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)
Rëndësia e ndërgjegjes në kur'an. albanian (shqip)
 
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)Filozofia e edukimit(teme mikroteze)
Filozofia e edukimit(teme mikroteze)
 
Hyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptxHyrje në Psikologji.pptx
Hyrje në Psikologji.pptx
 
Historia e filozofise
Historia e filozofiseHistoria e filozofise
Historia e filozofise
 
Psikologji teste pranuese
Psikologji teste pranuesePsikologji teste pranuese
Psikologji teste pranuese
 
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01
Psikologji pp-permbledhje-130709210646-phpapp01
 
Psikologji pp-permbledhje
Psikologji pp-permbledhjePsikologji pp-permbledhje
Psikologji pp-permbledhje
 
Shpirti - koncept
Shpirti - konceptShpirti - koncept
Shpirti - koncept
 
A e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinë
 
A e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinëA e keni zbuluar bukurinë
A e keni zbuluar bukurinë
 
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetë
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetëA e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetë
A e keni zbuluar BUKURINË e tij të vërtetë
 
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
 
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)
Kur'ani prin rrugen drejt shkences. albanian (shqip) (version 1)
 
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
Ndërgjegje në qelizë. albanian (shqip)
 
Sociologjia
SociologjiaSociologjia
Sociologjia
 
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)
Vdekja, ringjallja, xhehenemi (ferri). albanian (shqip)
 
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridike
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridikeHistoria e institucioneve_shtetrore_dhe_juridike
Historia e institucioneve_shtetrore_dhe_juridike
 
PUNE ME PROJEKT
PUNE ME PROJEKTPUNE ME PROJEKT
PUNE ME PROJEKT
 

Más de olinuhi

Revista kulturore redaksia e arsimit
Revista kulturore redaksia e arsimitRevista kulturore redaksia e arsimit
Revista kulturore redaksia e arsimitolinuhi
 
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes ShqipeDialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipeolinuhi
 
Shqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi EuropianShqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi Europianolinuhi
 
Rendesia dhe elementet e zhurmave
Rendesia dhe elementet e zhurmaveRendesia dhe elementet e zhurmave
Rendesia dhe elementet e zhurmaveolinuhi
 
Perdorimi i paisjeve me decibel te ulet
Perdorimi i paisjeve me decibel te uletPerdorimi i paisjeve me decibel te ulet
Perdorimi i paisjeve me decibel te uletolinuhi
 
Mikrofonat
MikrofonatMikrofonat
Mikrofonatolinuhi
 
Shkaqet e ndotjes akustike
Shkaqet e ndotjes akustikeShkaqet e ndotjes akustike
Shkaqet e ndotjes akustikeolinuhi
 
Pjeset e Veshit
Pjeset e VeshitPjeset e Veshit
Pjeset e Veshitolinuhi
 
Shqiperia Turistike
Shqiperia TuristikeShqiperia Turistike
Shqiperia Turistikeolinuhi
 
Te drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeveTe drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeveolinuhi
 
Mjedisi yne-lokal
Mjedisi yne-lokalMjedisi yne-lokal
Mjedisi yne-lokalolinuhi
 
Drejtshkrimi i gjuhes shqipe
Drejtshkrimi i gjuhes shqipeDrejtshkrimi i gjuhes shqipe
Drejtshkrimi i gjuhes shqipeolinuhi
 
Robotët
RobotëtRobotët
Robotëtolinuhi
 
Perdorimi dhe prodhimi i sapuneve
Perdorimi dhe prodhimi i sapunevePerdorimi dhe prodhimi i sapuneve
Perdorimi dhe prodhimi i sapuneveolinuhi
 
Trevat Shqiptare Ne Greqi
Trevat Shqiptare Ne GreqiTrevat Shqiptare Ne Greqi
Trevat Shqiptare Ne Greqiolinuhi
 
Shqiptaret ne itali
Shqiptaret ne italiShqiptaret ne itali
Shqiptaret ne italiolinuhi
 
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraolinuhi
 
Pastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipePastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipeolinuhi
 

Más de olinuhi (19)

Revista kulturore redaksia e arsimit
Revista kulturore redaksia e arsimitRevista kulturore redaksia e arsimit
Revista kulturore redaksia e arsimit
 
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes ShqipeDialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
Dialektet dhe Nendialektet e Gjuhes Shqipe
 
Shqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi EuropianShqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi Europian
 
Autizmi
AutizmiAutizmi
Autizmi
 
Rendesia dhe elementet e zhurmave
Rendesia dhe elementet e zhurmaveRendesia dhe elementet e zhurmave
Rendesia dhe elementet e zhurmave
 
Perdorimi i paisjeve me decibel te ulet
Perdorimi i paisjeve me decibel te uletPerdorimi i paisjeve me decibel te ulet
Perdorimi i paisjeve me decibel te ulet
 
Mikrofonat
MikrofonatMikrofonat
Mikrofonat
 
Shkaqet e ndotjes akustike
Shkaqet e ndotjes akustikeShkaqet e ndotjes akustike
Shkaqet e ndotjes akustike
 
Pjeset e Veshit
Pjeset e VeshitPjeset e Veshit
Pjeset e Veshit
 
Shqiperia Turistike
Shqiperia TuristikeShqiperia Turistike
Shqiperia Turistike
 
Te drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeveTe drejtat e femijeve
Te drejtat e femijeve
 
Mjedisi yne-lokal
Mjedisi yne-lokalMjedisi yne-lokal
Mjedisi yne-lokal
 
Drejtshkrimi i gjuhes shqipe
Drejtshkrimi i gjuhes shqipeDrejtshkrimi i gjuhes shqipe
Drejtshkrimi i gjuhes shqipe
 
Robotët
RobotëtRobotët
Robotët
 
Perdorimi dhe prodhimi i sapuneve
Perdorimi dhe prodhimi i sapunevePerdorimi dhe prodhimi i sapuneve
Perdorimi dhe prodhimi i sapuneve
 
Trevat Shqiptare Ne Greqi
Trevat Shqiptare Ne GreqiTrevat Shqiptare Ne Greqi
Trevat Shqiptare Ne Greqi
 
Shqiptaret ne itali
Shqiptaret ne italiShqiptaret ne itali
Shqiptaret ne itali
 
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
 
Pastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipePastrimi i gjuhes shqipe
Pastrimi i gjuhes shqipe
 

Mendimi filozofik ne Antikitet

  • 1. FRFABRIKAM RESIDENCES PROJEKT KURRIKULAR Tema: ANTIKITETI GREKO- ROMAK Nëntema: Mendimi filozofik në Antikitet
  • 2. 28NE ANËTARËT: 1 .O lgert Nu h i ( Kr yetar ) 2 .Migen a Breg u ( An ëtare ) 3 .Brisild a Zen elaj ( An ëtare ) 4 .X h u lia Bu zu kja ( An ëtare )
  • 4. 1.Filozofia F i l o z o f i a ë s h të s t u d i m i i p ye t j e ve t ë p ë r g j i t h s h m e d h e t h e m e l o r e p ë r e k z i s te n cë n , d i j e n , v l e ra t , a r s ye n , m e n d j e n d h e g j u h ë n . -Filozofia merret me problemet e përgjithshme dhe fundamentale rreth çështjeve si ekzistenca, dituria, e vërteta, bukuria, ligji, drejtësia, vlefshmëria, mendja, dhe gjuha. Filozofia dallohet nga mënyrat e tjera të zgjidhjes së këtyre problemeve (siç janë misticizmi ose mitologjia) nga qasja kritike dhe sistematike e saj si dhe mbështetja në argumente të arsyeshme. 4
  • 5. FR 2.Metafizika Me t a f i z i k a ë s h të d e gë e f i l o z o f i s ë q ë m e r r e t m e s h p j e g i m i n e n a t y r ë s s ë b o të s . A j o k a s i p i kë s y i n i m te s h p j e go j ë n a t y r ë n e q ë n i e s d h e r e a l i te t i t . • Ajo shtron pyetje të tilla si: • Cila është natyra e realitetit? • A ka Perëndi dhe çfarë vetish zotëron ai? • Cili është roli (vendi) i njeriut në gjithësi? • Përse është gjithësia dhe si u krijua? • Cili është dallimi midis shpirtit dhe lëndës? • A zotëron njeriu një shpirt të pavdekshëm, a ka ai një dëshirë të lirë? 5
  • 6. FR • Ai përfshin pyetje në lidhje me drejtësinë, ligjin, pronën dhe të drejtat dhe detyrimet e qytetarit. • Politika dhe etika janë tema të lidhura tradicionalisht, pasi që të dy diskutojnë çështjen se si njerëzit duhet të jetojnë së bashku. F ilozofia politike është studimi i qeverisë dhe marrëdhënia e individëve (ose familj eve dhe klaneve ) me komunitetet përfshirë shtetin . 3.Filozofia politike 6
  • 7. F ilozo fia e mendjes është d e g ë e filozo fisë e cila studio n n a ty rë n e mendjes , ngjarjeve mendo re , funksio neve mendo re , tipareve të mendjes , vetëdijes , d h e marrëdhënien e ty re me trupin fizik , veçanërisht me trurin . 4.Filozofia e mendjes 7
  • 8. • Ajo quhet edhe teoria e vlerësimit apo aksiologji e cila studion vlerat shqisore apo emocionalo- shqisore, të ashtuquajtura nganjëherë gjykim i ndjenjave dhe shijes. E s t e t i ka ë s h t ë d i s i p l i n ë f i l o z o f i ke q ë m e r r e t m e n a t y r ë n d h e s h p r e h j e n e s ë b u k u r ë s n ë a r t . 5. Estetika 8
  • 9. F ilozo fia e fesë merret me py etje q ë përfshijnë fe n ë d h e idetë fetare n g a n j ë këndvështrim filozo fikisht neutral ( n ë krahasim me teo lo gjinë q ë fillo n n g a bindjet fetare ) . 6.Filozofia e fesë 9
  • 10. FILOZOFIA NË GREQINË E LASHTË 10
  • 11. • Filozofët, ishin ata që nuk u mjaftuan me shpjegimet e pranuara nga shumica e njerëzve. Ata kërkuan përgjigje të bazuara në arsye dhe në vëzhgimin e drejtpërdrejtë të proceseve. F ilozofia perëndimore nis 2 5 0 0 vj et më parë në Greqinë e L ashtë . N j erëzit nga naty ra e ty re , j anë qenie kureshtare . Ata j anë përpj ekur t ’ i shpj egoj në fenomenet e ndr y shme naty rore , me anë të forcave të mbinaty rshme . 1.Lindja e filozofisë
  • 12. •F i l o zo f i a g r e k e , p a r a n d i k i m i t t ë S o k r a t i t , m o r i e m r i n “ f i l o zo f i a p a r a s o k r a t i k e ” . A j o p ë r f s h i n k o n t r i b u t i n e d i j e t a r ë v e t ë n j ë p e r i u d h e a k o m a f i l l e s t a r e t ë f i l o zo f i s ë . •Ë s h t ë t r a s h ë g u a r s h u m ë p a k n g a v e p r a t e t y r e . M e g j i t h ë n a i v i t e t i n s h k e n c o r t ë k o h ë s , a t a h o d h ë n b a za t e f i l o zo f i s ë m o d e r n e , s e p s e p ë r g j i g j e t e p y e t j e v e t ë t y r e i k ë r k u a n n ë s h k a q e t ë n a t y r s h m e d h e r a c i o n a l e . •K ë t a f i l o zo f ë u m u n d u a n t a s h p j e g o n i n b o t ë n d u k e u n i s u r n g a e l e m e n t e t e s a j p ë r b ë r ë s e . •P ë r f a q ë s u e s i t m ë k r y e s o r ë t ë p a r a s o k r a t i k ë v e , j a n ë : Ta l e s i , P i t a g o r a , H e r a k l i t i , D e m o k r i t i . 2.Filozofët parasokratikë (shek. VI p.e.r.) 12
  • 13. FR 13 -Problemi kryesor që parashtruan filozofët parasokratikë, ishte: “Cili është elementi bazë në themel të gjithçkaje që na rrethon?” Shpjegimet e tyre paraqesin përpjekjet e para për të kuptuar botën jashtë kuadrit të mitologjisë dhe teologjisë. Talesi: uji - substanca themelore që qëndron në themel të gjithçkaje Pitagora: numri - gjithçka në gjithësi është në përputhje me numrat dhe raportet matematikore Herakliti: zjarri (logosi hyjnor) - vendos ekuilibrin e gjithësisë Demokriti: atomet - në përbërje të gjithçkaje
  • 14. Tales i is hte filozof d h e matematikan grek . Au tor i vep rave filozofike të cilat m ë von ë n ga s h u më s h ken cëtarë merren s i p ikën is j e e p u n ës s ë tyre . Talesi kishte p arallogaritu r saktësisht Zën ien e d iellit për datën 2 5 maj 5 8 5 p.e.s . - Ta l e s i b ë n s h p j e g i m e t e t i j m b i n a t y r ë n d u ke u b a z u a r n ë e l e m e n t e t n ë t ë d h e t h o t s e u j i l u a n r o l t ë p a z ë v e n d ë s u e s h ë m , s e p s e n g a a i r r j e d h i n g j ë r a t t j e r a . 3.Talesi (rreth 620 – 546 p.e.r.) 14
  • 15. I s h t e m a t e m a t i k a n d h e f i l o zo f g r e k . N ga p a s u r i a e p u n i m e v e - s h k r i m e t e re t o r i kë s , e t i kë s , l i g j i t , f i l o zo f i s ë d h e g ra m a t i kë s , i s h t e n j ë f i l o zo f g r e k , q ë ko n s i d e r o h e j s i m ë i h e r s h m i d h e m ë i r ë n d ë s i s h m i i s o f i s t ë v e . 4.Pitagora (lindi në vitin 570 p.e.r.) 15
  • 16. Herakliti ishte n jë filozof g rek d h e an ëtar i familjes mb retërore të Efesit . Në lashtësi ai është filozofi i idesë se zjarrit , është kriju esi i b otës d h e i n jerëzve . N j ë th ën ie e tij p ër zjarrin është : "Gj ith çka s h en d eroh et n e zj arr d h e zj arri shenderohet ne gj ithçka , siç këmb eh et ari m e n j ë mall d h e n j ë mall me arin . " 5. Herakliti (lindi në vitin 535 p.e.r.) 16
  • 17. • Demokriti është filozofi më i madh materialist antik grek. Ka udhëtuar nëpër Egjipt, Babiloni, Iran e në vende të tjera. Është autor i shumë veprave, jo vetëm filozofike, por edhe të shkencave të tjera. • Ky mendonte se çdo gjë që ekziston përbëhet prej thërmiave të imta - atomeve. • Ai ka shqyrtuar çështjen mbi formën e Tokës, shkaqet e tërmeteve, erërave, vërshimeve të Nilit etj. Sipas Demokritit, forma e Tokës vazhdimisht ndërrohet. 6.Demokriti (460-380 p.e.r.) 17
  • 19. • Sokrati (469 – 399 p.e.r.), nuk shkroi asnjë rresht dhe nuk u mbajt si orator i madh. Ai nuk krijoi ndonjë shkollë apo teori filozofike, por ishte filozofi, që pati një ndikim të fuqishëm në shekujt e mëvonshëm. • Platoni (rreth 427 – 347 p.e.r.), ishte nxënës i Sokratit. Ai pranon se, mendja njerëzore është e aftë ta njohë botën dhe realitetin ku jeton. • Aristoteli (384 – 322 p.e.r.) Është një nga mendimtarët më të shquar të lashtësisë, që hodhi themelet e filozofisë dhe ndikoi në të gjithë brezat pas tij. 1.Perfaqesuesit e filozofise antike
  • 20. • Sokrati ishte një filozof i lashtë grek. • Ndihmesa e tij më e rëndësishme në mendimin filozofik është mënyra e hulumtimit, e njohur si përzgjedhje, që e zbatoi në shqyrtimin kritik të koncepteve themelore morale. Për këtë arsye Sokrati njihet si babai i etikës apo filozofisë morale si dhe filozofisë në përgjithësi. 1.Sokrati 20
  • 21. FR 21 Etika e sjelljes dhe morali – Sokrati • Sokrati besonte në vlerën universale të koncepteve të tilla, si: morali, virtyti, drejtësia etj. • Qëllimi i jetës, sipas tij, është të kujdesesh për shpirtin. Kjo arrihet përmes shqyrtimit të jetës tonë, çdo ditë. Ai shprehet se: “Një jetë që nuk shqyrtohet, nuk ia vlen të jetohet”. • Më shumë se pasuria apo statusi i lartë, fitimi i dijeve është qëllimi kryesor i jetës. • Sokrati, besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë. Dituria është virtyt, ndërsa ligësia dhe vesi janë mungesa e diturisë. • Meqënëse dituria lidhet pazgjidhshmërisht me moralin, atëhere e vetmja mënyrë e mirë për njerëzit, është të shqyrtojnë vazhdimisht vetveten.
  • 22. • Platoni ishte një filozof i greqisë antike dhe ka jetuar në Athinë prej 427 p.e.s. deri 347 p.e.s., ai vlen si nje ndër filzofët më të rëndësishem të historisë, student i Sokratit, autor i disa dialogjeve filozofike dhe themelues i Akademisë në Athinë ku studioi edhe Aristoteli. Kjo Akademi qëndroi nëntë shekuj me rradhë Platon i (rreth 4 2 7 – 3 4 7 p . e. r. ), is hte nxën ës i So kratit . Ai p ran on s e, men d j a n j erëzore ës htë e aftë ta n j o h ë b otën d h e realitetin ku j eton . 2.Platoni (427 - 347 p.e.r.) 22
  • 23. FR 23 Etika e sjelljes dhe morali – Plutoni • Platoni vlerëson si të moralshme, jetën të bazuar në sjellje të rregullta, me virtyt dhe mirësi. Virtyt, sipas tij, është njohja e vërtetë e pasojave të të gjitha veprimeve. Kjo njohje në jetën reale, do të bënte të mundur dallimin mes gjërave të parëndësishme dhe atyre që vërtet ia vlejnë. • Për Platonin, tre janë virtytet më të rëndësishme të shpirtit njerëzor: maturia, kurajo dhe urtësia. Kur të tria këto funksione arrihen, shpirti ynë është në harmoni dhe paqe. • Politika, sipas tij, është e lidhur me moralin. Sikurse drejtësia është virtyt i njeriut të ndershëm, politika është tipar që karakterizon shoqërinë e mirë.
  • 24. • Aristoteli ishte filozof, mendimtar dhe shkencëtar i shquar i Greqisë antike. Konsiderohet gjeniu më i madh intelektual i botës antike perëndimore. Ai luhatet midis idealizmit dhe materializmit. Aristoteli ishte themelues i shkollës peripatetike si dhe themelues dhe sistematizues i shumë shkencave dhe disiplinave shkencore. Aristoteli es htë n j ë n ga men d imtarët m ë të s h q u ar të las htës is ë , q ë h od h i th emelet e filozofis ë d h e n d ikoi n ë të gj ith ë b rezat p as tij . 3.Aristoteli (384 - 322 p.e.r.) 24
  • 25. FR 25 Etika e sjelljes dhe morali – Aristoteli • Aristoteli, mes shumë të tjerash, njihet për konceptin e tij mbi: • Virtytin, si “mesi i artë”: njeriu duhet të zbulojë masën e duhur të sjelljeve të tij. • Lumturia, për Aristotelin, është e mira, që njeriu mund ta arrijë përmes një jete në ekuilibër, ku virtyti i përmbahet rregullit të mesit të artë. • Koncepti mbi njeriun si kafshë politike (zoon politicon), që do të thotë se si qytetar, individi është i lidhur natyrshëm me shtetin dhe problemet e politikës. • Aristoteli thekson rolin e arsyes, të të menduarit dhe urtësisë filozofike, në zgjedhjen e sjelljes së drejtë, që na udhëheq në jetën e përditshme. • Virtytet kryesore të moralit janë: kurajo, maturia, drejtësia, toleranca, miqësia dhe vetëbesimi.
  • 26. FR 26 • besonte se virtyti dhe dituria ishin të lidhura ngushtë me njëra - tjetrën.Sokrati • vlerësonte si virtyt, njohjen e pasojave të të gjitha veprimeve. Platoni • mendonte se, virtyti është “mesi i artë”, ku njeriu duhet të gjej masën e duhur të pasioneve dhe veprimeve të tij.Aristoteli
  • 27. FILOZOFIA NË ROMËN E LASHTË 27
  • 28. • Periudha helenistike, fillon me vdekjen e Aleksandrit të Madh, në vitin 323 p.e.s., deri në pushtimin romak të mbretërisë së Egjiptit, në vitet 31-30 p.e.s. • Gjatë kësaj periudhe vihet re një qytetërim i ri, që gërsheton elementet e kulturës greke me ato të vendeve të Lindjes. • Pas pushtimeve të Aleksandrit të Madh, ndodhën shumë ndryshime në strukturën politike të shteteve. • - Së pari, dobësimi i qytetërimit grek, për shkak të konflikteve të brendshme, mes qytet – shteteve. • - Së dyti, krijimi brenda pellgut të Mesdheut, i mbretërive të mëdha të fuqishme të: Maqedonisë, Pergamit, Epirit, Sirisë dhe Egjiptit. • Kryeqyteti i Egjiptit, Aleksandria, u kthye shkallë – shkallë në qendrën e kulturës së lashtësisë, në sajë të Muzeut dhe Biblotekës së mirënjohur. 1.Zhvillimi i kulturës gjatë periudhës helenistike
  • 29. • Biblioteka e Aleksandrisë, u ndërtua në Aleksandri, në kryeqytetin e Egjiptit të lashtë. Ajo kishte si qëllim të mblidhte veprat e dijetarëve, nga të gjitha kohërat dhe kulturat, për t’i ruajtur ato për brezat e ardhshëm. Bibloteka ishte një institucion kërkimor dhe si e tillë, përmbante dijet më të reja në shkencat ekzakte, si: matematikë, fizikë, në shkenca natyrore etj. 2.Zhvillimi i kulturës gjatë periudhës romake 29
  • 30. • Gjatë periudhës romake, filozofia mori karakter moral, për të ndihmuar njerëzit të gjenin qetësinë shpirtërore dhe lumturinë, përballë trazirave të kohës dhe krizës politike dhe sociale. • Filozofët e kësaj periudhe e përdorën dijen filozofike, për të treguar mënyrën sesi arrihej kënaqësia dhe lumturia në jetë. • Disa nga rrymat më të rëndësishme të kësaj kohe, ishin: stoicizmi, epikurizmi dhe skepticizmi. 3.Filozofia gjatë periudhës romake 30
  • 31. FR 31 4.Drejtimet e reja të filozofisë, gjatë periudhës helenistike – romake Kërkimi i lumturisë, detyrë e filozofisë antike Edukimi me vlera morale Epikurizmi Stoicizmi Kriza dhe riforcimi i vlerave qytetare Skepticizmi
  • 32. • Filozofia antike është filozofia e botës Greko- Romake prej shekullit të gjashtë (VI) para Krishtit deri te shekulli i katërt pas Krishtit. • Temat e filozofisë antike janë: kuptimi i shkaqeve fondamentale dhe principet e universit,duke e shpjeguar atë në një mënyrë ekonomike dhe të njëtrajtshme; problemi epistemologjik I pajtimit të dallimeve dhe ndryshimit të universit natyral, me mundësinë a arritjes së diturisë absolute dhe të sigurtë mbi të; pyetje rreth gjërave që nuk mund të perceptohen me anë të shqisave. 5.Filozofia antike (rreth 600 Par.K.– rreth Pas. K. 500) 32
  • 33. FR 33 6.Filozofia në Romën e lashtë • e mendonte lumturinë pa praninë e vuajtjeve apo frikës ndaj vdekjes dhe zotave. Epikurizmi • besonte se lumturia arrihet përmes një jete me urtësi dhe kontroll. Stoicizmi • rruga drejt lumturisë është mospërfshirja emocionale ndaj asaj që ndodh rreth nesh. Skepticizmi
  • 34. FR 34 7.Etika dhe morali i kohës Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin. • Etika epikuriane, mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve. Etika skeptike, pretendon se, qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
  • 35. FR 35 8.Tiparet e filozofisë stoike • Ndryshe nga karakteri popullor i shkollës epikuriane, kjo filozofi i takonte elitës intelektuale. • Qëllimi i saj ishte të mësonte njerëzit të jetonin në mënyrë sa më të përshtatshme, duke u bazuar në moral të rreptë dhe të ngurtë. • Stoikët nuk i pranonin veset, pas i quanin gjykime të gabuara të arsyes dhe të keqen e vetme që kërcënonte njeriun. • Katër pasionet nga të cilat lindin veset, sipas tyre, ishin: dhimbja, kënaqësia,dëshira dhe frika. • Për një jetë të virtytshme, gjendja më ideale për njeriun, ishte mungesa e pasioneve, që arrihej përmes ekuilibrit perfekt të arsyes dhe urtësisë.
  • 36. FR 36 9.Epikurizmi • Sipas Epikurit, frika ndaj vdekjes është pengesa kryesore, për të qenë të lumtur gjatë jetës. Ai mendon se kjo frikë është e kotë. Pas vdekjes, shpirti ynë, sikurse trupi, pushon së ekzistuari. • Sipas Epikurit, frika ndaj Zotave ose Perëndive, ishte e kotë. Edhe nëse ato ekzistonin, nuk mund të ndërhynin në jetën e njerëzve. • • • Filozofia epikuriane
  • 37. FR 37 10.Qëllimi i jetës, sipas filozofisë së Epikurit, ishte arritja e paqes së brendëshme shpirtërore. Ai pohon se, nuk mund të jetosh jetë të lumtur, pa urtësi, ndershmëri dhe drejtësi. Për Epikurin kënaqësia në jetë, arrihet kur rrethohesh nga miq të mirë dhe je i çliruar nga frikërat apo dhimbja. Vdekja është fundi i ndjesive dhe emocioneve Ne nuk takohemi kurrë me vdekjen! Nuk duhet t’i trembemi vdekjes Lumturia jonë, pengohet nga frika e vdekjes Qëllimi i jetës është lumturia
  • 38. • Rrugët për arritjen e thelbit të lumturisë: • Toleranca ndaj larmishmërisë së normave shoqërore. • Mungesa e gjykimeve absolute, për moralin njerëzor. • Mospërfshirje emocionale ndaj ngjarjeve të jetës. • Ataraksi, qetësi shpirtërore, më pak vuajtje dhe dhimbje fizike 11.Skepticizmi 38
  • 39. • Lucius Aneus Seneka,jetoi rreth viteve 4 p.e.s. - 65. Ishte filozof, politikan, studiues natyre dhe dramaturg i Romës së lashtë dhe Erës së Argjendtë të letërsisë Latine. Studioi filozofi dhe gojëtari në Romë. Ai u bë pjesëtar i doktrinës stoike,që e zbatoi deri në fund të jetës së tij. • Si filozof,Seneka është i qartë,i thjeshtë e konkret,por hijerëndë e i thellë.Ai përdor analogjinë,krahasimin dhe figurat.Filozofia e Senekës përcjellë kuptimin që e keqja nuk vjen nga gjërat apo sendet,por nga perceptimi i gabuar për to.Ai na tregon që të mos paragjykojmë dhe të sillemi drejtë me të gjithë.Ishte I pari që guxoi të lidhte filozofinë me politikën.E shihte filozofinë si dritën e së vërtetës.Nuk pranon që bota të qeveriset nga fati. Ka shkruar shumë vepra filozofike.Kryevepra e tij është “Letra për Lucilin”. 12.Seneka 39
  • 40. • Ciceroni lindi më 3 Janar 106 pes dhe vdiq më 7 Dhjetor 43 para Krishtit.Ai ishte një burrë shteti romak, orator, avokat dhe filozof. Konsiderohet një nga oratorët më të mëdhenj të Romës dhe stilistët e prozës. C i c e r o n i k a s h k r u a r s h u m ë v e p r a m b i : O r a t o r i n ë , M i q ë s i n ë , S h t e t i n d h e P l e q ë r i n ë . G j i t h a s h t u a i k a m b a j t u r s h u m ë f j a l i m e t ë r ë n d ë s i s h m ë s i b u r r ë s h t e t i d h e a v o k a t .Ve p r a t ë t j e r a t e t i j j a n ë e d h e L e t r a t . A i f l i s t e n ë v e p r a t e t i j p ë r v l e r a t e s h o q ë r i s ë d h e v l e r a t t h e m e l o r e t ë n j e r i u t . 13.Ciceroni 40
  • 41. • Epikuri u lind më 341 para Jezu Krishtit në ishullin e Samosit, ku kaloi edhe rininë. Prindërit e tij, Neoklesi dhe Sherastrata, me prejardhje nga Athina, jetonin si kolonë në ishull që prej njëmbëdhjetë vjetësh. Mad j e as n ga vd ekj a n u k d u h et të frikës oh emi d h e n d aj s aj mu n d të kemi q ën d rim in d iferent : «Deris a n e ekzistoj më n u k ka vd ekj e , ku rs e ku r arrin vd ekj a , atëh erë n e m ë n u k j emi ». 14.Epikuri 341-270 p.e.s 41
  • 42. FR 42 15.Përballje mes filozofëve Etika stoike, u kërkon qytetarëve të jenë aktivë në jetën e shoqërisë, të marrin përgjegjësi në jetën politike të vendit, si dhe të ruajnë rendin dhe shtetin. Etika epikuriane mëson se, për të jetuar të lumtur duhet të mbetemi brenda jetës private, të rrethuar nga miq të mirë dhe në paqe të brendshme shpirtërore, larg fatkeqësive dhe vuajtjeve të të tjerëve. Etika skeptike, pretendon se qetësia dhe indiferenca përpara ngjarjeve të botës që na rrethon, të çon drejt lumturisë dhe ataraksisë (qetësisë shpirtërore).
  • 43. FR 43 16.Pjesëmarrja e Qytetarëve në Jetën Shoqërore • Sipas stoikëve, individët duhet të jenë aktivë në jetën sociale dhe politike të vendit. Po sot? Cili është roli i tyre? Roli i qytetarëve në ndryshimet shoqërore Aktivizimi i të rinjve si forcë përparimtare Organizimi nga shoqëria civile dhe intelektualët Pjesëmarrja e organizatave jofitimprurëse Pjesëmarrja në jetën shoqërore
  • 44. FR 44 17.Debat dhe dialog • Mbani qëndrimin tuaj: • Cila është rëndësia e pjesëmarrjes aktive të qytetarëve, në jetën shoqërore? • Cili është roli i shoqërisë civile, në zgjidhjen e problemeve sociale në Shqipëri? • Sa aktivë duhet të jenë të rinjtë, për të qenë sa më të pranishëm në zgjidhjen e këtyre problemeve? • Si mund të organizohen ata?
  • 45. FABRIK FALEMINDERIT PËR VËMËNDJEN !