2. Definitie van
Marketing Hebt u ook het gevoel dat marketing
alles is, of net niets?
Verkoopt men lucht of is het nu het
kloppend hart van een onderneming?
In dit document krijgt u een helder beeld
van wat voor ons marketing is. Geen
melig document maar een to-the-point
visie die menig marketeer en
ondernemer, organisatie en leider kan
inspireren en doelgericht doen handelen.
iBooks Author
3. HOOFDSTUK 1
In den beginne
was er niks ...
Als er niets is, zijn er ook geen woorden. En woorden bestaan
omdat mensen betekenissen aan woorden gaven. De
zogenaamde definities: iets bestaat omdat je het kan
benoemen.
Maar toen ik geconfronteerd werd met heel wat
marketingstudenten, marketingdocenten, sollicitanten en
vakspecialisten merkte ik dat de meesten met hun mond vol
tanden achterbleven bij de vraag: “Wat is marketing?”
Antwoorden als: marketing is alles, marketing is verkoop en
uitstraling, er bestaan veel definities maar ik kan niet op de
juiste komen ... Kortom, er werd heel wat rond de pot
gedraaid en bitter weinig kwam in de pot terecht.
Dan maar te rade bij onze allesweter “Wikipedia”, maar ook
deze moest verstek geven door louter een lijst van mogelijke
definities weer te geven. De ene al vager dan de andere, alsof
we in een wereld van waarzeggers en zieners terecht zijn
gekomen. En al klinkt dit uitdagend, toch heeft men meer
nodig om “au sérieux” te worden genomen.
“Als je het niet kan benoemen, kan je het niet bereiken...”
iBooks Author
4. Het gemis aan een definitie zorgt ervoor dat studenten niet
weten waarvoor men studeert, dat werknemers zonder
jobomschrijving zitten en dat ondernemers maar al te vaak
een desillusie oplopen bij hun ervaringen met marketeers, die
soms “wonderboys” blijken te zijn, en die maar al te vaak
uitdraaien op een nachtmerrie met dito kosten aan
verbonden.
Dat marketeers iets met communicatie te maken hebben,
geven ze allemaal toe. Toch slagen we er niet in dat ene waar
men ons voor aanwerft vlot te doen: uitleggen op een
duidelijke en verstaanbare manier wat wij doen.
Dat ene element dat we niet verkocht kunnen krijgen, dat ene
woord dat we niet kunnen verpakken, illustreren, definiëren is
net datgene wat we doen: marketing!
Dit document slaagt hier ten volle in. Het definieert,
plaatst en durft kant te kiezen om zo wetenschap en
praktijk een plaats te geven, maar bovenal om ondernemende
mensen te gidsen in hoe om te gaan met marketing en
marketingmensen, zodat het gewenste en verwachte ook
kan getoetst worden aan de realiteit.
Marketing : Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Marketing is het proces van het creëren en leveren van waarde.
Traditioneel werd marketing gezien als het geheel van alle activiteiten
die erop gericht zijn de ruil van producten of diensten te bevorderen.
Deze op ruil gebaseerde omschrijving wordt in elk geval door de
American Marketing Association vanaf hun herziene definitie in 2004 als
te beperkt beschouwd[1].
Marketing als (wetenschappelijke) discipline is ontstaan rond het begin
van de twintigste eeuw in Illinois in de Verenigde Staten, waar
aanhoudende agrarische overschotten ertoe leidden dat er structureel
naar nieuwe afzetmogelijkheden gezocht moest worden[2]. Tot die tijd
werden ruilprocessen vooral bezien vanuit de klassieke en neoklassieke
economische theorie[3].
Tegenwoordig spelen in de meeste ontwikkelde economieën
consumentenbehoeften een belangrijkere rol dan de aanwezigheid van
surplus aanbod. Marketing is daarmee bij uitstek een discipline
geworden waarbij het identificeren van behoeften centraal is komen te
staan. Marketing als discipline steunt daarbij sterk op kennis ontwikkeld
in andere vakgebieden zoals psychologie, sociologie en economie. Door
middel van advertenties is de marketingpraktijk ook gerelateerd aan de
creatieve kunsten. Daarnaast heeft marketing op haar beurt ook
relevantie gehad voor de sociale wetenschappen. Met name op het
gebied van statistische analyse van (extreem) grote hoeveelheden
gegevens[4] zijn vooral marketingonderzoekers grensverleggend
geweest.
Definities
Veel marketingauteurs hanteren een specifieke (deel)definitie van wat
marketing is.
Er zijn veel definities van wat marketing precies is. Vooral in de jaren 70
van de 20e eeuw woedde er in de academische marketingwereld een
debat over wat precies marketing was[5]:
3
iBooks Author
5. * Voor 1985 definieerde de American Marketing Association (AMA),
een van de meest invloedrijke organisaties binnen de (academische)
marketingwereld, marketing als "de uitvoering van bedrijfsactiviteiten
die de stroom van goederen en diensten van fabrikant naar consument
of gebruiker sturen"[6].
* in 1985, als gevolg van het debat dat het decennium daarvoor
gevoerd was, paste de AMA de definitie aan tot "Marketing is het proces
van bedenken en uitvoeren van het ontwerp, de prijszetting, de
promotie en de distributie van ideeën, goederen en diensten om zo een
uitwisseling te creëren die de realisatie van doelen van zowel individuen
als organisaties mogelijk maakt"[7].
* Tijdens de 2004 Summer Educators-conferentie van de AMA werd
de volgende nieuwe definitie gepresenteerd als de officiële AMA
definitie: "Marketing is een functie binnen organisaties en [tevens] een
verzameling van processen voor het creëren, communiceren en leveren
van waarde voor klanten en voor het beheersen van de klantrelatie op
manieren die gunstig zijn voor de organisatie en haar stakeholders"[8].
* Philip Kotler geeft in zijn eerdere boeken de definitie van marketing
als "De menselijke activiteit gericht op het vervullen van behoeften en
verlangens door middel van ruil".
* Tevens hanteert hij de definitie "Het sociale- en managementproces
door middel waarvan individuen en groepen datgene verkrijgen wat ze
nodig hebben en willen. Dit alles door het maken en ruilen van
producten en waarde met anderen"[9].
* In later werk omschrijft Kotler marketing ook als "het voornamelijk
vervullen van de rol van netwerkintegrator, waarbij de marketingfunctie
vaardigheden verkrijgt in onderzoek, (behoefte)voorspelling,
prijszetting, distributie, marktcommunicatie en promotie"[10].
* Brian Norris definieert marketing als "het proces waarbij structureel
mensen gebracht worden tot het nemen van een aankoopbeslissing, het
gebruiken, het volgen, gehoorzamen, afwijzen, schikken en accepteren
van de normen van een ander, van de maatschappij of van een
specifieke organisatie. Eenvoudig gesteld, als het niet de 'verkoop'
stimuleert, dan is het geen marketing"[11].
* Een andere, eenvoudiger geformuleerde definitie van wat
marketing is, luidt: "het geheel van de theorieën en technieken om
producten en diensten optimaal af te zetten, door bij het aanbieden
ervan zo goed mogelijk rekening te houden met de behoeften en
specifieke wensen van de (potentiële) kopers."
* Ook wordt marketing wel omschreven als "Elke activiteit die
consumenten en producenten met elkaar verbindt".
* Al Ries en Jack Trout definiëren marketing als "oorlog tussen
concurrenten"[12].
De conclusie valt in elk geval te trekken dat marketing verschillende
dingen voor verschillende personen is, alsook dat verschillende
personen en instanties in de loop der tijd hun definitie hebben
aangepast.
4
iBooks Author
6. WAT JE MAG VERWACHTEN
Je mag een plezierige kijk verwachten, eenvoudig toepasbaar,
vol tips en trucs om het verschil te maken. Toch is dit ook een
wetenschappelijk document met waardevolle visies die
onderbouwd en soms regelrecht tegen de gevestigde
waarden ingaan.
Er is een tijd geweest waarin men dacht dat de zon rond de
aarde draaide en dat je om te telefoneren een draad nodig
had. Die tijd is voorbij. Het is tijd om met een open geest
nieuwe dingen te durven ontdekken door oude
veronderstellingen in vraag te stellen.
Als ondernemer herken je de echte krachtbron voor
ondernemerschap, krijg je een gids in hoe je wat kan
toepassen. Als student weet je eindelijk waarvoor je
studeert en kan je bewust kiezen of het jou echt kan boeien,
of je een andere richting uit kan en durft te kiezen. Als
marketeer heb je een houvast, een gids die je meer inzicht
geeft in je klant, je consument en je taak als adviseur.
Het belooft alvast een boeiende reis te worden: geschreven
zodat het verstaanbaar is voor iedereen, met beelden die
spreken en bijblijven, zoals marketing het beoogt en bevat. En
als je echt opgaat in de kennis van marketing, dan is de tocht
zo boeiend dat je de wereld nooit meer zal zien zoals het
was, maar zoals het worden kan.
“Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Er is niet meer en niet minder over te vertellen. Zo kort is de
definitie, zo sterk is de inhoud. En als je één zin dient te
onthouden uit het hele geschrift, dan is het deze wel.
Automatisch zal dan ook alles duidelijk worden.
5
iBooks Author
8. “Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Het is met dit eerste woord dat marketing haar trouwe relatie
legt met de psychologie. Er is geen duidelijker verband dan de
drijfveren van het menselijk gedrag verstaan om daar
op in te spelen met je marketingverhaal. Een duidelijke
perceptie zorgt voor deze meerwaarde.
“If one does not understand a person, one tends to regard him as a fool.”
Carl Gustav Jung
WAT IS EIGENLIJK ONZE PERCEPTIE?
Perceptie is ons beeld van de wereld, zoals jouw hersenmassa
dat omzet. Gezien iedereen uniek is, is ook jouw beeld van
de wereld uniek, een concept dat samengesteld is door
jouw zintuigen.
Neem nu deze illustratie? Wat zie je?
Zie je een oude of een jonge vrouw, of zie je ze allebei? Als je
maar één van beide ziet, zoek dan nog enkele minuten verder.
7
iBooks Author
9. Alhoewel iedereen hetzelfde beeld te zien krijgt, zullen
sommigen eerst de jonge en anderen eerst de oude vrouw
zien. Daar gaat perceptie over. Wat we zien en hoe we iets
interpreteren hangt zuiver af van onze zintuigen en de
kennis of voorkennis van onze hersenen.
Een ander voorbeeld is deze tekening van Sandro Del-Prete,
een Zwitsers kunstenaar, die ons dingen doet zien die er
helemaal niet zijn, gewoon omdat onze hersenen verschalkt
worden door percepties die zuiver ontstaan door onze
verbeelding.
Niet alleen visuele perceptie, maar elk zintuig geeft
vervormingen, laat ons dingen gewaarworden die er niet
zijn, of geeft ons een ander beeld van wat jij en ik ruiken,
voelen, zien, horen of proeven.
Perceptie, of datgene waarmee we ons gedacht vormen, is dan
ook een zeer breed onderwerp in de marketing. De link tussen
marketing en psychologie is dan ook door en door belangrijk.
Marketing is als het ware de afdeling Toegepaste
Psychologische Wetenschappen voor het gedrag van de
mens zonder afwijkingen (als die al mag bestaan).
Psychologie, of het nu gaat om zintuiglijke waarneming, de
werking van onze hersenen, de beïnvloeding door derden, de
sociale psychologie of de arbeidspsychologie: allen vormen
een belangrijke bron aan informatie voor de manier waarop
een boodschap in de marketing ontstaat en wordt
vormgegeven.
Een goede marketeer is dus in eerste instantie een
mensenkenner, iemand die in andermans schoenen kan
lopen en van heel wat markten, modes, trends en anderen op
de hoogte is. Psychologie is dan ook de wetenschappelijke
vorm van mensenkennis.
Gevolgen
Marketeers moeten een gedegen kennis hebben van de
menselijke en sociale psychologie.
8
iBooks Author
10. Marketeers dienen een brede kennis en interesse te hebben
om een helikopterbeeld te kunnen vormen van de markt.
Een gedurfde levenshouding en kritische blik geven alvast
een goede bron van informatie
Marketeers moeten voldoende zelfkritisch zijn om te weten
dat ook zij mensen zijn en evengoed foutieve percepties
hebben.
COMMUNICATIE AXIOMA: PERCEPTIE
Een boodschap, product of dienst dient relevant afgestemd te
zijn op de doelgroep, zodat mensen zichzelf herkennen, de
behoefte onderkennen, er zin in krijgen en beslissen om voor
jou te kiezen.
9
iBooks Author
12. “Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Er is geen duidelijkere relatie met het bedrijfsdoel als het gaat
om de meerwaarde te verhogen. Of het nu een hoger
percentage toegevoegde waarde of winst is, of een hogere
rotatie tegen een lagere prijs, zolang het maar zorgt voor een
meerwaarde voor de onderneming waarvoor marketing
gevoerd wordt. Die meerwaarde is het best vertaalbaar als
profijt, gezien ook voor overheden of sociale doelen
meerwaarde gecreëerd dient te worden die gezien kan worden
als profijt.
Natuurlijk is marketing niet de enige afdeling die aan het
profijt van een onderneming werkt, maar de impact van
marketing op het profijt is onmiskenbaar en een deel van de
bestaansreden van marketing.
Maar al te vaak zien we marketing als een kost, maar het is
onmiskenbaar een investering en hoort dus, voor de
boekhouders onder jullie, niet bij klasse 6 maar bij de
investeringen in klasse 7. Ondanks het feit dat marketing om
soms begrijpelijke redenen bij de kosten behoort, dient een
bedrijfsleider hier een duidelijk verschil in te zien en dit om
verschillende redenen.
Marketing heeft een relatie met het resultaat en is in die zin
meetbaar. Jouw marketeers dienen over de nodige
gedetailleerde cijferinformatie te beschikken om na te
meten wat het effect van hun activiteiten is.
De band tussen het financieel beleid, investeringsbeleid,
verkoopbeleid en marketing is hierbij zeer duidelijk. De
kennis van budgetbeheer, financieel beheer en
boekhouding is dan ook voor een goede marketeer van
essentieel belang, evenals de echte verkoopinformatie en
zuivere kostprijsberekeningen.
Toch zijn marketeers geen verkopers en hebben ze vaak een
tegenstrijdig doel, doordat een verkoper op korte termijn
beoordeeld moet worden en een marketeer op een breder
doel: niet het succes van één verkoper, team of afdeling maar
de langetermijnvisie en het bredere kader van de
onderneming.
Gevolgen
Als marketing Yin is, dan is de financiële afdeling Yang: ze
dienen elkaar te informeren en te stimuleren.
Marketing is een investeringsgoed en moet zo behandeld
én geëvalueerd worden.
Marketing en verkoop dienen samen te werken maar
hebben in vele gevallen tegenstrijdige doelstellingen. De
functie verkoop en de functie marketing kun je beter niet
laten samenvallen.
11
iBooks Author
13. Als marketeer moet je prijsbewust, kostprijsbewust en
marktbewust zijn, informatie kunnen lezen, verwerken en
beoordelen.
COMMUNICATIE AXIOMA: PROFIJT
Elke boodschap, dienst of product dient duidelijk de
meerwaarde te verhogen van de onderneming op lange
termijn.
12
iBooks Author
15. “Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Als marketeer ben je de boodschapper, de communicator
binnen en buiten het bedrijf.
En al mogen negatieve boodschappen vaak inslaan als een
bom, meestal laten ze ook een slagveld achter. Als marketeer
draag je dan ook zorg voor de positieve uitstraling, omdat
deze boodschappen beklijvend en motiverend werken voor
iedereen.
Marketing is als het ware een energiebron waaraan mensen
zich kunnen optrekken, waarin ondernemingen hun eigenheid
weerspiegeld zien zonder vaagheid, of mist die opgetrokken
wordt. Om die reden is de verantwoordelijkheid van de
marketeer ook bijzonder hoog. De lange termijn van de
onderneming, de markt en de drijvende kracht voor het
bedrijf zijn immers van cruciaal belang.
Passie zorgt voor aantrekkingskracht die de juiste mensen
brengt naar en bindt met de onderneming. Passie zorgt dat de
ondernemingsdroom gevisualiseerd kan worden, zodat
mensen weten waar ze naartoe gaan.
Passie is ook de vorm waarin we het bedrijf vormen:
hedendaags, herkenbaar voor de medewerker en consument,
vernieuwend en uitdagend, zodat ook het toekomstperspectief
gegarandeerd kan worden.
Passie is de vertaling van de ziel van de onderneming, die de
waarden, de beloftes en het vertrouwen van de onderneming
naar buiten brengt. Het is dit vertrouwen verdienen dat elke
marketeer dwingt om een ethisch vermogen op te bouwen, dat
in overeenstemming is met de gangbare normen van de
maatschappij en vaak daarboven moet uitsteken om de
toekomst voor te blijven.
Creatieve marketing komt pas tot zijn recht als het geclaimde
superlatief ook visualiseerbaar en communiceerbaar is.
Hier schuilt de echte opdracht van een reclameadviesbureau
of ontwerper. Kan je voldoende verbazing wekken, voldoende
in het oog springen met het geclaimde superlatief, zodat het
ook blijft hangen bij de doelgroep?
Gevolgen
Een marketeer brengt steeds, ook in moeilijke tijden, de
positieve boodschap die mensen aanzet tot iets, wilskracht
ontwikkelt en motiveert.
Een marketeer brengt de missie en visie in kaart,
stimuleert deze doorheen de onderneming en signaleert
ook afwijkingen van de doelstellingen.
14
iBooks Author
16. Een marketeer heeft een ethische verantwoordelijkheid
t.o.v. de onderneming, de consument en de maatschappij.
Een marketeer denkt steeds aan de lange termijn en
stimuleert creativiteit en innovatie om de toekomst
tegemoet te gaan.
COMMUNICATIE AXIOMA: PASSIE
De positieve kijk op het leven zorgt voor een drijvende kracht
die gesteund is op eerlijkheid en gedrevenheid in functie van
de doelstelling van de onderneming.
15
iBooks Author
18. “Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Het zijn luchtverkopers, die marketeers. Niets is minder waar
en we verwijzen hier naar het deel tussen kostprijs en
verkoopprijs: het gedeelte waar je toegevoegde waarde voor
krijgt die je niet kan zien, voelen of vastnemen. Lucht dus, het
zuurstof-teken O is dan ook echt op zijn plaats.
En als het u dan toch een troost mag wezen als marketeer:
lucht is wellicht het belangrijkste product dat er te vinden is.
Probeer het maar eens 10 minuten zonder. Of moet ik jouw
perceptie nogmaals testen. Vanwaar komen de bomen? Zitten
die in jouw tuin begraven? En welke vrachtwagens brengen
dan constant die grondstof aan? Neen, bomen komen voor
90% uit de lucht ... Het is de zuurstof en het water van de
regen die de bomen doen groeien. Zo is het ook de marketing
die een bedrijf kan doen groeien: de zuurstof voor een
onderneming.
Het is pas als je dit inzicht ontvangt dat je de meerwaarde, de
kracht, de investering in marketing echt kan begrijpen.
Marketing en communicatie zijn hoekstenen van elke
onderneming. Neem ze weg en je komt in het oude
communisme van het Oostblok: kleurloos, smaakloos en
zonder emotie.
Marketing is dus niet iets waar één afdeling mee bezig is,
maar iets waar elke afdeling mee belast dient te zijn. De
marketingafdeling verzamelt, inspireert en dirigeert,
maar de instrumenten zijn de solisten, die hun talenten
focussen op productie, R&D, verkoop, management, financiën
en zoveel meer.
Ik hoop dan ook dat zuurstof in jouw onderneming vrij mag
stromen, mensen kan inspireren en dat je de
ondernemingsdroom echt kan ontplooien door het verschil te
durven maken.
” Een externe marketeer is als een zuurstofmasker,
op een bepaald moment moet je zelf kunnen ademen.”
17
iBooks Author
19. Gevolgen
Marketing is niet iets van één afdeling of één persoon maar
een cruciaal begrip doorheen de hele organisatie.
Marketing is de zuurstof van een onderneming. De
investeringen daarin dichtschroeven zorgt voor het
afsterven van de organisatie.
Een externe marketeer is als een zuurstofmasker voor de
onderneming: het kan helpen, kracht geven en de
onderneming op zichzelf weer laten ademen.
Marketing is leiderschap en leiderschap is marketing.
COMMUNICATIE AXIOMA: ZUURSTOF
Marketing is als zuurstof voor een onderneming: noodzakelijk
en een krachtbron, maar met alleen zuurstof of teveel zuurstof
krijg je alleen een doorprikbare ballon.
18
iBooks Author
20. HOOFDSTUK 6
Onder-
nemerschap
“Een onderneming die
niets anders voortbrengt
dan geld is een armzalig
soort van organisatie.”
Henry Ford 1863 – 1947, Amerikaans industrieel
iBooks Author
21. “Marketing is de perceptie van meerwaarde
passioneel doen verhogen waardoor
ze zuurstof geeft voor ondernemerschap.”
Een pad zonder bestemming is het niet waard om af te leggen.
En zo is het ook met de definitie van marketing. Marketing, of
het geloof in de mens om door middel van een vrije markt het
geheel iets mooier te maken, beeld en kleur te geven, is dan
ook een bijzondere bijdrage aan onze samenleving.
Deze bijdrage zorgt voor het licht, het ondernemerschap dat
nodig is om een bron van energie te zijn. De focus op
markt-/marketing-gericht denken is dan ook nodig om
het vliegwiel van ondernemerschap te doen draaien. Het op
lange termijn onderhouden, doorheen het bedrijf doen
doorleven, zorgt dat de lamp die aan de dynamo van het
vliegwiel is bevestigd, blijft draaien.
Alleen de ontvangen boodschap is de waarheid: het is de
perceptie van anderen over jouw onderneming. Gebruik die
innerlijke passie als energie, zodat de consument of klant de
meerwaarde van je onderneming positief ervaart en bereid is
te kiezen voor jouw dienst of product, zodat men er meer voor
wil betalen. De innerlijke passie is ook de bron om weer
verder te ondernemen en mensen en markten kansen te
bieden om zich te ontwikkelen. Geef zuurstof zodat het vuur
blijft branden, wees marketeer zodat de ziel van de
onderneming niet enkel bij de ondernemer zit, maar in de
gehele organisatie. Want per slot van rekening is het de
zuurstof die je ooit tot waarde kan maken als je de
onderneming verkoopt. En als de zuurstof mee verdwijnt met
het verdwijnen van de ondernemer, dan ben je niet geslaagd
in jouw opdracht iets neer te zetten. Dan ben je een
zelfstandige en géén ondernemer, dan ben je een vakman
zonder leerlingen.
COMMUNICATIE AXIOMA: ONDERNEMERSCHAP
Marketing is leiderschap en leiderschap is marketing.
20
iBooks Author
22. xxi
Besluit
Deze eerste aanzet om marketing te definiëren tot een stimulerende definitie is niet
alleen een denkoefening maar tevens een manier om tot efficiënte resultaten te
komen in het bedrijfsbeleid.
Wellicht vind je het belang te overdreven, de gebruikte spreektaal te direct en maak je
je nog heel wat bedenkingen. Maar toch voel ik me gelukkig als misschien één ding
je inspireerde, als je al één stap neemt om het geheel te kaderen en als deze definitie
ook jou kan inspireren.
“Only those who dare to walk can make a difference.”
Carlo van TIchelen
iBooks Author