1. Tema 11: un mundo bipolar:
guerra fría e descolonización
Pablo Torres Miguéns
4ºESO

2. 1. A formación de bloques antagónicos
1.1. A consolidación dos bloques
Europa dividida en dúas zonas de influencia
Dous modelos antagónicos de organización política: o capitalismo liberal (EUA) e o socialismo
comunista (URSS)
Estados Unidos expulsa aos comunistas de Francia, Italia, Bélxica e Dinamarca
A URSS influencia a Polonia, Romania, Hungría, Checoslovaquia, Bulgaria, Alemaña Oriental,
Albania e Iugoslavia
1.2. A ruptura: o Pano de Aceiro
Doutrina Truman: EUA
Plan Marshall para reconstruir Europa
Informe Jdanov: URSS
Kominform que reune os países comunistas
Mundo dividido en dous bloques: Pano de Aceiro
EUA crea a OTAN e a URSS forma o Pacto de Varsovia
1.3. A partición de Alemaña
Alemaña queda dividida en catro zonas ocupadas: británicos, franceses, estadounidenses e
soviéticos
URSS: bloqueo da cidade de Berlín
Alemaña divídese en dous Estados: a República Federal de Alemaña e a República Democrática de
Alemaña

4. 2. Guerra Fría e coexistencia pacífica
2.1. Que é a Guerra Fría?
Modelo de relacións internacionais que se desenvolveu despois da II Guerra Mundial baseado
nun permanente antagonismo entre bloques
Enfrontamento moi tenso
Carreira de armamento
Emprego de xogo sucio, propaganda hostíl e espionaxe
2.2. Os conflictos da Guerra Fría
A Guerra de Corea
Corea dividiuse en dous Estados
Corea do Norte invade corea do sur e despois de tres anos de guerra esta acábase coa Paz de
Panmunjon
A Guerra de Vietnam
Vietnamo do norte quedou firixida por un goberno comunista e Vietnam do sur por un réxime
pro-occidental
EUA quere evitar a reunificación nun réxime comunista
A crise dos misiles
Cuba: réxime revolucinario dirixido por Fidel Castro
Ameaza dos soviéticos con misiles nucleares, polo que EUA ordenou un bloqueo marítimo
2.3. Coexistencia pacífica e distensión entre os bloques
Novos dirixentes: Jruschov en URSS e Kennedy en EUA
Terceiro Mundo

6. Teléfono roxo
Acordos SALT
3. A descolonización
3.1 As causas da descolonización
• Desexo de independencia
• Movementos nacionalistas
• Diminución de prestixio
• Opinión internacional contraria á colonizaciópn
• Apoio á descolonización das dúas grandes potencia
3.2. O proceso descolonizador
• Oriente próximo accede á independencia de Líbano, Siria e Xordaniae forma un novo Estado,
Israel
• Independencia de India e Indonesia
• Independencia de Marrocos e Tunisia. Independencia de Alxeria despois dunha longa batalla
• En África subsahariana a maioría das colonias británicas, francesas e belgas de declararon
independentes
• Descolonización de Angora e Mozambique e independencia de Namibia
• En África do Sur mantense o réxime do apartheid ata 1993

7. 3.3. O xurdimento do Terceiro Mundo
Neocolonialismo
Conferencia de Bandung: condena do colonialismo, soberanía e igualdade de todas as nacións,
rexeitamento a toda intervención estranxeira nos asuntos internos do Estado, arranxo dos
conflictos por vía pacífica e creación de plans de axuda ao desenvolvemento económico e cultural
dos países afroasiáticos
Movemento de Países Non Aliñados
4. Estados Unidos , líder do mundo capitalista
4.1. A afirmación da potencia estadounidense
Hexemonía estadounidense
EUA: superioridade tecnolóxica e económica
Prestixio político
Potencia militar
Obxectivos: manter a súa primacia sobre o mundo capitalista e frear a expansión comunista
Programa de axuda á reconstrución posbélica
4.2. A evolución política e social
Demócratas e republicanos
1960: Jonh F. Kennedy gaña as eleccións
Modelo de vida baseado na abundancia e no consumo
Sectores sociais excluidos da opulencia (parados, xubilados…)
Black Panthers
Hexemonóa no ámbito internacional

8. 4.3. Europa: crecemento económico e democracia
Crecemento económico
Taxas anuais de crecemento do PNB: máis do 5%
Modernización do aparato productivo
Terciarización
Europa occidental => sistemas políticos democráticos
4.4. Xapón, o capitalismo asiático
Sistema político = democracias occidentais
EUA: mellor aliado
Xapón era a segunda potencia económica mundial
5. A Unión Soviética e o bloque socialista
5.1. A reconstrución económica
Prioridade da industria pesada
Obxectivo: converterse nunha gran potencia industrial
Modelo profundamente desequilibrado
Debilidade na industria de consumo
5.2. A sociedade soviética
Dous grupos sociais: un composto de asalariados e campesiños e outro por intelectuais e
prefesionais
Mellora do nivel de vida
Clase dominante: grupos políticos => Partido Comunista

10. 5.3. A desestalinización da URSS
Stalin morre en 1953
Novo lider: Jruschov
Programa de reformas
Coexistencia pacífica entre bloques
Novo lider: Breznev
Inmobilismo
5.4. As democracias populares de Europa do Leste
Programas de reconstrución
Países do Leste: aliñamento coa Unión Soviética
COMECON
Pacto de Varsovia
Hungría: levantamento contra os soviéticos
Checoslovaquia: Primavera de Praga
6. A volta á tensión entre bloques
6.1. A expansión á influencia soviética
América Latina=> Revolución cubana
Revolución sandinista
Asia: comeza a influencia comunista despois da revolución na China
Influencia soviéica na África subsahariana

11. 6.2. Estados Unidos: a loita por manter a hexemonía
EUA: establecera influencia nos países do Terceiro Mundo
1973: grave crise económica
Invasión de Afganistán polos soviéticos
Ronal Reagan: novo presistende de EUA => política exterior intervencinalista
EEUU: apoia aos sectores desistentes dos países socialistas
6.3. Un novo tipo de conflitos
Problemas : máis alá da política de bloques
Emerxente mundo islámico
África: pobreza e disputas de tipo étnico-relixioso
China: moita poboación e produción
7. Crise e afundimento do consumismo
7.1. os problemas do modelo soviético
Economía estancada
Problemas políticos
Movementos de protesta en Europa do Leste sobre todo
7.2. As reformas de Gorbachov
Milhaíl Gorbachov : proceso reformista
Perestroika : ámbito económico
Glasnost: ámbito político
1990: primeiras eleccións

13. 7.3. A desaparición do bloque do Leste
Movemento reformista iniciado en polonia
Caida dos réximes comunistas: Hungría, Checoslovaquia e Bulgaria
En Romanía acaba a ditadura
Alemaña Oriental: apertura do muro de Berlín
Tratado de Unificación
7.4. A disolución da URSS
Golpe de Estado
Supresión do réxime comunista
15 repúblicas independentes
Nova federación rusa: problemas da URSS
Enfrontamentos entre etnias e nacionalidades diversas
Crise económica
Rápida privatización
7.5. A desintegración do bloque comunista
Desaparición dos réximes socialistas