SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 27
Integral Tak Tentu 
dan 
Integral Tertentu
Pengertian Integral 
• Jika F(x) adalah fungsi umum yang 
bersifat F’(x) = f(x), 
• maka F(x) merupakan antiturunan atau 
integral dari f(x).
Pengintegralan fungsi f(x) terhadap x 
dinotasikan sebagai berikut : 
 f xdx  Fx c 
 
• notasi integral (yang diperkenalkan oleh 
Leibniz, seorang matematikawan Jerman) 
• f(x) fungsi integran 
• F(x) fungsi integral umum yang bersifat 
F’(x) f(x) 
• c konstanta pengintegralan
  x c 
f x  n 1 
 
• Jika f ‘(x) = xn, maka n 
 
1 
, n 
≠ -1, dengan c sebagai konstanta 
1
Integral Tak Tentu 
• apabila terdapat fungsi F(x) yang dapat 
didiferensialkan pada interval sedemikian 
hingga maka antiturunan dari f(x) adalah 
F(x) + c 
• Secara matematis, ditulis 
 f xdx  Fx c
• di mana 
• Lambang integral yang 
menyatakan operasi antiturunan 
 dx 
• f(x) Fungsi integran, yaitu fungsi yang 
dicari antiturunannya 
• c Konstanta
Teorema 1 
• Jika n bilangan rasional dan n ≠ 1, maka 
x c , c adalah konstanta. 
x dx n n  
   1 
n 
 
1 
1
Teorema 2 
• Jika f fungsi yang terintegralkan dan k 
suatu konstanta, maka 
 kf xdx  k f xdx
Teorema 3 
• Jika f dan g fungsi-fungsi yang 
terintegralkan, maka 
  f x gxdx   f xdx   gxdx
Teorema 4 
• Jika f dan g fungsi-fungsi yang 
terintegralkan, maka 
  f x gxdx   f xdx   gxdx
Teorema 5 
• Aturan integral substitusi 
• Jika u suatu fungsi yang dapat 
didiferensialkan dan r suatu bilangan 
rasional tak nol maka 
u x u x dx r t 1 
  u x c 
         
, dimana c adalah konstanta dan r 
≠ -1. 
 
r 
1 
1 
'
Teorema 6 
• Aturan integral parsial 
• Jika u dan v fungsi-fungsi yang dapat 
didiferensialkan, maka 
udv  uv  vdu
Teorema 7 
• Aturan integral trigonometri 
xdx x c 
cos sin 
  
xdx x c 
sin cos 
   
x c 
x 
  
 
 
 
tan 
1 
2 
cos 
• dimana c adalah konstanta.
METODE SUBTITUSI 
Dalam menyelesaikan masalah integrasi pertama - tama kita 
mengusahakan mengubahnya menjadi bentuk rumus dasar 
dengan menggunakan variabel lain ( subtitusi ) 
Contoh : 
1. 2 (  4)  ... 2 5x x dx 
Jawab : 
u = x2 + 4 du = 2x dx 
  
du 
x 
dx 
2 
 
1 
1 
du 
  u du  u  c  x   c 5 5 6 2 6 ( 4) 
6 
6 
2x 
u 2x 
  
...( ) 
x dx 
1 
2 
2. 
2 
3 
buat latihan 
x 

INTEGRAL PARSIAL 
Misalkan u dan v fungsi yang differensiabel 
terhadap x, maka : 
d(u.v) = v.du + u.dv 
u.dv = d(u.v) – v.du 
u.dv   d(u.v)  v.du 
u.dv  u.v  v.du 
yang perlu diperhatikan pada metode ini adalah : 
(1). Bagian yang terpilih sebagai dv harus mudah diintegral. 
 v du harus lebih mudah dari 
u.dv 
(2).
 dxx ln dvu. 
1 
 
ln x u dx du 
x 
 ln x dx  dx 
Contoh : 
= 
Jawab : 
dv = dx v = x 
Jadi : 
= xln x - 
= x ln x – x + c
INTEGRAL FUNGSI RASIONAL 
Sebuah polinom dalam x adalah sebuah fungsi berbentuk : 
n n n a x  a x  a x   a x  a  
n n 
  
1 
2 
2 
1 
0 1 ...... 
Fungsi H(x) disebut fungsi rasional jika : 
P x 
( ) 
( ) 
( ) 
Q x 
H x  
dimana P(x) dan Q(x) adalah polinom 
Jika derajat P(x) lebih rendah dari derajat Q(x), maka H(x) 
disebut “Rasional Sejati” 
Contoh : 
2 
x x 
2   
2 
( ) 3 2 
   
2 2 
 
x x x 
H x
Sedangkan jika derajat P(x) lebih tinggi dari derajat Q(x), 
maka H(x) disebut “Rasional Tidak Sejati” 
Contoh : 
x 
3 23 
4 
4 2 
x x x 
   
( ) 6 
2 
10 3 1 
4 
2 
2 
 
 
   
 
 
x 
x 
x 
H x 
Untuk menyelesaikan integral dalam bentuk fungsi rasional, 
P x 
( ) 
Q x 
( ) 
: ditulis sebagai jumlah dari bagian yang lebih 
sederhana dengan menguraikan Q(x) dalam hasil 
kali faktor-faktor linier atau kuadratis, yaitu :
1. Faktor Q(x) semua linier dan tak berulang, 
( ) ( )( ).....( ) 1 2 n Q x  x  a x  a x  a 
A 
( ) 
..... 
P x 
( ) 
A 
A 
( ) ( ) ( ) 
2 
2 
1 
1 
n 
n 
x a 
x a 
x a 
Q x 
 
  
 
 
 
 
n Q(x)  (x  a) 
n 
A 
n 
x a 
A 
x a 
A 
x a 
P x 
( ) 
Q x 
( ) 
..... 
( ) ( ) ( ) 
2 
1 2 
 
  
 
 
 
 
( ) ( )( ) 2 2 Q x  ax  bx  c dx  ex  f 
P x 
( ) 
Cx D 
Ax B 
 
 
2 2 dx ex f 
( ) ( ax bx c 
) ( ) 
Q x 
  
 
  
 
, maka : 
2. Faktor Q(x) semua linier berulang, 
, maka : 
3. Q(x) adalah kuadratis, 
, maka :
 
x 
  
  
.... 
2 
( 1) 
1. 2 dx 
x x 
A x B x 
(  1)  (  
2) 
( 2)( 1) 
1 
 
x 
( 2)( 1) 2 1 
  
 
 
 
 
 
  
x x 
x 
B 
x 
A 
x x 
(  
1) 
2  3  2 
x 
  
  
dx 
x x 
2 
1 
x 
dx 
2 
dx 
 3 x 
1 
2 
1 
 x   ln | x 1| c 
3 
ln | 2 | 
3 
contoh : 
jawab : 
x = 2  2 – 1 = A(2+1) 
1 = 3A  A = 1/3 
x = -1  -1 – 1 = B(-1-2) 
-2= -3B  B = 2/3 
Jadi, 
+ 
=
(  
1) 
2. 2 dx 
  
x x 
  
.... 
2 1 
x 
A ( x  1) 
 
B 
2 2 2 ( 1) 
1 
 
x 
( 1) 1 ( 1) 
 
 
 
 
 
 
 
x 
x 
B 
x 
A 
x 
x = 1  1 + 1 = B  B = 2 
mis, x = 0  0 +1 = A(0 – 1) + B 
x 
2 1 
1 = - A + 2  A = 1 
(  
1) 
2  x 1 
  
  
dx 
x x 
dx 
  2 ( 1) 
2 
x 
dx 
c 
2 
x  
x 
 
   
( 1) 
ln | 1| 
Jadi, 
+
SUBTITUSI TRIGONOMETRI 
Jika Integran mengandung salah satu dari bentuk : 
2 2 2 , a b x a b x ,atau 2 2 2  2 2 2 b x  a 
a 
x  sin a b x a cosz 2 2 2   
2 2 2 a b x z 
b 
2 2 2 a  b x 
a 
x  a b x a secz 2 2 2   
tg z 
b 
a 
x  sec b x a a tg z 2 2 2   
2 2 2 b x a z 
b 
, 
dan tidak memiliki faktor irrasional lainnya, maka dapat 
ditransformasikan ke dalam fungsi trigonometri dengan 
menggunakan variabel baru : 
Bentuk Subtitusi Memperoleh
 
  
.... 
9 4 
1. 
2 
dx 
x 
x 
3 
 9 4 3 cos 2  x  z 
3 
 dx coszdz 
x sin z 
2 
2 
9  
4 2 3cos z 
2 
3 
( 
     
dz 
z 
z 
z dz 
z 
dx 
x 
x 
cos 
sin 
cos ) 3 
2 
3 
sin 
2 
3 cosec z dz  3sin z dz 
x c 
3 9 4 
x 
x 
2 
| 9 4 
   
  
 
 2 
2 
3ln | 
contoh : 
jawab : 
 
, 
Jadi, 
= 3 ln |cosec z – ctg z| + 3 cos z + c 
1  
sin 
 dz 
z 
z 
sin 
3 
2
dx 
  
 
.... 
4 
2. 
2 2 x x 
x  2 tg z dx zdz 2  2sec 4 2sec 2  x  z 
dx 
  
 2 2 x 4 x 
z 
2sec 
2 
2 
 dz  
tg z z 
(4 )(2sec ) 
 dz 
z 
cos 
z 
4sin 
2 d z 
(sin ) 
  sin 
2 z 
1 
4 
c 
  
4sin 
z 
1 
c 
4 2 
x 
x 
 
 
  
4 
jawab : 
 
, 
Jadi,
Integral TerTentu 
• Integral tertentu adalah integral dari suatu fungsi yang 
nilai-nilai variabel bebasnya (memiliki batas-batas) 
tertentu. 
• Jika fungsi terdefinisi pada interval tertutup [a,b] , maka 
integral tertentu dari a ke b dinyatakan oleh : 
• Dimana : 
b 
 
a 
f (x)dx 
• f(x) : integran 
a : batas bawah 
b : batas atas
KAIDAH-KAIDAH INTEGRASI TERTENTU 
b 
1 
1 
5 
 
 
x 
 f (x)dx  F(x)  F(b)  F(a) 
    
a 
b 
a 
  x 
 
 
1 
5 5 5 
2 
    
5 2 
5 
5 
5 
5 
2 
 
3125 32 618,6 
5 
5 
2 
5 
4 
   
x dx 
a 
  
a 
1 
1 
 
 
x 
f (x)dx 0     
  x 
 
 
1 
    
 
32 32 0 
5 
2 2 
5 
5 
5 
2 5 5 
2 
5 
2 
2 
2 
2 
5 
4 
   
x dx 
b 
1 
1 
 
 
x 
f (x)dx f (x)dx     
   
a 
a 
b 
    x 
1 
      
 
32 3125 618,6 
5 
2 5 
5 
5 
5 
2 5 5 
5 
5 
2 
5 
2 
5 
5 
4 
x dx 
   
KAIDAH-KAIDAH INTEGRASI TERTENTU 
b 
1 
 
 
x 
kf (x)dx k f (x)dx   
   
a 
b 
a 
  x 
5 
5. 
5 
5 5 
  
 
 
 
3125 32 3093 
5 
2 
5 
5 
2 
5 
2 
5 
4 
   
x dx 
b 
f (x) g(x) dx f (x)dx g(x)dx   
       
a 
b 
a 
b 
a 
4 4 4 4 
 x  5 x dx   x dx   5 
x dx 
618,6 3093 3.7111,6 
5 
2 
5 
2 
5 
2 
   
c 
4 4 4  x dx   x dx   x dx  
f (x)dx f (x)dx f (x)dx 618,6 
     
a 
b 
c 
b 
a 
3 
2 
5 
3 
5 
2

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

03 limit dan kekontinuan
03 limit dan kekontinuan03 limit dan kekontinuan
03 limit dan kekontinuanRudi Wicaksana
 
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan Parsial
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan ParsialIntegral Fungsi Rasional dengan Pecahan Parsial
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan ParsialFitria Maghfiroh
 
Integral tak tentu
Integral tak tentuIntegral tak tentu
Integral tak tentugevarian
 
Bahan ajar integral tak-tentu
Bahan ajar integral tak-tentuBahan ajar integral tak-tentu
Bahan ajar integral tak-tentuNasrial Tanjung
 
3 LIMIT DAN KEKONTINUAN
3 LIMIT DAN KEKONTINUAN3 LIMIT DAN KEKONTINUAN
3 LIMIT DAN KEKONTINUANArsy Al hafizh
 
Makalah matematika integral
Makalah matematika integralMakalah matematika integral
Makalah matematika integralsoki leonardi
 
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integral
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integralKeterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integral
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integralKurcaci Kecil
 
Materi kalkulus i ti
Materi kalkulus i tiMateri kalkulus i ti
Materi kalkulus i tipt.ccc
 
Integral fungsi rasional1
Integral fungsi rasional1Integral fungsi rasional1
Integral fungsi rasional1Zhand Radja
 
Integral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu iIntegral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu irafsanjanistrong
 

La actualidad más candente (18)

03 limit dan kekontinuan
03 limit dan kekontinuan03 limit dan kekontinuan
03 limit dan kekontinuan
 
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan Parsial
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan ParsialIntegral Fungsi Rasional dengan Pecahan Parsial
Integral Fungsi Rasional dengan Pecahan Parsial
 
Integral tak tentu
Integral tak tentuIntegral tak tentu
Integral tak tentu
 
Kalkulus modul vi kontinuitas
Kalkulus modul vi kontinuitasKalkulus modul vi kontinuitas
Kalkulus modul vi kontinuitas
 
Aturan Rantai Pada Turunan
Aturan Rantai Pada TurunanAturan Rantai Pada Turunan
Aturan Rantai Pada Turunan
 
Bahan ajar integral tak-tentu
Bahan ajar integral tak-tentuBahan ajar integral tak-tentu
Bahan ajar integral tak-tentu
 
teorema limit
teorema limitteorema limit
teorema limit
 
3 LIMIT DAN KEKONTINUAN
3 LIMIT DAN KEKONTINUAN3 LIMIT DAN KEKONTINUAN
3 LIMIT DAN KEKONTINUAN
 
Limit fungsi
Limit fungsiLimit fungsi
Limit fungsi
 
Makalah matematika integral
Makalah matematika integralMakalah matematika integral
Makalah matematika integral
 
pendahuluan limit
pendahuluan limitpendahuluan limit
pendahuluan limit
 
Konsep Fungsi
Konsep FungsiKonsep Fungsi
Konsep Fungsi
 
Teknik pengintegralan
Teknik pengintegralanTeknik pengintegralan
Teknik pengintegralan
 
Integral tak tentu
Integral tak tentuIntegral tak tentu
Integral tak tentu
 
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integral
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integralKeterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integral
Keterkaitan antara fungsi, limit, kekontinuan, turunan, dan integral
 
Materi kalkulus i ti
Materi kalkulus i tiMateri kalkulus i ti
Materi kalkulus i ti
 
Integral fungsi rasional1
Integral fungsi rasional1Integral fungsi rasional1
Integral fungsi rasional1
 
Integral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu iIntegral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu i
 

Destacado

中国招聘市场分析及解决方案2014.11
中国招聘市场分析及解决方案2014.11中国招聘市场分析及解决方案2014.11
中国招聘市场分析及解决方案2014.11Letty Ma
 
HUBRUS Workshop – Успешные кейсы
HUBRUS Workshop – Успешные кейсыHUBRUS Workshop – Успешные кейсы
HUBRUS Workshop – Успешные кейсыHUBRUS
 
Центр бизнес-образования
Центр бизнес-образованияЦентр бизнес-образования
Центр бизнес-образованияРоман Лучший
 
Учить английский
Учить английскийУчить английский
Учить английскийtritesupplies5572
 
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, Риман
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, РиманАндрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, Риман
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, РиманYandex
 
FuntionalResumeLIFT
FuntionalResumeLIFTFuntionalResumeLIFT
FuntionalResumeLIFTJesus Arenas
 
Toimitilat murroksessa, Jyrki Alkio
Toimitilat murroksessa, Jyrki AlkioToimitilat murroksessa, Jyrki Alkio
Toimitilat murroksessa, Jyrki AlkioYIT Corporation
 
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...Hakan Turkkusu
 
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...Ekonomikas ministrija/ Dzīvo siltāk
 
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...БабаДеда
 
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahun
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahunSilabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahun
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahunSiti Mari'ah
 
Nuria Spencer - Toscano
Nuria Spencer - ToscanoNuria Spencer - Toscano
Nuria Spencer - ToscanoNuria Spencer
 
Judul investigasi klp yesi ayu putri
Judul investigasi klp yesi ayu putriJudul investigasi klp yesi ayu putri
Judul investigasi klp yesi ayu putriYogi Hasnan
 
Royal Commission For Jubail
Royal Commission For JubailRoyal Commission For Jubail
Royal Commission For Jubailahamedos
 
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêu
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêuMột bức thư khá cảm động gửi mẹ yêu
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêunguyenoanhhaoanh625664
 

Destacado (20)

中国招聘市场分析及解决方案2014.11
中国招聘市场分析及解决方案2014.11中国招聘市场分析及解决方案2014.11
中国招聘市场分析及解决方案2014.11
 
HUBRUS Workshop – Успешные кейсы
HUBRUS Workshop – Успешные кейсыHUBRUS Workshop – Успешные кейсы
HUBRUS Workshop – Успешные кейсы
 
Центр бизнес-образования
Центр бизнес-образованияЦентр бизнес-образования
Центр бизнес-образования
 
Учить английский
Учить английскийУчить английский
Учить английский
 
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, Риман
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, РиманАндрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, Риман
Андрей Соболевский - Вокруг Базельской задачи: Бернулли, Эйлер, Риман
 
FuntionalResumeLIFT
FuntionalResumeLIFTFuntionalResumeLIFT
FuntionalResumeLIFT
 
Wra booklet level 3
Wra booklet level 3Wra booklet level 3
Wra booklet level 3
 
Haniff Mohd Selamat
Haniff Mohd SelamatHaniff Mohd Selamat
Haniff Mohd Selamat
 
Toimitilat murroksessa, Jyrki Alkio
Toimitilat murroksessa, Jyrki AlkioToimitilat murroksessa, Jyrki Alkio
Toimitilat murroksessa, Jyrki Alkio
 
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yolu seçtiğinin hiç bir önemi yok...
 
Prototipo 1
Prototipo 1Prototipo 1
Prototipo 1
 
TIK
TIK TIK
TIK
 
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...
Daudzdzīvokļu māju gaiscaurlaidību samazinošie risinājumi atbilstoši jaunajām...
 
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...
Как люди старшего возраста помогают признанному технологическому лидеру в инн...
 
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahun
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahunSilabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahun
Silabus kimia-sma-kls-xi-12mei-2013-1-tahun
 
Nuria Spencer - Toscano
Nuria Spencer - ToscanoNuria Spencer - Toscano
Nuria Spencer - Toscano
 
Judul investigasi klp yesi ayu putri
Judul investigasi klp yesi ayu putriJudul investigasi klp yesi ayu putri
Judul investigasi klp yesi ayu putri
 
Royal Commission For Jubail
Royal Commission For JubailRoyal Commission For Jubail
Royal Commission For Jubail
 
Spring Quarter Poster
Spring Quarter PosterSpring Quarter Poster
Spring Quarter Poster
 
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêu
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêuMột bức thư khá cảm động gửi mẹ yêu
Một bức thư khá cảm động gửi mẹ yêu
 

Similar a Kelas xii bab 1

Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1arman11111
 
integral tak tentu dan tertentu1.pdf
integral tak tentu dan tertentu1.pdfintegral tak tentu dan tertentu1.pdf
integral tak tentu dan tertentu1.pdfzefryDarmawan
 
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiSttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiPrayudi MT
 
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiSttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiPrayudi MT
 
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiKalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiPrayudi MT
 
Integral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu iIntegral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu irafsanjanistrong
 
integrasi
integrasiintegrasi
integrasiQiu Mil
 
Integral fungsi rasional
Integral fungsi rasionalIntegral fungsi rasional
Integral fungsi rasionalAgus Adibrata
 
Ringkasan materi Integral
Ringkasan materi IntegralRingkasan materi Integral
Ringkasan materi IntegralRisky S
 
Teknik integrasi
Teknik integrasiTeknik integrasi
Teknik integrasiindirahayu
 
Tugas mtk-blogzamzam-rizki
Tugas mtk-blogzamzam-rizkiTugas mtk-blogzamzam-rizki
Tugas mtk-blogzamzam-rizkirakambantah
 

Similar a Kelas xii bab 1 (20)

Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1
 
integral tak tentu dan tertentu1.pdf
integral tak tentu dan tertentu1.pdfintegral tak tentu dan tertentu1.pdf
integral tak tentu dan tertentu1.pdf
 
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiSttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 04 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
 
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiSttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Sttm tm 03 modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
 
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisiKalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
Kalkulus modul 2 fungsi dan limit fungsi revisi
 
02 bab 1
02 bab 102 bab 1
02 bab 1
 
Integral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu iIntegral tak tentu dan tertentu i
Integral tak tentu dan tertentu i
 
integrasi
integrasiintegrasi
integrasi
 
Integral fungsi rasional
Integral fungsi rasionalIntegral fungsi rasional
Integral fungsi rasional
 
Teknik pengintegralan
Teknik pengintegralanTeknik pengintegralan
Teknik pengintegralan
 
Integral tak tentu
Integral tak tentuIntegral tak tentu
Integral tak tentu
 
Integral
IntegralIntegral
Integral
 
13184085.ppt
13184085.ppt13184085.ppt
13184085.ppt
 
Integral 2
Integral 2Integral 2
Integral 2
 
04 turunan
04 turunan04 turunan
04 turunan
 
Ringkasan materi Integral
Ringkasan materi IntegralRingkasan materi Integral
Ringkasan materi Integral
 
Teknik integrasi
Teknik integrasiTeknik integrasi
Teknik integrasi
 
Integral
IntegralIntegral
Integral
 
Tugas mtk-blogzamzam-rizki
Tugas mtk-blogzamzam-rizkiTugas mtk-blogzamzam-rizki
Tugas mtk-blogzamzam-rizki
 
Tugas kalkulus 2 r
Tugas kalkulus 2 rTugas kalkulus 2 r
Tugas kalkulus 2 r
 

Más de pitrahdewi (20)

Bab 2
Bab 2Bab 2
Bab 2
 
Kelas xii bab 7
Kelas xii bab 7Kelas xii bab 7
Kelas xii bab 7
 
Kelas xii bab 6
Kelas xii bab 6Kelas xii bab 6
Kelas xii bab 6
 
Bab 5
Bab 5Bab 5
Bab 5
 
Bab 3
Bab 3Bab 3
Bab 3
 
Bab 4
Bab 4Bab 4
Bab 4
 
Bab 3
Bab 3Bab 3
Bab 3
 
Bab 1
Bab 1Bab 1
Bab 1
 
Bab 1
Bab 1Bab 1
Bab 1
 
Bab 8
Bab 8Bab 8
Bab 8
 
Bab 7
Bab 7Bab 7
Bab 7
 
Bab 6
Bab 6Bab 6
Bab 6
 
Bab 6
Bab 6Bab 6
Bab 6
 
Kelas xii bab 5
Kelas xii bab 5Kelas xii bab 5
Kelas xii bab 5
 
Kelas xii bab 4
Kelas xii bab 4Kelas xii bab 4
Kelas xii bab 4
 
Kelas xii bab 3
Kelas xii bab 3Kelas xii bab 3
Kelas xii bab 3
 
Kelas xii bab 2
Kelas xii bab 2Kelas xii bab 2
Kelas xii bab 2
 
Kelas x bab 9
Kelas x bab 9Kelas x bab 9
Kelas x bab 9
 
Kelas x bab 8
Kelas x bab 8Kelas x bab 8
Kelas x bab 8
 
Kelas x bab 7
Kelas x bab 7Kelas x bab 7
Kelas x bab 7
 

Kelas xii bab 1

  • 1. Integral Tak Tentu dan Integral Tertentu
  • 2. Pengertian Integral • Jika F(x) adalah fungsi umum yang bersifat F’(x) = f(x), • maka F(x) merupakan antiturunan atau integral dari f(x).
  • 3. Pengintegralan fungsi f(x) terhadap x dinotasikan sebagai berikut :  f xdx  Fx c  • notasi integral (yang diperkenalkan oleh Leibniz, seorang matematikawan Jerman) • f(x) fungsi integran • F(x) fungsi integral umum yang bersifat F’(x) f(x) • c konstanta pengintegralan
  • 4.   x c f x  n 1  • Jika f ‘(x) = xn, maka n  1 , n ≠ -1, dengan c sebagai konstanta 1
  • 5. Integral Tak Tentu • apabila terdapat fungsi F(x) yang dapat didiferensialkan pada interval sedemikian hingga maka antiturunan dari f(x) adalah F(x) + c • Secara matematis, ditulis  f xdx  Fx c
  • 6. • di mana • Lambang integral yang menyatakan operasi antiturunan  dx • f(x) Fungsi integran, yaitu fungsi yang dicari antiturunannya • c Konstanta
  • 7. Teorema 1 • Jika n bilangan rasional dan n ≠ 1, maka x c , c adalah konstanta. x dx n n     1 n  1 1
  • 8. Teorema 2 • Jika f fungsi yang terintegralkan dan k suatu konstanta, maka  kf xdx  k f xdx
  • 9. Teorema 3 • Jika f dan g fungsi-fungsi yang terintegralkan, maka   f x gxdx   f xdx   gxdx
  • 10. Teorema 4 • Jika f dan g fungsi-fungsi yang terintegralkan, maka   f x gxdx   f xdx   gxdx
  • 11. Teorema 5 • Aturan integral substitusi • Jika u suatu fungsi yang dapat didiferensialkan dan r suatu bilangan rasional tak nol maka u x u x dx r t 1   u x c          , dimana c adalah konstanta dan r ≠ -1.  r 1 1 '
  • 12. Teorema 6 • Aturan integral parsial • Jika u dan v fungsi-fungsi yang dapat didiferensialkan, maka udv  uv  vdu
  • 13. Teorema 7 • Aturan integral trigonometri xdx x c cos sin   xdx x c sin cos    x c x      tan 1 2 cos • dimana c adalah konstanta.
  • 14. METODE SUBTITUSI Dalam menyelesaikan masalah integrasi pertama - tama kita mengusahakan mengubahnya menjadi bentuk rumus dasar dengan menggunakan variabel lain ( subtitusi ) Contoh : 1. 2 (  4)  ... 2 5x x dx Jawab : u = x2 + 4 du = 2x dx   du x dx 2  1 1 du   u du  u  c  x   c 5 5 6 2 6 ( 4) 6 6 2x u 2x   ...( ) x dx 1 2 2. 2 3 buat latihan x 
  • 15. INTEGRAL PARSIAL Misalkan u dan v fungsi yang differensiabel terhadap x, maka : d(u.v) = v.du + u.dv u.dv = d(u.v) – v.du u.dv   d(u.v)  v.du u.dv  u.v  v.du yang perlu diperhatikan pada metode ini adalah : (1). Bagian yang terpilih sebagai dv harus mudah diintegral.  v du harus lebih mudah dari u.dv (2).
  • 16.  dxx ln dvu. 1  ln x u dx du x  ln x dx  dx Contoh : = Jawab : dv = dx v = x Jadi : = xln x - = x ln x – x + c
  • 17. INTEGRAL FUNGSI RASIONAL Sebuah polinom dalam x adalah sebuah fungsi berbentuk : n n n a x  a x  a x   a x  a  n n   1 2 2 1 0 1 ...... Fungsi H(x) disebut fungsi rasional jika : P x ( ) ( ) ( ) Q x H x  dimana P(x) dan Q(x) adalah polinom Jika derajat P(x) lebih rendah dari derajat Q(x), maka H(x) disebut “Rasional Sejati” Contoh : 2 x x 2   2 ( ) 3 2    2 2  x x x H x
  • 18. Sedangkan jika derajat P(x) lebih tinggi dari derajat Q(x), maka H(x) disebut “Rasional Tidak Sejati” Contoh : x 3 23 4 4 2 x x x    ( ) 6 2 10 3 1 4 2 2        x x x H x Untuk menyelesaikan integral dalam bentuk fungsi rasional, P x ( ) Q x ( ) : ditulis sebagai jumlah dari bagian yang lebih sederhana dengan menguraikan Q(x) dalam hasil kali faktor-faktor linier atau kuadratis, yaitu :
  • 19. 1. Faktor Q(x) semua linier dan tak berulang, ( ) ( )( ).....( ) 1 2 n Q x  x  a x  a x  a A ( ) ..... P x ( ) A A ( ) ( ) ( ) 2 2 1 1 n n x a x a x a Q x        n Q(x)  (x  a) n A n x a A x a A x a P x ( ) Q x ( ) ..... ( ) ( ) ( ) 2 1 2        ( ) ( )( ) 2 2 Q x  ax  bx  c dx  ex  f P x ( ) Cx D Ax B   2 2 dx ex f ( ) ( ax bx c ) ( ) Q x       , maka : 2. Faktor Q(x) semua linier berulang, , maka : 3. Q(x) adalah kuadratis, , maka :
  • 20.  x     .... 2 ( 1) 1. 2 dx x x A x B x (  1)  (  2) ( 2)( 1) 1  x ( 2)( 1) 2 1          x x x B x A x x (  1) 2  3  2 x     dx x x 2 1 x dx 2 dx  3 x 1 2 1  x   ln | x 1| c 3 ln | 2 | 3 contoh : jawab : x = 2  2 – 1 = A(2+1) 1 = 3A  A = 1/3 x = -1  -1 – 1 = B(-1-2) -2= -3B  B = 2/3 Jadi, + =
  • 21. (  1) 2. 2 dx   x x   .... 2 1 x A ( x  1)  B 2 2 2 ( 1) 1  x ( 1) 1 ( 1)        x x B x A x x = 1  1 + 1 = B  B = 2 mis, x = 0  0 +1 = A(0 – 1) + B x 2 1 1 = - A + 2  A = 1 (  1) 2  x 1     dx x x dx   2 ( 1) 2 x dx c 2 x  x     ( 1) ln | 1| Jadi, +
  • 22. SUBTITUSI TRIGONOMETRI Jika Integran mengandung salah satu dari bentuk : 2 2 2 , a b x a b x ,atau 2 2 2  2 2 2 b x  a a x  sin a b x a cosz 2 2 2   2 2 2 a b x z b 2 2 2 a  b x a x  a b x a secz 2 2 2   tg z b a x  sec b x a a tg z 2 2 2   2 2 2 b x a z b , dan tidak memiliki faktor irrasional lainnya, maka dapat ditransformasikan ke dalam fungsi trigonometri dengan menggunakan variabel baru : Bentuk Subtitusi Memperoleh
  • 23.    .... 9 4 1. 2 dx x x 3  9 4 3 cos 2  x  z 3  dx coszdz x sin z 2 2 9  4 2 3cos z 2 3 (      dz z z z dz z dx x x cos sin cos ) 3 2 3 sin 2 3 cosec z dz  3sin z dz x c 3 9 4 x x 2 | 9 4        2 2 3ln | contoh : jawab :  , Jadi, = 3 ln |cosec z – ctg z| + 3 cos z + c 1  sin  dz z z sin 3 2
  • 24. dx    .... 4 2. 2 2 x x x  2 tg z dx zdz 2  2sec 4 2sec 2  x  z dx    2 2 x 4 x z 2sec 2 2  dz  tg z z (4 )(2sec )  dz z cos z 4sin 2 d z (sin )   sin 2 z 1 4 c   4sin z 1 c 4 2 x x     4 jawab :  , Jadi,
  • 25. Integral TerTentu • Integral tertentu adalah integral dari suatu fungsi yang nilai-nilai variabel bebasnya (memiliki batas-batas) tertentu. • Jika fungsi terdefinisi pada interval tertutup [a,b] , maka integral tertentu dari a ke b dinyatakan oleh : • Dimana : b  a f (x)dx • f(x) : integran a : batas bawah b : batas atas
  • 26. KAIDAH-KAIDAH INTEGRASI TERTENTU b 1 1 5   x  f (x)dx  F(x)  F(b)  F(a)     a b a   x   1 5 5 5 2     5 2 5 5 5 5 2  3125 32 618,6 5 5 2 5 4    x dx a   a 1 1   x f (x)dx 0       x   1      32 32 0 5 2 2 5 5 5 2 5 5 2 5 2 2 2 2 5 4    x dx b 1 1   x f (x)dx f (x)dx        a a b     x 1        32 3125 618,6 5 2 5 5 5 5 2 5 5 5 5 2 5 2 5 5 4 x dx    
  • 27. KAIDAH-KAIDAH INTEGRASI TERTENTU b 1   x kf (x)dx k f (x)dx      a b a   x 5 5. 5 5 5      3125 32 3093 5 2 5 5 2 5 2 5 4    x dx b f (x) g(x) dx f (x)dx g(x)dx          a b a b a 4 4 4 4  x  5 x dx   x dx   5 x dx 618,6 3093 3.7111,6 5 2 5 2 5 2    c 4 4 4  x dx   x dx   x dx  f (x)dx f (x)dx f (x)dx 618,6      a b c b a 3 2 5 3 5 2