Πόλεις στο διαδίκτυο: η ψηφιακή αναπαράσταση των πόλεων και η "βιομηχανία' της ανθρώπινης εμπειρίας Άρθρο: Παρασκευή Ταράνη στο Συνέδριο: «Η αναπαράσταση ως όχημα αρχιτεκτονικής σκέψης», Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2005

1. Ð üëåéò óôï äéáäßêôõï:
ç øçöéáêÞ áíáðáñÜóôáóç ôùí ðüëåùí
êáé âéïìç÷áíßá ôçò áíèñþðéíçò åìðåéñßáò
ÐáñáóêåõÞ ÔáñÜíç, áñ÷éôÝêôùí Á.Ð.È., tarani@auth.gr
Ðåñßëçøç
Ï üñïò øçöéáêÝò ðüëåéò áöïñÜ óå äéêôõáêïýò ôüðïõò ðïõ
åíóùìáôþíïõí ðëçñïöïñßåò, áíáðáñáóôÜóåéò, on-line õðçñåóßåò êáé
åöáñìïãÝò çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ, ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç ìïñöÞ êáé
ôéò ëåéôïõñãßåò ôùí áíôßóôïé÷ùí öõóéêþí ðüëåùí. Ïé øçöéáêïß ôüðïé
ôùí ðüëåùí åßíáé ó÷çìáôéóìïß ðïëõóýíèåôïé óôçí ïëüôçôÜ ôïõò, åßíáé
äõíáìéêÜ åõìåôÜâëçôá êáé ðïëõäéÜóôáôá êáôáóêåõÜóìáôá. Ôï õëéêü
ôïõò êáé ç ìÜæá ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ ìéá øçöéáêÞ ðëáôöüñìá
ðáñÝ÷åé, ìåôáôñÝðåôáé óå áñ÷éôåêôïíéêÞ.
Ïé áðáéôÞóåéò ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ìéáò øçöéáêÞò ðüëçò åßíáé ðëÝïí
ôüóï õøçëÝò üóï êáé áõôÝò ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôïõ öõóéêïý ÷þñïõ
êáèþò, óå óõíäõáóìü ìå ôçí ðñïâïëÞ ôçò ðëçñïöïñßáò, ïöåßëåé íá
äçìéïõñãåß ôéò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí êáôáíüçóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ êáé
ôçí åýêïëç "ìåôáêßíçóç" ôïõ ÷ñÞóôç áíÜìåóá óôá äéÜöïñá åðßðåäÜ
ôçò. Ï ðéï áðïôåëåóìáôéêüò ôñüðïò ãéá ôçí ðñïóÝëêõóç ôïõ
äéáäõêôéáêïý "flaneur" åßíáé ç éêáíüôçôá åíüò øçöéáêïý ÷þñïõ íá
óõãêñïôåß óõìâïëéóìïýò êáé íÝá íïÞìáôá - ðÝñá áðü ôçí áðëÞ
ðëçñïöüñçóç. Ç áíÜãíùóç åßíáé ìéá äñáóôçñéüôçôá "äçìéïõñãßáò
÷þñïõ". ÌÝóù ôçò äéáäéêáóßáò ôçò áíÜãíùóçò åíþíïíôáé ïé
äéáöïñåôéêÝò êáé äéçñçìÝíåò óêçíÝò óå Ýíáí óõíå÷Þ ÷þñï, ï ïðïßïò
ìðïñåß íá õðÜñ÷åé ìüíï óôï ìõáëü ôïõ ÷ñÞóôç.
Ç øçöéáêÞ ðüëç ùò êáôåîï÷Þí ôïõñéóôéêü ðñïúüí, îåäéðëþíåé ôïí åáõôü
ôçò óôïí øçöéáêü ÷þñï êáé áíáðáñéóôÜôáé ìå óáöÞíåéá Þ ìå
åðéëåãìÝíç óáöÞíåéá, äçìéïõñãþíôáò óôïí ðåñéçãçôÞ ôïõ äéáäéêôýïõ
ìéá èåëêôéêÞ øçöéáêÞ åìðåéñßá ãíùñéìßáò, åßôå ðñïò Üìåóç ÷ñÞóç ôùí
øçöéáêþí ôçò õðçñåóéþí, åßôå ùò ðëçñïöïñßá ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá
ôçò öõóéêÞò åìðåéñßáò - åðßóêåøçò óôçí ðüëç. Ç øçöéáêÞ ðüëç
åêöñÜæåé, ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï, ôç íÝá ðñüêëçóç ðïõ äÝ÷åôáé ç
ôïõñéóôéêÞ ïéêïíïìßá: óå ìéá êáôÜóôáóç êïñåóìïý ôçò êáôáíÜëùóçò
êÜèå ðñïúüíôïò êáé õðçñåóßáò, ðñáãìáôïðïéåßôáé ç ôåëéêÞ ìåôÜâáóç
ðñïò ôïí ðëÞñùò áíáðôõãìÝíï ðïëéôéóôéêü ôïõñéóìü, üðïõ áíôéêåßìåíï
ðñïò ðþëçóç åßíáé ü÷é ìüíï ôï õëéêü ðñïúüí áëëÜ ç ßäéá ç "áíèñþðéíç
åìðåéñßá".
Ôï Üñèñï åðé÷åéñåß íá äéáôõðþóåé óêÝøåéò êáé ðáñáôçñÞóåéò ó÷åôéêÜ
ìå ôïí ôñüðï ðïõ ïé ðüëåéò áíáðáñéóôïýí ôïí öõóéêü ôïõò ÷þñï óôïí
øçöéáêü, íá äéåñåõíÞóåé ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý öõóéêïý êáé øçöéáêïý
ðáñÜãùãïõ, åñìçíåýïíôáò ôç äïìÞ êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí
øçöéáêþí ðüëåùí ìå ôïõò üñïõò ôçò ôïõñéóôéêÞò ïéêïíïìßáò ôïõ
èåÜìáôïò.
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 1

2. Ï é ðåñéóóüôåñåò ðëÝïí ðüëåéò óôïí êüóìï Ý÷ïõí äçìéïõñãÞóåé ôï
äéêôõáêü ôïõò ôüðï, ìå óôü÷ï ôçí ðñïâïëÞ ôïõò óôï Äéáäßêôõï. Ï üñïò
øçöéáêÝò ðüëåéò (digital cities) Ý÷åé åõñÝùò ÷ñçóéìïðïéçèåß óôç
âéâëéïãñáößá ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôéò ðüëåéò ôïõ äéáäéêôýïõ, áëëÜ äåí åßíáé
ï ìïíáäéêüò. Ìå ðñùôïðüñï ôïí Whilliam Gibson, äéÜöïñïé üñïé êáé
íåïëïãéóìïß Ý÷ïõí êáôÜ êáéñïýò äïèåß áðü ôïõò óõããñáöåßò, ôüóï óôçí
åðéóôçìïíéêÞ âéâëéïãñáößá üóï êáé óôç ëïãïôå÷íßá, ãéá íá ðåñéãñÜøïõí
ôç ó÷Ýóç ôçò ðüëçò Þ ôïõ ÷þñïõ ãåíéêüôåñá ìå ôçí øçöéáêÞ åðï÷Þ, ôá
äßêôõá êáé ôéò ôçëåðéêïéíùíßåò. Ðüëç ôçò ðëçñïöïñßáò (information city),
äéêôõùìÝíç ðüëç (wired city), ôåëÝðïëç (telicity / teletopia), ðüëç ôïõ
êõâåñíï÷þñïõ (cybercity), åéêïíéêÞ / äõíçôéêÞ ðüëç (virtual city).
ÅéóáãùãÞ - üñïò êáé ïñéóìüò ôçò øçöéáêÞò ðüëçò
Ïé ðáñáðÜíù ÷áñáêôçñéóìïß äåí áíáöÝñïíôáé áðïêëåéóôéêÜ óôï
äéáäßêôõï, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åðßóçò ãéá íá ðåñéãñÜøïõí ìéá öõóéêÞ
ðüëç ðïõ æåé óôç åðï÷Þ ôçò äéêôýùóçò êáé ôçò äéÜ÷õóçò ôçò
ðëçñïöïñßáò. ÅðéðëÝïí, êáèþò ç åëëçíéêÞ ó÷åôéêÞ âéâëéïãñáößá åßíáé
ðïëý ìéêñÞ, óôï Þäç ÷áïôéêü æÞôçìá ôùí êïéíÜ áðïäåêôþí üñùí êáé
ïñéóìþí, Ýñ÷åôáé íá ðñïóôåèåß êáé ç äõóêïëßá ôçò åëëçíéêÞò ôïõò
áðüäïóçò.
Ãéá ôïõò óêïðïýò áõôïý ôïõ Üñèñïõ õéïèåôåßôáé ï üñïò "øçöéáêÞ ðüëç"
(digital city), êáèþò åßíáé áõôüò, ðïõ ãéá ôïõò ðåñéóóüôåñïõò óõããñáöåßò,
áðïäßäåé áõôü ðïõ äéáðñáãìáôåýåôáé. Äßíåôáé ï áêüëïõèïò ïñéóìüò
åñãáóßáò (Couclelis 2002 êáé Êïìíçíüò 2004), ðéï ÷ñÞóéìïò ãéá áõôÜ ðïõ
áöÞíåé áðü Ýîù ðáñÜ ãéá áõôÜ ðïõ ðåñéëáìâÜíåé: ç øçöéáêÞ ðüëç åßíáé
ìéá ðåñéåêôéêÞ, âáóéóìÝíç óôï web, ïëéêÞ Þ ìåñéêÞ áíáðáñáãùãÞ ôùí
äéáöüñùí ðôõ÷þí êáé ëåéôïõñãéþí ôïõ öõóéêïý ÷þñïõ ìéáò
óõãêåêñéìÝíçò ðüëçò, áðåõèõíüìåíç óôï åõñýôåñï êïéíü êáé ôïõò ìç
åéäéêïýò. ÁöïñÜ äéêôõáêïýò ôüðïõò ðïõ åíóùìáôþíïõí èåìáôéêÝò
ðëçñïöïñßåò, áíáðáñáóôÜóåéò, on-line õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò
çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ, ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç ìïñöÞ êáé ôéò ëåéôïõñãßåò
ôùí áíôßóôïé÷ùí ðñáãìáôéêþí ðüëåùí êáé õðïóôçñßæïíôáé áðü êÜðïéïí
åðßóçìï öïñÝá ôçò ðüëçò (ôïðéêÞ áõôïäéïßêçóç, ôïõñéóôéêü ïñãáíéóìü
êëð).
Ï ïñéóìüò åðïìÝíùò, äåí ðåñéëáìâÜíåé öáíôáóôéêÝò, ìç õðáñêôÝò
øçöéáêÝò ðáñáãùãÝò ÷þñùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá áõôÝò ðïõ ãßíïíôáé
óôï ðëáßóéï êÜðïéïõ çëåêôñïíéêïý ðáé÷íéäéïý (Alphaville, Simcity) Þ ãéá ôéò
áíÜãêåò êÜðïéáò ôáéíßáò Þ åñåõíçôéêÞò åöáñìïãÞò. Ç øçöéáêÞ ðüëç
áõôïý ôïõ ïñéóìïý åßíáé áðïëýôùò âáóéóìÝíç óå Ýíá öõóéêü ôüðï, ìå
ó÷Ýóåéò, áëëçëåîáñôÞóåéò êáé äéáäñÜóåéò, ðïõ Ý÷åé åíäéáöÝñïí íá
áíáæçôÞóïõìå êáé íá åñìçíåýóïõìå. Ç øçöéáêÞ ðüëç åßíáé áíïéêôÞ ðüëç,
åßíáé äéêôõáêüò ôüðïò ðïõ áðåõèýíåôáé óôï åõñý êïéíü êáé óôïõò "ìç
åéäéêïýò", êáé ùò ôÝôïéá, ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò ãéá ôçí ðñïþèçóç ôçò
öõóéêÞò ðüëçò ùò ôïõñéóôéêü ðñïúüí. ÅðïìÝíùò, ï ðáñáðÜíù ïñéóìüò
áðïêëåßåé øçöéáêÝò åöáñìïãÝò Þ ãåùãñáöéêÜ óõóôÞìáôá ðëçñïöïñéþí
ðïõ áðåõèýíïíôáé óå åéäéêïýò ÷ñÞóôåò.
1Ï Whilliam Gibson ÷ñçóéìïðïßçóå ãéá ðñþôç öïñÜ ôïí üñï cyberspace, óôï ìõèéóôüñçìá
- óôáèìü ôçò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò (êáé ü÷é ìüíï) "Neuromancer", ãéá íá ðåñéãñÜøåé, ôï
1984, óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò Þôáí áêüìç óå åìâñõúêÞ êáôÜóôáóç êáé
ôï Äéáäßêôõï äåí õðÞñ÷å, "ìéá óõìâáôéêÞ ðáñáßóèçóç ôçí ïðïßá ìïéñÜæïíôáé êÜèå ìÝñá
äéóåêáôïììýñéá ÷åéñéóôÝò óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï… Ìéá ãñáöéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôùí
ðëçñïöïñéþí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü üëïõò ôïõ õðïëïãéóôÝò ôçò áíèñùðüôçôáò" (Ãêßìðóïí,
Ïõßëéáì 1998, Ï ÍåõñïìÜíôçò, ìåôÜöñáóç óôá åëëçíéêÜ Ä. ÓôáìáôéÜäçò, ÁèÞíá, Áßïëïò
óåë. 66). Óôçí ðáñáðÜíù åëëçíéêÞ Ýêäïóç ôïõ âéâëßïõ, ï üñïò cyberspace áðïäßäåôáé ùò
çëåêñïóýìðáí. Ùóôüóï óÞìåñá, êáé óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá Ý÷åé åðéêñáôÞóåé ï üñïò
êõâåñíï÷þñïò.
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 2

3. Åßíáé õðåñâïëéêÜ äýóêïëï íá êÜíïõìå ìéá áðïôßìçóç ôùí øçöéáêþí
ðüëåùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óÞìåñá óôï äéáäßêôõï, êáèþò ï áñéèìüò ôïõò
åßíáé ìåãÜëïò êáé áëëÜæåé ìÝñá ìå ôçí çìÝñá. Åßíáé êÜôé ðáñáðÜíù áðü
ðñïöáíÝò ôï ãåãïíüò, üôé ðÜñá ðïëëÝò øçöéáêÝò ðüëåéò èá
äçìéïõñãçèïýí êáé óôï ìÝëëïí, ùò "ðáñÜãùãá" ôçò êÜèå öõóéêÞò
ðüëçò ôïõ öõóéêïý êüóìïõ ìáò. ÐáñÜ ôïí ìåãÜëï áñéèìüò ôïõò, ç
ðïéêéëßá ôùí øçöéáêþí åöáñìïãþí åßíáé ìÝ÷ñé óÞìåñá ðåñéïñéóìÝíç
êáé ëßãï Ýùò ðïëý áêïëïõèåß ôéò ðáñáêÜôù ôñåéò êáôçãïñßåò:
" ØçöéáêÝò ðüëåéò - ðýëåò (portal cities), üðïõ ç êýñéá ëåéôïõñãßá
ôïõò åßíáé ç ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí ãéá ôç öõóéêÞ ðüëç êáé ôï
ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ õëéêïý ôïõò áðïôåëåßôáé áðü êåßìåíá,
õðåñêåßìåíá, ãñáöéêÜ êáé óõíäÝóìïõò.
" ØçöéáêÝò ðüëåéò - "êáèñÝöôåò" (mirror cities), äýï Þ ôñéþí
äéáóôÜóåùí ïé ïðïßåò áíáðáñéóôïýí Þ åéêïíïðïéïýí ôïí öõóéêü
÷þñï ìéáò ðüëçò ìÝóù öùôïãñáöéþí äýï äéáóôÜóåùí, ðáíï-
ñáìéêþí áðåéêïíßóåùí 360ï, video, êÜìåñåò ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ,
ç÷çôéêü õëéêü, äéáäñáóôéêïýò ÷Üñôåò êáé åöáñìïãÝò ãåùãñáöéêþí
äåäïìÝíùí.
" ØçöéáêÝò ðüëåéò - åñãáëåßá (tools cities), üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé
ðëçñïöïñéêÜ óõóôÞìáôá ãéá íá ìåôáöÝñïõí ìÝñïò ôùí
ëåéôïõñãéþí ôçò ðüëçò óôïí øçöéáêü ÷þñï, ðñïóöÝñïõí ìéá óåéñÜ
åñãáëåßá êáé õðçñåóßåò.
Ç "ãåùãñáößá" ôùí øçöéáêþí ðüëåùí
Áíáæçôþíôáò ôç ãåùãñáößá ôùí øçöéáêþí ãåéôïíéþí óôï äéáäßêôõï, èá
äéáðéóôþóïõìå üôé ï øçöéáêüò ÷Üñôçò Ý÷åé ìéêñÝò Ýùò êáèüëïõ
äéáöïñÝò áðü ôïí ÷Üñôç åäáöéêÞò óõãêÝíôñùóçò ôùí äñáóôçñéïôÞôùí
óôï öõóéêü ÷þñï. Óýìöùíá ìå ìéá óïâáñÞ áíáëõôéêÞ ðñïóðÜèåéá
÷áñôïãñÜöçóçò ðïõ âáóßæåôáé óôçí êáôáãñáöÞ ôùí ðñïìçèåõôþí
ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ äéáäéêôýïõ, ôç ÷áñôïãñÜöçóç ôïõ Mathew Æïïk2,
êáôÜ ôçí ïðïßá ÷áñôïãñáöÞèçêå ï óõíïëéêüò áñéèìüò .com, .org, .net,
êáé ïíïìÜôùí äéêôõáêþí ãåéôïíéþí ðïõ áíÞêïõí óôïí êùäéêü ÷þñáò
áíÜ ðüëç, ç ÷ùñéêÞ óõãêÝíôñùóç ôùí äéêôõáêþí ôüðùí óôçí Åõñþðç
ìáò äßíåé Ýíá ÷Üñôç üìïéï ìå ôï ÷Üñôç áóôéêÞò óõãêÝíôñùóçò óôçí
Åõñþðç (åéê 1).
Åéê.1. 1. Óõíïëéêüò áñéèìüò .com, .org,
.net êáé domain ðïõ áíÞêïõí óå Ýíá
êùäéêü ÷þñáò ÷áñôïãñáöçìÝíåò áíÜ
ðüëç, óôçí Åõñþðç
(ðçãÞ: www.zooknic.com / óôïé÷åßá 2 Ï Mathew Zook óõãêÝíôñùóå óôïé÷åßá, êáôÝôáîå êáé ÷áñôïãñÜöçóå ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ
Éáíïõáñßïõ 2000). äéáäéêôýïõ êáé ôéò åðé÷åéñçìáôéêÝò äéêôõáêÝò ãåéôïíéÝò ôùí ðüëåùí, óôç äéäáêôïñéêÞ ôïõ
äéáôñéâÞ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êáëéöüñíéá. ÁíáíåùìÝíá óôïé÷åßá êáé óõíå÷åßò Ýñåõíåò
2. Ç áóôéêïðïßçóç óôç ÅõñùðáúêÞ ó÷åôéêÜ ìå ôç ãåùãñáößá ôïõ äéáäéêôýïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôï äéêôõáêü ôïõ ôüðï
¸íùóç ôùí 15 (ðçãÞ EUROSTAT, 2000). www.zooknic.com
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 3

4. Ìéá äñáóôçñéüôçôá ðïõ äéáèÝôåé ôçí áðüëõôç áðåëåõèÝñùóç áðü ôï
öõóéêü ôüðï, åìöáíßæåôáé íá Ý÷åé õøçëüôåñï äåßêôç ãåùãñáöéêÞò
óõãêÝíôñùóçò áðü üôé ïé ðåñéóóüôåñïé âéïìç÷áíéêïß êëÜäïé óÞìåñá
(Castells 2005). Óõãêåíôñþíåôáé óå ÷þñåò ìå õøçëÜ åðßðåäá
äéêôýùóçò, åðé÷åéñçìáôéêÞò åîåéäßêåõóçò, êáé åéóñïÞò íÝùí
ôå÷íïëïãéþí, óõãêåíôñþíåôáé óå ìçôñïðïëéôéêÝò ðåñéï÷Ýò êáé êÜðïôå
óå óõãêåêñéìÝíá ìÝñç êáé ãåéôïíéÝò åíôüò áõôþí (Ýíá öáéíüìåíï
êõñßùò ôùí ìåãÜëùí ìçôñïðïëéôéêþí ðåñéï÷þí ôùí ÇÐÁ). Ç ãåùãñáößá
ôùí ðñïìçèåõôþí ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ äéáäéêôýïõ ÷áñáêôçñßæåôáé óáöþò
áðü ôï ãåãïíüò üôé ïé øçöéáêïß ôüðïé ôïõ êüóìïõ îåêéíïýí ðÜíôá áðü
ôïõò öõóéêïýò ôüðïõò êáé áêïëïõèïýí ôç ìçôñïðïëéôéêÞ óõãêÝíôñùóç
ôçò ïéêïíïìßáò ôçò ðëçñïöïñßáò.
Ç ÷áñôïãñÜöçóç óõãêåêñéìÝíá ôùí øçöéáêþí åöáñìïãþí ðüëåùí åßíáé
ðéï äýóêïëç êáèþò áðïõóéÜæïõí ôá ó÷åôéêÜ óôïé÷åßá. Ìéá ìéêñÞò
êëßìáêáò Ýñåõíá ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå ç ÅñåõíçôéêÞ ÌïíÜäá ÁóôéêÞò êáé
ÐåñéöåñåéáêÞò Êáéíïôïìßáò URENIO3, ôïõ Á.Ð.È., ó÷åôéêÜ ìå ôéò
øçöéáêÝò ðüëåéò ôïõ êüóìïõ, ìáò âïçèÜåé íá åîÜãïõìå êÜðïéá
åéäéêüôåñá óõìðåñÜóìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôç ãåùãñáößá ôùí øçöéáêþí
ðüëåùí:
Ïé ðåñéóóüôåñåò ðüëåéò äéáôçñïýí Ýíáí åðßóçìï äéêôõáêü ôüðï. Ç
ðëçñüôçôá, ç óáöÞíåéá, ç åëêõóôéêüôçôá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò äïìÞò ôïõ
øçöéáêïý ôüðïõ ðïõ áíáðáñéóôÜ êáé ðñïâÜëëåé ôçí ðüëç ó÷åôßæåôáé,
ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, ìå ôçí ðïéüôçôá ôçò ßäéáò ôçò ðüëçò. ¸ôóé,
óõíáíôïýìå ôéò ðéï ðëÞñåéò øçöéáêÝò áíáðáñáãùãÝò ðüëåùí óå ðüëåéò
ðïõ äéáèÝôïõí Ýíá óçìáíôéêü áóôéêü ðëïýôï. Êáèþò ï ìåãáëýôåñïò
óôü÷ïò ôùí øçöéáêþí ðüëåùí åßíáé ç ôïõñéóôéêÞ ïéêïíïìßá, âñßóêïõìå
ôéò ðéï "ðëïýóéåò" ôå÷íéêÜ øçöéáêÝò åöáñìïãÝò óå ðüëåéò ðïõ Ý÷ïõí ôç
äõíáôüôçôá íá äéåêäéêÞóïõí Ýíá ìåñßäéï óôçí êáôáíïìÞ ôçò
ôïõñéóôéêÞò áãïñÜò êáé áõôü äåí óõíäÝåôáé ðÜíôá ìå ôçí
åðé÷åéñçìáôéêÞ áíôáãùíéóôéêüôçôá ôçò ðüëçò, ôïí ïéêïíïìéêü êáé
ôå÷íïëïãéêü ôçò ðëïýôï. ÌéêñÝò ðüëåéò ìå äõíáìéêÞ åßóïäï óôçí
ôïõñéóôéêÞ ïéêïíïìßá áíôáíáêëïýí áõôü ôï äõíáìéóìü óôéò øçöéáêÝò
ôïõò áíáðáñáãùãÝò. Ïé õðïäïìÝò ôïõ äéáäéêôýïõ äåí êïóôßæïõí ó÷åäüí
ôßðïôá óå ó÷Ýóç ìå ôéò õðïäïìÝò ôïõ öõóéêïý ÷þñïõ, Ýôóé ðïëëÝò ìéêñÝò
ðüëåéò äéáèÝôïõí äéêôõáêïýò ôüðïõò ìå ðëïýôï åöáñìïãþí êáé
åéêïíéêþí áíáðáñáóôÜóåùí. Ãéá ðïëëÝò ðüëåéò, ôï øçöéáêü ôïõò
ðáñÜãùãï áðïôåëåß Ýíá óôïß÷çìá ãéá ôïí åðáíáðñïóäéïñéóìü ôïõò óôçí
ðáãêüóìéá ðïëéôéóôéêÞ ïéêïíïìßá êáé ãéá êÜðïéåò Üëëåò, åðéâåâáßùóç êáé
åðáíáäéáôýðùóç ôïõ ìåãÜëïõ áóôéêïý ôïõò ìýèïõ.
Áðü ôçí ðáñáðÜíù Ýñåõíá, åðéëÝãïõìå ìéá óýíôïìç ðáñïõóßáóç
ôåóóÜñùí øçöéáêþí ðüëåùí ðïõ ðáñïõóéÜæïõí éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí
óôïí ôñüðï ðïõ åéêïíïðïéïýí êáé áíáðáñéóôïýí ôï öõóéêü ôïõò ÷þñï
óôï äéáäßêôõï.
3 Ç Ýñåõíá ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôï ðëáßóéï ôïõ åñåõíçôéêïý ðñïãñÜììáôïò "Êáéíïôïìßá óôá
Éüíéá ÍçóéÜ - ØçöéáêÞ ÊÝñêõñá" (ÖïñÝáò áíÜèåóçò: ÅÅ-Êáéíïôüìåò ÄñÜóåéò êáé
ÐåñéöÝñåéá Éïíßùí ÍÞóùí), áðü ôïõò Íßêï Êïìíçíü, Íßêï ÐÜ÷ôá êáé Ðáíáãéþôç
Ôóáñ÷üðïõëï. ÐåñéëáìâÜíåé óõãêÝíôñùóç Ýñåõíá êáé óõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôñéÜíôá
åöáñìïãþí øçöéáêþí ðüëåùí áðü üëï ôïí êüóìï. Ãéá íá îåðåñÜóåé ôéò äéáöïñÝò ðïõ
åìöáíßæïõí ïé ðáñáðÜíù ðüëåéò, ôüóï óå åðßðåäï ðáñïõóßáóçò, üóï êáé óå åðßðåäï
ëåéôïõñãéêüôçôáò, ç áîéïëüãçóç õéïèÝôçóå ìéá óåéñÜ êñéôÞñéá ðïõ ôÝèçêáí åî' áñ÷Þò: (1)
ÏìÜäá óôü÷ïò - êïéíü, (2) ÏñãÜíùóç / èåìáôéêÞ äïìÞ, (3) Áñ÷éôåêôïíéêÞ, (4) Ïn-line
åöáñìïãÝò, (4) Ôå÷íïëïãßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, (5) Ïñãáíéóìïß - ÌïíôÝëá õðïóôÞñéîçò.
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 4

5. Ìå Ýíá äéêôõáêü ôüðï ðïõ äåí äéáöÝñåé áðü Ýíá ôõðéêü city-portal, ôï
øçöéáêü ðáñÜãùãï ôçò ãïçôåõôéêüôåñçò êáé ðéï "áãáðçìÝíçò" ðüëçò
ôçò Åõñþðçò äåí åìöáíßæåé ìå ôçí ðñþôç åðßóêåøç, ôç ßäéá ãïçôåßá ðïõ
áóêåß óôïí åðéóêÝðôç ç öõóéêÞ ðüëç. Ï äéêôõáêüò ôüðïò Ý÷åé õëï-
ðïéçèåß áðü ôï ÄÞìï ôçò Âáñêåëþíçò êáé êáëýðôåé ðëÞñùò ôçí ðüëç óå
åðßðåäï åíçìÝñùóçò êáé ðëçñïöüñçóçò, ðáñÝ÷ïíôáò ôáõôü÷ñïíá êáé
õðçñåóßåò çëåêôñïíéêÞò äéáêõâÝñíçóçò (e-government). Ç øçöéáêÞ
åöáñìïãÞ Ý÷åé ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò: ôïõñéóìüò, åðé÷åé-
1 ñçìáôéêüôçôá, ï äÞìïò, êáé ç ðüëç.
Âáñêåëþíç, Éóðáíßá: www.bcn.es
Ç ðñïâïëÞ åíüò áóôéêïý ìýèïõ
Ç ôõðéêÞ "portal" ðáñïõóßáóç ôïõ äéêôõáêïý ôüðïõ ôçò Âáñêåëþíçò
áëëÜæåé åíôõðùóéáêÜ üôáí ï ÷ñÞóôçò åðéëÝîåé íá äåé ìéá åöáñìïãÞ
åéêïíéêÞò ðáñïõóßáóçò ôçò ðüëçò, ç ïðïßá åíóùìáôþèçêå ôïõò
ôåëåõôáßïõò ìÞíåò. Ðñüêåéôáé ãéá ôéò "øçöéáêÝò ðôÞóåéò" ðÜíù áðü ôçí
Âáñêåëþíç, ìéá äõíáìéêÞ ãåùãñáöéêÞ åöáñìïãÞ (GeoShow3D), ç
ïðïßá ðïëý åýêïëá åãêáèßóôáôáé óôïí õðïëïãéóôÞ, êáé ìå ôçí ïðïßá ï
÷ñÞóôçò âéþíåé ìéá ó÷åäüí ðñáãìáôéêÞ åìðåéñßá ðôÞóçò ðÜíù áðü ôï
óýíïëï ôçò ðüëçò (åéê 2). ÐåñéëáìâÜíåé äýï "ïñãáíùìÝíåò"
ðåñéçãÞóåéò, êáé ìéá óåéñÜ áðü "ðôÞóåéò" óå óçìåßá ôçò ðüëçò ìå ôçí
åðéëïãÞ ôïõ ÷ñÞóôç. Ôï õðüâáèñï ðüëçò ðïõ ðáñÝ÷åôáé ãéá ôçí
áðåéêüíéóç áðïôåëåßôáé áðü äýï layers: ôï âáóéêü õðüâáèñï ìå ôçí
áåñïöùôïãñáößá ôçò ðüëçò, ðïõ óõìðëçñþíåôáé ìå øçöéáêÝò
áíáðáñáóôÜóåéò ìåëëïíôéêþí Þ õðü êáôáóêåõÞ Ýñãùí, êáé Ýíá äåýôåñï
õðüâáèñï, ðïõ ðáñïõóéÜæåé óå ó÷Ýäéï ôïí ðïëåïäïìéêü éóôü. Ôï
õðüâáèñï åßôå ùò áåñïöùôïãñáößá åßôå ùò ðïëåïäïìéêü ó÷Ýäéï
ðáñïõóéÜæåé ïíüìáôá ðåñéï÷þí Þ áîéïèÝáôùí êáé äßíåé ôç äõíáôüôçôá
óôï ÷ñÞóôç íá æçôÞóåé ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá üðùò ðáíïñáìéêÝò
áðåéêïíßóåéò 360ï.
Åéê.2. Ç åöáñìïãÞ GeoShow3D, "øçöéáêÝò ðôÞóåéò" ðÜíù áðü ôçí Âáñêåëþíç, óôï www.bcn.es
Ìå ôçí åöáñìïãÞ áõôÞ, ï ÷ñÞóôçò âéþíåé ôçí ðüëç óôï óýíïëü ôçò,
Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá êáôáíïÞóåé ôç äïìÞ ôçò, ôéò ÷áñÜîåéò ôïõ
ðïëåïäïìéêïý ôçò éóôïý, íá ðñïóáíáôïëéóôåß ìÝóá óôéò äéÜöïñåò
ðåñéï÷Ýò ôçò êáé íá åíôïðßóåé ìíçìåßá êáé áîéïèÝáôá. Ç åéêïíéêÞ áõôÞ
áíáðáñÜóôáóç ôçò ðüëçò åðéôõã÷Üíåé Ýíá íÝï åßäïò "åìðåéñßáò" ãéá ôïí
ANOTHER ÷ñÞóôç, êáèþò áõôÞ ç Üðïøç ôçò ðüëçò - ç "bird's eye view" - äåí
ìðïñåß íá âéùèåß áðü ôïí åðéóêÝðôç Þ ðïëßôç ôçò ðüëçò óôï öõóéêü ôçò
WAY TO ÷þñï. Óôïí øçöéáêü ðåñéçãçôÞ ðñïóöÝñåôáé Ýíáò ôñüðïò áíÜãíùóçò
ôçò ðüëçò ðïëý "ðñáãìáôéêüò" áëëÜ êáé ðïëý ìáêñéÜ áðü ôïí ôñüðï
SEE THE áíÜãíùóçò ôçò öõóéêÞò ðüëçò, ìéá óõíïëéêÞ åðïðôåßá ðïëý
äéáöïñåôéêÞ áðü ôç óôáäéáêÞ êáé áðïóðáóìáôéêÞ ðñïóÝããéóç ðïõ
TERRAIN âéþíåé ï åðéóêÝðôçò ôçò ðñáãìáôéêÞò ðüëçò.
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 5

6. Ï äéêôõáêüò ôüðïò Ý÷åé ìßá êëáóéêÞ äïìÞ city - portal êáé Ý÷åé
÷ñçìáôïäïôçèåß áðü ôï åìðïñéêü åðéìåëçôÞñéï ôçò ðüëçò, Ýôóé ï
åìðïñéêüò ðñïóáíáôïëéóìüò ôïõ åßíáé åìöáíÞò.
2 ÐÜñìá, Éôáëßá: www.inparma.it
Ç âßùóç ôçò éóôïñßáò êáé ç åìðåéñßá ôçò æùíôáíÞò ðüëçò
Ç ðñþôç ïìÜäá åðéëïãþí áíáöÝñåôáé óå åìðïñéêÜ èÝìáôá, ìå ðñþôç
åðéëïãÞ ôï store showcases, ðïõ äßíåé óôïí ÷ñÞóôç ôç äõíáôüôçôá ãéá
ìéá "øçöéáêÞ âüëôá óôéò âéôñßíåò". Ç åðéëïãÞ shopping on-line
ðñïóöÝñåé ðñüóâáóç óå ìßá óåéñÜ áðü ôïðéêÝò åðé÷åéñÞóåéò - ìÝëç ôïõ
åðéìåëçôçñßïõ ðïõ Ý÷ïõí äçìéïõñãÞóåé çëåêôñïíéêÜ ìáãáæéÜ óôï
äéáäßêôõï êáé ðáñÝ÷ïõí ðùëÞóåéò ðñïúüíôùí êáé ðñïóöïñÜ äéá-
äéêôõáêþí õðçñåóéþí.
Ç ðñïâïëÞ ôçò ðüëçò ðñáãìáôïðïéåßôáé êõñßùò ìÝóù ôçò åðéëïãÞ vir-
Åéê.3. ÊõâéêÝò ðáíïñáìéêÝò tual tour, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ìéá óåéñÜ áðü ðåñéçãÞóåéò óå éóôïñéêÜ
áðåéêïíßóåéò ôïõ åóùôåñéêïý ôïõ ìíçìåßá êáé áîéïèÝáôá, áëëÜ êáé øçöéáêïýò ðåñéðÜôïõò óôá
Duomo óôï www.inparma.it êáôáóôÞìáôá óôï åìðïñéêü êÝíôñï ôçò ÐÜñìá, ìå ôçí õðïóôÞñéîç
öùôïãñáöéþí 360ï. Ôï ðéï åíôõðùóéáêü ôìÞìá ôïõ virtual tour åßíáé ïé
ðáíïñáìéêÝò áðåéêïíßóåéò ôïõ Duomo êáé ôïõ Âáðôéóôçñßïõ, üðïõ ï
÷ñÞóôçò ìðïñåß íá âéþóåé ìéá óôáäéáêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ ìíçìåßïõ, áðü
ôçí áõëÞ Ýùò ôï åóùôåñéêü ôïõ íáïý. Ç åßóïäïò óôï åóùôåñéêü ôïõ
íáïý êáé ôï ÂáðôéóôÞñéï óõíïäåýåôáé ìå ç÷çôéêü õëéêü (Üóìáôá),
åéóÜãïíôáò ôï ÷ñÞóôç óõíïëéêÜ óôçí åìðåéñßá ôçò óõãêåêñéìÝíçò
åðßóêåøçò. Ôá ðáíïñáìéêÜ óôï Duomo åßíáé õøçëÞò ðïéüôçôáò, êáé ìå
ôçí åðéëïãÞ ðïëý êïíôéíþí ðëÜíùí åðéôõã÷Üíåôáé ç ëåðôïìåñÞò èÝáóç
ôùí ôïé÷ïãñáöéþí áðü üëï ôï åóùôåñéêü ôïõ íáïý áëëÜ êáé ôïõ
åêðëçêôéêïý èüëïõ. Ç ñåáëéóôéêÞ áßóèçóç ôïõ ÷þñïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå
ôç ÷ñÞóç ôùí êõâéêþí ðáíïñáìéêþí 360×180 ìïéñþí. ÐáñÜ ôçí õøçëÞ
áíÜëõóç ôçò åéêüíáò, ç áíáìïíÞ ôïõ ÷ñÞóôç åßíáé åëÜ÷éóôç4.
Ç øçöéáêÞ ÐÜñìá ðñïóðáèåß íá áðïäþóåé ôá äõíáìéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ôçò ðüëçò, üðùò ôï "âáñý" éóôïñéêü ôçò ðáñåëèüí, ôç âéïìç÷áíßá
åíäõìÜôùí ìå åîåéäßêåõóç óôï ìåôÜîé êáé ôï äÝñìá, ôéò ôïðéêÝò ãåýóåéò
êáé ôç äéÜóçìç êïõæßíá ôçò. Ç øçöéáêÞ ÐÜñìá äåí âáóßæåôáé óôçí
áðüäïóç ôçò "÷ùñéêÞò" ôçò õðüóôáóçò, ïé ÷Üñôåò áðïõóéÜæïõí Þ åßíáé
åíôåëþò áðïóðáóìáôéêïß. Ï ÷ñÞóôçò äåí áðïêôÜ åìðåéñßá ôïõ áóôéêïý
ôçò ôïðßïõ. Óå áõôÞ ôçí øçöéáêÞ áíáðáñÜóôáóç ðñïÝ÷åé ç áðüäïóç ôçò
áßóèçóçò ôçò ðüëçò êáé ïé èåìáôéêÝò åìðåéñßåò: ç éóôïñßá, ç áãïñÜ êáé ç
åìðåéñßá ôïõ shopping, ç ãíùñéìßá ôùí ãåýóåùí. ÁõôÜ ôá "ößëôñá"
åìðåéñßáò äßíïíôáé óôï ÷ñÞóôç óôáäéáêÜ, ùò åéêüíá, ÷ñþìáôá, Þ÷ïò êáé
áîéþíïõí ôç óõììåôï÷Þ ôïõ ìÝóá áðü ôéò åöáñìïãÝò ôïõ çëåêôñïíéêïý
åìðïñßïõ. ÌÝóá áðü áõôÞ ôç äéáäéêáóßá øçöéáêÞò áíÜãíùóçò ôçò
ðüëçò, ï åðéóêÝðôçò ôïõ www.inparma.it åíþíåé ôéò äéáöïñåôéêÝò êáé
áðïóðáóìáôéêÝò åìðåéñßåò, ôéò áíáóõíèÝôåé öôéÜ÷íïíôáò ôï äéêü ôïõ áíá-
äçìéïõñãçìÝíï ôïðßï ôçò ðüëçò.
4 Áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ôå÷íïëïãßáò zoomify. Ôï óýíïëï ôçò åéêüíáò óå
THE WHOLE C I T Y ïëüêëçñç ôçí áíÜëõóÞ ôçò äåí "öïñôþíåôáé" áðü ôçí áñ÷Þ óôïí browser. ¼ôáí ï ÷ñÞóôçò
æçôÞóåé íá ìåãåíèýíåé ôçí ðáíïñáìéêÞ åéêüíá, ï server óôÝëíåé óôïí browser ôï
IN A CLICK ìåãåíèõìÝíï ôìÞìá ôïõ ðáíïñÜìáôïò (Êïìíçíüò ê.Ü, 2004).
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 6

7. ÁãíïçìÝíç áðü ôïõò ôïõñßóôåò, óå ó÷Ýóç ìå ôï Óßäíåõ êáé ôç
Ìåëâïýñíç, áí êáé ðñùôåýïõóá ôçò Áõóôñáëßáò, ç ÊáìðÝñá, åðéæçôåß
íá êåñäßóåé Ýäáöïò óôçí ôïõñéóôéêÞ ïéêïíïìßá, ìÝóù ìéáò
åíôõðùóéáêÞò áíáðáñÜóôáóÞò ôçò óôïí øçöéáêü ÷þñï. Áîéïðïéþíôáò
ôçí áõóôçñÞ êáé åõáíÜãíùóôç äïìÞ ðïõ ôçò ðáñÝ÷åé ôï ðïëåïäïìéêü
ó÷Ýäéï ôïõ Walter Griffin, áíáðáñÜãåé ôï ìíçìåéáêü ôïõ ÷áñáêôÞñá óôï
äéêôõáêü ôçò ôüðï, ìå Ýíá ôñüðï áíÜëïãï ôùí áñ÷þí ó÷åäéáóìïý ôïõ
öõóéêïý ôçò ÷þñïõ.
Ï äéêôõáêüò ôüðïò Virtual Canberra îå÷ùñßæåé ãéá ôï ðñùôïðïñéáêü
user interface, ôçí áéóèçôéêÞ ôïõ êáé ôï ôñéóäéÜóôáôï ìïíôÝëï ôçò
ðüëçò ðïõ ðåñéÝ÷åé (åéê.4). Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðñáãìáôéêÜ "mirror"
øçöéáêÞ åöáñìïãÞ, üðïõ ç ðüëç ðñïâÜëëåé Üìåóá êáé åõáíÜãíùóôá ôç
ðïëåïäïìéêÞ ôçò äïìÞ.
Ç êõñßáñ÷ç ðñïâïëÞ ôïõ ó÷åäßïõ ôçò ðüëçò åðéëÝãåôáé ìå óôü÷ï íá
ôïíéóôïýí ôá ìíçìåéáêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðñùôåýïõóáò þóôå íá
åðáíáäçìéïõñãÞóïõí ôïí áãíïçìÝíï áóôéêü ôçò ìýèï.
3 ÊáìðÝñá, Áõóôñáëßá: www.virtualcanberra.gov.au
Ç ðñïâïëÞ ôçò áãíïçìÝíçò ìíçìåéáêüôçôáò
TAKE ME
T H E R E
Åéê.4. Ôï ôñéóäéÜóôáôï ìïíôÝëï- ÷Üñôçò êáé ç ðáíïñáìéêÞ áðåéêüíéóç
ôïõ åðéëåãìÝíïõ óçìåßïõ óôï www.virtualcanberra.gov.au/
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 7

8. Ç ÁäåëáÀäá, ìéá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò ðüëåéò óôï íüôéï ôìÞìá ôçò
Áõóôñáëßáò, ðñùôåýïõóá ôçò Ðïëéôåßáò ôçò Íüôéáò Áõóôñáëßáò,
áðïôåëåß ìéá íÝá ðüëç, ó÷åäéáóìÝíç ìå ôçí åõáíÜãíùóôç äïìÞ ôùí
ðüëåùí ôïõ ìïíôåñíéóìïý. Ç äïìÞ ôçò ðüëçò áðåéêïíßæåôáé åìöáíþò
óôçí øçöéáêÞ åöáñìïãÞ ôçò. Ï äéêôõáêüò ôüðïò, ï ïðïßïò Ý÷åé
õëïðïéçèåß áðü ôïí ÄÞìï ôçò ðüëçò, ðáñÝ÷åé åíçìÝñùóç êáé
ðëçñïöüñçóç ðÜíù óå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí ðüëç áëëÜ êáé ôéò
äñáóôçñéüôçôåò ôïõ ÄÞìïõ. Åðßóçò ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò çëåêôñïíéêÞò
äéáêõâÝñíçóçò (e-government).
Ç äïìÞ ôïõ øçöéáêïý ôüðïõ åðé÷åéñåß íá äþóåé óôïé÷åßá - êëåéäéÜ êáé
ôïðüóçìá óå ìéá ðüëç ðïõ ç äïìÞ êáé ç éóôïñßá ôçò äåí ôá ðñïóöÝñåé.
ÕðÜñ÷åé ìéá åéêïíéêÞ ðåñéÞãçóç ìéêñÞò êëßìáêáò, ìå ðáíïñáìéêÝò
öùôïãñáöÞóåéò êáé ðñïâïëÞ êõñßùò ôùí èåìáôéêþí ðÜñêùí êáé ôùí
åëåýèåñùí ÷þñùí áíáøõ÷Þò. Ïé ÷Üñôåò ôçò øçöéáêÞò ÁäåëáÀäá
áíáöÝñïíôáé óå áõôÜ, êáé ìå éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ áðïôõðþíïõí ìéá ðüëç
ðïõ ðñïóöÝñåé ÷þñïõò óôÜèìåõóçò, ìåãÜëá äçìüóéá ðÜñêá ìå
äñáóôçñéüôçôåò áíáøõ÷Þò êáé äçìüóéåò áóôéêÝò åîõðçñåôÞóåéò. Åßíáé
ðïëý ÷áñáêôçñéóôéêïß ïé èåìáôéêïß ÷Üñôåò ôçò ðüëçò: ÷þñïé
óôÜèìåõóçò áíáðÞñùí, ðáñüäéïé ÷þñïé óôÜèìåõóçò, ôá ðÜñêá ôçò
ðüëçò êáé ïé åîõðçñåôÞóåéò ôïõò, ïé äçìüóéåò ôïõáëÝôåò(!). Ïé ÷Üñôåò
äéáèÝôïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ôïðïèåóßá, ôï ùñÜñéï ëåéôïõñãßáò ôùí
÷þñùí, ôéìïêáôÜëïãï ôùí ÷þñùí óôÜèìåõóçò, óýóôçìá ìÝôñçóçò ôùí
áðïóôÜóåùí êáé ôùí äéáäñïìþí ðñüóâáóçò.
4 ÁäåëáÀäá, Áõóôñáëßá: www.adelaide.sa.gov.au
Ìéá øçöéáêÞ "nouvelle ville"
Åéê.5. Ôï ôñéóäéÜóôáôï ìïíôÝëï- ÷Üñôçò êáé ç ðáíïñáìéêÞ áðåéêüíéóç
ôïõ åðéëåãìÝíïõ óçìåßïõ óôï www.virtualcanberra.gov.au/
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 8

9. Ð ïéá åßíáé ôåëéêÜ ç øçöéáêÞ ðüëç; Êáôïéêåß ìüíï óôïí êõâåñíï÷þñï
Þ ðáãéäåýåôáé áðü ôïõò ðåñéïñéóìïýò, ôéò ëåéôïõñãßåò Þ
äõóëåéôïõñãßåò ôçò öõóéêÞò ðüëçò; ÄéáèÝôåé ìüíï ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ
ôùí äéêôõáêþí ôüðùí ç åðçñåÜæåôáé áðü ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êáé áóôéêÞ
äïìÞ, ôçí éóôïñßá ôçò ðüëçò ðïõ "áíáðáñéóôÜ"; ¸÷åé êïéíïýò
ðåñéïñéóìïýò êáé êïéíü áëöÜâçôï äïìÞò ìå ôç öõóéêÞ ðüëç;
Êáôáíïþíôáò ôç äïìÞ ôïõ øçöéáêïý ôñüðïõ áíáðáñÜóôáóçò ìéáò ðüëçò
Ïé øçöéáêïß ôüðïé ðïõ áíáðáñéóôïýí ðüëåéò, åßíáé ó÷çìáôéóìïß
ðïëõóýíèåôïé óôçí ïëüôçôÜ ôïõò, åßíáé äõíáìéêÜ åõìåôÜâëçôá êáé
ðïëõäéÜóôáôá êáôáóêåõÜóìáôá. Ôï õëéêü, ç ìÜæá ôçò ðëçñïöïñßáò
ðïõ ìéá øçöéáêÞ ðëáôöüñìá ðáñÝ÷åé, ìåôáôñÝðåôáé óå áñ÷éôåêôïíéêÞ.
Ïé áðáéôÞóåéò ôçò øçöéáêÞò áñ÷éôåêôïíéêÞò åßíáé ôüóï õøçëÝò üóï êáé
áõôÝò ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôïõ öõóéêïý ÷þñïõ êáèþò, óå óõíäõáóìü ìå
ôçí ðñïâïëÞ ôçò ðëçñïöïñßáò, ïöåßëåé íá äçìéïõñãåß ôéò
ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí êáôáíüçóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ êáé ôçí åýêïëç
"ìåôáêßíçóç" áíÜìåóá óôá äéÜöïñá åðßðåäÜ ôïõ.
Ï ðéï äéåãåñôéêüò ôñüðïò ãéá ôçí ðñïóÝëêõóç ôïõ äéáäéêôõáêïý
"flaneur" åßíáé ç éêáíüôçôá åíüò øçöéáêïý ÷þñïõ, íá óõãêñïôåß
óõìâïëéóìïýò êáé íÝá íïÞìáôá - ðÝñá áðü ôçí áðëÞ ðëçñïöüñçóç. Ç
áíÜãíùóç åßíáé ìéá äñáóôçñéüôçôá "äçìéïõñãßáò ÷þñïõ". ÌÝóù ôçò
äéáäéêáóßáò ôçò áíÜãíùóçò åíþíïíôáé ïé äéáöïñåôéêÝò êáé äéçñçìÝíåò
óêçíÝò óå Ýíá óõíå÷Ýò ÷þñï, ï ïðïßïò õðÜñ÷åé ìüíï óôï ìõáëü ôïõ
÷ñÞóôç (Murray 1977). Óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá ó÷çìáôïðïéÞóïõìå ôç
äïìÞ ôçò øçöéáêÞò ðüëçò êáé ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ áíáðôýóóåé ìå ôç öõóéêÞ
ðüëç, ìðïñïýìå íá êáôáëÞîïõìå óôï ðáñáêÜôù äéÜãñáììá (åéê.5).
Åéê.6. Ç äïìÞ ôçò øçöéáêÞò ðüëçò
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 9

10. Ç äïìÞ ôùí åðéðÝäùí áõîÜíåé óå ðïëõðëïêüôçôá êáé ôå÷íéêÝò
áðáéôÞóåéò îåêéíþíôáò áðü ôï ðñþôï ðñïò ôï ôñßôï. Ôá åðßðåäá 2 êáé 3
áðïäßäïõí êáé áíáðáñéóôïýí ôï öõóéêü ÷þñï åíþ ôï åðßðåäï 3 ôïí
ìåôáëëÜóóåé óå øçöéáêü áêõñþíïíôáò ôçí áíÜãêç ãéá öõóéêÞ
åããýôçôá. Áðáéôåß üìùò äéêôýùóç êáé ëåéôïõñãéêÝò ó÷Ýóåéò ðïõ
îåêéíÜíå áðü ó÷Ýóåéò óõíÝñãéáò êáé äéêôýùóçò ðïõ áíáðôýóóïíôáé óôï
öõóéêü ÷þñï. ¼óï êáé áí õðÜñ÷åé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðñüèåóç ôïõ
äçìéïõñãïý ôçò øçöéáêÞò ðüëçò íá âéþóåé ï ÷ñÞóôçò ôçí åìðåéñßá ôïõ
øçöéáêïý shopping óôçí ðüëç ôïõ, äåí èá ìðïñÝóåé íá ôï åðéôý÷åé, åÜí
ç ðëåéïøçößá ôùí êáôáóôçìÜôùí ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðüëçò äåí Ý÷ïõí
äõíáôüôçôá ãéá äéáôñáðåæéêÝò óõíáëëáãÝò åî´ áðïóôÜóåùò Þ åÜí äåí
ðñáãìáôïðïéçèïýí ïé áíáãêáßåò óõìöùíßåò. Áõôü ôï ðéï óýíèåôï
åðßðåäï âñßóêåôáé ðéï êïíôÜ óôïí ïñéóìü ôùí cybercities, ðéï êïíôÜ
óôïí ïñéóìü ôïõ êõâåñíï÷þñïõ ùò øçöéáêïý ÷þñïõ åðéêïéíùíßáò êáé
åëÝã÷ïõ, üðïõ óçìáíôéêü ñüëï ðáßæïõí ïé ëåéôïõñãéêÝò ó÷Ýóåéò ìåôáîý
ôùí äéáöüñùí ìåñþí åíüò óõóôÞìáôïò, êáé éäéáßôåñá ç ìåôáöïñÜ ôçò
ðëçñïöïñßáò êáé ïé ìç÷áíéóìïß äéÜäñáóçò.
Ìéá øçöéáêÞ åöáñìïãÞ ðüëçò óõíäõÜæåé óõíÞèùò êáé ôá ôñßá
ðáñáðÜíù åðßðåäá. Ç âáñýôçôá ðïõ äßíåôáé óå êÜèå åðßðåäï åßíáé
äéáöïñåôéêÞ êÜèå öïñÜ, êáé åîáñôÜôáé áðü ôçí ôáõôüôçôá ôçò
åöáñìïãÞò, ôï öïñÝá ðïõ ôç äçìéïýñãçóå, ôï êïéíü óôï ïðïßï
áðåõèýíåôáé. ÔÝëïò, ç ßäéá ç ðüëç, ìå ôç äïìÞ, ôçí éóôïñßá ôçò, ôçí
ðïéüôçôá ôïõ áóôéêïý ôçò ðåñéâÜëëïíôïò, ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôçí
âáñýôçôá ôïõ åíüò ç ôïõ Üëëïõ åðéðÝäïõ.
Ìéá ðüëç êáé Ýíáò ðëÞñçò, åíçìåñùìÝíïò êáé óõíå÷þò áíáíåïýìåíïò
øçöéáêüò ôüðïò óôï äéáäßêôõï ðïõ ôçí áíáðáñéóôÜ, ìðïñïýí íá ãßíïõí
êáôáíïçôïß ùò äýï ðáñÜëëçëïé "ôüðïé", äýï åðÜëëçëåò ðüëåéò ìå
äéáöïñåôéêÜ äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ç êÜèå ìßá, ðïõ óå ðïëëÝò ëåéôïõñãßåò
áëëçëïóõìðëçñþíïíôáé êáé áëëçëï-åîõðçñåôïýíôáé. Ìéá óåéñÜ
ëåéôïõñãßåò ôçò öõóéêÞò ðüëçò ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí ìå ôïí
ôüóï óôï åðßðåäï ôïõ öõóéêïý ÷þñïõ üóï êáé óôïí øçöéáêü. ÊÜèå
ëåéôïõñãßá ôçò ðüëçò ðïõ ìåôáöÝñåôáé ìå åðéôõ÷ßá óå øçöéáêü åðßðåäï
êáé Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü ôùí ðïëéôþí ôçí áóêåß óå áõôü, åðéöÝñåé
óçìáíôéêÝò åðéðôþóåéò óôï öõóéêü ÷þñï ôçò ðüëçò. Ç åðÝêôáóç ôùí
äéá-ôñáðåæéêþí óõíáëëáãþí óôï äéáäßêôõï, ïé óõíáëëáãÝò ôùí ðïëéôþí
ìå ôï äçìüóéï, ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï, áðïôåëïýí ôïõò óõíäåôéêïýò
éóôïýò ìåôáîý øçöéáêÞò ðüëçò êáé öõóéêïý ÷þñïõ. ¼óï èá
ðëçèáßíïõí ïé óõíäåôéêïß áõôïß éóôïß ìåôáîý ìéáò ðüëçò êáé ôïõ
øçöéáêïý ôçò ðáñÜãùãïõ, ôüóï èá ìåãáëþíåé ç áëëçëåîÜñôçóç ôùí
äýï "ðáñÜëëçëùí" ðüëåùí (åéê.6).
Åéê.7. Ó÷Ýóç öõóéêÞò - øçöéáêÞò ðüëçò
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 10

11. Ç ðëåéïøçößá ôùí øçöéáêþí ðüëåùí äçìéïõñãÞèçêå ãéá íá
ðñïâÜëëåé ôçí ðüëç ùò ôïõñéóôéêü ðñïúüí, óå ìéá åðï÷Þ ðïõ áíèåß ç
ôïõñéóôéêÞ ïéêïíïìßá áðïôåëþíôáò ôçí ðéï áêìáßá ïéêïíïìéêÞ
äñáóôçñéüôçôá óôïí êüóìï. Ìéá ðüëç îåäéðëþíåé ôïí åáõôü ôçò óôïí
øçöéáêü ÷þñï ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá áíáðáñéóôÜôáé ìå óáöÞíåéá Þ
ìå åðéëåãìÝíç óáöÞíåéá, äçìéïõñãþíôáò óôïí ðåñéçãçôÞ ôïõ
äéáäéêôýïõ ìéá èåëêôéêÞ øçöéáêÞ åìðåéñßá ãíùñéìßáò, åßôå ðñïò Üìåóç
÷ñÞóç ôùí øçöéáêþí ôçò õðçñåóéþí, åßôå ùò ðëçñïöïñßá ãéá ôçí
ðñïåôïéìáóßá ôçò öõóéêÞò åìðåéñßáò - åðßóêåøçò óôçí ðüëç. Ç
øçöéáêÞ ðüëç åêöñÜæåé ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï, ôç íÝá ðñüêëçóç ðïõ
äÝ÷åôáé óÞìåñá ç ïéêïíïìßá: óå ìéá êáôÜóôáóç êïñåóìïý ôçò
êáôáíÜëùóçò êÜèå ðñïúüíôïò êáé õðçñåóßáò, ðñáãìáôïðïéåßôáé ç
ôåëéêÞ ìåôÜâáóç óôçí ðëÞñùò áíáðôõãìÝíç ïéêïíïìßá ôçò áãïñÜò,
üðïõ áíôéêåßìåíï ðñïò ðþëçóç åßíáé ü÷é ìüíï ôï õëéêü ðñïúüí áëëÜ ç
ßäéá ç áíèñþðéíç åìðåéñßá.
Ç øçöéáêÞ áíáðáñÜóôáóç ôùí ðüëåùí
êáé ç áíèñþðéíç åìðåéñßá ùò áíôáëëÜîéìï ðñïúüí
Ç øçöéáêÞ ôå÷íïëïãßá Ý÷åé ôçí áõîáíüìåíç äýíáìç íá êÜíåé ôçí
áíèñþðéíç åìðåéñßá áíôáëëÜîéìï åìðüñåõìá óôïí êõâåñíï÷þñï, ìå
ôïí ßäéï áêñéâþò ôñüðï ðïõ ç åéóáãùãÞ ôçò ÷ñçìáôéêÞ ìïíÜäáò
ìåôÝôñåøå óå áíôáëëÜîéìá, ôá öõóéêÜ ðñïúüíôá óôéò ãåùãñáöéêÝò
áãïñÝò. Ï Manuel Castells ðåñéãñÜöåé ôéò ìåãÜëåò åðßðôùóåéò ðïõ èá
åðéöÝñåé óôï åßäïò ôçò ïéêïíïìßáò êáé ôùí åìðïñåõìÜôùí - êõñßùò óôçí
ðïëéôéóôéêÞ ôïõñéóôéêÞ âéïìç÷áíßá - ç ñáãäáßá åîåëéóóüìåíç øçöéáêÞ
ôå÷íïëïãßá êáé ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï. Ôá ìçíýìáôá êÜèå åßäïõò,
åîçãåß ï Castells, ðåñéêëåßïíôáé óôï ìÝóï (äéáäßêôõï, çëåêôñïíéêÜ
media). Ôï ìÝóï åßíáé ôüóï éó÷õñü ðïõ ôá ìçíýìáôÜ ôïõ (õðåñ-êåßìåíá
åéêüíá êáé Þ÷ïò) åìðåñéÝ÷ïõí Þ áðïññïöïýí ôç óõíïëéêÞ áíèñþðéíç
åìðåéñßá, ðáñåëèïýóá, ðáñïýóá êáé ìÝëëïõóá (Castells 2005).
Ç ðñïóïìïéùìÝíç åìðåéñßá óôïí êõâåñíï÷þñï äåí åßíáé ìéá åìðåéñßá
ßäéá ìå áõôÞ ôùí Üëëùí èåáìÜôùí. Ï èåùñçôéêüò ôïõ äéáäéêôõáêïý
÷þñïõ Randall Walser ðáñáôçñåß: "Åíþ ìéá êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá
÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äåßîåé ìéá ðñáãìáôéêüôçôá óå Ýíá êïéíü, ï
êõâåñíï÷þñïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äþóåé Ýíá åéêïíéêü óþìá êáé Ýíá
ñüëï óå êáèÝíáí ÷ñÞóôç. ¸íáò ðñïãñáììáôéóôÞò ôïõ êõâåñíï÷þñïõ
èÝôåé óå ëåéôïõñãßá Ýíáí êüóìï, ãéá Ýíá êïéíü ðïõ äñá Üìåóá åíôüò ôïõ,
êáé äåí ðáñáôçñåß áðëþò ìéá åíäéáöÝñïõóá ðñáãìáôéêüôçôá, áëëÜ
ìðïñåß íá ôç âéþíåé Üìåóá" (Walser 1990 óôï Rifkin 2001).
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 11

12. Ç åìðåéñßá ôïõ shopping óå ìéá ðñùôåýïõóá ôçò ìüäáò, óõíïäåõüìåíç
ìå ôçí ßäéá ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóßáò (ìÝóù çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ), ç
åìðåéñßá ôçò åðßóêåøçò óå Ýíá ìïõóåßï Þ óå Ýíá íáü, ç óõíïëéêÞ
åìðåéñßá ìéáò ðüëçò ðïõ äåí Ý÷ïõìå ðïôÝ åðéóêåöôåß: óôá
ðáñáäåßãìáôá øçöéáêþí ðüëåùí ðïõ ðñïçãÞèçêáí, ôï æçôïýìåíï äåí
åßíáé ç áðëÞ ðëçñïöüñçóç ãéá ôçí ðüëç. Ôï æçôïýìåíï åßíáé ï
åðéóêÝðôçò ôïõ äéáäéêôýïõ íá "âéþóåé" ìéá ðüëç, íá "ðÜåé åêåß". Ïé
ôå÷íïëïãßåò ãéá ôçí áðåéêüíéóç, áíáðáñÜóôáóç êáé ôåëéêÜ ãéá ôçí
åìðåéñßá âßùóçò ôçò öõóéêÞò ðüëçò åîåëßóóïíôáé éëéããéùäþò. Ïé virtual
ðåñéçãÞóåéò, ç áßóèçóç ôïõ "ðñáãìáôéêïý" óôï äéáäßêôõï, âåëôéþíïõí
óõíå÷þò ôüóï ôçí áíáðáñáóôáôéêÞ åéêüíá, üóï êáé ôç äõíáôüôçôá
äéÜäñáóçò êáé óõììåôï÷Þò ôïõ ÷ñÞóôç.
Ïé øçöéáêÝò ðüëåéò áðïôåëïýí Ýíá äõíáìéêü ðáñÜäåéãìá ðïõ
åðéâåâáéþíåé ôá ðñïöçôéêÜ ëüãéá ôïõ áìåñéêáíïý óõããñáöÝá Alvin
Toffler, óôï âéâëßï ôïõ Future Shock: "ÔåëéêÜ ïé êáôáóêåõáóôÝò
åìðåéñßáò èá ó÷çìáôßóïõí Ýíá âáóéêü - áí ü÷é ôï âáóéêüôåñï - ôïìÝá ôçò
ïéêïíïìßáò. Êáé üôáí óõìâåß áõôü, èá åßìáóôå ï ðñþôïò ðïëéôéóìüò óôçí
éóôïñßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôçí õøçëÞ ôå÷íïëïãßá ãéá íá êáôáóêåõÜóåé ôï
ðéï ðñïóùñéíü áëëÜ ùóôüóï ôï äéáñêÝóôåñï üëùí ôùí ðñïúüíôùí: ôçí
áíèñþðéíç åìðåéñßá" (Toffler, 1970).
ME
T AKE R E
T H E
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 12

13. ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ
1. Ãêßìðóïí, Ï. (1998) Ï íåõñïìÜíôçò, ÁèÞíá: Áßïëïò, óåë. 66.
2. Castells, M. (1999) "Ôhe Culture of Network Society". Óôï Boyd,
D., Brickwood, C., Broeckman, A., Haskel, L., Kluitenberg,
E., Stikker, M. (eds) New Media Culture in Europe, Amsterdam:
3. Castells, M. (2005) Ï ãáëáîßáò ôïõ Äéáäéêôýïõ. Óôï÷áóìïß ãéá
ôï Äéáäßêôõï, ôéò åðé÷åéñÞóåéò êáé ôçí êïéíùíßá, ÁèÞíá:
Êáóôáíéþôçò.
4. Couclelis, H. (2002) "The construction of the digital city",
Environment and Planning B: Planning and Design, vol. 31/2004,
pp. 5-19
5. Engeli, M. (2001) Digital Stories. The poetics of communications,
Basel: Birkhauser.
6. Êïìíçíüò, Í., ÐÜ÷ôáò, Í., êáé Ôóáñ÷üðïõëïò, Ð. (2004)
"ØçöéáêÝò ðüëåéò óôï äéáäßêôõï. ¸ñåõíá êáé áîéïëüãçóç
øçöéáêþí åöáñìïãþí", óôï "Êáéíïôïìßá óôá Éüíéá ÍçóéÜ -
ØçöéáêÞ ÊÝñêõñá", åñåõíçôéêü ðñüãñáììá Á.Ð.È., ÅñåõíçôéêÞ
ÌïíÜäá URENIO, ÅõñùðáúêÞ ÅðéôñïðÞ - Êáéíïôüìåò ÄñÜóåéò
ÅÔÐÁ, ÐåñéöÝñåéá Éïíßùí ÍÞóùí. ÅðéóôçìïíéêÞ åõèýíç: Íßêïò
Êïìíçíüò, êáèçãçôÞò Á.Ð.È.
7. Komninos, N. (2002) Intelligent Cities, New York: SponPress,
pp. 195-208.
8. Mino, E. (2000) "Experiences of European Digital Cities". Óôï
Ishida, T., Isbister, K. (eds) Digital Cities. Technologies,
Experiences, and Future Perspectives, LNCS, Vol. 1765/2000,
Berlin / Heidelberg: Springer-Verlag, pp. 58-72.
9. Murray, J. H. (1997) Hamlet on the Holodeck. The future of the
narrative in the cyberspace, New York: The Free Press.
10. Rifkin, J. (2001) H ÍÝá Åðï÷Þ ôçò Ðñüóâáóçò, ÁèÞíá: Åêäïôéêüò
Ïñãáíéóìüò ËéâÜíç.
11. Smith, B. K., Blankinship, E., Ashford, A., Baker, M., and Hirzel,
Ô. (2000) "Image Maps: Exploring Urban History through Digital
Photography". Óôï Ishida, T., Isbister, K. (eds.): Digital Cities,
Berlin / Heidelberg: Springer-Verlag, pp. 326-337, 2000.
12. Toffler, A. (1970) Future Shock, New York: Bantam Books.
ç áíáðáñÜóôáóç ùò ü÷çìá áñ÷éôåêôïíéêÞò óêÝøçò 13