1. Γηαηξνθηθή αλάπηπμε
κηθξώλ παηδηώλ
΢ηέιηνο Παπαβέληζεο ΜRCPCH DCH IBCLC
Παηδίαηξνο, ΢πγγξαθέαο, ΢ύκβνπινο
Γαινπρίαο
www.pediatros-thes.gr
Υαληά 09/11

2. Πξνζρνιηθή δηαηξνθή
Μεηξηθόο ζειαζκόο θαη δηαηξνθηθή αλάπηπμε
Ζ πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
Ζ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Ζ δπζάξεζηε πξαγκαηηθόηεηα ζηε βξεθηθή θαη
παηδηθή δηαηξνθή
Ο ξόινο ηεο/ ηνπ παηδηάηξνπ

3. Σα δηαηξνθηθά ζεκέιηα ηνπ κεηξηθνύ
ζειαζκνύ
Ζ πξόζιεςε ηξνθήο καηά απαίηηζη ηνπ παηδηνύ
Απηό-ξύζκηζε κέζα από ηαρύηεξε θαη πιεξέζηεξε
σξίκαλζε ηνπ ειέγρνπ πείλαο – θνξεζκνύ
Ζ δηπιάζηα ζην αίκα λεπηίνη ζε βξέθνο πνπ ζειάδεη
Ζ εμνηθείσζε ηνπ παηδηνύ ζε γεύζειρ κέζα από ηηο
ηξνθέο πνπ θαηαλαιώλεη ε κεηέξα θαη ηελ έθζεζε ζηηο
γεύζεηο ηνπ κεηξηθνύ γάιαθηνο
Χαμηλόηεπορ βαζικόρ μεηαβολικόρ πςθμόρ (ιηγόηεξν
ηξνθηθό ππόιεηκκα ζην έληεξν θαη ηνπο λεθξνύο)

4. Γηαηί είλαη ζεκαληηθό ν ζειαζκόο λα
ζπλνδεύεη ηελ πξνζζήθε ζηεξεώλ
ηξνθώλ
Μείσζε θηλδύλνπ ινηκώμεσλ
Μείσζε θηλδύλνπ αιιεξγηώλ θαη θνηιηνθάθεο
Αζξνηζηηθή πξνζηαζία ηεο κεηέξαο κε
ζπλερηδόκελν ζειαζκό
Πην απνηειεζκαηηθή πέςε (ιηπάζε, ακπιάζε
κεηξηθνύ γάιαθηνο)
Δπηηάρπλζε σξίκαλζεο Ν΢, ΓΔ΢ θαη
αλνζνπνηεηηθνύ (Οξκόλεο, Απμεηηθνί
παξάγνληεο) θαιύηεξε απνξξόθεζε

5. Γηαηξνθηθή ππεξνρή κεηξηθνύ έλαληη
μέλνπ γάιαθηνο > 6 κελώλ
Σν κεηξηθό γάια είλαη πςειήο πνηόηεηαο θαη
ππθλόηεηαο ζε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά
Τςειή ζπγθέληξσζε ιαθηόδεο – θαύζηκν ηνπ
ξαγδαία αλαπηπζζόκελνπ εγθεθάινπ
Πεξηέρεη ηδαληθό πξνθίι «σθέιηκσλ» ιηπαξώλ
θαη ρνιεζηεξίλε
Τςειήο πνηόηεηαο, 1 – 1.5% πξσηείλε
Υακειό λάηξην θαη ππόιεηκκα

6. Πξνζρνιηθή δηαηξνθή
Μεηξηθόο ζειαζκόο θαη δηαηξνθηθή αλάπηπμε
Ζ πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
Ζ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Ζ δπζάξεζηε πξαγκαηηθόηεηα ζηε βξεθηθή θαη
παηδηθή δηαηξνθή
Ο ξόινο ηεο/ ηνπ παηδηάηξνπ

7. Πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
΢ε ζσζηό ρξόλν
Δπαξθήο δηαηξνθηθά
Αζθαιήο
Με θαηάιιεινπο ηξόπνπο ιήςεο
World Health Organization. Global Strategy for Infant and
Young Child Feeding. WHO, Geneva, 2003.

8. ΢ηεξεέο ηξνθέο ζε ζσζηό ρξόλν
Απνθιεηζηηθόο ζειαζκόο 0 – 6 κελώλ
Αλαπηπμηαθή εηνηκόηεηα γύξσ ζηνπο 6 κήλεο
Κίλδπλνη πξώηκεο εηζαγσγήο:
– Λνηκώμεηο
– Αιιεξγίεο;
– Παρπζαξθία;
Kramer et al. The Optimal Duration of
Exclusive Breastfeeding. WHO 2002

9. ΢ηεξεέο ηξνθέο επαξθείο δηαηξνθηθά
• Πόζεο έμηξα ζεξκίδεο απαηηνύληαη;
Ηλικία Ημερήσιες Ανάγκες από Ανάγκες από
ανάγκες στερεές μητρικό
τρουές θηλασμό
6 – 8 κελώλ 615 kcals/day 200 kcals (1/3) 413kcals (2/3)
9 – 11 κελώλ 686 kcals/day 300 kcals 380 kcals
(45%) (55%)
12 – 23 κελώλ 894 kcals/day 550 kcals (2/3) 350 kcals (1/3)
Dewey et al. WHO 2002

10. Δλεξγεηαθέο αλάγθεο θαη ζειαζκόο
1000
900
800
700
Από σσμπληρωματικές τρουές
600
500
400
300
200
Από μητρικό θηλασμό
100
0
0 - 6 μηνών 6 - 8 μηνών 9 - 11 μηνών 12 - 23 μηνών

11. «Απνγαιαθηηζκόο» ή πξνζζήθε
ζηεξεώλ ηξνθώλ;
΢πλέρηζε ηνπ κεηξηθνύ ζειαζκνύ,
κε παξάιιειε, ζηαδιακή ελίζρπζε
ζε ελέξγεηα, πξσηείλεο, βηηακίλεο θαη κέηαιια
κέζσ ζηεξεώλ
Σν «ζπκπιήξσκα» είλαη αξρηθά νη ζηεξεέο
ηξνθέο, όρη ν ζειαζκόο!
Σηαδιακή αύμεζε ζηελ ζπρλόηεηα ησλ ζηεξεώλ
γεπκάησλ

12. Πόζεο ζεξκίδεο θαηαλαιώλνπλ ηα
κσξά καο ζηελ πξαγκαηηθόηεηα;
Έλα ηππηθό βξέθνο 8 κελώλ ζηελ Διιάδα:
– 200γξ έηνηκε θξέκα ηξεηο θνξέο ηε κέξα
= 600 kcals >> 200 kcals
– 600ml μέλν γάια 2εο βξεθηθήο ειηθίαο
= 450 kcals
΢ύλνιν > 1000 ζεξκίδεο ηελ εκέξα!
> 400 ζεξκίδεο παξαπάλσ από όζεο
ρξεηάδεηαη!
ΔΠΗΓΖΜΗΑ ΠΑΥΤ΢ΑΡΚΗΑ΢!!!

13. Ση είδνπο ηξνθέο ινηπόλ ρξεηαδόκαζηε;
ΌΥΗ πςειήο ζεξκηδηθήο ππθλόηεηαο (calorie –
dense), αιιά
Τςειήο ππθλόηεηαο ζε βηηακίλεο, κέηαιια θαη
ηρλνζηνηρεία (nutrient – dense)
ΌΥΗ δάραξε, πδαηάλζξαθεο, ιίπε, «άδεηεο
ζεξκίδεο»
ΓΔΝ ππάξρεη αλαληηθαηάζηαην ηξόθηκν
ΓΔΝ εζηηάδνπκε ζηελ θαηαλάισζε αλά γεύκα ή
εκέξα, αιιά αλά εβδνκάδα ή κήλα

14. Θειαζκόο θαηά ηνλ 2ν ρξόλν ηεο δσήο
250 – 450ml γάιαθηνο ηελ εκέξα
30% ησλ απαηηνύκελσλ ζεξκίδσλ
45% ησλ αλαγθαίσλ πξσηεηλώλ
35% ησλ απαηηήζεσλ ζε αζβέζηην
75% ησλ αλαγθώλ ζε βηηακίλε Α
95% ηεο βηηακίλεο Β12
60% ηεο αλαγθαίαο πνζόηεηαο βηηακίλεο C
΢ηαζεξή πνζόηεηα 2γξ IGA/ κέξα ζε όιε ηε δηάξθεηα
ηεο γαινπρίαο
> 1000000 δσληαλά πνιπδύλακα θύηηαξα / ml
γάιαθηνο
Κύηηαξα άκπλαο, παξάγνληεο αληηθιεγκνλώδεηο,
αληηθαξθηληθνύο, νξκόλεο, έλδπκα θιπ
Mandel, 2005

15. Με ζειαζκόο θαη παρπζαξθία
30% κεγαιύηεξνο θίλδπλνο γηα παηδηθή παρπζαξθία γηα
παηδηά πνπ δελ ζήιαζαλ θαζόινπ
US Department of Health, 2011
½ θηιό ιίπνπο πεξηζζόηεξν θαη ½ θηιό κπηθήο κάδαο
ιηγόηεξν γηα παηδηά 4 εηώλ πνπ δελ ζήιαζαλ θαζόινπ,
ζε ζύγθξηζε κε παηδηά πνπ ζήιαζαλ ηνπιάρηζηνλ 12
κήλεο
Robinson, 2009
Μεηαμύ αδεξθώλ: 6 θηιά πεξηζζόηεξα ζηελ ειηθία ησλ
14 εηώλ γηα ην αδεξθάθη πνπ δελ ζήιαζε
Metzger, 2009

16. Πξόηππα αλάπηπμεο ΠΟΤ
Μεηαμύ 6 – 24 κελώλ ην θπζηνινγηθό εύξνο
βάξνπο είλαη ζεκαληηθά ρακειόηεξν
Υξεζηκνπνηώληαο ζπκβαηηθέο θακπύιεο:
– Τπεξ-δηάγλσζε ιηπνβαξώλ παηδηώλ πνπ ζειάδνπλ
– Τπν-δηάγλσζε παρύζαξθσλ παηδηώλ πνπ δελ
ζειάδνπλ
ΔΠΗΓΖΜΗΑ ΠΑΥΤ΢ΑΡΚΗΑ΢!!!

17. Πξνβιήκαηα κε ηελ κε ρξεζηκνπνίεζε
ησλ πξνηύπσλ ΠΟΤ
Κάπνηα παηδηά ηξηώλ ή ηεζζάξσλ κελώλ πνπ
ζειάδνπλ λα ραξαθηεξίδνληαη παρύζαξθα ελώ δελ
είλαη!
Κάπνηα παηδηά ηξηώλ θαη ηεζζάξσλ κελώλ πνπ
παίξλνπλ κπηκπεξό λα ραξαθηεξίδνληαη θπζηνινγηθά
ελώ δελ παίξλνπλ ηθαλνπνηεηηθό βάξνο!
Κάπνηα παηδηά ελόο έηνπο πνπ ζήιαζαλ γηα κήλεο ή
ζπλερίδνπλ λα ζειάδνπλ ραξαθηεξίδνληαη ιηπνβαξή
ελώ είλαη θπζηνινγηθά!
Κάπνηα παηδηά ελόο έηνπο πνπ δε ζήιαζαλ θαζόινπ
ραξαθηεξίδνληαη θπζηνινγηθά ελώ είλαη παρύζαξθα!

18. Καη νη αλάγθεο ζε ζίδεξν;
Καιύπηνληαη θπξίαξρα από ηηο απνζήθεο ηνπ
πγηνύο, ηειεηόκελνπ βξέθνπο 0 – 6 κελώλ
Καζπζηεξεκέλε εθηνκή νκθάιηνπ ιώξνπ δίλεη 2
κήλεο πξόζζεηε επάξθεηα ζηδήξνπ ζην βξέθνο!
> 6 κελώλ: ηξνθέο πινύζηεο ζε ζίδεξν =
πξάζηλα ιαραληθά, θξέαο, όζπξηα, θξνύηα γηα
βηηακίλε C

19. Εάραξε θαη απινί πδαηάλζξαθεο
Με επεμεξγαζκέλνη κέζα ζε νιόθιεξα θξνύηα
Ληγόηεξν επηζπκεηνί από έηνηκεο θξνπηόθξεκεο
Θειαζκόο ζηνπο 12 κήλεο: 16% ιηγόηεξε κέζε
πξόζιεςε πξόζζεησλ ζαθράξσλ ηελ εκέξα (P
< 0.001)
Lande B et al. Breast-feeding at 12 months of age and
dietary habits among breast-fed and non-breast-fed
infants. Public Health Nutr. 2004 Jun;7(4):495-503.

20. Νάηξην θαη αιάηη
Ηλικία Νάτριο Αλάτι
< 12 κελώλ 0.4 γξ/ κέξα 1 γξ/ κέξα
1 – 3 ρξνλώλ 0.8 γξ/ κέξα 2 γξ/ κέξα
4 – 6 ρξνλώλ 1.2 γξ/ κέξα 3 γξ/ κέξα
UK Scientific Advisory Committee on Nutrition, 2009
100γξ παηαηάθηα πεξηέρνπλ 1.7γξ αιάηη!!

21. Υγειινά Τρόυιμα Ανθσγειινά Τρόυιμα
Μικρή περιεκτικότητα σε: Μεγάλη περιεκτικότητα σε:
Ζάταρη: 2γρ ή λιγότερο Ζάταρη: 10γρ ή περισσότερο
Λιπαρά: 3γρ ή λιγότερο Λιπαρά: 20γρ ή περισσότερο
Νάτριο: 0.1γρ ή λιγότερο Νάτριο: 0.5γρ ή περισσότερο
Τγεηηλά θαη αλζπγεηηλά ηξόθηκα. ΢ε 100γξ πξνηόληνο
δηαηξνθήο
Πεγή: Food Standards Agency, UK, 2006
Έηνηκν γεύκα 100γξ θξέκαο 11 κε 13γξ
απιώλ ζαθράξσλ!!

22. Πξνζρνιηθή δηαηξνθή
Μεηξηθόο ζειαζκόο θαη δηαηξνθηθή αλάπηπμε
Ζ πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
Ζ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Ζ δπζάξεζηε πξαγκαηηθόηεηα ζηε βξεθηθή θαη
παηδηθή δηαηξνθή
Ο ξόινο ηεο/ ηνπ παηδηάηξνπ

23. Δηζαγσγή πνηθηιίαο θαη παξάζπξν
επθαηξίαο
Όιεο νη θαηεγνξίεο ηξνθίκσλ
Φπζηθέο, θξέζθεο, κε επεμεξγαζκέλεο
γεύζεηο ηνπ νηθνγελεηαθνύ ηξαπεδηνύ
«Νενθνβηθό» ζηάδην θαη επηιεθηηθή, λεπηαθή
ζπκπεξηθνξά: > 12 - 18 κελώλ
Παξάζπξν επθαηξίαο γηα εμνηθείσζε: 6 – 18 κελώλ
ΌΥΗ απζαίξεηνη πεξηνξηζκνί, θαζπζηεξήζεηο θαη
κνλνθαγίεο
Έλα παηδί ρξεηάδεηαη 10 – 15 εθζέζεηο γηα λα απνδερζεί
κηα λέα γεύζε/ ηξόθηκν
ΌΥΗ ζηελ πξώηκε εμνηθείσζε κε ηζρπξέο γεπζηηθέο έμεηο
(δάραξε, αιάηη, βαλίιηα, ζνθνιάηα)

24. Καηλνύξγηεο γεύζεηο θαη ζειαζκόο
Βξέθε 5-8 Οκάδα 1 Οκάδα 2 Οκάδα 3
κελώλ
Θειάδνληα, κε Θειάδνληα, Με ζειάδνληα,
έθζεζε ηεο ρσξίο έθζεζε ηεο κε έθζεζε ηεο
κεηέξαο κεηέξαο κεηέξαο
Έπεηηα από 10 Μεγαιύηεξε Μεγαιύηεξε Μηθξόηεξε
εθζέζεηο ηεο απνδνρή ζε απνδνρή ζε απνδνρή, ζε
κεηέξαο ζην ζύγθξηζε κε ζύγθξηζε κε ζύγθξηζε κε
θύκηλν νκάδα 3 νκάδα 3 νκάδεο 1 - 2
Έπεηηα από 10 Ίδηα, πςειή Ίδηα, πςειή Απμαλόκελε
εθζέζεηο ηνπ απνδνρή απνδνρή απνδνρή κε ηελ
παηδηνύ ζην έθζεζε
θύκηλν
Hausner H et al. Breastfeeding facilitates acceptance of a novel dietary
flavour compound. Clin Nutr. 2010;29(1):141-8.

25. Θειαζκόο θαη απώηεξε θαηαλάισζε
ιαραληθώλ
Αληηπξνζσπεπηηθό δείγκα 1549 παηδηώλ ζηνλ Καλαδά
Πξννπηηθέο ζπλεληεύμεηο γνληώλ θαη εξσηεκαηνιόγηα γηα
ηελ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Παηδηά πνπ ζήιαζαλ απνθιεηζηηθά > 3 κελώλ είραλ
2πιάζηα πηζαλόηεηα λα θαηαλαιώλνπλ ηνπιάρηζηνλ 2
κεξίδεο ιαραληθώλ/ κέξα
Αλεμάξηεηα από παξάγνληεο όπσο επίπεδν
εθπαίδεπζεο γνληώλ
Burnier D et al. Exclusive breastfeeding duration and later intake of
vegetables in preschool children. Eur J Clin Nutr. 2011;65(2):196-202.

26. Πσο ε δηαηξνθή δελ γίλεηαη πξόβιεκα
ζπκπεξηθνξάο
Μαζαίλνπκε ζην παηδί λα «αθνύεη» θαη λα
ζέβεηαη ην ζώκα ηνπ θαη ηηο αλάγθεο ηνπ
Μαζαίλνπκε ζην παηδί λα θαηαλνεί
θαη λα ππαθνύεη ζηε δηθή ηνπ αίζζεζε
πείλαο θαη θνξεζκνύ
Όρη απζαίξεηεο πνζόηεηεο θαγεηνύ
ΠΟΣΔ ηάηζκα κε ην δόξη, όρη κπνύθσκα
ΌΥΗ λα αδεηάδεη όιν ην πηάην

27. Τπεξεθηηκεκέλεο κεξίδεο ηξνθήο
Γηα παηδηά 2 εηώλ:
Μεξίδα ιαραληθώλ: 1-2 θνπηαιηέο ζνύπαο
Μεξίδα θξνύηνπ: έλα θνκκάηη 100γξ
Μεξίδα θξέαηνο ή ςαξηνύ: 1-2 θνπηαιηέο ζνύπαο
Shaw, 2001

28. Αλάπηπμε δεμηνηήησλ ζηε δηαηξνθή
΢ην αηζζεηήξην ηεο γεύζεο
Ωο πξνο ηελ πθή θαη ζύζηαζε ηνπ θαγεηνύ
Ωο πξνο ηνλ έιεγρν πείλαο – θνξεζκνύ
Αλάπηπμε ιεπηήο θηλεηηθόηεηαο θαη ζπλεξγαζίαο
ρεξηνύ – καηηνύ
Κνηλσληθέο δεμηόηεηεο: κίκεζεο, ζπκκεηνρήο,
πξσηνβνπιίαο

29. ΢ηεξεέο ηξνθέο κε θαηάιιεινπο
ηξόπνπο ιήςεο: Βαζηθέο αξρέο
Δεν ςπάπσει κάποιο γενικεςμένο καλούπι πος να
σωπάει όλα ηα παιδιά, μόνο άπειπα
καλούπια, ένα για ηο καθένα
Η ποςηίνα είναι ηόζο ζημανηική όζο και οι
εξαιπέζειρ ηηρ
Η «εςκολία» ηος ζήμεπα γίνεηαι ζςσνά δςζκολία
ηος αύπιο

30. Υηίδνληαο ζσζηέο δηαηξνθηθέο
ζπλήζεηεο
Ζ κάζεζε ζέιεη ρξόλν
Δλζαξξύλνπκε από λσξίο ηελ σξίκαλζε ησλ
δεμηνηήησλ ηνπ ζην θαγεηό:
– Σν αθήλνπκε λα πηάζεη ην θαγεηό κε ηα ρεξάθηα ηνπ
(finger food)
– Σνπ δίλνπκε θνπηάιη ζην ρεξάθη
– Αλαζηάησζε, αθαηαζηαζία: απαξαίηεην
πξνζηάδην, αλαγθαίν «θαθό» θαηά ηε
δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο
Γηαηξνθηθέο πξνηηκήζεηο πην δύζθνιν λα αιιάμνπλ
> 2εηώλ

31. Πσο πξνάγνπκε ηελ δηαηξνθηθή
σξίκαλζε ηνπ παηδηνύ
Οη γνλείο λα ηνπ ζπκπεξηθέξνληαη θάζε θνξά σο
ιίγν πην ώξηκν γηα ηελ ειηθία ηνπ
«Μεγαιώλεη» εάλ θξαηάκε κεγάιν θαινύπη,
«κηθξαίλεη» όζν θξαηάκε κηθξό, «κσξνπδίζηηθν»
θαινύπη γηα απηό
ΌΥΗ μεγειάζκαηα, απεηιέο, δσξνδνθίεο, ηηκσξίεο
Οξηνζέηεζε ηνπ γεληθνύ πιαηζίνπ ζην θαγεηό
Μηθξέο, αλώδπλεο, έσο 2 επηινγέο γηα ην παηδί

32. Έγθαηξε έθζεζε ζε ζρεκαηηζκέλε
ηξνθή
9360 βξέθε ζην Bristol:
– 10.7% έιαβαλ θνκκαηάθηα < 6 κήλεο
– 71.7% έιαβαλ θνκκαηάθηα 6 – 9 κελώλ
– 17.6% έιαβαλ θνκκαηάθηα > 10 κήλεο
Βξέθε πνπ έιαβαλ θνκκαηάθηα θαζπζηεξεκέλα:
– Ληγόηεξν πηζαλό λα ηξώλε από ην νηθνγελεηαθό ηξαπέδη ζηνπο 15
κήλεο
– Πην «δύζθνια» ζην θαγεηό ζε ειηθία 15 κελώλ θαη 7 εηώλ
– Πην απόιπηεο πξνηηκήζεηο θαη απνζηξνθέο ζην θαγεηό ζε ειηθία
15 κελώλ
– Ληγόηεξα θξνύηα/ ιαραληθά ζε ειηθία 7 εηώλ
Northstone K et al. The effect of age of introduction to lumpy solids on foods eaten
and reported feeding difficulties at 6 and 15months. J Hum Nutr Diet 2001;14:43-54

33. Οηθνγελεηαθό ηξαπέδη: επθαηξία γηα
γισζζηθή αλάπηπμε θαη
θνηλσληθνπνίεζε
Οη γνλείο λα ηξώλε καδί κε ηα παηδηά
ΌΣΑΝ ΣΡΩΜΔ ΜΗΛΑΜΔ!
Γηα ηα πάληα ΔΚΣΟ΢ από:
– Αλ έθαγε ην παηδί
– Πόζν έθαγε ην παηδί
ΠΡΩΗΝΟ!

34. Γεμηόηεηεο γνληώλ ζηε δηαηξνθή ησλ
παηδηώλ ηνπο
ΌΥΗ ζην θαγεηό κέζα από απόζπαζε
πξνζνρήο
Τπνκνλή ζηηο θπζηνινγηθέο δηαθπκάλζεηο
Οξηνζέηεζε ζην πόηε, πνπ, ηη ηξώεη ην παηδί
Διεπζεξία θαη ήπηα ελζάξξπλζε ζην πόζν θαη
πσο ηξώεη
Δλζάξξπλζε γηα ζπκκεηνρή ηνπ παηδηνύ ζηελ
δηαδηθαζία/ πξνεηνηκαζία ηνπ ηξαπεδηνύ

35. Δπηβξάβεπζε
ΠΟΣΔ κε ηξόθηκν
΢ην ηξαπέδη επηβξαβεύνπκε ηελ πξνζπάζεηα, όρη
ην απνηέιεζκα
Υξεηάδεηαη κέηξν, όξην θαη ζηα κπξάβν
Γε ρξεηάδεηαη λα επηβξαβεύνπκε ην κηθξό ζην
ηξαπέδη πεξηζζόηεξν από νπνηαδήπνηε άιιε
ώξα

36. Φαγεηό θαη ζπλαηζζεκαηηθή εκπινθή
ΓΔΝ ρξεζηκνπνηνύκε πνηέ ην θαγεηό σο επηβξάβεπζε ή
αληακνηβή!
ΓΔΝ εκπιέθνπκε ην αίζζεκα πείλαο ηνπ παηδηνύ κε ηηο
ζπλαηζζεκαηηθέο ηνπ επηζπκίεο/ αλάγθεο
ΓΔΝ εκπιέθνπκε ην θαγεηό ζε παηρλίδηα αληαγσληζκνύ
κεηαμύ αδεξθώλ (πνηνο ζα θάεη πξώηνο, πνηνο έθαγε
πεξηζζόηεξν θιπ)
Να κάζεη λα ηξώεη όηαλ πεηλάεη
– Όρη όηαλ βαξηέηαη
– Όρη όηαλ ζέιεη λα ηξαβήμεη ηελ πξνζνρή ζαο
– Όρη όηαλ ζέιεη λα απνζπάζεη ηελ επηβξάβεπζή ζαο (ηη θαιό
παηδί!)

37. Πξνζρνιηθή δηαηξνθή
Μεηξηθόο ζειαζκόο θαη δηαηξνθηθή αλάπηπμε
Ζ πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
Ζ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Ζ δπζάξεζηε πξαγκαηηθόηεηα ζηε βξεθηθή θαη
παηδηθή δηαηξνθή
Ο ξόινο ηεο/ ηνπ παηδηάηξνπ

38. Νεπηαθή δηαηξνθή: ε δπζάξεζηε
πξαγκαηηθόηεηα
¾ λήπηα θαηαλαιώλνπλ εκεξεζίσο 4πιάζηα πνζόηεηα
πξσηεηλώλ από ηελ ζπληζηώκελε
Βαδαίνπ Α, 2011
Δγθαηάιεηςε ηεο κεζνγεηαθήο δηαηξνθήο (4%
ζπκκόξθσζε)
Farajian P, 2011
> 60% ησλ βξεθηθώλ θαη λεπηαθώλ ηξνθίκσλ κε
ππεξβνιηθά πνιύ αιάηη ή απιά ζάθραξα
Elliot, 2011
40% ησλ παηδηώλ ζρνιηθήο ειηθίαο ζηελ Κξήηε
ππέξβαξα ή παρύζαξθα
Καθάηνο Α, 2010

39. Πνζνζηά κεηξηθνύ ζειαζκνύ ζηελ
Διιάδα
National Survey, Greece, 2009

40. Καζπζηέξεζε ζηελ δηαηξνθηθή
αλάπηπμε
Μπηκπεξό γηα παηδηά 4 ή 5 εηώλ
Καηαλάισζε 1 ιίηξνπ γάιαθηνο ζε παηδηά 2 ή 3
εηώλ
Παηδηά πνπ δελ έρνπλ κάζεη λα καζνύλ ζηελ
ειηθία ησλ 2 ή 3 εηώλ
Νενθνβία θαη πεξηνξηζκέλε πνηθηιία ηξνθίκσλ
Μεησκέλεο δεμηόηεηεο ζην θαγεηό

41. Σν ηέξαο κε ηα δύν πξόζσπα
Δμσγελήο
δηαηζαξαρή
ζηελ
απηνξξύζκηζε
πείλαο -
Ενεργητική ή θνξεζκνύ Παθητική ή «θετική»
«αρνητική» αντίδραςη παιδιού
αντίδραςη
παιδιού
ΑΝΟΡΔΞΗΑ
ΑΠΟ΢ΣΡΟΦΖ ΠΑΥΤ΢ΑΡΚΗΑ
ΦΑΓΖΣΟΤ

42. Κίλδπλνη παξαηεηακέλεο ρξήζεο
κπηκπεξό
Σεξεδόλα
Δθίππεπζε νδνληνζηνηρηώλ
΢πλάζξνηζε νδόλησλ
Μαθξόζηελε γλάζνο πξνο ηα πίζσ
Τςειή, καθξόζηελε ππεξώα
Γιώζζα πξνέρνπζα, αλαπλνή από ην ζηόκα
Τπεξηξνθία αδελνεηδώλ εθβιαζηήζεσλ
Απνθξαθηηθή άπλνηα ζηνλ ύπλν
Γηαηαξαρέο ιόγνπ

43. Μπηκπεξό θαη παρπζαξθία
Υξήζε Με ρξήζε
6750 παηδηά ζηηο ΖΠΑ κπηκπεξό κπηκπεξό
ζηνπο 24
γελλεκέλα ην 2001 κήλεο
Σν κπηκπεξό είλαη δσήο
αλεμάξηεηνο παξάγνληαο
Παρπζαξθία 22.9% 16.1%
θηλδύλνπ γηα παηδηθή ζε ειηθία 5.5
παρπζαξθία (ΟR 1.33) εηώλ
Gooze RA et al. Prolonged Bottle Use and Obesity at 5.5 Years of
Age in US Children. J Pediatr. 2011 Apr 27. [Epub ahead of print]

44. Υξεηάδεηαη ην βξέθνο πνπ ζειάδεη
κπηκπεξό;
΢πλέρεηα κε ΢πλέρεηα κε
202 βξέθε κπηκπεξό πνηεξάθη
πνπ ζήιαζαλ Αλνηρηό ζηόκα 17% πεξηζζόηεξν
απνθιεηζηηθά
γηα 6 κήλεο
Γιώζζα ζε 26% ιηγόηεξν
Υσξίζηεθαλ θπζηνινγηθή ζέζε
ζε 2 νκάδεο
Απνθιεηζηηθή 63% 31%
Δθηίκεζε ζε αλαπλνή από
ειηθία 4 εηώλ ζηόκα
Τπεξώα Γηπιάζηνο
παξακνξθσκέλε αξηζκόο
Carrascoza KC et al. Consequences of bottle-feeding to the oral facial
development of initially breastfed children.J Pediatr (Rio J). 2006;82(5):395-7.

45. Πξνζρνιηθή δηαηξνθή
Μεηξηθόο ζειαζκόο θαη δηαηξνθηθή αλάπηπμε
Ζ πξνζζήθε ζηεξεώλ ηξνθώλ
Ζ δηαηξνθηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ
Ζ δπζάξεζηε πξαγκαηηθόηεηα ζηε βξεθηθή θαη
παηδηθή δηαηξνθή
Ο ξόινο ηεο/ηνπ παηδηάηξνπ

46. Ζ επζύλε ηνπ παηδηάηξνπ
Δλζάξξπλζε απνθιεηζηηθνύ ζειαζκνύ γηα έμη
κήλεο, ζπλερηδόκελνπ ζειαζκνύ γηα ηνπιάρηζηνλ
έλα κε δύν ρξόληα
Πξνζηαζία, πξνώζεζε θαη ππνζηήξημε ηνπ
κεηξηθνύ ζειαζκνύ
Πξνζνρή ζην βξέθνο πνπ αδεηάδεη ην κπηκπεξό!
Li R, 2008

47. Ο ξόινο ηνπ παηδηάηξνπ/ ζπλέρεηα
Απνζάξξπλζε ηεο παξαηεηακέλεο ρξήζεο ηερλεηήο
ζειήο
΢ηαδηαθή απεμάξηεζε από ην κπηκπεξό
Δλζάξξπλζε επηινγώλ ιήςεο πγξώλ (θνπηαιάθη, θιεηζηό
πνηήξη, αλνηρηό πνηήξη, θαιακάθη)
Πνηέ δαραξώδε πγξά ζε κπηκπεξό
Ρεαιηζηηθέο πνζόηεηεο γάιαθηνο/ γαιαθηνθνκηθώλ ζε
ηζνξξνπία κε ηηο άιιεο θαηεγνξίεο ηξνθίκσλ
Δθπαίδεπζε ησλ γνληώλ ζηελ αζθαιή, έγθαηξε
πξνζζήθε ηξνθώλ κε ζύζηαζε
Έιεγρνο δηαηξνθηθήο αλάπηπμεο!!!

48. EΠΔΗΓΟΝ!
Γεκηνπξγία Δζληθήο πνιηηηθήο γηα Παηδηθή
Γηαηξνθή/ Μεηξηθό ζειαζκό/ Πιάλν δξάζεο
Αλάπηπμε ιεπηνκεξώλ θαηεπζπληήξησλ
γξακκώλ γηα ηε βξεθηθή θαη λεπηαθή δηαηξνθή
Δπηθνηλσλία ηνπο ζε όινπο ηνπο παηδηάηξνπο ηεο
ρώξαο/ ζπκκόξθσζε
Σαθηηθόο έιεγρνο δηαηξνθηθήο αλάπηπμεο ζηα
ηαηξεία θαη παξέκβαζε όηαλ ρξεηάδεηαη
Τηνζέηεζε πξνηύπσλ αλάπηπμεο ΠΟΤ