Prof. Dr. Sevinç GÜLSEÇEN & Arş. Gör. Tuba UĞRAŞ

1. Turkiye'deki Dijital Yerlileri
Tanıyalım: Dijital Yerliler ve
Multitasking Kavramı
Tuba UĞRAŞ*, Sevinç GÜLSEÇEN**
* Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi
** Enformatik Bölümü, İstanbul Üniversitesi

2. 2
BİLGİ ÇAĞI
• Bilgi çağı
▫ 1970’lerde başlayan Dijital Devrim sonucu
• Bilgi toplumu
▫ 1970’lerin başında benimsenmeye başlanmış
▫ 1980’lerin başından itibaren geniş çapta kabul
görmüştür
• Yeni bir jenerasyon
▫ Net jenerasyonu
▫ Y-jenerasyonu, Z-jenerasyonu
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

3. 3
YENİ NESİL
• Diğerleri
▫ Dijital jenerasyon
▫ İ-jenerasyonu / İnternet jenerasyonu
▫ Milenyum jenerasyonu
▫ M-jenerasyonu / Multitasking jenerasyon
▫ Teknoloji jenerasyonu
▫ Medya jenerasyonu
• Dijital yerliler (digital natives): “ana dili dijital olanlar”
(Prensky, 2001)
▫ 1980 sonrası doğanlar
▫ bilişim teknolojilerinin hayatlarının ayrılmaz bir parçası
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

4. 4
DİJİTAL YERLİLER
• Kendilerinden önceki nesillerden oldukça farklı
özelliklere sahip
• Genel özellikleri
▫ Bilgiyi oldukça hızlı alan
▫ Paralel işler yapan ve aynı anda birden fazla iş yapan
(multitasker)
▫ Yazılardan önce görselleri tercih eden
▫ Nette doğrusal olmayan (non-linear) tarzda gezinen,
hipermetinleri tercih eden
▫ online ortamları tercih eden
▫ Anında dönüt tercih eden
▫ Oyun temelli uygulamaları tercih eden
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

5. 5
DİJİTAL YERLİLER
• Teknoloji ile ilişkileri  Farklı adlandırmalara
neden olmakta
▫ Yerliler (Residents)
▫ Ziyaretçiler (Visitors)
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

6. 6
MULTITASKING
• İki ya da daha fazla programın ya da komutun aynı
bilgisayarda aynı zamanda çalışması (Britannica)
• Orijinal olarak bilgisayar bilimlerine ait bir terim
(ilk: IBM System/360, 1965)
▫ time-sharing
▫ real-time
• Medya
▫ Birden fazla medya aracını veya medyayı aynı anda
kullanmak
• Beşeri bilimler
▫ El-göz koordinasyonu vb. gerektiren aktiviteler, …
▫ Beyinin rolu  Bilişsel bilim
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

7. 7
MULTITASKING
• çok görevli
▫ TDK Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü
• çoklu görev, çokgörevli
▫ TBD Bilişim Terimleri Karşılıklar Sözlüğü
• aynı anda birden fazla iş yapabilme davranışı
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

8. 8
MULTITASKING
• Rideout et al. (2010) ABD’de 8-18 yaşlarındaki
çocuk ve gençlerin
▫ multitasking oranı giderek artıyor
 %16 1999
 % 26 2004
 % 29 2009
▫ multitasking oranı: “günlük saat bazında aynı anda
birden fazla araç kullanılarak maruz kalınan medya
miktarının, yine günlük saat bazında maruz kalınan
medya miktarına bölümü”
• Bu oldukça önemli
▫ Teknoloji ile birlikte yetenekler değişiyor!
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

9. 9
MULTITASKING
• Multitasking’in etkileri ne olabilir?
• Multitasking Türkiye’deki dijital yerlilerde nasıl
görülüyor?
• Multitasking
▫ İnternet kullanırken aynı anda birden fazla araç
kullanabilme
▫ İnternet kullanırken aynı anda birden fazla iş için
farklı programları kullanabilme
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

10. 10
MULTITASKING
Table 1: Distribution of multitasking behaviors
f %
(N=494)
Using more than one technological tool while 388 79%
online
Using more than one program on the computer 412 83%
while online
Doing both 356 72%
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

11. 11
MULTITASKING
Figure 1: Distribution of multitasking behaviors with regard to age
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

12. 12
MULTITASKING
Figure 2: Distribution of multitasking behaviors with regard to gender
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

13. 13
MULTITASKING
Figure 3: Distribution of multitasking behaviors with regard to SES
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

14. 14
MULTITASKING
• 13-M
▫ “Başka türlü yapmıyorum zaten, hep öyle
yapıyorum” – aynı anda birden fazla araç
kullanımına dair
• 15-M
▫ “Genellikle hep bu şekilde yapıyorum.” – aynı
anda birden fazla program kullanımına dair
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

15. 15
MULTITASKING
• 13-nonM
▫ “Bilgisayarımız yok evde, İnternete de pek
girmiyorum zaten.”
• 16-nonM
▫ “Bilgisayarda ödevlerimi yaptığım odada TV yok.”
• 15-nonM
▫ “Aynı anda yapamıyorum pek, çünkü
konsantrasyonum bozuluyor.”
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

16. 16
MULTITASKING
• 13-M
▫ “Böyle yapmaktan çok zevk alıyorum, çok hoşuma
gidiyor. ”
▫ “Ödev yaparken daha çok müzik dinliyorum mesela.”
• 14-M
▫ “Müziğin indirilmesini beklerken oyun oynarım ya da
Facebook hesabımı kontrol ederim örneğin.
• 16-M
▫ “ödev yaparken, açık olan diğer programlar ödevimle
ilgiliyse sorun yok ama değilse, sırayla yaparım.”
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr

17. 17
SONUÇ
• Multitasking davranış oldukça yaygın
• Bu şekilde davranırken oldukça rahatlar
• Bu şekilde davranmayanlar
▫ Ya deneyimlememiş
▫ Ya da önyargılı
• Konsantre gereken işlerde bazı farklılaşmalar
gösteriyorlar
▫ Ya ayrı ayrı yapıyorlar
▫ Ya sıra ile yapıyorlar
▫ Ya da eşzamanlı yapıyor ama rahatsız etmeyen
aktiviteleri seçiyorlar
tugras@yildiz.edu.tr, gulsecen@istanbul.edu.tr