1. Ο ΔΙΑΛΟΓΟ ΣΟΤ ΑΝΑΓΝΩΣΑΚΗ
ΜΕ ΣΟΝ ΚΑΒΑΦΗ
ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Γϋ
ΛΤΚΕΙΟΤ
2. ΚΑΒΑΦΗΣ
• Μζρεσ του 1896
• Μζρεσ του 1901
• Μζρεσ του 1903
• Μζρεσ του 1908
• Μζρεσ του 1909, '10,
και '11 |
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Θεςςαλονίκθ, Μζρεσ
του 1969 μ.Χ.
9. ΗΘΟ ΕΠΟΧΗ
ΚΑΒΑΦΗΣ, 400μ.Χ.
• Εκλεπτυςμζνοσ βίοσ,
αιςκθτιςμόσ, κθλυπρζπεια
μζςα ςε ζναν
ειδωλολατριςμό που
ξεψυχά
• Δφο ανερχόμενεσ δυνάμεισ
τθσ εποχισ, ο χριςτιανιςμόσ
και θ εμφάνιςθ βαρβάρων,
επιδεικτικά αγνοοφνται
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ,1970
• Ατομικιςμόσ και μαηοποίθςθ ,
μικροαςτιςμόσ , μζςα ςε μια
επίφαςθ δθμοκρατίασ που
ξεψυχά με τθ δίωξθ κάκε
κομμουνιςτικοφ ςτοιχείου
• Η υπερδφναμθ τθσ εποχισ,
Η.Π.Α., που μζςα ςε ζνα
μεταπολεμικό,
ψυχροπολεμικό κλίμα
υποκάλπει δικτατορίεσ,
επιδεικτικά αγνοείται
10. “a la maniere de”
«ςτιλιηάριςμα»: απομίμθςθ φφουσ και
τρόπων• Προζχει ο ποιθτικόσ λόγοσ ι θ
πατριωτικι πράξθ;
• Εμείσ οι ιδϊνειοι νζοι-ο
Αιςχφλοσ
• κθνοκεςία: νζοι ευαίςκθτοι,
τρυφθλοί, φανατικοί για
γράμματα, με ενδιαφζρον για
τθν τζχνθ και τθν απόλαυςθ,
χωρίσ ιδιαίτερα πατριωτικό
ηιλο.
• Προζχει θ δράςθ
• Ποιθτικόσ μανιχαϊςμόσ: εμείσ-
εςείσ, (λειτουργία παρζνκεςθσ)
• κθνοκεςία: νζοι που εξαντλοφν
τθν αγωνιςτικότθτά τουσ με εκ
του αςφαλοφσ εκδθλϊςεισ ςε
ςυντροφιζσ, με τραγοφδια
γενικισ και αόριςτθσ
διαμαρτυρίασ, με ςυηθτιςεισ
γενικοφ κεωρθτικοφ
προβλθματιςμοφ και
αντιςταςιακισ γυμναςτικισ.
11. (ςυνζχεια)
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Λόγιο φφοσ ςτο επίγραμμα
για να επαινεκεί το
περιεχόμενό του, ενϊ ςτθ
ςυνζχεια υποςκάπτεται
(καβαφικι ειρωνεία)
• «αλκιν ευδόκιμον» ςτο
επίγραμμα
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Λόγιο φφοσ ςτθν προςπάκεια να
εγκωμιαςτεί θ δράςθ των νζων
κατά τρόπο πομπϊδθ και
επιβλθτικό, ενϊ ςτθ ςυνζχεια με
λαϊκό φφοσ υποςκάπτεται
(ειρωνεία)
• «Δροςερά», «αρτιμελι»,
«πάκοσ» : αλκι που
ευνουχίςτθκε μζςα ςτθν ευηωία:
«να παίξετε..), και
«αλκι» που δεν τθν ζχει πια θ
παλιά γενιά (επιλογικόσ ςτίχοσ:
«γζραςαν», και που τθν απαιτεί,
όμωσ, ο αντιδικτατορικόσ αγϊνασ
12. (ςυνζχεια)
ΚΑΒΑΦΗΣ
• «το Μαρακϊνιον Άλςοσ» :
γνιςια πατριωτικι δράςθ,
που όμωσ αμφιςβθτείται
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Ακίνδυνθ πατριωτικι δράςθ
που ελζγχεται: «ιρωεσ»,
«άλλα χρόνια»,
«επαναςτάτεσ
…Ανκρϊπου» : εμφατικά
εκφράηεται ψόγοσ για τθ
δειλι υπεκφυγι των
δραςτϊν από το «εδϊ και
τϊρα» - ζμμεςοσ
ςτιγματιςμόσ ςτο ακίνδυνο
βόλεμα
13. ΠΩ ΕΡΜΗΝΕΤΕΙ ΣΟ ΚΑΒΑΦΙΚΟ
ΠΟΙΗΜΑ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΑΚΗ;
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Δεν απορρίπτει τθ δράςθ:
• «μόνο»: ο Καβάφθσ
λογαριάηει και το
Μαρακϊνα: άλλωςτε ςτον
κόςμο τθσ παρακμισ του
400 μ. Χ. αιςκάνεται κανείσ
βακιά το τι ςθμαίνει μία
μάχθ που μπορεί να ςϊςει
ζναν πολιτιςμό
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Δεν απορρίπτει τθν τζχνθ:
• «ιδιαιτζρωσ ςασ τιμά…» : μ’
όλο το ειρωνικό βάροσ, με
τθ φράςθ αυτι δθλϊνεται θ
ευκφνθ του πνευματικοφ
ανκρϊπου να ςυμμετζχει
με τθ δράςθ και το ζργο του
ςτα πολιτικά και κοινωνικά
γεγονότα τθσ εποχισ
του(ιδεολογία ςτράτευςθσ)
14. ΕΡΩΣΗΗ-ΑΠΑΝΣΗΗ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• το ηιτθμα τθσ ποιθτικισ
προςιλωςθσ, θ ςκθνι τθσ
αμφιςβιτθςθσ του Αιςχφλου:
• αντανακλά μία κοινωνία παρακμισ
που διαχωρίηει τθ λογοτεχνία από
τθν ιςτορικι πραγματικότθτα
• αντανακλά τθ διαφορά των
εποχϊν του Αιςχφλου και του
ιδϊνειου νζου
• Αντανακλά τθν υπζρμετρθ
αδυναμία του Καβάφθ ςτο ζργο
του
• Αντανακλά τθν αντίλθψθ ότι και ο
λόγοσ τθσ τραγωδίασ είναι θρωικόσ
άκλοσ για ζναν δθμιουργό
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• το ηιτθμα τθσ
προςιλωςθσ των νζων ςτθν
τζχνθ τουσ, απαντά ίςωσ ο
Αιςχφλοσ, μζςω του
Αναγνωςτάκθ, για το χρζοσ
του πνευματικοφ ανκρϊπου
που δεν είναι μόνο θ
ςτρατευμζνθ τζχνθ, αλλά
κυρίωσ θ δράςθ. (υλλογι:
«Ο ςτόχοσ»)
15. ΑΜΦΙΗΜΙΑ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Ο θρωιςμόσ μπορεί να ζχει
διπλό περιεχόμενο:
• Ήρωασ ςτο πεδίο τθσ μάχθσ
• Ήρωασ ςτο πεδίο τθσ
δθμιουργίασ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Επικρίνει τθ νζα γενιά που
δεν αναλαμβάνει ενεργό
πολιτικι δράςθ
• Επικρίνει τθν πολιτικι τθσ
εποχισ του που δεν άφθςε
τθ νζα γενιά να χαρεί τα
νιάτα τθσ
17. ΑΜΕΟΣΗΣΑ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Διαβάηει δικεν ο ίδιοσ ο
ποιθτισ τθν επιγραφι του
τάφου-τα ειςαγωγικά
εκφράηουν διάκεςθ
κεατρικότθτασ ,
αποςτροφισ του ποιθτι
προσ τον ίδιο το νεκρό
κακϊσ και διάκεςθ
ειρωνείασ για ό, τι αυτόσ
αντιπροςωπεφει
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Διαλογικόσ μονόλογοσ με
υποκετικό ςυνομιλθτι
(ακροατι) το νεκρό-το
δεφτερο πρόςωπο εκφράηει
διάκεςθ άμεςθσ
επικοινωνίασ
18. «ΦΑΙΝΕΘΑΙ»
ΚΑΒΑΦΗΣ
• 1θ πραγματικότθτα: επίπλαςτο
κοινωνικό
προφίλ(«Επιφανισ») του
βαςιλζωσ: άνδρασ με ελλθνικι
παιδεία, «καλόσ καγακόσ». Η
υποτακτικι υποδεικνφει τον
τρόπο με τον οποίο όλοι
οφείλουν να κυμοφνται το
νεκρό: ωσ «Ζλλθνα» άνδρα και
όχι το πϊσ πζκανε ι το ότι ο
κάνατόσ του ςιμανε και τθν
παρακμι του κράτουσ του.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• 1θ πραγματικότθτα ςε
χρόνο αόριςτο: Κοινωνικό
προφίλ: πατρίδα,
οικογζνεια, υπερκετικά
επίκετα, απόλυτα
ουςιαςτικά, επικιδειεσ
τιμζσ και τελετζσ: ψευτιά
και υποκριςία, ψεφτικθ και
ειδυλλιακι εικόνα
κοινωνικισ υποκριςίασ
19. «ΕΙΝΑΙ»
ΚΑΒΑΦΗΣ
• 2θ πραγματικότθτα: το
επιτφμβιο γράφτθκε κακϋ
υπόδειξθ των αυλικϊν από
άντρα επαγγελματία
ςοφιςτι και ςυνεπϊσ
υποδθλϊνεται ότι
γράφτθκαν όςα ζπρεπε να
γραφοφν, ςφμφωνα με τουσ
τφπουσ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• 2θ πραγματικότθτα ςε χρόνο
παρατατικό: δραςτικό,
κακθμερινό, λαϊκό φφοσ για
να ςκιαγραφθκεί , αφοφ δεν
αναφζρεται ςυγκεκριμζνο
κατθγορθτιριο, ςυνεκδοχικά,
ο κάκε λαϊκόσ(υποδθλϊνεται
από το όνομα) «τφποσ»
Λαυρζντθ, που καπθλεφεται
αξίεσ και ξεπουλά τα πάντα
για να ανζλκει ςτθν κοινωνικι
ιεραρχία
20. ΕΙΡΩΝΕΙΑ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Συνφπαρξθ δφο αντικετικών
κεματικών ςτοιχείων, που
εκφράηει πικρι ειρωνεία και οξφ
ςαρκαςμό
• Παρουςιάηει ςτθν αρχι ζνα
ζντονο ενδιαφζρον για να
τιμθκεί ο νεκρόσ με επιτφμβιο,
ςτο οποίο, άλλωςτε,
εμπλζκονται πολλά πρόςωπα.
Το ενδιαφζρον, όμωσ ,
αναλώνεται ςε τυπολογίεσ
ςφμφωνα με τα «πρζπει» τθσ
εποχισ. Συνεπώσ , το
ενδιαφζρον υποςκάπτεται
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• υνφπαρξθ δφο ζντονα
αντικετικϊν κεματικϊν
ςτοιχείων που εκφράηει
πικρι ειρωνεία και οξφ
ςαρκαςμό
• Παρουςιάηει ςτθν αρχι τθ-
φαινομενικά-κετικι πλευρά
του Λαυρζντθ, για να τθν
ανατρζψει πιο εφκολα…
21. ΘΕΗ ΣΟΤ ΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Παφλα: το «φαίνεςκαι» τθσ
ανκρωπότθτασ: αποδοχι
τθσ εγκόςμιασ μζγιςτθσ
ευπρζπειασ : τθσ ελλθνικισ
παιδείασ, που
• υπερκαλφπτει,
ενδεχομζνωσ, και κάκε
άλλθ κετικι αναφορά ςτο
νεκρό
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Παρζνκεςθ: κελί
αυτοεγκλειςμοφ: αδυναμία
των άλλων να του
επιβάλουν το κζατρό τουσ,
ζνα εξωραϊςμζνο
«φαίνεςκαι» , και
• αδυναμία δικι του να
μεταγγίςει ςτουσ άλλουσ τισ
δικζσ του αρχζσ. Βρίςκει ωσ
καταφφγιο ςτο αδιζξοδό
του τθ ςιωπι
22. ΘΕΗ ΣΟΤ ΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΒΑΦΗΣ
• Επιλογικόσ ςτίχοσ:
κάκαρςθ, κεία δίκθ-
μοραλιςμόσ, διδακτιςμόσ
• ανερχόμενο χριςτιανικό
ςτοιχείο
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
• Επιλογικόσ ςτίχοσ:
Εξομολογθτικόσ τόνοσ: ςτόχοσ
δεν είναι το κλιβερό ςαρκίο ενόσ
νεκροφ, αλλά ό,τι αυτόσ
ςυνεκδοχικά αντιπροςωπεφει:
τθν αδικία ςε αςτικό ι
μεςοαςτικό κοινωνικό και
πολιτικό επίπεδο, γενικά τθν
κοινωνικι πρϊτθ φλθ που
αναπαράγει τουσ
«Λαυρζντθδεσ». Ο Λαυρζντθσ
είναι ςφμπτωμα εποχισ, είναι θ
κρίςθ του καιροφ του
(ςτρατευμζνθ τζχνθ)-
μοραλιςμόσ, διδακτιςμόσ
