2. ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ
Αναφέρεται συχνά ως η αρχαιότερη θρησκεία του κόσμου, καθώς κάποιες από τις ρίζες της
ανάγονται στην Εποχή του Σιδήρου. Ο Ινδουισμός είναι η τρίτη μεγαλύτερη θρησκεία του
κόσμου σε αριθμό πιστών, μετά το Χριστιανισμό και το Ισλάμ, με περίπου ένα δισεκατομμύριο
πιστούς, εκ των οποίων πάνω από το 90% κατοικεί στην Ινδία. Ινδουιστικές κοινότητες
βρίσκονται επίσης στο Νεπάλ, τη Σρι Λάνκα, τη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη, το Μαυρίκιο, τα
Νησιά Φίτζι, τη Σουρινάμ, τη Γουιάνα, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, το Ηνωμένο Βασίλειο , τον
Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Χαρακτηριστικά
α) Ανυπαρξία ιδρυτή
β)Μη σταθερό δόγμα
γ)Ινδικό φαινόμενο
Έννοια και θρησκευτικές επιδράσεις
Το ντάρμα πιστεύεται ότι έχει θεία καταγωγή κι αφορά τόσο στη δομή και λειτουργία του
κόσμου, όσο και της κοινωνίας. Όσον αφορά την κοινωνία, ήταν χωρισμένη πριν από την
εγκατάσταση των Αρίων σε τρεις τάξεις, τις βάρνες ή κάστες όπως τις ονόμασαν αργότερα οι
Πορτογάλοι άποικοι: α) τους ιερείς ή βραχμάνους, β) τους αριστοκράτες πολεμιστές και γ)
τους καλλιεργητές, στους οποίους προστέθηκαν αργότερα οι χειρώνακτες δηλαδή οι
κατακτημένοι ντόπιοι λαοί. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα των καστών, από τη στιγμή που
γεννιέται το άτομο είναι ήδη καθορισμένο σε ποια κάστα θα ανήκει για όλη του τη ζωή, χωρίς
καμιά δυνατότητα αλλαγής (έλλειψη κοινωνικής κινητικότητας). Οι κάστες εντάσσονται στην
ιδέα του ντάρμα, καθώς ως ντάρμα έχει οριστεί επίσης το σύνολο των κανόνων της κάθε
κάστας. Στο τέλος της βεδικής εποχής διαμορφώνεται η αντίληψη ότι στο βάθος του κόσμου
βρίσκεται μια θεϊκή πραγματικότητα, ενώ ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι το εξωτερικό-
επιφανειακό στρώμα αυτής της θεϊκής πραγματικότητας. Έτσι ο κόσμος χωρίζεται σε δυο
μέρη: α) τη θεμελιώδη πραγματικότητα και β) τον φαινόμενο κόσμο.
Στη συνέχεια γίνεται πιο αναλυτική αναφορά σε στοιχεία της θρησκείας που αφορούν την
καθημερινή ζωή, όπως ο γάμος, οι διατροφικές συνήθειες αλλά και αρχές που διέπουν τη ζωή
του Ινδουιστή και βασίζονται στις αντιλήψεις σχετικά με το κάρμα και την άσκηση της γιόγκα,
καθώς και στη σημασία του ιερού ποταμού για τους Ινδουιστές, Γάγγη.
3. Γάγγης
Ο Γάγγης θεωρείται από τους Ινδουιστές ιερός ποταμός. Προσωποποίηση του ποταμού
αποτελεί η γυναικεία θεότητα (ντεβί) Γάγγα (Gaṅgā), η οποία ανελήφθη στον παράδεισο υπό
την προστασία του Βράχμα, αλλά αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Γη όταν ένας από τους
απογόνους των νεκρών γιων του βασιλιά Σαγκάρα, ο Μπαγκιράθα, ικέτεψε την θεά να γυρίσει
πίσω με σκοπό να εξιλεώσει τα πνεύματα των νεκρών γιων του βασιλιά. Ο Βράχμα εισάκουσε
το αίτημα του Μπαγκιράθα και διέταξε τη Γάγγα να επιστρέψει στη Γη. Αυτή θεώρησε την
αποστολή προσβλητική για το πρόσωπό της και αποφάσισε να πνίξει τη Γη με τα νερά της. Ο
Μπαγκιράθα ζήτησε τότε από τον Σίβα να τους γλιτώσει από την οργή της θεάς. Ο Σίβα
παγίδεψε μέσα στα μαλλιά του τη Γάγγα, αφήνοντας την να ξεφεύγει σε διάφορα μικρά
ρεύματα νερού, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο τον ποταμό. Η Γάγγα εξαγνίστηκε από το
άγγιγμα του Σίβα και δημιούργησε διάφορους παραπόταμους για να βοηθά τις ψυχές να
εξαγνίζονται. Μετά την κάθοδο της, η Γάγγα άλλαξε το όνομά της σε «Μπαγκιράτι».
4. Στα νερά του ποταμού εξαγνίζει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες, ενώ πολλοί από αυτούς
φυλάσσουν νερό από τον Γάγγη στα σπίτια τους ως φυλαχτό. Θεωρείται πως είναι το
μοναδικό ποτάμι που έχει πρόσβαση και τους 3 κόσμους· τη Σβάργα (παράδεισος) , την
Πρίθβι (γη) και την Παταλα (κόλαση). Για το λόγο αυτό,
στα σανσκριτικά ονομάζεται Tripathagā (αυτή που ταξιδεύει στους 3 κόσμους). Σύμφωνα με
την παράδοση, ο ποταμός στους 3 αυτούς κόσμους ονομάζεται με 3 διαφορετικά ονόματα. Το
όνομα «Γάγγης» είναι το όνομα που χρησιμοποιεί στην Γη. Στον παράδεισο εμφανίζεται με το
όνομα «Μαντακίνι» ενώ στον κόσμο των νεκρών το όνομα «Μπαγκιράτι».
5. ΚΑΡΜΑ
Κάρμα είναι η ινδουιστική αντίληψη της ανταποδοτικότητας. Με άλλα λόγια η πίστη ότι κάθε
δράση έχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση. Το κάρμα είναι βασικό στοιχείο όλων των
ανατολικών θρησκειών, όπως του βουδισμού και του τζαϊνισμού, αλλά και του ινδουισμού και
απαντάται σε όλες τις σχολές της ινδικής φιλοσοφίας.
Η έννοια του κάρμα είναι η βάση της θεωρίας των μετενσαρκώσεων. Μετενσάρκωση είναι η
πεποίθηση ότι οι ζωές των ανθρώπων και των ζώων περνούν από κύκλους γέννησης και
αναγέννησης μέχρι να φτάσουν σε μια κατάσταση τελειότητας. Σε αυτό το σημείο σώζονται ή
απελευθερώνονται από τον κύκλο των επαναλαμβανόμενων γεννήσεων σε αυτόν τον κόσμο
του οποίου η φύση είναι ο πόνος. Αυτή η απελευθέρωση που ονομάζεται μόκσα, είναι ο
υπέρτατος σκοπός όλων των πλασμάτων που ενσαρκώνονται σε αυτόν τον κόσμο.
Σύμφωνα με την Αγιουρβέδα , η ασθένεια είναι αποτέλεσμα του κάρμα. Καμία άλλη θεωρία
δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί υποφέρουν οι ευγενείς άνθρωποι και τα παιδιά. Η συγκεκριμένη
θεωρία δεν υποστηρίζει ότι υπάρχει ένας άσπλαχνος θεός αλλά ένα δίκαιο και ισορροπημένο
καθολικό ον, μια καθολική συνείδηση. Όλες οι θετικές και αρνητικές δυνάμεις ρυθμίζονται
αυτόματα ώστε να εξασφαλίζεται η αρμονική ύπαρξη του όλου.
Οι μορφές του κάρμα :
Στον ινδουισμό το κάρμα των ανθρώπων έχει τρεις μορφές :
Το πραράμπντχα κάρμα είναι το κάρμα με το οποίο γεννιόμαστε και έχει σχέση με το κάρμα
της προηγούμενης ζωής μας. Με άλλα λόγια αν ήσασταν βάναυσος σύζυγος στην
προηγούμενη ζωή σας αυτό θα έχει αντίκτυπο στο γάμο σας σε αυτή ή την επόμενη ζωή. Σε
μια άλλη ζωή ενδέχεται να αποκτήσετε βάναυση σύζυγο.
Το σανσίτα κάρμα έχει σχέση με το κάρμα που συσσωρεύσατε στη διάρκεια της παρούσας
ζωής με τις ενέργειες και τις πράξεις σας.
Το αγκάμα κάρμα είναι το κάρμα που μπορείτε να δημιουργήσετε με τις μελλοντικές πράξεις
σας σε αυτή τη ζωή ή τις επόμενες.
6. Η έννοια του κάρμα έχει αλλάξει στην πάροδο των αιώνων, αλλά πάντα είχε σχέση με τις
πράξεις και ιδιαίτερα με τις θρησκευτικές πράξεις. Έτσι το κάρμα κατέληξε να αφορά τις
ενέργειες καλές ή κακές που προκαλούν θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με την
Αγιουρβέδα οι σοβαρές ασθένειες, οι χρόνιες παθήσεις, η στειρότητα, οι οξείες και
παραμορφωτικές ασθένειες του δέρματος και τα ψυχικά νοσήματα μπορεί να οφείλονται κατά
μεγάλο βαθμό σε κακό κάρμα.
Η επίδραση του κάρμα
Σωματικά συμπτώματα : Η ποιότητα της υγείας μας εξαρτάται από το συσσωρευμένο κάρμα
του παρελθόντος.
Αντίληψη : Ο τρόπος που κατανοούμε τον κόσμο επηρεάζει τη θέση μας σε αυτόν.
Συναισθήματα : Τα αρνητικά συναισθήματα ενθαρρύνουν το κακό κάρμα.
Διάθεση : Η ιδιοσυγκρασία μας μπορεί να είναι αποτέλεσμα των πράξεων μας σε
προηγούμενες ζωές.
Συνείδηση : Σύμφωνα με τον καρμικό νόμο, η ψυχή ή το πνεύμα μας συνεχίζει να υπάρχει και
μετά το σωματικό θάνατο.
7. ΓΙΟΓΚΑ
Με το όνομα Γιόγκα νοείται ένα από τα έξι συστήματα της ινδικής φιλοσοφίας. Πρεσβεύει την
ένωση της ψυχής με τον Θεό, μέσω συγκεκριμένων μεθόδων, κύρια του διαλογισμού. Η
σανσκριτική λέξη γιόγκα έχει διάφορες ερμηνείες και προέρχεται από την σανσκριτική
ρίζα yuj που σημαίνει ελέγχω, δεσμεύω, ενώνω. Έτσι λοιπόν γιόγκα (Joga)
σημαίνει συνένωση, συνύπαρξη, ένωση. Αυτός που εξασκείται πάνω στη γιόγκα
ονομάζεται Γιόγκι (Jogi) ή Γιογκίνι (Yogini) (για τη γυναίκα).
Ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Γιόγκι ήταν ο Παραμαχάνσα Γιογκανάντα, που
γεννήθηκε στην Ινδία στα τέλη του 19ου αιώνα. Μαθητής του Σρι Γουκτεσβάρ, διέδωσε το
μήνυμα της Γιόγκα στην Αμερική και από εκεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Το όνομα της Γιόγκα
που δίδασκε ονομάζεται Κρίγια Γιόγκα και ασκείται σήμερα από εκατομμύρια ανθρώπους σε
όλο τον κόσμο.
Mια σύγχρονη τεχνική είναι η Σαχάτζα Γιόγκα, την οποία ίδρυσε η Σρι Μάτατζι Νίρμαλα Ντέβι
το 1970. Το σύστημα περιλαμβάνει την αφύπνιση του Κουνταλίνι με μια διαδικασία που
ονομάζεται Αυτογνωσία.
Τα πιο γνωστά παραδοσιακά συστήματα της γιόγκα είναι τα εξής:
Ράτζα Γιόγκα (γιόγκα του νοητικού ελέγχου)
Μπάκτι Γιόγκα (γιόγκα της θρησκευτικής αφοσίωσης και της προσευχής)
Κάρμα Γιόγκα (γιόγκα της συνέπειας στην εργασία και στις πράξεις μας, χωρίς
προσκόλληση στο αποτέλεσμα)
8. Ο γνωστός Ινδός σοφός Πατάντζαλι, ο οποίος συστηματοποίησε τις μέχρι τότε προφορικά
μεταδιδόμενες γνώσεις για τη γιόγκα συγγράφοντας τους περίφημους "αφορισμούς", θεωρεί
ότι γιόγκα είναι η συγκράτηση του νου από το να σχηματίζει "κυματισμούς", δηλαδή σκέψεις.
Αν και η άποψη αυτή ίσως θεωρείται από πολλούς υπεραπλούστευση, άλλοι διατείνονται ότι
εισχωρεί στη βαθύτερη ουσία της μεθόδου της γιόγκα, βρίσκοντας τον κοινό παρονομαστή
πίσω από την ποικιλομορφία των τεχνικών και των θεωριών, όχι μόνο της γιόγκα, αλλά και
άλλων ανατολικών παραδόσεων, όπως ο Βουδισμός και το Ζεν, καθώς και δυτικής
προέλευσης όπως ο Ερμητισμός και η Καμπαλά.
Βασική τεχνική για την πραγμάτωση στη γιόγκα είναι ο διαλογισμός. Κάτι το οποίο συχνά
παραβλέπεται από σύγχρονους ασκούμενους στη γιόγκα είναι η παράλληλη εργασία για την
ηθική τελείωση του ανθρώπου, ανάγκη την οποία επισημαίνει και ο ίδιος ο Πατάντζαλι. Χωρίς
την ταυτόχρονη άσκηση του διαλογισμού και της ηθικής τελείωσης (όπως η μείωση του
εγωκεντρισμού, της βιαιότητας και όλων των αρνητικών συναισθημάτων μας), η γιόγκα δεν θα
μπορέσει να δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα οφέλη της γιόγκα είναι ψυχοσωματικά,
καθώς αποτελεί μέθοδο εσωτερικής εξερεύνησης, η οποία αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση
του σώματος με το νου, και επιφέρει αρμονία σε όλες τις ανθρώπινες υποστάσεις, στη
σωματική, τη διανοητική-συναισθηματική, την πνευματική.
10. H σημασία του φαγητού στις ανατολικές θρησκείες είναι πολύ μεγάλη. O Kομφούκιος είχε πει
ότι το φαγητό είναι η δύναμη που ενώνει την κοινωνία και κανείς δεν είναι τόσο ικανός, ώστε
να κατανοήσει το πραγματικό νόημα της διατροφής του. O ινδουισμός, όπως και ο βουδισμός,
συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την παράδοση της φυτοφαγίας, χωρίς ωστόσο να την
επιβάλλουν. H διάδοση μίας διατροφής που δεν περιέχει κρέας σε αυτές τις θρησκείες
προκύπτει από δύο βασικές θρησκευτικές αρχές: α) Tην αρχή της μετενσάρκωσης, σύμφωνα
με την οποία οι ψυχές δεν καταστρέφονται, απλώς αλλάζουν μορφή .Πρόκειται για μία
θρησκευτική αρχή που πρεσβεύει τη διατήρηση της ζωής β) Tην αχίμσα («μη βία»), που
ισχύει για όλα τα έμβια όντα. Mε αυτό το πνεύμα πολλοί πιστοί αντιτίθενται στη θανάτωσητων
ζώων.
Oι κυριότεροι κανόνες του ινδουισμού είναι η σύσταση στους πιστούς να αποφεύγουν το
κρέας και το αλκοόλ, η απαγόρευση της θανάτωσης της «ιερής αγελάδας» και η απαγόρευση
της κατανάλωσης χοιρινού. Όσον αφορά την απαγόρευση της θανάτωσης της αγελάδας (οι
αγελάδες κυκλοφορούν ελεύθερες και θεωρητικά ο καθένας μπορεί να τις αρμέξει και να
πάρει το γάλα τους).
Tα ιερά κείμενα των ινδουιστών, ωστόσο, περιέχουν πληθώρα οδηγιών για το πότε η τροφή
επιτρέπεται να καταναλωθεί. Aνάμεσα στους διαιτητικούς κανόνες περιλαμβάνονται: η
απαγόρευση της κατανάλωσης αρπακτικών πουλιών και θαλασσινών, επειδή θεωρούνται
«ακάθαρτα», καθώς και φυτών που μεγαλώνουν σε σκιερά μέρη, όπως το κρεμμύδι και το
σκόρδο. H συγγραφή του Nτάρμα Σούτρα και του Kώδικα του Mανού, των κειμένων που
περιέχουν τους κανόνες διατροφής των ινδουιστών, συμπίπτει χρονικά με την περίοδο
συγγραφής της Tόρα και του Tαλμούδ.
H διατροφική αξία μίας δίαιτας που περιέχει σε πολύ μικρό ποσοστό κρέας, ή και καθόλου,
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σύνθεση και την ποσότητα των υπόλοιπων τροφίμων που
καταναλώνονται από αυτούς τους πληθυσμούς. Oι διατροφικοί κανόνες των διαφόρων
ανατολικών θρησκειών διαφέρουν μεταξύ τους. Tο ρύζι, ωστόσο, είναι βασικό χαρακτηριστικό
της ασιατικής κουζίνας και συνήθως καταναλώνεται σε κάθε γεύμα. Tο ρύζι -σύμφωνα με τους
ειδικούς- είναι σημαντική πηγή όχι μόνο υδατανθράκων, αλλά και πρωτεϊνών
H αποχή από το κρέας σε αυτές τις θρησκείες συνήθως συνδυάζεται με αποχή από το αλκοόλ
ή και το κάπνισμα, γεγονός που έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Από την άλλη πλευρά, οι
διατροφικές ακρότητες ορισμένων κατηγοριών χορτοφάγων (vegans), οι οποίοι απέχουν όχι
μόνο από το κρέας, αλλά και από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά, έχει διαπιστωθεί
ότι συνδέονται με διατροφικές ελλείψεις (ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών, βιταμινών).
Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (άλλως ασιτία). Κυρίως ο όρος
αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς για την εκούσια αποχή σε ορισμένες τροφές ιδίως
για θρησκευτικούς λόγους. Όπως συμβαίνει και με τον μοναχισμό, η νηστεία αποτελεί
ανατολική συνήθεια. Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς και στους Αιγυπτίους τη νηστεία την
επέβαλλαν θρησκευτικοί λόγοι. Προκειμένου να ετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους
σε θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή για να εξιλεώσουν κάποιο θεό έπρεπε να
απόσχουν γενικά ή μερικά από τροφές. Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος,
υποβάλλονταν σε νηστεία για θρησκευτικούς αλλά και για λόγους υγιεινής. Νήστευαν κυρίως
στις μεγάλες εορτές της Ίσιδας. Από τους Αιγυπτίους η συνήθεια της νηστείας πέρασε στους
Έλληνες και τους Εβραίους, από τους οποίους την παρέλαβαν αργότερα οι Χριστιανοί και
Μωαμεθανοί
ΣΥΝΤΑΓΗ• Το ψάρι στον ατμό, τυλιγμένο πρώτα σε ένα καφετί ψηφιδωτό από σπασμένους
σπόρους και λάδι μουστάρδας, κίτρινη σκόνη τουρμέρικ και κόκκινης καυτερής πιπεριάς είναι
τυπικό δείγμα μαγειρικής της Βεγγάλης. Η διατροφή του μεγάλου αυτού κομματιού της Ινδίας
στηρίζεται στο ρύζι και στα ψάρια. Οι επονομαζόμενοι Νόμοι του Μανού, που συντάχθηκαν
11. από βραχμάνους ιερείς 2.000 πριν, υπηρετούν (παρά το ινδικό σύνταγμα) την αντίληψη της
ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων και καθορίζουν τις τάξεις στην ινδουιστική κοινωνία
Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ
Ο ινδικός γάμος αποτελεί ένα μείγμα σοβαρών τελετουργικών εθίμων άψογα συνδυασμένα με
την διασκέδαση. Κάθε κάστα και κοινότητα έχει τον δικό της πολιτισμό και ιδιαίτερη παράδοση
και έτσι ο κάθε γάμος στην Ινδία αποτελεί ένα μοναδικό γεγονός. Στην ενδυμασία της νύφης
είναι και η ενδυμασία "Punjabi", η νύφη συνηθίζεται να φοράει μια σειρά από κόκκινα
βραχιόλια ελεφαντοστού, τα οποία της τα έχει προσφέρει ο αδερφός της μητέρας της. Τα
βραχιόλια αυτά, θεωρούνται καλός οιωνός, τόσο για την νύφη όσο και για το νέο σπιτικό. Ένα
τελετουργικό που συναντάται σε κάθε γάμο είναι η είσοδος των νεόνυμφων στο σπίτι τους.
Όταν το ζευγάρι φτάσει στο σπίτι του, συνηθίζεται οι αδερφές του γαμπρού να φράζουν την
πόρτα του σπιτιού και να ζητούν χρήματα, προκειμένου να αφήσουν το ζευγάρι να μπει στο
σπίτι. Δεν είναι λίγες οι κοινότητες που συνηθίζουν να καλύπτουν τα χέρια των νεόνυμφων με
ένα ιερό ύφασμα, το οποίο θεωρείται ότι ξορκίζει το κακό και το κακό μάτι. Τέλος, σε πολλές
κοινότητες της ινδικής θρησκείας, υπάρχει ένα έθιμο, κατά το οποίο οι κουνιάδες κρύβουν τα
παπούτσια του γαμπρού ή της νύφης τους, και τα επιστρέφουν μόνο με αντάλλαγμα κάποιο
χρηματικό ποσό. Θεωρείται ιδιαίτερα διασκεδαστικό και ξεχωριστό ενώ γεμίζει το γάμο με μια
πιο παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρα...
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://sites.google.com/site/lykmworldreligions/indouismos
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Βιβλίο “Yoga” ,εκδόσειςΕΡΜΕΙΑΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
http://vimeo.com/59035878
