Tijdens de Conferentie "Techniek en Wetenschap in Oost Nederland" gaf Petra Fisser een overzicht van onderzoek dat binnen het KWTO uitgevoerd is rondom wetenschap en techniek in het basisonderwijs.

1. Kenniscentrum Wetenschap
en Techniek Oost (KWTO)
Petra Fisser
13 oktober 2010

2. Het KWTO
• Kenniscentrum Wetenschap en Techniek Regio Oost
• Doel: bevorderen ontwikkeling van W&T onderwijs
• Kenniscentrum voor verschillende doelgroepen
– primair onderwijs
– voortgezet onderwijs
– pabostudenten
– ouders
– bedrijven
• Allemaal belangrijk bij het stimuleren van W&T in het
onderwijs!

3. Het KWTO
• Partners KWTO:
Saxion, Hogeschool Edith Stein, Gereformeerde
Hogeschool Zwolle, Universiteit Twente, SLO en de
Regionale Steunpunten VTB IJssel Vecht Veluwe en
Twente
• Activiteiten op het gebied van
– Onderwijs
– Opleiding
– Onderzoek

4. Het KWTO
• Verspreiden van kennis en ervaringen via
http://www.kwto.nl

5. Onderzoek van het KWTO

6. Onderzoeksthema’s
• Onderzoeken die uitgevoerd worden hebben onder
andere betrekking op
– Opleiden van pabostudenten en leerkrachten
– Betrokkenheid van ouders bij techniekonderwijs
– Betrokkenheid van bedrijven bij techniekonderwijs

7. Het gevoel van bekwaamheid
• Self-efficacy: het vertrouwen dat een individu in
zichzelf heeft om bepaalde taken tot een goed einde
te brengen (“gevoel van bekwaamheid”)
• Self-efficacy: een belangrijke voorspeller zijn voor het
wel of niet verzorgen van onderwijs op het gebied van
wetenschap en techniek
• Onderzoek: self-efficacy van studenten en
leerkrachten op het gebied van
wetenschap en techniek

8. Het gevoel van bekwaamheid
• Vragenlijst: ‘Science Teaching Efficacy Belief Instrument’
• Aangevuld met
– Algemene kenmerken (geslacht, vooropleiding, etc.)
– Stellingen algemene attitude t.a.v. W&T
– Vragen over het voldoende toegerust voelen met
betrekking tot inhoudelijke kennis W&T
(natuurkundige, levende, aarde en ruimte, techniek en mathematische systemen)
– het aantal uur dat leerkrachten op dit moment
besteden aan W&T onderwijs en hoeveel zij
zouden willen besteden

9. Het gevoel van bekwaamheid
• Respondenten
– 78 leerkrachten
– 378 studenten

10. Het gevoel van bekwaamheid
• Resultaten studenten:
– Self-efficacy licht positief
– Self-efficacy groeit naar mate de student verder is
in de studie
– Bepalende factoren waar pabo’s weinig tot geen
invloed op hebben
(bijv. geslacht, vooropleiding en profiel student)
– Bepalende factoren waar pabo’s wel invloed op
hebben!

11. Het gevoel van bekwaamheid
• Bepalende factoren waar pabo’s wel invloed op
hebben
– Ervaring opdoen met wetenschap en techniek door
middel van het uitvoeren van keuzeopdrachten
tijdens de studie en het daadwerkelijk geven van
natuur- en techniekonderwijs op de stageschool
– Het verbeteren van het gevoel voldoende toegerust
te zijn op de vijf kennisdomeinen en er niet alleen
vanuit te gaan dat die kennis opgedaan is tijdens de
vooropleiding.

12. Het gevoel van bekwaamheid
• Resultaten leerkrachten
– self-efficacy licht positief
– self-efficacy hoger als nascholingstraject is gevolgd
– Bepalende factoren te beïnvloeden door aandacht
in nascholingstrajecten
• hoe beter de attitude ten aanzien van natuur- en
techniekonderwijs, hoe hoger de self-efficacy
• hoe hoger de zelfingeschatte kennis op het
gebied van biologie, natuur- en scheikunde,
aarde- en ruimtesystemen, technieksystemen en
mathematische systemen, hoe hoger de self-
efficacy van de leerkrachten

13. Het gevoel van bekwaamheid
• Wat levert het op?
• Meer inzicht in de rol van self-efficacy en het wel of
niet verzorgen van onderwijs op het gebied van
wetenschap en techniek
• Ideeën voor pabocurriculum
• Ideeën voor nascholingstrajecten

14. Het gevoel van bekwaamheid
• Van groot belang: toepassen van het geleerde
in de praktijk
• Hoe?
– het opdoen van succeservaringen
– het stimuleren door goede voorbeelden
– beginnen met kleine vaardigheden
– via oefenen uitbouwen tot een complexer geheel
– het geleerde in de praktijk brengen

15. Professionalisering
Op welke manier kan een professionaliseringstraject het
best vormgegeven worden,
Ø zodat het gevoel van bekwaamheid van de
leerkrachten ten aanzien van wetenschap en
techniek vergroot wordt,
Ø waardoor leerlingen meer plezier en zekerheid
ervaren op dit terrein?

16. Onderzoek Professionalisering
• Aannames
– Het gevoel van bekwaamheid is bepalend voor het
wel of niet verzorgen van W&T onderwijs
– Het gevoel van bekwaamheid is te laag
– Het werken in docentontwerpteams draagt bij aan
professionalisering en aan het gevoel van
bekwaamheid
• Onderzoek: welke factoren van dit soort
professionaliseringstraject dragen bij aan een
vergroting van het gevoel van bekwaamheid van de
leerkrachten op het gebied van W&T?

17. Onderzoek Professionalisering
• Wat levert het op?
– Literatuur- en praktijkonderzoek naar self-efficacy
– Onderzoek naar de werking van
docentontwerpteams
– Meer inzicht in succesfactoren voor
nascholingstrajecten
– En… meer/beter/leuker W&T onderwijs??

18. Ouderparticipatie
• Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie hebben veel
positieve effecten
– verbeterde leerresultaten van de leerling
– verbeterde houding van de leerling ten aanzien
van school
– verbeterd klimaat voor de ontwikkeling van het kind

19. Ouderparticipatie
• Verschillende vormen
– Involvement (bijv. thuis aandacht hebben voor
technische onderwerpen, het helpen met huiswerk
voor techniek en het bezoeken van open dagen op
gebied van techniek)
– Participation (hulp bij technieklessen, gastlessen,
ondersteuning van excursies en bezoeken aan het
bedrijf of werk van een ouder)
– Advocacy (techniekcoördinator of lid van een
techniekklankbordgroep)

20. Ouderparticipatie
• Positieve factoren
– Werkzaam zijn van de ouder in de technische
sector
– Het geslacht van de ouder
• vaders hebben significant meer het gevoel iets
te kunnen doen voor het techniekonderwijs van
het kind
• Vaders vertonen significant meer betrokkenheid
in de thuissituatie

21. Ouderparticipatie
• Hoe stimuleren?
– Enthousiasme van de leerkracht
– Leerlingen enthousiasmeren zodat zij ouders gaan
betrekken
– Tentoonstellen van de resultaten van leerlingen
– Methodes en materiaal op orde hebben
– Ouders persoonlijk benaderen en aanspreken op
eigen kunnen
– Duidelijk omschrijven van moment en tijdsduur van
een activiteit
– Flexibel zijn op gebied van planning

22. Excursies/bedrijfsbezoeken
• Bij kinderen veroorzaakt de term ’industrie’ vaak
negatieve associaties
– werknemers in (smerige) overalls
– mensen aan de lopende band, saai werk
– faillissementen en ontslagen
• Gemeente Almelo en Hogeschool Edith Stein:
Dag van de Industrie
• Hoofddoel: verbetering van de beeldvorming
• Leerlingen maken via excursies naar bedrijven in de
regio kennis met verschillende technische bedrijven en
hun productieprocessen

23. Excursies/bedrijfsbezoeken
• Op welke manier kunnen leerkrachten, bedrijven en
PABO’s worden betrokken bij de ‘Dag van de
Industrie’,
• zodat deze dag als ondersteuning kan dienen bij het
ontwikkelen van een onderzoekende en ontwerpende
houding van leerlingen
• en bij een verdieping van professionaliseringstrajecten
voor leerkrachten ten aanzien van wetenschap en
techniek in het basisonderwijs?

24. Excursies/bedrijfsbezoeken
• Een van de deelvragen:
• Welk effect heeft de 'Dag van de Industrie' op de
houding van deelnemende leerlingen en leerkrachten
ten opzichte van wetenschap en techniek?

26. Twente’s got Talent
• Nieuw project over natuur, techniek en digiborden
• Doelgroep: bovenbouw po en aansluiting po-vo
• Twee deelprojecten
1. Het ontwikkelen van modules wetenschap en
techniek voor de bovenbouw van het basisonderwijs,
waarbij het materiaal
– (onder andere) geschikt is voor digiborden
– digitaal beschikbaar is voor andere scholen
– digitaal aangevuld kan worden door andere
scholen

27. Twente’s got Talent
2. Het ontwikkelen van een (gedeelte van een)
“overgangscurriculum”, waarbij
– docenten van po- en vo-scholen in het kader van
W&T zowel face-to-face als online samenwerken
aan de ontwikkeling van een thematisch of
projectmatig onderwerp
– leerlingen van po- en vo-scholen zowel face-to-
face als online samenwerken aan het thema of
project in het kader van wetenschap en techniek

28. Twente’s got Talent
• Resultaten:
– Modules W&T voor de groepen 7 en 8 uit het
basisonderwijs
– Overgangscurriculum W&T voor po-vo
– Omvang en inhoud wordt per school bepaald, aan
de hand van de visie en de behoefte van de school
– Digitaal lesmateriaal binnen de W&T modules,
geschikt voor onder andere digiborden
– Delen van kennis, ervaringen en materialen met
andere scholen

29. Twente’s got Talent
• Twente’s got Talent…
• Twente in de breedste zin van het woord J
(“Oost Nederland’s got Talent..”)
• Meedoen??
• Laat het weten!

30. Onderzoek KWTO
• We leveren op!
• Alle artikelen, onderzoeken, presentaties, nieuwtjes,
etc. op de website van het KWTO
• Meer informatie via
– http://www.kwto.nl
– p.h.g.fisser@utwente.nl