1. Διεθνής Κώδικας Εμπορίας
Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος
Στέλιος Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC
Παιδίατρος – Συγγραφέας - Σύμβουλος Γαλουχίας
Πρόεδρος IBFAN Ελλάδας
www.pediatros-thes.gr www.ibfan.gr
Μάρτιος 2013

2. Conflicts of interest; None declared
Δηλώνω υπεύθυνα ότι δεν έχω λάβει για την
ομιλία αυτή και για την παρουσία μου σε αυτήν
την επιστημονική εκδήλωση καμία χρηματική,
υλική ή άλλου είδους υποστήριξη από εταιρία
υποκατάστατων μητρικού γάλακτος ή άλλη
εταιρία

3.  Ψηφίστηκε το 1981
 Από αντιπροσωπείες
Υπουργείων Υγείας από όλο
τον κόσμο
 Κατόπιν συμφωνίας με μη
κυβερνητικές οργανώσεις και
εταιρίες ΕΓΑΒ
 Τακτικές αναθεωρήσεις/
προσθήκες (World Health
Assebly, WHA)

4. Σκοπός του Κώδικα
 Να προστατέψει την θηλάζουσα μητέρα από επιθετική,
ανεξέλεγκτη προώθηση/ marketing των Υποκατάστατων
μητρικού γάλακτος
 Να προστατέψει τα βρέφη από μη αναγκαία και
ακατάλληλη χρήση Υποκατάστατων

5. Γιατί χρειαζόμαστε διεθνή έλεγχο των
ΕΓΑΒ;
 Τα χαμηλά ποσοστά θηλασμού ευθύνονται για > 1.4
εκατομμύρια θανάτους παιδιών < 5 ετών τον χρόνο
Lancet 2008 Nutrition Series
 Τα χαμηλά ποσοστά θηλασμού ευθύνονται για > 911
θανάτους βρεφών στις ΗΠΑ
Bartick M et al. The Burden of Suboptimal Breastfeeding in the United
States: A Pediatric Cost Analysis. Pediatrics 2010 epub ahead of print.
 Ο θηλασμός αποτελεί την πιο αποτελεσματική
προληπτική παρέμβαση δημόσιας υγείας για να μειωθεί
η βρεφική νοσηρότητα και θνησιμότητα
 Κι όμως, στην χώρα μας το ποσοστό αποκλειστικού
θηλασμού στους 6 μήνες είναι 0.4%!

6. Ποιος εχθρεύεται τον μητρικό θηλασμό;
 Κέρδη της βιομηχανίας ΕΓΑΒ
 Μεγάλωμα της πίτας
 Της μεγάλης (ενάντια στον θηλασμό)
 Της μικρής (ενάντια στα άλλα γάλατα ΕΓΑΒ)
 Πρόβλεψη των εταιριών: αύξηση των παγκόσμιων
κερδών από τις πωλήσεις βρεφικών τροφών μεταξύ
2008 και 2013:
 Από 31.2 δις δολάρια τον χρόνο σε 42.7 δις δολάρια
το χρόνο
 Αύξηση κερδών 37% (κατά 11.5 δις δολάρια)!

7. Υποκατάστατα μητρικού γάλακτος
 Επεξεργασμένο γάλα αγελάδας 1ης βρεφικής ηλικίας
(ΕΓΑΒ)
 «Ειδικά» γάλατα 1ης βρεφικής ηλικίας
 Γάλατα 2ης ηλικίας!!
 Οποιοδήποτε άλλο υγρό για βρέφη < 6μηνών (τσάι,
ζαχαρόνερο κλπ)
 Πιπίλες
 Μπιμπερό (ΌΛΑ!)
 Στερεές τροφές πριν τους έξι μήνες της ζωής

8. Καμία διαφήμιση άμεσα προς το ευρύ
κοινό
 Διαφημίσεις στην τηλεόραση 2ης και 3ης βρεφικής ηλικίας;;
 «Συστήματα» διατροφής;; (επένδυση στο brand name,
τακτική μάρκετινγκ – διαφημίζεις το 2 για να διαφημίσεις
το 1)
 Ολοσέλιδες διαφημίσεις σε περιοδικά για γονείς;;

9. Όχι δωρεάν δείγματα σε μητέρες
 35% των μητέρων στην Ελλάδα λαμβάνουν δείγματα
από το μαιευτήριο σύμφωνα με πανεθνική μελέτη του
2009
 Κατά κόρον από τους παιδιάτρους στις επισκέψεις
ρουτίνας βρεφών
 Παράνομη πράξη ακόμα και για την ανεπαρκή ελληνική
νομοθεσία (!)
 «Το πρώτο δωρεάν». Τα επόμενα;;

10. Όχι άμεση ή έμμεση επαφή με τους
γονείς
 Επίδειξη προετοιμασίας γάλακτος ομαδικά σε όλες
μητέρες, και θηλάζουσες
 Πακέτα δώρων με το λογότυπο της εταιρίας
 Ενημερωτικά φυλλάδια για τον θηλασμό (!) από εταιρίες
 Έκθεση των γονιών στο λογότυπο της εταιρίας μέσα από
στυλό, συνταγολόγια, πόστερ κλπ
 Αποστολή στο σπίτι τους δωρεάν δειγμάτων ή
φυλλαδίων
 Συνδιαλλαγή με τους γονείς στο διαδίκτυο
(chatrooms, helplines, forums,
ιστοσελίδες, email)

11. Όχι δωρεάν προμήθειες σε μαιευτήρια
 Όχι μόνο δωρεάν, αλλά πληρώνουν και τα μαιευτήρια για
μια μαζική «καλή αρχή» στις πωλήσεις
 Προώθηση μέσα από επαγγελματίες υγείας
πρωτοβάθμιας περίθαλψης

12. Όχι δώρα και προσωπικά δείγματα σε
επαγγελματίες υγείας
 «Κανένα οικονομικό ή υλικό κίνητρο για την προώθηση
των προιόντων δεν πρέπει να προσφέρεται στους
επαγγελματίες υγείας».
 Σχέση «εμπιστοσύνης» και «ιατρική συνενοχή»
 Κουτιά για την οικογένεια του γιατρού
 Δωράκια για το ιατρείο
 Συμμετοχή σε συνέδρια
 Οικονομική υποστήριξη έρευνας και προσωπικής
ανέλιξης στο πανεπιστήμιο

13. Πληροφορίες προς επαγγελματίες
υγείας επιστημονικές και πραγματικές
 Επιστημονικοφανείς αιτιάσεις μη στηριζόμενες σε
τεκμηριωμένη ιατρική
 Στημένες μελέτες από εταιρίες που απορρίπτονται σε
ανασκοπήσεις ανεξάρτητων οργανισμών
 Ανάγκη για evidence based medicine (Cochrane, NICE,
AAP reviews)

14. Όχι λέξεις ή εικόνες που ιδανικοποιούν
την τεχνητή διατροφή
Στα κουτιά ΕΓΑΒ εμφανίζονται:
 Πουλάκια που ταίζουν τρυφερά στο στόμα τα μικρά
τους.
 Χαμογελαστοί ήλιοι και καρδούλες.
 Χαδιάρικα αρκουδάκια, ναζιάρικα ποντικάκια,
καμυλοπαρδάλεις, παπάκια που κάνουν τούμπες.
 Τεράστια, «ζουμερά» μπιμπερό.
 Βρεφικά παιχνιδάκια.
 Χαρούμενα, εύρωστα παιδάκια και μαμάδες
Απαγορεύονται ΟΛΕΣ οι αιτιάσεις υγείας
(WHA 2011)

15. Πληροφόρηση για το κόστος και τους
κινδύνους της τεχνητής διατροφής
 “Breast is best”: πολύ ανώδυνο
 «Κίνδυνοι από ξένο γάλα»: αυτό πονάει
100% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξείες λοιμώξεις των ώτων (ωτίτιδα)
 · 47% μεγαλύτερο κίνδυνο για έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα)
 · 178% μεγαλύτερο κίνδυνο για διάρροιες και εμετούς (γαστρεντερική λοίμωξη)
 · 257% μεγαλύτερο κίνδυνο για νοσηλεία στο νοσοκομείο για παθήσεις αναπνευστικού
κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής
 · 35% μεγαλύτερο κίνδυνο για άσθμα χωρίς οικογενειακό ιστορικό
 · 32% μεγαλύτερο κίνδυνο για παιδική παχυσαρκία
 · 64% μεγαλύτερο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
 · 23% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία
 · 18% μεγαλύτερο κίνδυνο για οξεία μυελογενή λευχαιμία
 · 56% μεγαλύτερο κίνδυνο για σύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου
 · 138% μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη νεκρωτικής εντεροκολίτιδας σε πρόωρα
 · 4% μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο μαστού για την μητέρα, σε σύγκριση με μητέρες που
θήλασαν για ένα χρόνο
 .· 27% μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο ωοθηκών στην μητέρα, σε σύγκριση με μητέρες
που θήλασαν για ένα χρόνο.
US Surgeon General, 2011

16. WHA 58.32 (2005)
 Τα κράτη – μέλη να ενημερώνουν ότι το βρεφικό γάλα σε
σκόνη μπορεί να περιέχει παθογόνους
μικροοργανισμούς και πρέπει να προετοιμάζονται και να
χρησιμοποιούνται κατάλληλα
 Μη αποστειρωμένα προιόντα
 Enterobacter sakazakii σε
15-20% των δειγμάτων
 Σαλμονέλλα, σπόροι κλωστηριδίων
 Να υπάρχει εμφανής προειδοποίηση στην συσκευασία
 Οδηγίες για προσθήκη σκόνης σε νερό > 70 βαθμών
Κελσίου

17. Όχι εκπτώσεις ή τεχνικές πώλησης
 Νέα απόφαση για γάλατα 1ης βρεφικής ηλικίας να
βρεθούν στα ράφια των σούπερ μάρκετ ώστε «να
πέσουν οι τιμές»!!
 Η επιτροπή ανταγωνισμού (;!) αποφάσισε ότι “δεν
υποσκάπτεται ο θηλασμός” (!)
 Εκπτώσεις, προσφορές (2+1!), εκπτωτικά κουπόνια,
διαρκής έκθεση κοινού – εγκύων - μητέρων

18. Νέες τεχνικές προώθησης
 Στοχοποίηση συγκεκριμένων ομάδων μητέρων
 Τεχνητή ιατρικοποίηση φυσιολογικών βρεφών
 Κατακερματισμός της αγοράς («ειδικά» γάλατα)

19. Ισχύς Διεθνούς Κώδικα
 Παγκόσμια σύσταση
 Μη υποχρεωτικός για τις χώρες, αλλά ενθαρρύνονται να
προσαρμόσουν την εθνική τους νομοθεσία
 Στην Ελλάδα δεν έχει περάσει αυτούσιος ως νόμος του
κράτους

20. Επιτηδευμένα αδύναμη EU Directive
 “Βρεφικές τροφές” αντί για υποκατάστατα
μητρικού γάλακτος
 Κανένας περιορισμός μετά την “πρώτη βρεφική
ηλικία”
 Βρεφικές τροφές από 4 μηνών
 Οι εικόνες που ωραιοποιούν το ξένο γάλα
περιορίζονται σε «εικόνες με βρέφη»
 Καμία πρόβλεψη αναγραφής κινδύνων ξένου
γάλακτος

21. Έλεγχος τήρησης του Κώδικα
 Εταιρίες πολυεθνικές με μεγάλα τμήματα μάρκετινγκ και
νομικά που βρίσκουν συνεχώς τρόπους να
παρακάμπτουν τον Κώδικα
 Οι εταιρίες δρουν ασύδοτες σε χώρες χωρίς αντίπαλο
δέος, υποχωρούν σε χώρες με ισχυρή νομοθεσία /
ΙBFAN
 Κανένας μηχανισμός ελέγχου στην Ελλάδα:
 Κυβερνητικός
 Μη κυβερνητικός

22. Παράδειγμα 1o ελληνικής ασυδοσίας στη
βρεφική διατροφή
 Τακτική τηλεοπτική διαφήμιση εταιρίας ΕΓΑΒ σε ώρες
αιχμής
 Γάλα 2ης βρεφικής, «το καλύτερο για το παιδί σας» μετά
τους έξι μήνες
 Χαρούμενες μαμάδες, εύρωστα μωράκια
 Καταγγελία στην Επιτροπή Ελέγχου Διαφημίσεων
 Εντελώς ανίδεη – καμία απάντηση
 Προώθηση του θέματος στα ελληνικά δικαστήρια από
ανταγωνίστρια εταιρία (!!)
 Ίδια διαφήμιση στη Βρετανία αποσύρθηκε σε λίγες
εβδομάδες από Επιτροπή Δημόσιας Υγείας DoH

23. Παράδειγμα 2ο ελληνικής ασυδοσίας στη
βρεφική διατροφή
 Απόφαση «απελευθέρωσης» (sic) της αγοράς
βρεφικών τροφίμων
 Αιτιολόγηση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού
(!!):
«Δεν κρίνεται ότι υπάρχει κίνδυνος υπονόμευσης
της δημόσιας υγείας ή του θηλασμού»
 Καμία γνωμοδότηση από Σχολή Δημόσιας
Υγείας, Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, Παιδιατρική
Εταιρία, Επιτροπή Θηλασμού, Πανεπιστήμια!

24. Προστασία του μητρικού θηλασμού
Χρειαζόμαστε επειγόντως:
 Ισχυρή νομοθεσία με βάση
τον Κώδικα
 Ισχυρούς μηχανισμούς
ελέγχου για παραβιάσεις και
προστασία θηλασμού,
κρατικούς και μη
κυβερνητικούς
 Επείγουσα εναρμόνιση με την
διεθνή νομοθεσία και τα
διεθνή δεδομένα

25. Ποια η δική μας ευθύνη ως
επαγγελματίες υγείας;
 «Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να ενθαρρύνουν και να
προστατεύουν τον θηλασμό. Όσοι έρχονται σε επαφή με
μητέρες και βρέφη πρέπει να είναι γνώστες των ευθυνών
τους κάτω από τον Κώδικα»
 Να συμμετέχουμε σε προσπάθειες ελέγχου τήρησης του
Κώδικα
 Να αναφέρουμε παραβιάσεις όποτε πέφτουν στην
αντίληψή μας
 Να προσπαθούμε για θετικές αλλαγές στους
εργασιακούς μας χώρους

26. «Ο μητρικός θηλασμός είναι κομμάτι του
δικαιώματος κάθε παιδιού για το
υψηλότερο δυνατό στάνταρ υγείας.»
Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Άρθρο 24

27. Διαδικτυακό ερωτηματολόγιο θηλασμού,
Μάρτιος 2011
 Συμπληρώθηκε για 2290 παιδιά από όλη την Ελλάδα
 190 μαιευτήρια
 Γέννηση: 2000 - 2011
 Διάρκεια: Ένας μήνας
 Συμμετείχαν:
 Σύμβουλοι Γαλουχίας - μέλη του Συλλόγου
Πιστοποιημένων Συμβούλων Γαλουχίας «Γαλαξίας», με
επικεφαλής τη Μιλένα Ρούζκοβα
 Ομάδα επαγγελματιών υγείας Θεσσαλονίκης
 www.mitrikosthilasmos.com
 IBFAN, Γενεύη

28. Παραβιάσεις Διεθνούς Κώδικα Εμπορίας
Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος στο μαιευτήριο
81% έλαβαν ξένο γάλα χωρίς γραπτή ιατρική
οδηγία και χωρίς να ζητηθεί συγκατάθεση από
τους γονείς
11% έλαβαν οδηγίες παρασκευής ξένου
γάλακτος σε ομαδική συνεδρία
58% έλαβαν δωρεάν δείγμα ξένου γάλακτος ή
μπιμπερό
56% έλαβαν γραπτή συνταγή για συγκεκριμένο
ξένο γάλα

29. Άλλες παραβιάσεις του Κώδικα
41% εκτέθηκαν σε διαφημιστικό υλικό για ξένο
γάλα κατά την επίσκεψη σε παιδίατρο
22% έλαβαν δωρεάν δείγμα ξένου γάλακτος από
παιδίατρο
61% έλαβαν υλικό ταχυδρομικά από εταιρίες
ΕΓΑΒ
55% έλαβαν εκπτωτικά κουπόνια
25% έλαβαν email από εταιρίες ΕΓΑΒ

30. Συστάσεις 2012 CRC WHO για Ελλάδα
 The Committee expressed its concern with “the low rate
of exclusive breastfeeding for the first six-months, and
the practice of distribution of free samples of formula and
breast-milk substitutes in hospitals. The Committee is
further concerned at the low number of hospitals being
certified as baby-friendly.” (§53)
 Therefore it recommended that Greece “a) Strengthen its
awareness-raising efforts on the importance of
exclusive breastfeeding of children up to the age of 6
months; b) Ensure that the main maternity hospitals
meet the required standards and are certified as baby-
friendly; and c) Strengthen the monitoring of existing
marketing regulations relating to breastmilk
substitutes and ensure that such regulations are
monitored on a regular basis and action is taken against
those who violate these regulations.” (§54)

31. IBFAN Ελλάδας
Το Δίκτυο υιοθετεί πλήρως τις Επτά Αρχές του IBFAN,
οι οποίες είναι:
 Το δικαίωμα των βρεφών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας.
 Το δικαίωμα των οικογενειών σε επαρκή τροφή.
 Το δικαίωμα των γυναικών να θηλάζουν και να κάνουν
ενημερωμένες επιλογές που ακολουθούν επιστημονικά κριτήρια
σχετικά με τη διατροφή του μωρού τους.
 Το δικαίωμα των γυναικών για πλήρη υποστήριξη, ώστε να
θηλάσουν επιτυχώς και να ακολουθήσουν σωστές πρακτικές στη
βρεφική διατροφή.
 Το ανθρώπινο δικαίωμα για υπηρεσίες υγείας που
ανταποκρίνονται στις βασικές τους ανάγκες.
 Το δικαίωμα των επαγγελματιών υγείας και των καταναλωτών σε
συστήματα υγείας που είναι ελεύθερα από εμπορικές πιέσεις.
 Το δικαίωμα των ανθρώπων να οργανώνονται σε διεθνή
σύμπραξη ώστε να διασφαλίζουν αλλαγές που προστατεύουν την
υγεία τους.

32.  Αναζητήστε
και κοινοποιήστε την Έκθεση
Παραβιάσεων του Διεθνούς Κώδικα 2013 του
IBFAN Ελλάδας (προσεχώς)
 Συμβάλλετε στην καταγραφή της μη προστασίας
του μητρικού θηλασμού

33. H κουλτούρα του μπιμπερό
Θηλασμός
ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ ΓΙΑ ΒΡΕΦΗ

34. .. Και η αντιστροφή της ροής του ποταμού
Ξένο γάλα για βρέφη
ΘΗΛΑΣΜΟΣ

35. www.ibfan.gr