SlideShare una empresa de Scribd logo

Antoloxía poética das árbores celtas

•Descargar como DOCX, PDF•
•
R
radiorasca

Antoloxía realizada polos Argalleiros e argalleiras das letras durante o curso 2015/2016. A presenza das 21 árbores celtas na poesía galega dende a Idade Media.

Educación
1 de 255
ANTOLOXÍA POÉTICA DAS ÁRBORES CELTAS Argalleiros e argalleiras das letras
ÍNDICE INTRODUCIÓN ABELEIRA................................................................................................ 11 ABETO.................................................................................................... 23 ÁLAMO................................................................................................... 27 AMIEIRO................................................................................................. 31 BIDUEIRO................................................................................................ 39 CARBALLO............................................................................................... 53 CASTIÑEIRO............................................................................................ 93 CEDRO...................................................................................................107 CIPRÉS...................................................................................................115 FAIA.......................................................................................................123 FIGUEIRA ...............................................................................................129 FREIXO...................................................................................................141 MACEIRA ...............................................................................................145 NOGUEIRA.............................................................................................167 OLIVEIRA................................................................................................173 OLMO....................................................................................................183 PIÑEIRO.................................................................................................189 PRADAIRO..............................................................................................227 SALGUEIRO............................................................................................231 SORBEIRA ..............................................................................................247 TILEIRO..................................................................................................251
7 INTRODUCIÓN Querido lector e amigo: Tes entre as túas mans a última das nosas creacións, a Antoloxía Poética das Árbores Celtas, froito de moito traballo, esforzo e dedicación. Dende comezos de curso @s argalleir@s das letras sabiamos o que nos viña enriba, unha tarefa realmente complicada e relacionada co amor que temos cara á natureza e cara ás nosas árbores. O noso traballo consistiu en mergullarnos nos libros de poesía galegaenbusca de poemas nos que aparezan as nosas vinte e unha árbores celtas. Algunhas das árbores celtas, como o carballo, o piñeiro, o castiñeiro, aparecen en miles de poemas: dende a literatura medieval, pasando polo Rexurdimento e chegandoánosaliteraturaactual.Pola contra, a presenza doutras, coma a nogueira, o abeto, o pradairo é moi reducida. É por iso atoparás a antoloxía descompensada, desequilibrada, desigual. Así como hai árbores que aparecen nunha cantidade moi pequenadepoemas,taménashai que non contan con ningún verso (ou polo menos nós non o atopamos), como é o caso do tileiro. Para solucionar estes problemiñas os argalleiros e argalleiras recorremos a iso que nunca nos abandona: a nosa imaxinación. Botando man desta ferramenta compuxemos algúns poemas nos que aparecen esas árbores, que non teñen tanta presenza na literatura galega como merecen. Como verás a Antoloxía Poética das Árbores Celtas está introducida por un poema especial, dedicado a ” case” todas ás árbores. Este poema pertence á nosa amiga HelenaVillar Janeiro,que, ante a nosa desesperación, decidiu botarnos unha man e compartiu con nós o poema que abre o libro e achegounos outro do abeto, que era das árbores que nos estaban dando problemas. Moitas grazas, Abeleira! As ilustracións que atoparedes ao longo do libro pertencen a dúas das nosas creacións anteriores: O libro dos nomes e das árbores e O sono das árbores celtas. @s argalleir@sdasletrasque as debuxarontaménmereceno noso agradecemento. Intentamos ordenar os poemas desta antoloxía por orde cronolóxica, aínda que cometemosexcepcións.DecatarédesvosqueospoemasdeManuelMaríaintroducen os demais,e xa imaxinaredesomotivo. Atopamosnas obrasde ManuelMaría centos de poemas relacionados coas árbores, e xa que nos serviu de moita axuda na nosa tarefa, e queo día das Letras Galegasdesteano2016 está dedicado a el, decidimos outorgarlle un protagonismo especial no noso libro. Esperemos que vos deleitedes nos poemas que tanto nos custou seleccionar e despedímonoslembrándovosqueo nosotraballoserá continuadoaolongo dos anos. Pregámosvos que se alguén de vós atopa algún poema das árbores que se nos resisten nolo acheguedes. Unha aperta e felizlectura! Alba Requeijo Cendán, Argalleira das letras IES Castro da Uz As Pontes, maio de 2016
8
9 Pradairo, teixo, sobreira, freixo, capudre, bieiteiro, carballo, piñeiro, abraira, cerquiño, rebola, sanguiño, xardón, castiñeiro, cerdeira, espiñeiro, érbedo, aciñeira, faia, nogueira bidueira ameneiro olmo, salgueiro. Helena Villar Janeiro, Na praia dos lagartos
10
11 ABELEIRA
12
13 Bailemosnósjatodas tres, ai amigas, so aquestasavelaneirasfrolidas, e quenfor velidacomonós,velidas, se amigoamar, so aquestasavelaneirasfrolidas verrá bailar. Bailemosnósja todas tres, ai irmanas so aquesteramod´ estas avelanas, e quenfor louçanacomonós,louçanas, se amigoamar, so aquesteramod´estas avelanas verrá bailar. Por Deus, ai amigas,mentr´alnofazemos so aquesteramofrolidobailemos, e quenben parecercomonósparecemos, se amigoamar, so aquesteramo,solquenós bailemos, verrá bailar. AirasNunes,Antoloxíadalírica medieval
14 ABENEIRO Abeneiro, alto e esguío, cheodegraciaedonaire: ¡estás ollandoprórío e dásllepousadaóaire! ¡Tinonsabes, abeneiro, -as túas follas cordemel- Queestás ollandooregueiro sen sabero que ves nel! Manuel María,TerraChá
15 HOMENAXEÓS POETASDA TERRACHÁ 1 Funá Montañalevando a miñapaixónchairega, ¡O vento foimecontando os poemasdeNoriega...! E pra saber deChaoLedo a Vilalba entónbaixei. ¡E baixo un abelanedo o seu cantarescoitei...! Despoissubín a Abadín perguntarpor Alvariño. ¡No meucorazónsentín Falarseus versos baixiño! AchegueimedeicaOuteiro, namoradoesorridente. ¡Cantabao Miñomoceiro os poemasdeCrecente...! Dendeas ribeirasdoMiño, seguindounmáxicorastro, achegueimeaVilariño e atencioneiaDíazCastro. 2 ChegueiaSeixas e andei buscandomarcos,lindeiras... ¡Por Xesús Rábadesei dunhachairasenfronteiras! FunsilandeiroaRoás na percuradoCabana. ¡Carballosesalgueirás falabanconvoz humana! Andiven Castro deRei na buscadaMargarita. ¡Nuncamáisesquencerei esta planurainfinita....! FunescoitarenCospeito a MiguelAnxo Fernán. ¡E levo, enchéndomeopeito, O seugarimodeirmán...! Manuel María,TerraChá
16 VILALBA Vilalba, donada Chaira, Soportandounceogris: ¡sobrea graciadaabelaira andaa cantaro malvís…! ¡Vilalba, vella planura gallopadadosAndrade! ¡Raíñada fermosura nuntrono de señardade! ¡Ouh,Alonso deLanzós e RuiLópez deAguiar! ¡Nobrese clarosvarós! ¡Florde romanceecantar! OuhVila doAmencer, misteriosa,silandeira: ¡fírgoa de lúaa tremer da colordaabidueira. Manuel María,TerraChá RAPAZAS As rapaciñasdaChaira son caladaselanzales: os olloscorabelaira, corpodevimbiosvimbiales. Teñengraciaesinxeleza e unhasutil fermosura. A chairadeullesbeleza. A soedade,fondura... Son mozas demoibonver coahumildadedacarpaza. ¡O quepercuremuller busquena Chairarapaza! Manuel María,TerraChá
17 Á Virxe do Monte,patronada TerraChá Nosa Señora do Monte de Sistalo ben a vin, eu finquei os ollos n-Ela e Ela fincounos en min Cantiga popular Virxe doMonte, Raíña, Patroa da TerraChá: ¡Ollaa soedademiña quemorrode señardá! Eu algoteño no peito, nondebe ser cousaboa. ¡Téñotelonxe,enCospeito, consaudadesdaLagoa...! Estás ollandoamorosa conolliñosdeabelaira a miñaterra fermosa na soedadedaChaira. Eu estou lonxe,Señora, agoravivo en Monforte. ¡E penso enti cadahora, miñaestreliñadonorte! Manuel María,TerraChá
18 RIBA da augatecida flairad´abrairafrorida. Ribada augatrenzada flairad´abrairagranada. Uxío Novoneyra,OsEidos ESTRELAMPADAde maio concincopaxareliñas! Embarrosadad´orvallo flairad´abrairaá pinga! Corpiñodebidueira delgadaeben seguida queten pro vento maneiras ollosde augamovida! Uxío Novoneyra,OsEidos VENDO i ouvindo o río vaise o temposin sentilo. Naz´a auga su as abrairas entr´ as penassombrizas roxe e baixa de pincheiraenpincheira e correentretecida... / ESTAaugada presa Son euou é ela? Uxío Novoneyra,OsEidos
19 VOCE NA NÉBOA Gallopa leva de arzón a iarpa pendurada facede cinsaedespero TogorFraagorxadexílgaro. E atribuladosconscabezosláas espreitano xeneteno crepúsculo un melrodetolemiaencadaollo. TogorFraavocedepétala cristalquefora a sua língoalíquida cupequeestrelaspuñaen cadaestrofe. Ás voltas o seu cántico entrabaa escusonocorazón doguerreiros comounfuróngris e afondabanelescarniceríasescurasdeprantoe depresaxio. Se el quería se TogarFraatiñavontade o seu verso aletexabaenprata e escuma comopíllarasdamañanouo choutodatoniñade azur e amor e o sorriso dainfanciaéralledevoltoaos túzaros. CandoTogorFraadecíapomba os estandartesda tropa ondeabancunbaterdeasas e se el escurecíaoseucantar coapresenciadealgúntiranodenoutrora as xentes sentían o arreguizonas costas e lobosgrises pasabanpolosseusollospechos. Ao ser dito o nomedeBrumaa benamada avelairas florescentesabalabanomundoconramosreverentes de neve e as pequenasaves suspendíanos chirlos rosmeadosporquetodadozura eralibadano crepúsculodamenta da voz de TogorFraa. Veleivai TogorFraanoncantaramáis! Escuraspedrasarneirónargazo Contemplanoseupas coaarpaao lombo e un melrodetolemiaencadaollo. GallopaTogorFraa o quedicíamellorqueas fontiñasda serra
20 foxe de si e no vento ondéalleomundobroslado de tristes runas escenasdecazataponlasde recurrir paxarostimidos. PóñenlleaTogorFraadentesas rochas o marescachapraelfervor de pratasincendiadas érguesetémeroo cómaroda ausencia nubesescuraspasancomogando a coruxaé unpan deestameñabranca entre a ramaxedobosco ponleite xeadoa lúanas pedasnostálxicas. Baixosaraiva deestrelas inflamadas contraSiriuscontrao seu azul vacilantee líquido proclamaTogorFraa osdesdénsdeBrumaa benamada a traiciónenguedelladanasgarcetasdela quesemellantesentodoá cordofogo no crepúsculo sobreas illas pra outro se desenguedellaran no máishúmidoecegodenoitesinimigas. Veleiquí queTogorFraacantordasfragase das ruínas das máisnobresproxenies cantordos boscosdoanaoondepodenverse os signos e os tesouros e máisdos elfose as fadas de algúntempo fechapor sempreavoce de seixoe cachoeiras e nucamáisprorrumpiránotrono dos tronos estivais nenvencerá o licordoreiseñordasribeirastremecidas nenguiaráa verba comoaplumacaudaldaaigue a conquistadoceo. TogorFraapenduraaiarpadaponladuncarballo docementeséntaseaescoitá-lomarnaescuridade e a deixarperdé-lavda entre os beizos entreabertosquedo melforan cuncas. XoséL. MéndezFerrín,O fin dun canto
21 CONLUZ DE TEMPO QUEDO A lúa tinguíade prata o río. As pingasde orballo, perlasnas arañeiras, polacorredoiradomuíño lavábanmeaespidaalma e conluz detempoquedo amencíasobrecarballos, abeleirasecastiñeiros. Un merlonunespiño tróuxomeaocorazón reflexosdos temposledos cosseus asubíos. Santi del Moral, Instantes detidos
22
23 ABETO
24
25 KENNINGTON ROAD Do seo da taberna mana a música e acordeóns e violíns pola vidreira oeste cortan a luz do sol en poliedros e colocan no colo desta tarde os últimos diamantes. Veño de ver os cisnes polo Támesis, de ulir os sabugueiros que ateigaron o aire de branco olor e de escoitar nos dedos dos abetos os pianos do vento. E téntame a taberna coa súa bocalada de bafo quente, coa música verquida por entre escumas de ale e a invitación ás danzas que eu bailara de nena maia, cando el soltaba a música en fervenzas por riba das glicinias dos corredores que facían a sombra onde eu simbolizaba a primavera. ¡Canto tempo perdiches!, di o sangue vertido das feridas dos cristais que se derrama nos perfís borrosos das cousas e os sabores e o reproche fai ecos na cor esvaecida que se esparexe, nun harmónico acorde de cadencia final, na derradeira gota de licor que esvara pola copa e polos beizos. Porque souben marcar cada poema que virou o meu mundo cun pétalo de rosa e deixar calendarios nas cortizas das árbores para marcar o amor, pero non souben anotar o día nin a hora nos que el tocaba para min a derradeira música. Helena Villar Janeiro, Nas hedras da clepsidra
26 Cor violeta, misterioso abeto: digna árbore Argalleiros e argalleiras das letras Beleza sofisticada, ambiciosa procura en busca do amor. Oh, abeto meu! Sempre perdido, Soñando con ese sentimento. Recendo misterioso no corazón do bosque. Será o amor? Argalleiros e argalleiras das letras
27 ÁLAMO
28
29 VAN SOTERRÁNDOSEAS RAÍCES DO MEUAMOR PORTI As gaivotas revoan sobreos álamos. O nosoamoré un andarpolapraia. Indecisos,teimosos,afondándonos. Camiñamos. MiguelGonzálezGarcés,PoesíaGalega,“Sede e luz”
30 Oh!, meu álamo cheo de incerteza, bello grafito. Argalleiros e argalleiras das letras Álamo presumido, amante da soidade. Comprometido coa noite eterna, valente na escuridade. Organizador das estrelas e cheo de bondade. Argalleiros e argalleiras das letras Álamo, incerto e solitario. Cabaleiroso e comprometido en busca da súa amada. Álamo, incerto e solitario. Princesa durmida nas noites escuras e tristes. Álamo, incerto e solitario como ese amor perdido e non correspondido. Argalleiros e argalleiras das letras
31 AMIEIRO
32
33 ABENEIRO Abeneiro, alto e esguío, cheodegraciaedonaire: ¡estás ollandoprórío e dáslle pousadaó aire! ¡Tinonsabes, abeneiro, -as túas follas cordemel- queestás ollandooregueiro sen sabero que ves nel! Manuel María,TerraChá Santiagod`Amarante, feito de paod´amieiro, irmándasmiñastamancas, nacidonomeulameiro. Poesíapopulargalega
34 O SOLERGUEUSEMOICEDO O solergueusemoicedo. Na terra da noitemol esfendeun sucomarelo. Unhaxugadabacenta de nubesibatripando as estrelas derradeiras. MañádeSábadoSanto! Nacíancalandrasnovas no bicodoscampanarios. Cómarosd´herbamollada. Camiñosdecabrinfollos e silvas por entre as casas. Van paramisaas bidueiras debulladiñasenbágoas, todo ô longodasveredas. Amigastolas dos fondos rios defieitos verdes e dos ameneirosnovos. Van chorando,madanelas, chuchasquederonòsventos reposeiros,indanenas. Outrasquedannas caivancas, lúasde neve encoiriñas, todas desmarafoulladas. PáscoadeResereución. Mediodía.O sol, xa canso, Sentousena sua seara Sobrea rabelado arado. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
35 ROSALÍA DE CASTRO Ai, a chuva longa!Sobordas pontes, herbade sono. -Penedos,penedosdenoite e mouchosmeniños. -Roula,brancoeledo, muíñobranco,ledacaneta. -A i-augaparadados ollos,qué sonosmoe? Óndeestá a rularuliña? Ai! que galliñadevento, Cerdeiradeaire frolida? -Daimeunsol moidocepra unvello olivo que haien Adina. - Xa cantanos galosna aires, denegraspenas quitadoriños! - E vacas marelasnoscómaros.Canta,neniña! Ai, aquelavoz quebrada! En quévaranda de lúa, Ai! en qué verde varanda? -Ai, as barcasledas,que leva o Ulla, teu forte río! -MeniñasalegresdeTállara,cántigasorfas! -Ai, as veigas verdes de milleiralesevento novo! -Pombiñas,pombiñaspálidas,fríasde noite. Pombiñadevidro frío, na sombradanoitelonga, sin galosde amorninrío. agorao cucodeabril, en quéaltos amieiros cucaráabrilessinfin? AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
36 SUBIOTE Subiote, meuchifrote de ameneiro, cantareiro, paxariño querendón. Subiote, meuchifrote sempreamigo, vas comigo espallando unhacanción. Subiote, meuchifrote na camposa todo amosa o grileo do teu son. Subiote, meuchifrote recendente, pauridente, bibimbao do corazón. XoséNeiraVilas,Cantarolas
37 EN BONAVAL VEÑO A PENSAR EN TI para sentir a vida que abonda nunha bágoa Nunha palabra xusta Un salmo Unha pregaria Hai tempo que convives nun diálogo sen verbas Eu asumo memorias de identidade nosa Coma bosques de alisos Coma fontes Coma unha sombra vaga que vaga en desacougo Como a noite esvaída no lenzo fuxitivo dunha igrexa de aldea... Agora heite seguir nos días que nos marcan Nunha cruz Nunha rosa Nunha pedra luída polo tempo Nas consignas da morte nas orelas do Sar Nun aquel de sabencia ou de penumbra No destino das almas que traspasan a luz Na pobreza dos débiles Ti ben sabías diso E foi a soidade para ti unha segunda patria En Bonaval quero deixar pequenos reiseñores Un algo de porfía Luz Pozo Garza, Vida secreta de Rosalía
38
39 BIDUEIRO
40
41 A ABIDUEIRA ¡Que branca é a abidueira! ¡Cara ó ceo anda a soñar! ¡Feita zoca, anque non queira, moita lama ha de tripar! Manuel María, Terra Chá LOUVANZA DAS ZOCAS VILALBESAS. CHAMADAS CHINELAS A gracia da abidueira atopou o seu destino, ¡fíxose zoca chinela, apreixa un pé feminino! Fíxose zoca chinela a abidueira lanzal. ¡Agora sobor da acera canta con voz musical! A zoca xa é canción delgada como asubío que aprendeu a abidueira dos melros de xunto ó río. Fíxose zoca chinela a gracia da abidueira. ¡E vai marcando na acera os puntos da muiñeira! Manuel María, Terra Chá
42 DERRADEIRO HOMENAXEACARMIÑA PRIETO ROUCO CarmiñaPrietoRouco,abidueira, carpazaflorecida,cotovía, orballeiradeluz, voz verdadeira da TerraChá senlleiraelargacía. Tiñasforza demare de trebón, sinxeleza debrisa e deluar: por esoera pura a túa canción e nos era precisooteu cantar. A túa voz de xílgaroe muíño -tenra, alporizadae amorosa- era unclaroregatopequeniño. Agora eres xa sombramisteriosa cantadoraeprofundacomooMiño, recendenteecaladacomoarosa. Manuel María, Terra Chá A XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO Xosé María Díaz Castro dos Vilares: co corazón aberto cara á vida escoito a túa voz estremecida por altos, misteriosos ensoñares. A tua mensaxe, senlleira e alcendida, feita de abidueiras, nimbos e luares, renunciaciós, lembranzas e pesares: ¡é colleita de amor, fonda ferida! ¡Ouh palabra total; raigaña escura; terra humana, carnal e namorada; maravillosa luz; verdade amarga …! Ti eres a nosa voz, sagrada e pura; a fala de Galicia eternizada: ¡carballo da Terra Chá, rocha de Parga! OuteirodeRei, Nadal,1986 XXV cabodanodapublicacióndeNimbos Manuel María, Terra Chá
43 CANTIGADA ROMAXEDE SANTAISABEL Madre,en romaxeaSanta Sabelirei; a Santa Isabelde Outeirode Rei queeu estou moi soio e de amor nonsei Madre,a Santa Isabelheide ir e tódalascoitasverei fuxir nesta romería queeu ben cantaría. E bailarei,madre,sú a abidueira; e bailarei,madre,amiñamaneira nesta romería queeu ben cantaría. Irei, ¡ai madre!,a Santa Isabel a buscaramigacomouncarabel nesta romería queeu ben cantaría. Amigafremosade ceoe de liño buscarei,mimadre,xuntoó rio Miño nesta romería queeu ben cantaría. ¡Madre,mimadre,quemenamorei na Santa Isabelde OuteirodeRei e de amor xa sei nesta romería queeu ben cantarei!. Manuel María, Terra Chá
44 Miñanaiquereunhaszocas branquiñasdeabidueira; mándemasvirde Vilalba, daquilasquehaide chinela. LeirasPulpeiro,CantaresGallegos
45 O SOLERGUEUSEMOICEDO O solergueusemoicedo. Na terra da noitemol esfendeun sucomarelo. Unhaxugadabacenta de nubesibatripando as estrelas derradeiras. MañádeSábadoSanto! Nacíancalandrasnovas no bicodoscampanarios. Cómarosd´herbamollada. Camiñosdecabrinfollos e silvas por entre as casas. Van paramisaas bidueiras debulladiñasenbágoas, todo ô longodasveredas. Amigastolas dos fondos rios defieitos verdes e dos ameneirosnovos. Van chorando,madanelas, chuchasquederonòsventos reposeiros,indanenas. Outrasquedannas caivancas, lúasde neve encoiriñas, todas desmarafoulladas. Páscoade Resereución. Mediodía.O sol, xa canso, Sentousena sua seara Sobrea rabelado arado. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
46 SOL Sol! Sol nacume! Sol deprimavera. Río de Sol! Marde Sol! -Mirái,Mirái! No mardo solvan boiandoaschousas coasvelas verdes dasbidueirasô vento. As casiñasdachaira foran a pique,ô fío dascatro e media, pol-astres lumieirasdoceleiro. Candodespertóua xente, xa nadabanensol as cambeleirasdosbois. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
47 VOLTA DO VELLO EMIGRANTE Voltando, a facer veu realidade o garimoso soño de non morrer lonxe sen ollar novamente os montes,o mar, os boscos da Terra. O lene soño feito polos anos misericordia labrada, ou tapiz paseniñamente dibuxado, cando mergurado folgaba nas saudosas longas vixilias. A procurar veu a iauga crara de fonte de mocedade. Sobor dun chan abondado de herbas e fieitos tecera o vello no seu soño,ou labrara, os perfiles dos souriles lagartos de luxoso verde,as buligas nervosas das bichas da cór das follas murchas ou gris aceiradas, os besbellos ledos e satisfeitos, os cantores grilos,os tremelucentes cabaliños do demo, acarón da iauga crara da fonte da mocedade. Dibuxara ou tecera a defiada e senlleira toupa, as denosiñas e as martas frientas, de vizosas peles, o arroutado porco montés que ten a escura cova nos boscos sobrosos,o medoñento aturdido coello, a aguzada lebre, basta Dona rabecha da toxeira. I as aves: o peto, o corvo, a laberca, a rula, Por enriba da iagua crara da fonte da mocidade. Grabara,dibuxara, outros animáis, o can, a besta, e tamén moitas aves baixando donairosas do ceo. En soños tecera o vello ou grabara os accidentes do chan, os prados, as corredoiras.Acarón da ponte do río dibuxara os bidueiros,e no río as sotiles troitas. Tamén tecera os carballos, os castaños, os froitales ao fondo da iagua crara da fonte da mocedade. Non grabara, tecera ou dibuxara o vello emigrante, homes nin mulleres isolados,senón moitedumes deles en traballos e foliadas. Nengunha faciana lembrara de home ou muller, senón soio a paisaxe que facíalle esquecer o xesto familiar desvariado. Endemáis o vello emigrante soñóu os montes,o ár, e a iagua limpa, crara, da fonte da mocedade.
48 Ao redor da fonte nos moitos anos o soño tecera tódalas saudades do vello emigrante. Lembrábase axionllado de neno, as meixelas mollando a fronte, enchendo a boca de auga e arrepiando aos áxiles cágados. A fontela estaba á soma da ponte, na cima das xunqueiras, e cara a ela iba agora o vello emigrante, a curar as doenzas ca iauga lembrada, tecida en soños, da fonte da mocedade. Luís Seoane, Fardel de eisiliado
49 Todoseramoslabregos.Eu,esposo, pai,RamónCernadas, traía conmigoamiña muller,MaríaFernández,aos tres fillos Xosé, MaríaRosa, MaríaPepa, queviñamosde lonxeaosadas a por terras ceibesdesementar,suxeitasao Virrei e aos cabdillos, quegobernabanBuenosAiresen nomedoRei. Unhalégoa por dúascentasvaras defronte deterra de panlevar. A primeiraterrasoionosa, tal era o prometimentodacoroa pros labregosgalegosqueviñamosaoRío de la Plataa povoar e labrareste chan.Dendeos boscoseo mar deGalicia, caraa veira doArroyo Dulce,pertoda Horquetade Roxas, lonxeda garimosachoiva,pracomprircoalediñacobiza dunhaterra propia,farturenta, que finaracoascongoxas dunhavida astrosa, de farrapos, de chirles,delixaduras, comoaquetiñamospadescido.Ibamosporunhaterravaleira. Os teros e os chajásalcaiotabananosapresenciaporescuras barranqueirasfecundasondeospovoadoresferíamo-lasemeteira. Somoseiquí–cavilamos-osprimeiroslabregos,traémolo-loarado a sementee o oficiopraista senlleira,núa,terra asollada. Traguemosconnoscoalenda,asaudade,a canción,ocaxado do pastor, a vontade mainadopaisán,a resprandecenteluzada pra istes camposvirxesondenasceránosbidueirosxigantos o trigo, o pan dourado,omillo,o liñoazur e cresceráogando. Cuasinengúndenós tivese queridovoltar. Deixámo-losprantos polaaldeiaabandoada,polasantigascostumes,porcalquerabrando motivo sentimental.Algúnspoucosmalpocadostivesendesexadovirar polasfamescoñecidas,comaoscabalosque,apegadosáterra na cal tiñannascido,voltabana ela até o hourizonte, crebandooar a fuxir en rioladadendeoconvoioondeviñan, galopandopoloval Ao rematenas terras quetiñamosdetraballarerguíasea ensiñada pulpería unhasinalaxeitadachameante,nocabodunhapértegadetacuara. Descarregámo-lascarretas.Cadaundenós povoadoresenquería polaterra de labrarqueo Rei por gracialletiñaasiñado,cara a fronteira doindioondeescomenzamosdespois,axiña,aabrir regos, sementar,cofusil ás costaspor termodo indio,fillo, din,do sol queasalta os eidos,atobándoseapegadonospescozosárdegos dos cabalos,cautivandomulleres,nenos,matando,senoutroprol. Ficamosdecabonodeserto, enterra prometida,ondechegaba polodito, El –Tiro-Del-Cañón-De-Los-Fuertes- De-La- Campaña cofusil ao lombo.Dixeron:“Ganaredesterraonde seredesseñores” arando,ganandoaterra por contratoservil co Reide Hespaña. LuísSeoane,Fardel deeisiliado
50 “Outorgádeme só outro verán oh seres poderosos, e outro outono para un canto maduro e que o meu corazón fique comprido do doce xogo e sexa máis propicio e veña enton de cara min a morte”. Friedrich Hólderlin ... E se despois reverto nas fogueiras, no magma me entrelazo e and vivo nos éteres profundos como unha charamona que arrebenta de luz no abismo, no núcleo rompe a onda en longa praia nunca divisada? Pois emana da vida algo que late nas urdimes da terra alí onde a planta abrolla, onde se tece o mineral:Alíestou eu de morto dando vida ao que nace, son átomo e son célula que se abre a cantar e dalle corpo á rosa, dalle ao verme o vigor e volverse crisálida e de logo voar. Alí estou eu bebéndome por dar auga ao sedento, por darlle ao bidueiro o ouro do esplendor. E darlle á relva o manto. Alí estou eu de morto dando vida aos carballos. Pois é un trasvase a vida:Acorrente que vai na nervadura oculta, o eterno dos ríos que nos levan ao mar... Antón Avilés de Taramancos, Última fuxida Harar
51 DEVESA DA ROGUEIRA BIDUEIROS cimeiros! Penadas Augas! Xardoisteixos rebolostocosfaias derrubadas! CamiñodaVeneira! Carreirodos dezregueiros! Cereixasde carnabudo!Abrotiasabrairas pincheirasepincheiras! / EIQUÍ semprefoi bosque… Ruxirsolo da fonte do corzo! Barbasdo mofo pingandodostoros Uxío Novoneyra,Oseidos SOUTO sinfolla! Cerdeirasroxase bidueirasmarelas! / DÍAS breves en queún está semprenunhacousa! As bouzas verdes fóronsepondomarelaseroxas. As bouzas roxaspardeancaschoivas. O vento sólo no souto doouto outono. Uxío Novoneyra,Oseidos
52
53 CARBALLO
54
55 CARBALLOS ¡Carballos rexos, potentes, calados ou musicales: loitades como valentes coas xistras e os vendavales! ¡Duros carballos verdeados, petrucios e sedentarios! ¡Estades na Chá chantados Solemnes e centenarios! ¡Como amo a vosa beleza da máis baril sobriedade! ¡Que sensación de forteza ollando prá eternidade! Manuel María, Terra Chá
56 CARBALLEIRA DE HORTAS ¡Era en verdá fermosa a carballeira e das brosas fora aínda librando! ¡Que nube de verdor na Primaveira! ¡Á súa sombra no Vrao estaba o gando! Pegas carniceiras de póla en póla ían en bandadas agoreiras e doentes. Os carballos ós ventos non temían: ¡eran vellos, moi rexos e valentes! ¡Carballos da carballeira de Hortas! Us foran prantados, outros montesíos. ¡Unhos tiñan feituras moi retortas! ¡Eran os outros dereitos como fíos! Algús daqueles carballos tan bariles eran limpos e dereitos, sen un nó. ¡E sentiran pasar moitos abriles, que xa os ollara medrar seu bisavó! Era a mellor carballeira que medrou en toda a Chaira. ¡Viñérona cortar! ¡Nunca o vento máis forte a derreubou e unha serra abondou pra a derrubar! Manuel María, Terra Chá
57 Sonetiño ó carballo que o noso amigo Pepe Estévez, quirogués e historiador, levou dende Carballido da Terra Chá a Oiartzun de Gipuzkoa pra transplantalo nun eido da súa pertenza e da súa dona Maribel Goñi Carballo de Carballido: ¡na Terra Chá tes nación e levas no corazón un puro amor transcendido! ¡Non deas nunca ó olvido idioma, patria e canción que o teu nativo torrón queda, sen ti, dolorido! Asume un novo destiño plenamente. E sen espera: ¡faite luz, símbolo e siño! Ti non eres un calquera: ¡dille, en galego, ó Pepiño que che adeprenda o euskera! Manuel María, Terra Chá
58 LOUVANZA DOS QUEIXOS DE SAN SIMÓN Os queixos de San Simón co ar da serra curados: ¡viron correr os regatos e mais o verde dos prados! Os queixos de San Simón sentiron tremar orballos e escoitaron os murmurios dos ventos polos carballos. Os queixos de San Simón aínda son feitos a mao, ¡sentiron frío de Inverno e sudaron polo Vrao…! Os queixos de San Simón son a cousa máis sinxela, ¡teñen feitura de pico e saben a pastorela…! Manuel María, Terra Chá
59 NEVE ¡Está xa tapada a aira e non se olla o camiño! ¡Está nevando na Chaira! ¡Está nevando amodiño! E o gando encortellado non ha saír tan axiña. ¡Ó lonxe o monte nevado é unha sáboa branquiña! ¡Non parecen verdadeiras estas terras coas nevadas! ¡Montes e carballeiras semellan contos de fadas! ¡Soio se olla branquear en todo o longo da Chá! Anda a nevar, a nevar: ¡quen sabe se parará...! Manuel María, Terra Chá
60 PRANTO POR XOSÉ-LUÍS GARCÍA MATO Amigo García Mato, “Guedelliña”, raioliña de sol entre a negrura, carballeira sagrada, fonte pura, namorado pastor das anduriñas. As túas verbas acesas de tenrura -pois levaban o lume que ti tiñas- eran un doce voar de avelaíñas recendendo a semente e a seitura. A túa fonda paixón estremecida fíxoa canto chairego o Madalena correndo mainamente cara a vida. Sen ti a Terra Chá é máis pequena. ¡E Vilalba quedou enmudecida, traspasada de dor, morta de pena! Manuel María, Terra Chá
61 Teño a liñaza no fol, a roca na carballeira, vou pra cas da tecelana: ¿cando has de vir custureira? Poesía popular galega
62 Díxome nantronte o cura que é pecado... Mais aquél de tal fondura ¿cómo o facer desbotado? Dálle que dálle ó argadelo, noite e día, e pensa e pensa naquelo, porfía que te porfía... Sempre malla que te malla, enchendo a cunca, porque o que o diancre traballa din que acaba tarde ou nunca. Canto máis digo: "¡Arrenegado! ¡Demo fora!", máis o demo endemoncrado, me atenta dempóis i agora. Máis ansias teño, máis sinto, ¡rematada!, que non me queira Jacinto nin solteira nin casada. Porque deste ou de outro modo, a verdá digo, quixera atentalo e todo, como me atenta o enemigo. ¡Que é pecado...,miña almiña! Mais que sea, ¿Cál non vai, si é rapaciña, buscando o que ben desea? Nin podo atopar feitura, nin asento, que me está dando amargura sempre este mal pensamento.
63 Din que parés lagarteiro desprumado, si é verdad, ¡meu lagarteiro tenme o corasón prendado! "Cara de pote fendido" ten de alcume; mellor que descolorido, quéroo tostado do lume. Si elas cal eu te miraran, meu amore, nin toliña me chamaran, nin ti me fixeras dore. Vino unha mañán de orballo, á mañecida, durmindo ó pe dun carballo, enriba da herba mollida. Arriméime paseniño á súa beira, e sospiraba mainiño coma brisa mareeira. E tiña a boca antraberta, como un neno que mirando ó ceu desperta deitadiño antre o centeno. I as guedellas enrisadas lle caían, cal ovellas en manadas, sobre as froliñas que abrían. ¡Meu Dios!¡Quén froliña fora das daquélas...! ¡Quén as herbas que en tal hora o tiñan pretiño delas!
64 ¡Quén xiada, quén orballo que o mollóu! ¡Quén aquel mesmo carballo que cas ponlas o abrigóu! Mentras que así o contempraba, rebuléu; e pensei que me afogaba o corasonsiño meu. Bate que bate, batía sin parar; mais eu tembrando decía: "Agora lle hei de falar." E volvéu a rebulir moi paseniño. ¡Ai!, e botéi a fuxir, lixeira polo camiño. Dempóis, chora que te chora, avergonzada, dixen: "Si el non me namora, non lle diréi nunca nada." E non me namora, non, ¡maldizoado! Mentras o meu corasón quérelle anque sea pecado. E vai tras de outras mociñas tan contento, i eu con unhas cadiñas prendino ó meu pensamento. E que queira que non queira, está comigo, i á postre i á derradeira, con el me atenta o enemigo.
65 ¡Sempre malla que te malla enchendo a cunca! I é que o que o demo traballa, acabará tarde ou nunca. Por eso, anque o cura dixo que é pecado, mal que tanto mal me fixo nunca o daréi desbotado. Rosalía de Castro, Cantares Gallegos
66 Non hai peor meiga que unha gran pena -Marianiña, vaite ó río.. -Deixá, ña nai, que aquí estea, que eu non vexa a luz do día, que a luz a min non me vexa. -¿Que estás dicindo, rapaza?... -Que onte á mañán na devesa a iauga se tornou roxa cando me fun lavar nela; que en baixo dos meus peíños íñanse muchando as herbas, que ó ferirme o sol na cara tornouma color da cera; que os ourizos dos castaños nos meus cabelos se enredan, que as espiñas dos espiños contra min se volven feras; que ó pasa-las correidoras prenden en min as silveiras; que me pican as ortigas; que me mágoan as areas, i os paxariños ó verme din cantando en son de queixa: ¡Vai a morrer Marianiña!... ¡Rezade todos por ela! -¡Ai, miña virxe do Carme, que a miña filla está enferma! ¡Ai, Dios, que ma enfeitizaron!... ¡Ai, que a abafou unha meiga! Non foras ti tan bonita, naide envidia che tivera. Prenda das miñas entrañas, ven a min, non tomes pena, que has de ir a San Pedro Mártir, mais que bois e vacas venda... -Mi madriña, mi madriña, levaime a donde quixeras, mas para min n'hai remedio en todo o redor da terra, sinón é nun corazón que me oprime antre cadeas,
67 si n'e nunha mala boca que me pragueou maldicenta... -¿Quen te pragueou, ña filla? ¿Que males, meu ben, fixeras? -Non mo preguntés, mi madre, vale máis que nunca o sepas. Secretos desta feitura deben dormir antre as pedras. -Fala, rapaza, que sinto ferverme o sangre nas venas. -Que eu non vexa a luz do día, que a luz a min non me vexa... Mi madriña, mi madriña, non me maldizás cal ela. Deixame ir co meu sacreto dormir no fondo da terra. -Non irás co teu sacreto. Non irás, anque ben queiras; que alí a preguntarcho fora tu madre, e alí responderas. -¡Ai, mi madre!, era bonito coma os anxos das igresias; era en falas amoroso, muito, muito, máis que as sedas; era doce.... muito, muito, más que a mel que sai da cera. Olía a rosas de Maio, seus ollos eran estrelas, e tiña cal ouro puro a enrisada cabeleira... -Acaba, Mariana, acaba, que o corazón se me aperta... ¿De quen falas?, dimo, dimo... ¿Ou quizais soñaches, nena? -Non soñei, mi má, non soño, anque soñar ben quixera. Folguei co conde, señora, prometido da condesa. Falábame antre os carballos cando iba ó monte por leña; falábame ó pé do río,
68 nas tardes do vran serenas, falei con el... ¡ai, falara, mi madriña, a vida enteira! -¡Ai!, miña Virxe querida, que a miña filla está enferma, enferma de mal de amores que enfermaron a honra dela. Ben fan en cantarche os páxaros, Marianiña, miña prenda: ¡Vai a morrer Marianiña! ¡Que rezen todos por ela! Marianiña vai secando, a probe sin sangre queda, n'hai alimento que tome, n'hai augua que lle apeteza. Amigas n'hai que a consolen, músicas n'hai que a entreteñan, i á vista do sol acora, i á vista das frores tembra. A súa nai anda tola en busca de santas herbas, que no leito de Mariana pon de noite á cabeceira; e vai de ermida en ermida, leva ofrenda tras ofrenda a cada bendita virxe, a tódolos santos reza i ás ánimas lles pon luces para que pidan por ela. Pero non sanda Mariana, Mariana sin sangre queda... Todos din que unha chuchona vén de noite a chuchar nela, e hai algún que ven de noite, a compaña pola aldea. -¿Con que morre a namorada ¿Por min morre a linda nena?... ¡Nunca!, porque eso non fora dino da miña nobreza. Enxugade esas bagullas, non chorés máis, probe vella,
69 que a nena das trenzas longas ben pronto será condesa. Vamos a darlle esta nova, vámonos a cabo dela. E a trote largo camiñan polo medio da devesa. -Meu señor.. ¿n'oís os corvos? Véñen camiño da aldea... Mirá cal baten as alas... cal baten as alas negras. -Deixá que as batan, que é cousa dos corvos facer tal moestra. -Señor, señor... ¡como chilan! ¡Que agoreiramente berran! É porque adiviñan morte, é que mortandade hai cerca. -¡Habráia! que Dios acolla a aquel que deixa esta terra. -Meu señor, tocan a morto... ¡Ai!, tocan na nosa igrexa... ¡Ña virxe!¿Quen morrería? -Non pensés en quen morrera, pensá, ña vella, tan soio na vosa filla, que pena. -Señor, señor.. pouco andamos, picade, por Dios, espuela, que ó salir, á mañanciña, n'había enfermos na aldea sinón era miña filla, que tiña o color da terra, i os pés coma a neve fríos, i as manciñas coma cera, i ó redor dos tristes ollos unhas coma manchas negras. -Afrixisme co eses ditos, e aguillóame a impacencia... Medio condado daría por salvar a vida dela; da máis fermosa villana que hai en toda a redondeza. Mas se é que a atopase morta,
70 si tal nos acontecera... Xa que a matase, hastra a morte hei de facer penitencia. Morreu, morreu Mariana, o conde viuna antre as velas, mais ela non veu a el, que antes de chegar morrera. Morreu como un paxariño, i antre os lenzos que a rodean pares un anxel que agarda que veñan do ceu por ela. .... .... .... ........ .... .... ........ .... Ninguén soupo que de amores e que de olvido morrera. Uns dixeron que unha praga con ela na tomba dera; outros contaban que fora de abafada dunha meiga... Mais por ela o conde fixo hastra o seu fin penitencia. Rosalía de Castro, Follas Novas, “Varia”
71 Cartas perdidas De Grigoria de Leborin a Marcos da Portela. De sofrir no leito farta, topábame ó sol na horta, cando lin, de pena morta, a túa aguda e longo carta. ¡Centella cha nunca parta, Que saia che me recurta! Mais anque o creto me furta i estou cal sardiña firta, alcóntroa tan ben esquirta, que inda me parece curta. Por máis que cal nun sarillo me estou devanando a cholla si acerto ¡que inda me tolla! por que me néga-lo fillo. Non diche en mal estrebillo vello da cara de esguello. O diaño che dá consello pra te fuxir polo atallo, mais si entra o xuez no allo non che ha valer sen can vello... Dis que non queres que á res che boten fillos ningús... ¡Pois anque che pese a crus, has de cargar co que tes! En vano negalo qués, que no corpo e nas fauciós tan teu fillo o fixo Dios i herdou tanto o teu carís, que hastra ten, cal ti, o pitís, un luar... entre os riñós. ¿Máis probas? Teño un millón. ¿Máis testigos? Teño cen, pra que digan, si á mau vén, como foi e como non. Atopeite indo ó feirón por entre unha carballeira
72 atentáchesme..., eu lixeira, nun carballo me escondín, e... ¡como ha ser!... era, ó fin, o tempo da sementeira... Pra arrenegar o pecado tanto botei a rezar, que viñeron a guichar tres homes tras un valado. Sintindo o demo no estrado, sin saber que xeito tome, volvendo polo meu nome din en berrar: “¡Meus amigos, vostedes me sean testigos de como me tenta este home!” Pra coa teima me saír que teño aldrabas xa ves. Olla donde po-los pés, que te podes escurrir. Cantas probas me pedir, tantas o xuez terá, mais si por cuaselidá for en contra miña o fallo, que no pau de aquel carballo te leven á eternidá! Si son pormesas ó vento as que me estonces fixeches, ¿pra que, argalleiro, me deches palabra de casamento? ¿Que foi do teu xuramento si a cabo non o has levar? Si non has de apadriñar o rapaz, que é meu argullo, ¿pra que mercache un burullo con que ó neno emburullar? E non de coraxe cego repoñas ó que aquídigo, que antes de ter un contigo tiven un fillo de achego.
73 Dun crego foi, non o nego, mais si ouíras os sermós do abade de Zarracós, pasárasme estas loucuras, pois “solo as amas dos curas están en gracia de Dios”. Marcos, pon a mau no peito e salva a esta probe nai. Pra te negar a ser pai do rolo non tes direito. Non me fagas porche preito, porque vas ter que faguer. Que tanto hei de remexer e tamto hei de traballar, que, ou contigo me hei casar, ou nunha forca te hei ver. Manuel Curros Enríquez, Aires da miña terra
74 COMO CHOVE MIUDIÑO Vagoroso chover...este zarzallo Que alxófares espalla, de mansiño, É bendición de Dios,e é un hirmauciño Das lágrimas, da brétema, e do orballo. O ceo inda non ten outro agasallo Mellor pra desmostra-lo seu cariño, As froliñas da urze, e ás do espiño, E á ramaxe pomposa do carballo. E Galicia, sin par, onde eu nacera, Tra-lo rico presente, quizá espera Do hirman sol, rei da luz, unha raiola... Quizá!, pois xa notou a alma miña Que si adoita de estar na cruz soliña Ó sentirse feliz, non quer ser sola. Antonio NoriegaVarela,Poesía FASTUOSO CARBALLO Fastuosocarballo,ásombratúa Bailaronas brañegastodoo día, Mais,o día expirou..., asomaa lúa... Queirao lunarfacernoscompañía. ¡Queiradanoite arrebata-lomanto!, E ora a lembranzaconnosouttossea Das quea mortelevou pra o camposanto, Das quea inmodestiaseparoudaaldea. ¡Das quetendo unhaalmiñaperfumada llaofrecena Xesús! ... das que a alborada ve, contristeza, á pardos segadores. Oudas nais noslembremos,polomenos, Queen presenciadasmágoasdosseusnenos Choranmáisquea Señorados Delores. Antonio NoriegaVarela,Poesía
75 ARRIEIRO Oubeando pol-a bouza o vento murcho d´outono anda pol-a noite adiante triste como o can sin dono. Ao baixar pol-o Paraño xa se esperguizaba a Lua antr´as follas d´un carballo. Pol-o camiño de estrelas esbara o cantar do arrieiro, leva o compás nas campaíñas o macho que vai dianteiro. Medra como unha marea o avalar perguiceiro das montanas de Tras- Deza. Nos meus beizos dorme o bico qu´algún día ch-ei de dar, como dormen as estrelas arroladas pol-o mar. Ao chegar ao Carballiño eran as doce na lua y-estaba morto o camiño. No argadelo do teu corpo devano a miña emoción, un repinicar de estrelas voa no meu corazón. A costiña de Canedo agarda ao sol que lle faga a loira trenza do pelo. Contei meu querer â lua por non ter con quen chorar, dend´entón as miñas mágoas son dondas com- o luar. Xa canta o vento gaiteiro peiteando os soutos barbudos, que a luzada virá cedo. Pra o muíño do luar que fartan ríos de tebras a moura moega do ceo botaba o seu grau de estrelas. Luís Amado Carballo, O Galo
76 Clamor na encrucillada No anal de Amado Carballo Catei ollos verdegados sob dos piñeiros -hei medo!- de ramallos arrepiados, cachoupos arregañados… arregañados… No trivium ispiuse a Lúa de estrelas novas -hei medo!- ao saber da morte túa. E a mendiña ficou núa… Ficou núa…núa… Pé do cruceiro atravesa a Santa Compaña. -hei medo!- Entregaime a facha alcesa, Poeta, que a vida pesa. Convosco xa non hei medo! Fermín Bouza Brei
77 GRORIA DOS OLLOS QUE VIRAN AL SEÑOR Groria dos ollos que a Xesús miraran, inxel visión seus ollos estasía. Vision tarrea de sinxelas cousas, groria divina pra as neniñas cegas que viran o Divino Nazareno. Como no Ulloa craras augas soñan bidos de aires e ceios tremelantes, tremban nos ollos de Santiago, vivas, divinas augas, celestiais luces e un carreiño nelas neboento. Un carreiño de uces con rosada, galaxia ardente de pelerinaxes. Anxos romeiros con cabazas de ouro cantan envoltos en poeira de astros un himno de rebrilos na noitiña. Hai no remate do camiño un monte que un mostro garda en nebra de meigallo. E no bicaño, espesas carballeiras, con raioliñas de luar nas polas e bois píos deitados nas caivancas. N´el labarea un astro ventureiro. ( Ai, qué silencio, crara estrela amante!) O carro canta sob as carballeiras nas corredoiras fondas do Mahía, e remoen os bois herba de sono. N´él labarea un astro ventureiro. (Ai, que silencio, crara estrela amante!) É brando o leito de homildosa terra, leve a mortalla de barruzo leve pra os seus osos ardidos nas calzadas.
78 Qué brando sono desvelado de astros xunta os pasteiros cheos de armentío, onde ôs liñares brandos coma o sono, beira das leiras que os labregos aran. Ai, qué doce silencio sob a chuva! Logo, canté!, agallopar nos montes contra a Mourisma en terras de Castela. Cabalos brancos, capas coloradas, acesas lanzas sob o mediodía, pol-o Cristo que viran os seus ollos. Medran na noite sob a longa chuva torres sonoras. ( Lentas badaladas campás escuras, ecoar soturno). Medran as torres. Moi lonxanas gaitas onse entre a chuva. Escuro mel recende e un zunir de divinas corticelas. Enchense todas, tódal-as estradas de pelengriños –viño e pan moreno-. Un revoar de enxámes ardorosos, un garduar de cantos como mares devala lentamente na tardiña. Inxel visión dos ollos que miraran a sombra leve de Xesús nos Lagos. Rumbo ô poente, envolto en longa nebra, un barco ven. Arcanxos por remeiros. Ai, qué doce silencio sob a chuva! Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
79 AS CARBALLEIRAS Ai, neniña, qué escuro aquel runxir dos nosos pasos pol-o carballido! Vanse enterrando ledas as pisadas na brandura da folla, entre os fieitos. E o souto énchese todo de ledicia, vello amigo dos mozos señardosos. Ora veñen co engazo e cos carrascos para apañar a folla. A dos castiros xa está casa curtida e apodrenta a i-herba dos pasteiros miudiña. Qué tenro e fino ven o musgo novo coa i-auga de setembro verdecido. No medo dos carballos, nun relanzo, as pilas de follasca, qué ledicia para xogar os nenos âs ruladas! Levarán-a nos carros â tardiña, e afondaráse logo a carballeira nun silencio de sol e auga parada. As álbores velliñas, xa despidas, enchéranse de sol por entre as gallas, prateadas de musgo e ourilocentes coas raiolas da tarde, contra o ceio. Orfos e fríos, inda sobre as polas, abanearánse os niños de buxato. Os nosos pasos xa non terán voz. E â noite virá o medo demansiño. Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
80 POEMAS DO DÍA Pra o escritor insine, gallego de corazón e Desinteresado protector dos humildes, D. Jaime Solá; como rpoba de sincero afecto e ademiración. Mañán Frega os ollos dormiñentos a ponte; espértase o río. Tirando as sabans do orballo Espreguízase o camiño. Véstense á présa os carballos con fatos de luz marela; as ponlas furan chapeos de paxaros na cabeza. Beilan tolas ribeiranas os peixes. Hai romería: toca o pandeiro do sol o brazo longo do día. Mediodía O liño puxo os mantés na mesa verde do val; unha pega cociñeira chama as rolas pra xantar. Serán Botando arrotos de enchenta Vai polas laxes do río, e de tanta auga borracho ponse a danzar o muíño. A sombra dunhos penedos dorme a sesta o césped mol; os penedos, debruzados, fuman xarutos de sol... A Sera findou o rezo: “Gloria Patri... Amén. Jesús; agora estase a dormir, a noite soproulle a luz.
81 Noite Na sombrisa carballeira bambéase a lúa rindo; o vento tira da corda ela baixando e rubindo... Das picadelas dos grilos o deble silencio doise. Cai a pingada dos sapos Na fonda cunca da noite. Manuel Luís Acuña, Fírgoas
82 Eu amo as minerais entrañas do meu eido, quixera nun momento que o soterrado seixo rubira ata os meus labios e sentírase vivo, vivo como unha fera bruantemente viva que o amor domeara da súa escuridade. Ir caíndo en pingueiras enriba da estrutura do antracito, do wolfram, onde florece o ouro e treman as turbinas das burgas e da noite que atafegada dorme no corazón da terra. Mamar leite materno no fondo dos carballos a carón das raíces dos bosques e das veas da terra que sostén o centeo e entrega ó sol os gromos do pan alegramente. Náufrago soterrado, feliz entre as estrelas de auga primitiva, o corazón mollado na saiba poderosa que dá lentura ás leiras, en silandeiro navegar, amante aínda, ter saudade da luz, do sal, de ve-lo vento, da chuvia elemental caíndo nos pomares: ser orfo, orfo espido,para amar con máis furia a flor roxa do cobre e o iris do estaño. Acaso asísería verdade a miña vida vir da profundidade e erguerme no infinit enraigado no colo da terra tendo a frente como único astro no epicentro das tebras. Anton Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
83 CÁNTICO DE ANGURIA E DE ESPERANZA PRA ARROLA-LO MEU NENO E vin un ceo novo e unha terra nova porque o primeiro ceo e a primeira terra desapareceran, e o mar xa non existe. Apocalipse,. –XXI-1 Meu fillo, meu carballo pequeno, gomo de canle vertebral, semente miña aberta na saudade. Qué tempo de vivir ferozmente se aproxima ó teu ollar inda abraiado e puro! Qué tempo nuclear, aqueloutrado, meu capitán, vai se-la tua vida. Días virán abanear teu sangue, días de aceiro e lóstrego e carraxe. Acaso a pomba aniñe proxectís bombas de alto poder, morte alxebraica: e sinto o berro o teu pequeno corazón -o eco da miña voz multiplicada- na túa gorxa feita para o canto. Meu fillo, meu amor, miña cobiza, quero falar contigo docemente semear no teu peito a miña espranza os meus soños de home a miña terra -esa terra lonxana que non unxe a túa fronte americana- a terra que me queima fondamente eido dos teus avós por parte miña. ¡E digo este cantar na seguranza de que ha de conforta-la túa loita esta palabra – terra- semellante a abrir coiteladas a ledicia! Veño meu fillo dun país sinxelo de homes e cada paso soñadores,
84 criaturas de man encalecida e a peito aberto homes de mar que esculcan horizontes, labregos investidos pola melancolía. Decir patria ten algo de sabor a centeo de nai pedindo auxilio ós catro ventos, camaradas perdidos no abrazo derradeiro. Todo iso que encontra na calor do meu peito, o rumor do granito, da chuvia, da morriña, é a voz da miña patria que te ampara, a ti nado na ausencia a ti miña semente en terra allea tan inocente e xa crucifixado. De min non terás nunca herdanza máis segura qu este ouvear do lobo no camiño da vida, e esta terra lonxana que che ofrezo que é unha ferida que hai que ir abrindo sempre. Tempo de profecía vas a vivir meu fillo -a besta ceibe o fogo desbordado- espadas de dous gumes no verbo dos arcanxos pranto e xenreira e odio e temporais que queimarán o mar, ai do navio! Tempo tamén para o amor máis forte o dos abandeirados do futuro, alicerce da paz e da campá da feliz moradía, da promesa. Cando sexas un mozo, meu capitán, e sintas o sangue axionllarse nos canles do cerebro -o megatón é un mostro que arrepía de medo- volve ó eido que un día teu pai abandonara, á terra simple a esa hostia incólume e acouga meu amor, descansa. Durme. Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
85 PRANTO POR URBANO LUGRÍS Estou agora, Urbano, mordendo unha flor negra no medio da vida cunha sede abismal de beber tódolos cráteres do mundo de onde vai saír a túa voz de capitán antigo bruando coma un temporal oceánico, ou acaso o balbordo das carballeiras silúricas onde zunía-lo teu corno de ouro. Estou inerme debaixo da besta apocalíptica torcéndolle os testículos: son o profeta enfurecido que non pode entende-la túa morte, a túa morte, a túa morte. ¿Quen vai coidar agora dos soños na fronteira da Patria! Ouh guardián terrible. Argonauta, vello titiriteiro conmovido. Esta noite zugo o viño máis acedo. Esta noite cavo leguas profundas de memoria pra camiñar contigo novamente, agardo vixiante nas illas máis remotas a túa fragata, a túa nave inconsútil. Asisto cun ferro atravesado nas virillas ó enterro da miña mocedade.E escoito a treboada universal cando derruban a pirámide e os cabalos das batallas pisan aqueloutrados o noso tempo onde a túa grande man de mariñeiro crepuscular prendía os astros. Asoballado por última vez, cun lobo famento na arterías, atravesas un país xiado e cantas con voz rouca nos subterráneos boreais o teu amor e un milleiro de defuntos apodrecidos pola ira cóbrense entón de rosas e lembran o fulgor da súa terra. Se non fora tan loxne, ¡con que ardentía de compañeiro de catástrofe tiña de calafatea-los teus ósos, coutando con barro elemental esa longa ferida que un deus sen pálpebras furou na túa illarga!
86 Era- la derradeira eperanza do mundo. Pastor de naves, cun corazón multicolor de tirreme fenicia amába-la rota fundamental dos exploradores celestes e intimamente andabas polos tellados vestido de astronauta galego. ¡Meu amigo sobrenatural! Hoxe desexi, tanto como Ulises, atopar unha barca que me leve ás costas de Galicia. Son prisioneiro dunha forza estraña. Navegantes a cegas por ríos diferentes e o noso canto retumba nos confíns da saudade, os dous loitamos con yatagáns de aceiro conra o tempo, o teu xa tan preciso, o meu aínda vaga, fuxidío que me acoitela en tódolos recantos. ¡E esa dor de non verte, meu amigo! Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
87 AS RAIGAMES Empúxanme as raigames. Os lonxanos abós das carballeiras, as misteriosas nais que cavilaban á luz do sol nas albas precursoras: Cando a miña voz era aínda un silencio de tarde solermiña, latexaban seus nomes xa correndo polo aire. Podedes non creelo,pero eu lembro como nasceu a estirpe do meu sangue no bosque dunha noite remotísima arrombada de pombas e de ríos. Eu son tamén raigame, pai de cousas que dormen sobre o tempo e agardan frolecer calquera día baixo o mapa impasíbel diste ceo. Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra
88 EL SALVADOR Fillostaménvós de Votán queveu demáisalá dosoño habedesdesaber quehai unhaEuropa militardevidros e deestanciasdesatén amantee sorrisosde fogo purificadaen labiosdenostalxiamúltiple e docesdinamitasdeesperanza queconvoscoestá camaradasdeíndigoecafé sombrizo Convoscoestá a Europaque amaría prata irisadadosausolesvosos a poñerensoño no vento dascuíñasdo terror. Convoscoestá unhaEuropade bronceardenteverdor acedo e neves furibundas quemove no cuspecariñoporcardoseouriolostenros ConvoscoIrlandapoboadadeventos sombraseraíces queimandoomundoenDerrye noBogside e Galiciaateigadademillosnossocalcosdevran e uns pasesde bretónse de vascos comocarrizatémeraouherbado raposoapeadosaochandeseu e berrosde luz cegasanguecomarosasderelumbresáticos Convoscoos menceresdealdeasdegranito profundosboscosdecarballossaudososevellos comaomundo o despaciosofumegardoslousadosdasserras máisazuis e a soedadedascelasde castigo nas queos leninistase os patriotaseuropeosson exterminados Convoscounhadurade pedernalxenteque arela pra vós proletarifogopipilpor milanos e amaa vosa fe comavolcánsebálsamo nos fígados deferro da lembranzadeFarabundoMartí. Fillosaomellortaménvós de Quetzalcohualtmúltipleeprovisor nonesquenzadesos vales e as fábricasdunhaEuropaennéboa queconvoscoestarácandocertedescocoitelo no yulut do lagartoque vos cegaavida. XoséL. MéndezFerrín,O fin dun canto
89 Descoberta de terra A terra estaba virxe e nós, os nenos, lle íamos pondo nomes,a brincare. A cousa máis cativa tiña un nome da nosa fantasía: unha peneda, un albre, un regatiño que polo vran ficaba todo enxoito —coa pel de areas sóio, a escintilare—; un cómaro, un recanto do vieiro, o cancil dun valado... Nomes ledos, nomes de cousas que non tiñan nome. "A Pena do Coello", "O Albre Rachado", "As Roíñas de Dona Mariquita", "O Castelo dos Corvos"... ¡Tolerías de nenos ceibes baixo o sol dourado! Eran nomes urxentes, de cazata ou descoberta, coma aquiles outros que traguían os libros. ¡Qué fermosa xeografía, sóio de nós sabida! E lago aquil reparto da terra, atal que os bos conquistadores. Cadaquén tiña un soto, unha valgada, un casal encostado nun outeiro, un pazo, coa facenda toda súa... Eran nosas provincias, pra mandare nos paxaros que nelas apousaban, nas fontes e nos regos. Ninguén poido xamáis tirarnos isa posesión ideal da nosa terra. Inda agora eu son dono vinculeiro do meu carballo torto, aló na carballeira de Sovilas e dunha pena chaira, que soaba a tesouros escondidos, a soño tolo de rapaz sin sono, cando o meu corazón petaba nela... Xosé María Álvarez Blázquez, Canle segredo
90 Era un tolo troulear andar pola carballeira de noite, baixo o luar. Todos a tremar co medo e o máis cativo de todos no medio dos toxos, quedo. Estaba alí acochadiño, preso das sombras que viñan á roda polo camiño. ¡Ai, qué mágoa, Santo Dios, que se perdéu o pequeno e foi por culpa de nós! ¡Ai, qué tolo troulear! Un neno morto de medo E tres chorando a rabiar Xosé María Álvarez Blázquez, Canle segredo
91 Centos, miles de galegos foron a buscar o pan, fóra, lonxe de Galicia, que perto xa non o hai. Lorenza Varela Levaron paus fóra da terra as boas xentes baixo as estrelas. Sen carballeiras, sen piñeirais levaron paus alén do mar. Lonxe da terra. Camiños novos. As boas xentes atopan lobos. Silencios negros. Engurras fondas. As boas xentes foxen das sombras. Antonio García Teijeiro, Na fogueira dos versos
92 Abril O azul do ceoadivíñase no verde do campo douradopolaluzdo sol quecomezaa subir polasárboresespidas. Taménpolarede queformanas sombras das pólasdos carballos. As abrótegas enformación desfilanvalado arriba gozando destesol primeiro. Enriza no outeiro o cruceiroeaara e maiseu aoseu carón vermos un anomáis nacera primavera. Santi del Moral,Instantesdetidos
93 CASTIÑEIRO
94
95 CASTIÑEIRO Está só o castiñeiro no cómaro dun labradío. ¡E como o ollo senlleiro eu coido que sinte frío! Ten a copa moi redonda e ten a casca enrugada. ¡Debe sentir pena fonda lembrando a vida pasada! Como xa ten tantos anos os seus foron morrendo. ¡Agora arbres estranos escoitano estar xemendo! ¡Case non hai castiñeiros! Os que hai son de respeto: ¡velliños, orfos, tristeiros e con furados do peto...! Manuel María, Terra Chá
96 Santo que estás no caínzo bota as castañas abaixo. Bota desas maduriñas qu´eu ás verdes non me baixo. .......... Nosa Señora d´Abades ¿qu´ha de dar ós seus romeiros? - Auguiña da súa fonte, sombra dos seus castiñeiros. ......... Naquela banda do río ten meu pai un castiñeiro; dá castañas en agosto, uvas blancas en xaneiro. .......... Non chas quero, non chas quero, castañas do teu magosto, non chas quero, non chas quero, que che cheiran a chamosco. .................. A castaña no ourizo tenlle moita gravidade; quen máis anda, máis aprende, quen máis deprende,máis sabe. ................ Maruxiña: do canizo trae castañas abaixo: e xa que non tes camisa tráxelas no refaixo ........... Nosa Señora d´Abades ¿qu´ha de dar ós seus romeiros? -Auguiña da súa fonte, sombra dos seus castiñeiros. ............. De Santa Crus ós Dolores Ide, mozos, ide, nenas; Comerés, castañas novas, Qu´eu pra´stonces hei de telas. ............. A castaña no ourizo quixo rir e rebentou: caeu do castiro abaixo: ¡mira que golpe levou! .......... Poesía popular galega
97 O MAIO Aquí vén o maio de frores cuberto… puxéronse á porta cantándome os nenos; i os puchos furados pra min estendendo, pedíronme crocas dos meus castiñeiros. Pasai, rapaciños, calados e quedos, que o que é polo de hoxe que darvos non teño. Eu sónvo-lo probe do pobo gallego: ¡Pra min non hai maio, pra min sempre é inverno!... Cando eu me atopare de donos liberto i o pan non me quiten trabucos e préstemos, e como os do abade frorezan meus eidos, chegado habrá entonces o maio que quero. ¿Queredes castañas dos meus castiñeiros?... Cantádeme un maio sin bruxas nin demos; un maio sen segas, usuras nin preitos, sin quintas, nin portas, nin foros, nin cregos. Manuel Curros Enríquez, Aires da miña terra
98 INTENCIÓNS Setembro Antr-unhas nubens de palla está o sol a madurar. Gabea o vento por elas pra ver si o pode roubar. San Martiño No castiñeiro da noite, os ourizos das estrelas arregañan pendurados das mouras ponlas das tebras. Legón Un forte brazo de guerreiro celta. E unha língoa de boy que lambe a terra. Égloga Mama o campo oxe leite de campanas; para el monxe o crego quentes badaladas. Luís Amado Carballo, O Galo
99 OS CAMIÑOS DO OUTONO Os camiños do outono!Que ledicia! Beireados de outos castiñeiros e de carballos vellos, son máis fondos e soedosos ora. Laváronse en setembre, cando os cómaros secos, cando as veigas ledas de poltros novos e armentío, e de tollemerendas côr de rosa. Entre o fume de escuma da alborada, fartura de dous ledos bacoriños, cómo relucen as castañas novas e as landras côr de palla nas rodeiras! Cabrinfollos e silvas deporondan con recimiños roxos orballados e con negras amoras rebinchando. As gavias, inda secas, vanse enchendo de follas amarelas e de bichos fríos e silenciosos. Qué lonxanos os rousares dos carros de herba seca, que mal cabían sob as gallas verdes na fresca da tardiña ou da rosada! Ora van madrugueiros de eixe novo e ladrairos do trinque pra as patacas con ledo estarabouzo e a gallaroufa de sete picariños gariteiros. Volverán, xa estrelado, recendendo a terra labradía e herbas murchas. E en leve troupeleo volverán entre as apañadoras cantarelas, detrás do carro forte, os cativeiros. A noite, silenciosa e soedosa, virá dormir despois contra as silveiras, verde de vagalumes, nas caivancas. Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
100 PRESENTIMENTO Todos eran a facer suposicións sobor dos meus invernos craros e mornos. Ademirábanse porque me vían a paseo nas seras ventosas e lostregantes. Eu decíalles: Por nacente ou polo sul. Ademirábanse ó verme abanear os castiñeiros nos días fartos de sol. Eu dicíalles: Ela – a xustiza, a verdade- ha de vir nunha alborada de luz, regalando paxaros a mancheas. Por eso eu monto a carranchapernas nas ponlas verdes, bambeándome na bris solporeña, mentras percorren meu corpo correntes soaves do álbore en frol. Por eso rubo ás penedías máis outas i engatuño polos serros máis despidos pra benzoar as terras, os homes e as cousas. Porque ela – a xustiza, a verdade- ha de vir. Polo norde ou polo sul. Coando fervan en cores de primaveira os carreiriños do val. Por nacente ou por poñente. Coando o vento acotife maino as fiestras das namoradas. Ela ha de vir - a Xustiza, a Verdade. Ela ha de vir. Manuel Luís Acuña, Fírgoas
101 O LUSCO FUSCO O castiñeiro tiña moita fronce e foron degallalo. Estralan ós poucos os ramallos ó caír no chao,. Por entre as xuncas asubía o vento á veira do pastor. As nubes anunciuan o trebón. No brouzal mesto xa rozamo-la molime que o gado ha de estercar. O pitorrei, peta, peta, peta. síntese o seu peteiro longo na casca crepuscular da choiva. E corvexa unha noitarega. As mozas colleron os pustoiros de erba e camiñan coiles na cabeza cara á noite da aldea. Vai a flauta do sapo acompañándoas, enxermando os seus ventres úbedos. O trebón agoirado deitou agora a saragana miúda contra o tambor das fiestras labregas. Escaravana, escaravana. No rousío brúa o boi enchoupado ventando a quentura da erba. Batuxando nas lamagorzas alancañamos prá lareira onde natronte esconxuramo-lo neno entangarañado arandeándoo sobre o bafo quente do pote grande a gurgullar. Agárdanos, agora, o caldo familiar, o escano ensoniñado xunto ó lume e o leito canso e longo dos namoros. Antón Tovar, Calados esconxuros
102 ANDA o vento ceibe polos eidos con tódalas áas soltas empreña os castiñeiros ripa as lousas dos teitos i escachafoula nas portas... Uxío Novoneyra, Os Eidos AGOSTAN as veigas. Cain as candias das cantrochas calvoas. Os ninos que andan á ouvea fain parvas e mediñas pequenas de candias apiladas. Uxío Novoneyra,OsEidos Deitado á pampaneta su castiñeiro foco facía cos ollos o camiño da formiga i era outro que fora outras veces que as vira rubir e baixar enfexas na faena longa... Uxío Novoneyra, Os Eidos
103 Folla seca! En tromo teito brilaba. Onte amor do ourizo, hoxe voz da esperanza. Folla seca! Luz e ter de castiñeiro! De ben alumache o souto. Sonos foi túa sombra, vento foi teu trobeiro. Folla seca! Ti que tanto arrolaches! Ollos que foron teus onte ven a fosa que enlousaches. Folla seca! Logo serás a vianda doutras folliñas novas, doutras froriñas brancas. Donde pousáche-la sombra do vello són da esperanza? María Mariño, Palabra no tempo
104 Don carballo chora landras na amencida. E don Outono baballa néboa fría. Don Labrego, de sombreiro, aplaude a don Castiñeiro con variña de abelaira. E don Ourizo da chaira, como non se ten coa risa, cáenlle dentes de castaña. Helena Villar Janeiro e Xesús Rábade Paredes, "Dona e Don"
105 Contáronme nun serán de café con leite o caso dun heroe que marchou para Salt Lake City coa fame pisándolle os talóns. E non é de estrañar o asunto, por frecuente e tópico de tópicos, de non ser que pouco antes de morrer, entrou en coma non se sabe moi ben por que querencia, e deu en falar nunha xerga incomprensible. As enfermeiras, todas de pernas coma percebes de Malpica, azoradas, babecamente ignorantes, nunca se decataron de que, na inconsciencia da morte que se achega, aquel home só pedía en galego do Ribeiro, unha eixada para ir rozar o océano que illado mantíñao lonxe dos castiñeiros herdados. Raúl Gómez Pato, Choiva, vapor e velocidade
106
107 CEDRO
108
109 OS POETAS DA TERRA CHÁ ¡Non foi a Chaira cantada por Noriega, gran brañego! ¡Cantouna como unha amada Xosé Crecente,o bon crego! Aquilino Iglesias Alvariño, o brañego de Abadín, tomoulle á Chaira cariño, cantou á Chaira sen fin. E Xosé María Díaz Castro, profunda voz de Os Vilares: ¡suco, semente, alto mastro, esencia e flor de ensoñares! Xesús Rábade: cantor de verba crara e sinxela abrindo canles de amor de Seixas a Compostela. Meu afillado, o Darío ten voz de carballo e vento. ¡Que canto rexo e esguío con raíz non sentemento! Margarita Ledo Andión, facho de luz no escuro, recendo a seiva e torrón, camiño cara ó futuro... Miguel Anxo Fernán- Vello, Cedro lanzal de A do monte: ¡é nidio como un espello e puro como unha fonte! ¡E tantos poetas iñorados que só pró vento cantaron! ¡Os seus versos namorados nas ás da brisa voaron!
110 ¡O Grilo! ¡Manuel Chiquito! ¡Pepe da Costa, o trotón! ¡Paderna...! ¡No meu espírito Latexa a vosa canción...! Manuel María, Terra Chá
111 O CEDRO DA HORTADACASA DE HORTAS Meulanzal cedrosenlleiro quenacicheenPontedeume: ¿gardaslembranzadeOuteiro das docesaugasdoEume...? Candomeuavó e padriño te plantouna horta deHortas: ¡eras uncedronoviño de ponlasfeblese cortas! Cedroxentil, labarada de delicadezaelegancia: ¡ti fucheo meucompañeiro nos días da miñainfancia! ¡Nonhai arbretan fermosa, nenponlastan cantereiras, nenpousadamáisxeitosa pras anduriñaslixeiras...! As estrelas fan o niño no teu cimo,meuirmao. ¡E se te estiras unpouco tocaso ceocoamao...! Comoerestan xigantón falaronde derrubarte. ¡Eu sempredixenque non e loitareipra salvarte! Se a sorte, cegaearteira, chegaarematarcontigo: ¡eu pídolleá túa madeira quebaixe á terra comigo! Manuel María, Terra Chá
112 A chuvia era de guerra. Eu xa non tiña nome e choraba no centro das explosións azuis. Detido fronte ás láminas dun océano aberto sobre a praia de escoura sentín pasar un barco que viña desfondado,ardendo sen destino. E perguntei por ti, silenciosa, senlleira, porcelana nocturna, corpo branco ferido. Na noite da primeira celebración sen voz recoñecín o leito como se fose meu, e dixen: "Esta alcoba..." Do Sul viña unha luz como de fondo de auga. A casa esmorecía ocupada de páxaros e neve de salitre. Nun xardín de domingo, detrás da flor dos cedros, sentimos a hora morta dunha vida imposíbel. Polas prazas queimadas baixaban ríos quietos e os nenos extraviados recitaban un número. Eu fuxía de ti e regresaba sempre con botellas, enigmas e palabras de lacre. O tempo limitaba coa estación das perpetuas flores secas de Marzo. Ti sabías o tempo do final dese amor. Escoitabas o río mentres eu, desnortado,preso doutras memorias, morría fronte ás láminas dun océano roto. Destinada a un planeta de ollos cegos azuis, nunca puden saber a flor da túa lenda, porcelana nocturna que vivías desperta nas areas delgadas do alto da mañá e cantabas espida, sorprendente, infeliz. ¿Que foi do teu vagar polas veigas queimadas? ¿Como lembras o riso con que te despertei e as tres palabras mortas que usei para marchar?
113 Daquel amor conservo unha brétema en gasas que soben das enchousas, a bolboreta gris, asas rotas de orballo contra os cristais de outono, e un instrumento exacto para medir os ángulos da luz e da memoria. Dentro de min, silencio, copia do teu silencio, criatura imposíbel,flor de xelo no ar. XoséMaríaÁlvarezCáccamo,O lumebranco
114
115 CIPRÉS
116 Alcipreste non se rega porque na lentura nace. Amor firme non s´olvida por máis martirios que pase. Poesía popular galega
117 A HORA DOS FRADES Enriba do monte o serán rezaba. Escuros cipreses ao ceo lovantaban suas mans oxivales en verde pregaria. Un paxaro fulvo seu canto desfiaba encol das roseiras da hortiña monástica: e o sangue do día no angelus pingaba. No lombo do Sol, a esclavina parda leva en penitencia as horas que marchan en foulas de luz a morrer na praya. No día esmorecido, a horta franciscana do ban pendurado o cordón levaba dos brancos camiños que as sandalias lles atan. Luís Amado Carballo, O Galo
118 NOUTURNO O corazón ben o sabía, e na frente da noite a música rompía flores de marfil pra o piano pulido de silencio. Eu pensábache regalar a iauga da noite pra vestir os teus hombros acaídos. ¿I as voceciñas das frores da amendoeira? ¡Cánto medo sobre o tronco negro e cánto espía a unha i outra beira do río contando as estrelas que se queren afogar! Non sabes que o muíño devolverache mais puro o vidro. Relanzo,vitral... ¡Qué medo dan as frores da noite, sin sangre,sin voz!... As dalias marelas,nun aire mouro choídas, mortas estrelas en caixas de ébano. O alciprés defende o silencio das escalinatas. Auga de mirtos,verde auga,dura fonte que me acompañas. Si tu non foras... ¡Qué medo dan as fores da noite! Luís Pimentel, Sombra no aire na herba
119 O CORAZÓN DO VENTO Ánxel Ferrant, o corazón do vento é un sputnik dondo teletolo, unha mazá azul nunca pintada, un peixe fuxidío. Está cansado. Dende aquil albre mol do paradiso, dende a arxila primeira, dende a primeira lama con alento, até os tellados grises de Hiroshima -meu amor sin consolo- o corazón do vento non sosega. Está cansado. Debaixo das formigas hai aramios, hai caliveiras dóciles surrindo baixo a chuvia de chumbo -ta ta ta, ta ta ta – na ialba roxa. Debaixo das folerpas, debaixo das pisadas temerosas, hai birbiquís furando, fura, fura, perfurando a vontá dos homes libres. O corazón do vento, pendurado do cristal da mañá, ou do teito sin fin da noite pecha é un paxaro morno, é unha pomba decindo adiós ao mar dende os camiños. Está cansado. Ánxel Ferrant, que sabes dos bruídos feitos de pronto espadas, os tornillos insomnes, ou patacas sonoras, ou papagaios místicos con alma de alciprés e de guitarra, dime si sabes, dime que o dondo corazón do vento está cansado. Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra
120 A l ci prés te de pedra, esguío, ergueito asubiante na curota diste soño de neno onde todo é de pe dra e non hai río. Pedra feliz, repouso ledo. Antón Tovar, Calados esconxuros
121 OS PASOS DO TEMPO Última fuxida Xacen os restos do triste outono nos paeeos, a morta luz ardendo na aboreda, o desamparo sobre a pedra gris das vellas casas e os últimos raios de sol entre as ruínas, perduran nas altas estancias os recordos en tanto declina o lento ocaso dispoñendo leves sombras polas rúas, despregando os seus dedos de penumbra baixo os cipreses do parque, nas igrexas, permanecen as voces cálidas de antano nas antigas lousas da cidade, no empedrado tosco das quedas avenidas, naquel xardín oculto onde o silencio encerra o tempo pasado nun estanque sen reparar nos xacinos desolados, pervive por fin o abatemento nas olladas, os pasos do tempo nos semblantes, os despoxos dun amor fuxido, do propio acabamento. Martín Veiga, Tempo van de porcelana
122 AS ÚLTIMAS RUÍNAS Hoxe a morte persiste obstinada nas pedras, nos lenzos corrompidos das paredes, sobre os xacintos do patio, nos estucos mordidos polo tempo,destrozados; hoxe vaga a morte nas últimas ruínas abrazando os cipreses vellos, abrazando os corpos como unha música antiga. Retornan hoxe as máscaras da morte a pousarse nos semblantes desolados, a pousar a luz de abatemento no invernadeiro con dalias, nas estancias arrasadas como ceos de Turner, como templos onde o silencio cerca a pedra derrubada. Hoxe sentimos a morta baixamar do tempo entre a enredadeira do xardín calado, no sombrío claustro onde agardaba, aquel soño amargo de amores e tapices, aquel escuro soño de hoizontes e navios. Hoxe vaga a morte nas últimas ruínas ocultando o rostro negro nas columnas. Hoxe atopamos pedras cando buscamos rosas, procuramos cálidos ouros baixo os nardos, atopamos no corazón a cinza. Martín Veiga, Tempo van de porcelana
123 FAIA
124 A por que perço o dormir e ando mui namorado, vejo-a d´ aqui partir e fiqu´eu desemparado; a mui gran prazer se vai a que x´én ten sua mua baia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! A morrer houvi por én tanto a vi ben talhada, que parecía mui ben en sua sela dourada; as sueiras son d´ensai e os arçoes [son] de faia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Se a podess´ eu filhar terria- m´en por ben-andante, e nos braços a levar na coma do rocin, deante, per caminho de Lampai passar Minho e Doir´ e Gaia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Se a podess´ alongar quatro legoas de Crecente, e nos braçola filhar, apertala fortemente, non lhi valria dizer “¡ai!”, nin chamar Deus nen Santa Ovaia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Joan Airas de Santiago ( Antoloxía da Lírica Medieval)
125 PÓRTICO Veleiquí como alzo polida arquitectura: sobor do chan das eiras ergo a forte montaña e con brunidos aires cing o imponente cume, o amor dáme azos e esbolígame os dedos lizgairas cotovías de palabra tan clara que fan no vento ponlas ou ascuas tremorosas onde se pousan diáfanos os beizos da xeada. E rompo limpas fontesde ico abrindo o zarxo pra invadir de marmurios o ámbito perfeito e plantar nos menceres freixos na súa linde. Ouh esta fermosura de ter un bosque íntimo cuberto polo ouro das faias, sabugueiros de frescos arrecendos carballos de ancho toro e esguíos castiñeiros de cerna perfumada. Logo criar un cervo fuxidío e deixalo ser dono desta inmensa devesa luminosa para move-la calma con áxiles pegadas. Perto do sol tender fíos de arame ó vento onde as viñas penduren seus acios apretados e encontre o vagamundo bastimento e sosego, moi a carón a casa ergueita en pedra firme, solaina de madeira ollando a lonxanía do mar que chega manso como un guerreiro invicto florido da tenrura do pai ante o meniño. Ter farturenta mesa abacial para os hóspedes e unha lareira ampla, onde á amor do lume xurda a chama máis alta do amor á humanidade. Criar con agarimo unha estirpe sinxela de toro campesiño e ponlas mariñeiras que amen fondamente a entraña paridora da Terra Nai, e sintan a saudade infinita dos lobos mariñeiros que foron do seu sangue.
126 E ti, amada, dona de meu que non viñeche aínda: amorosa e aberta, alegre como un sulco onde cae a semente preñada do vindoiro, síntote xa comigo, a min crucifixada como unha margarida tronzada polo leste que a miña man erguera convertida en bandeira. Veleiquícomo alzo baruda arquitectura : mozos da miña carne brincarían na eira e entón a miña patria sería xa tan ceibe que non houbera aceiro nen pouta vixiante que esta forza que eu planto ó seu pé sometera. Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
127 AUGAS Brancas da Rogueira! Bouzas pechas d´uces e xestas! Abrairas teixos e faias xardois e reboleiras! Outo bosco calado! Fontiñas do corzo! Carrozos picando! Non hai outro templo máis vasto nin outro credo que este silencio.... Uxío Novoneyra, Os Eidos FONTIÑA do Carabel! Auga branca nacida ó pé dunha faia teñe que ter bon beber. - Toma pon de calexa esta folla. Aséntaa ben no buraco e préndea cunha pedra. Que fontiña máis pequena! Sécase dun sorbato. Fontiña do Carabel que dás xusto o que ún pode beber! Uxío Novoneyra, Os Eidos
128 FONTE das Faias! Aas d´aire e tarde pasaban tocando o soño que eu soñaba... Non podo acordarme onde o soño deixara. Erguinme e funme pra casa sin que o intre se crebase ó recoller a mirada. Uxío Novoneyra, Os Eidos OLLO do Río! Barbas de mofo e lidrio! Alta faia con redroma! Non miro máis que a sombra... Uxío Novoneyra,OsEidos
129 FIGUEIRA
130
131 O chifre Eu teño un chifre chifreiro. Eu teño un chifre chifrón, tan chifrador e algareiro que a todos chama a atención. Eu teño un chifre chifreiro, que mo mercaron na feira. ¡O seu alegre asubío resoa na aldea enteira...! Eu dou ordes co meu chifre, ando a ordenar con chifrazos: - ¡Que florezan as roseiras, que chíen ben os paxaros...! - ¡Que maduren as cerdeiras, as figueiras e os mazairos ! ¡E que veñan ben cargados de xoguetes os Reis Magos...! -¡Teño un chifre de verdade! ¡Teño un chifre verdadeiro! ¡Non quero chifres de palla nen de casca de salgueiro...! Manuel María, Os soños na gaiola
132 Adiós, ríos; adiós,fontes; adiós, regatos pequenos; adiós, vista dos meus ollos: non sei cándo nos veremos. Miña terra, miña terra, terra donde me eu crié¡, hortiña que quero tanto, figueiriñas que prantéi, prados, ríos, arboredas, pinares que move o vento, paxariños piadores, casiña do meu contento, muíño dos castañares, noites craras de luar, campaniñas trimbadoras da igrexiña do lugar, amoriñas das silveiras que eu lle daba ó meu amor, caminiños antre o millo, ¡adiós, para sempre adiós! ¡Adiós, groria!¡Adiós, contento! ¡Deixo a casa onde nacín, deixo a aldea que conoso por un mundo que non vin! Deixo amigos por estraños, deixo a veiga polo mar, deixo, en fin, canto ben quero. ¡Quén pudera no o deixar ... ! ................ Mais son probe e, ¡mal pecado!, a miña terra n'é miña, que hastra lle dan de prestado a beira por que camiña ó que nacéu desdichado. Téñovos, pois,que deixar, hortiña que tanto amé¡, fogueiriña do meu lar, arboriños que prantéi, fontiña do cabañar.
133 Adiós, adiós,que me vou, herbiñas do camposanto donde meu pai se enterróu, herbiñas que biquéi tanto, terriña que vos crióu. Adiós, Virxe da Asunción, branca como un serafín: lévovos no corasón; pedídelle a Dios por min, miña Virxe da Asunción. Xa se oien lonxe, moi lonxe, as campanas do Pomar; para min, ¡a¡!, coitadiño, nunca máis han de tocar. Xa se oien lonxe, máis lonxe... Cada balada é un dolor; voume soio, sin arrimo... Miña terra, ¡adiós!, iadiós! ¡Adiós tamén, queridiña...! ¡Adiós por sempre quizáis...! Dígoche este adiós chorando desde a beiriña do mar. Non me olvides, queridiña, si morro de soidás tantas légoas mar adentro... ¡Miña casiña!, imeu lar! Rosalía de Castro, Cantares gallegos
134 ¡Quen fora reichiño ruibo para cantar na túa figueira, para non salir do teu horto, e aniñar na túa silveira! -Vaia, que non tornas pouco da túa figueira, valeca! -Éche segundo, meu neno, éche segundo a quen sexa. Leiras Pulpeiro, Cantares Gallegos
135 Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas de coor marela. Foi avisarlle un luceiro: «a teixa noite está preta»; lembrándose do cortello lonxano, tamén da herba qu'escoa o suor do carpo, loira cabeleira d'unha Madalena. Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Como no San Xuán as mozas, con cereixas nas orellas, axiña elas van con fallas encol do pescozo e testa. Todal-as folliñas bican, docemente, a sua pel tépeda si quixeran voar poderían, pois no mesmo lomba dúas alas levan, mais prefiren voltar paseniño depinicando nas froles das veiras hastra qu'os zagales lle berren: «Ey, vacas, seique non tendes presa!» Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Un istante se pararon a carón d'unha figueira; todol-os figos bulían, sonaxas d'unha pandeira, porque o vento os abanaba como campanas nas festas; entón os cornos das vacas ¡como tremaban de invexa!, ponlas que no pairen froitos nin coñecen primaveira.
136 Tornas as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Xa tiraron do carro mancado, xa cabelaron c'un arado a terra, xa deixaron nas augas dos regos, onde elas beberon, fiiños de estrelas.. Tornanas vacas para a aldea, vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Alí as agardan as donas, para lle munguil-as tetas; e para que fique nas cuncas a esmola da leite fresca, branca como a lúa, como a lúa chea. Euxenio Montes
137 RÍA, CAMELIA, ALEGRE LUZ, ACOUGO, recendo de maceira, a cantiga da chuvia na ramaxe da acacia tremelucente ao sol. A sombra da figueira de froito aberto en meles. Antes que todo esto sexa palabra lonxe, palabra na que tremen as lembranzas, antes de que eu me vaia por incerto camiño e, irremediablemente, sexas un home cun pouco de sombra xa na fronte, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño”
138 RAPARIGA NO QUECER DA ESPERA Ten as portas sen mans e as mans no faiado pechadas- ela-tan moura e xeitosa coma unha noite que escorre bicos de lúa nos eidos- senlleiro poema de abella, muller de figueira- con follas viola de vento faille mantelas ás pedras- e vai lavar nunha tina de silencio os primeiros berros que brotan cheos de sangue- e vólvese vermello o río e o mar vólvese branco- e os ollos tan negros como as terras que se perden entre silveiras e toxos que arden- e ninguén se detén tempraneiro para vela vestirse pés de maceira, mans de pandeiro ai polas mañás / tan cedo- ela -que escribe cartas nas follas do lume- e vai polos camiños coma un neno orfo á procura de paxaros
139 quentándose espida nunha chuvia que chora- e non se lle quecen as mans que xa son carolos que voan,ou soñan, ou morren, e esquece- moza dunha tenda vendendo os primeiros soños- esquece- e segue lavando mentres / lavandeiras de neve róubanle rulos á lúa pra que ela pase o inverno- Alfonso Pexegueiro, Seraogna
140 As árbores alimentan Senteime baixo a pereira e deume unha pera. Senteime baixo a ameixeira e deume unha ameixa. Senteime baixo a figueira e deume un figo. Senteime baixo a cerdeira e deume unha cereixa. Senteime baixo a maceira e deume unha mazá. Senteime baixo o pexegueiro e deume un pexego. Senteime baixo o carballo e deume tanta alegría Que comín peras, ameixas, figos, cereixas, mazás e pexegos todo o día. Carlos Fontes, Poemas con piruleta
141 FREIXO
142
143 O CARRO Non canta na Chá ninguén. Por eso o meu carro canta. Canta o seu eixo tan ben que a señardade me espanta. Non hai canto tan fermoso: fino como un asubío. Anque é, ás vegadas, saudoso, faise, no ar, rechouchío. O meu carro é cerna dura: sábese carballo e freixo. ¡Que fermosa a súa feitura! ¡Que lixeireza a do eixo! As cousas vanse aledando por onde o meu carro pasa. ¡Carrétame herba pró gando! ¡Traime a colleita pra casa! Manuel María, Terra Chá
144 MOREDA das morodellas! Nogueiras freixos da Barxa! A Boca do Couto! As Augas i a Devesa da Rogueira! Baixando terra fragosa dende a Fontiña da Rosa hastr´o muiño das edras peta a auga nas pedras foza nas portas un touro tecen as mozas na tea un monte lonxe fumea e vai muñando o boi louro... Uxío Novoneyra, Os Eidos
145 MACEIRA
146
147 POVO Vinte, trinta casas. Aí están cunha feitura xusta e aldeán. A terra é moura. Dorme con desgana sen a curva feminina da montana. Uns prados, a mazaira e a cerdeira. Os palleiros ocupan media eira. Os cás, entrelas casas, a folgar, ladrando por ladrar. Manuel María, Terra Chá
148 Dáme da pera que comes; da mazán, un anaquiño; da túa boquiña, unha fala; do corazón, un cariño. ..................... Disme que te queima o sol, eu digo te fai hermosa. Mazanciña moi sombriza nunca foi a máis sabrosa. Poesía popular galega
149 Xan Xan vai coller leña ó monte, Xan vai a compoñer cestos, Xan vai a poda-las viñas, Xan vai a apaña-lo esterco, e leva o fol ó muíño, e trai o estrume ó cortello, e vai á fonte por augua, e vai á misa cos nenos, e fai o leito i o caldo... Xan, en fin, é un Xan completo, desos que a cada muller lle conviña un polo menos. Pero cando un busca un Xan, case sempre atopa un Pedro. Pepa, a fertunada Pepa, muller do Xan que sabemos, mentras seu home traballa, ela lava os pés no rego, cátalle as pulgas ó gato, peitea os longos cabelos, bótalles millo ás galiñas, marmura co irmán do crego, mira se hai ovos no niño, bota un ollo ós mazanceiros, e lambe a nata do leite, e se pode bota un neto ca comadre, que agachado traillo en baixo do mantelo. E cando Xan pola noite chega cansado e famento, ela xa o espera entre as mantas, e ó velo entrar dille quedo: -Por Dios non barulles moito, que me estou mesmo morrendo. -¿Pois que tes, ña mulleriña? -¿Que hei de ter? Deita eses nenos, que esta madre roe en min cal roe un can nun codelo, i ó cabo ha de dar comigo
150 nos terrós do simiterio... -Pois, ña Pepa, toma un trago de resolio que aquíteño, e durme, ña mulleriña, mentres os meniños deito. De bágoas se enchen os ollos, de Xan ó ver tales feitos; mas non temás, que entre mil, n´hai máis que un anxo entre os demos; n´hai máis que un atormentado antre mil que dan tormentos. Rosalía de Castro, Follas Novas, “Da Terra”
151 MAÑÁ DA MIÑA RÚA Entrou a mañá no meu pobo tan limpa, tan redonda e pura coma unha mazá sobre un espello. Hoxe, a miña rúa está aberta. ¿Xogan os anxos nas cornixas das casas? Ela foi a primeira que pasou cos seus ledos cadrís: dous cachos de luz combados abalábanse sobre un negro tenro. As ventás, despertas, ollábana caladas, ditosas. Dúas raparigas loiras páranse, Unha no sol, outra na sombra. Outro tenro dos seus brazos, prata donda dos seus ombros. Agora, un obreiro pasa cun espello enriba da súa cabeza. El non sabe que se vai levando o ceo e unhas nubes brancas. Alónxanse, alónxanse.... E pola pulida prata esbaran a luz e a sombra. Torbelliño brillante, veloz... un neno en bicicleta. A rúa remata lonxe, coma se fose ó mar. O neno pérdese. Luís Pimentel, Sombra do aire na herba
152 ¡Se te vises esta tarde!... ¡Se te vises esta tarde, coma unha pulida mazá verde e rosa na mao da Virxe! Agarda o río non sei que milagres. Atento, enviso, está neste intre ós máis fermosos aconteceres. As sombras non loitan, e ata o voo dun paxaro sería monstruoso. A mazá do ceo quedóu soa, traslúcida. E a mao da Virxe, modestamente oculta na sombra ¿Onde está o finito? Nin árbores, nin aire... nin case ceo existe ¡Que íntimo desterro! Pra a miña frente e o meu corazón atormentado está feito este divino misteiro ¿Será o meu pobre corazón esa pulida mazá, verde e rosa, que a mao da Virxe pousa agora na bruñida bandexa do río? Luís Pimentel, Sombra do aire na herba
153 El hermoso rostro del país ( Titular de Faro de Vigo) A miña terra é doce coma o mel, abondosos e gasalleiros os seus froitos. Na primavera agroman os touzales e o cuco canta. Xermola a natureza baixo a fecunda codia das labranzas. Alédanse os boscos i as noites son infindas i estreladas. Si. A miña terra é doce coma o mel, pro, a carón de tanta fermosura, a miseria labroulle un túnel amarguísimo na historia. A miña terra é soave, solermiña polo vrau, cando as anduriñas tecen os seus voos de soños.Os grilos poñen axóuxeres vibrátiles na serán lenta. Os reisiñoles cantan ás portas do mencer e os ríos pasan en romería. Si. A miña terra é soave, solermiña, pro, nos ollos dos meniños que van á escola nas mañás frías, hai unha tristura antiga. A miña terra é aquelada como unha mazá polo outono, cando os arbres son de ouro e a brisa acariña coma un beixo. Nácenlle á paisaxe camiños novos con merlos chifradores baixo as parras. Farturentas colleitas, dondos acios, cántigas de ceifa e de vendima. Ateigadas de graus fican as tullas. Si. A miña terra é aquelada coma unha mazá pro a inxusticia, proterva, dura, fonda, vai furando o corazón dos homes coma un verme.
154 A miña terra é íntima e tenra coma un colo de nai polo inverno rente ao lume do lar. Húmedos e verdes, os campos expónxanse na brétema, os vales dormen brandamente, as cumes branquenexan baixo un vento fungón que ven no norde. As vacas muxen nos cortellos e o fume das lareiras arromeda pantasmas nos tellados. Si. A miña terra é íntima e tenra, pro, a mocedá fuxe dela en busca de outra terra onde o pan se pode comer sin bágoas. Celso Emilio Ferreiro, Viaxe ao país dos ananos.
155 ÁS VECES –E GRACIOSO- EU XOGO A SER TEU PAI e ata me poño serio -tamén hai outros nenos que maxinan ser grandes-, mais ti ben o comprendes, é só un xogo. A única verdade é ollar á tartaruga, tan extraña, coller ao cascarolo de vagar churrusqueiro que nos amosa os cornos, rubir pola maceira, taniscar nas pavias gavear polo cereixo e escoitar aos merlos, despois que chove abondo, na cantante camelia ou enxergar as barcas esbarantes na ría... ¡Que xogos verdadeiros! E non os aballoados do camiñar opaco, o latexar dos anceiados vermes, o medo de homes-ratos con cheiro a podredume, ou a cruel insistencia de alicates e sombras enloitadas de tambores que nos zugan a alma. E non quero falarche desas cousas lonxanas que me angurian e afogan cando non son un neno. Voltemos a nós mesmos.Albertiño, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño” RÍA, CAMELIA, ALEGRE LUZ, ACOUGO, recendo de maceira, a cantiga da chuvia na ramaxe da acacia tremelucente ao sol. A sombra da figueira de froito aberto en meles. Antes que todo esto sexa palabra lonxe, palabra na que tremen as lembranzas, antes de que eu me vaia por incerto camiño e, irremediablemente, sexas un home cun pouco de sombra xa na fronte, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño”
156 A FOLLA DO SILENCIO é saudade da luz morta de súpeto. Nos cristais do vento voar de bolboreta acende en ouro o relembrar deserto. O meigallo máis triste é non saber da vida e non coller mazás a carón dos vieiros que latexan quizais coma palabras dos íntimos espellos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Bailada dos anxos” POUSOUSE O TEU AMOR NA MÁIS ALTA PONLA. Fermosa herba verde o teu sorriso, non me ofrecías a mazá; inventabas un río, luz sedosa, non era o seu espello; os labios teñen celme e ledicia, cristal opaco negábame a súa música; recendía a mirada a flor dos campos, a branca nube escurecía o beixo. Cando a felicidade inda non tiña a forma do teu corpo. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Sede e luz”
157 NADA ACABA EN SI MESMO. Nos obxectos latexan as metáforas dun aquel transcendente. Libro, xarra, reloxo, vaso, espello danlle palabra humana a un outro espírito que fala a tentas na presencia muda. Eu atópote sempre neste anceio de buscarte nas flores, nas mazás e nas cuncas, na raiola que esbara nunha mesa... E cando que te beixo toco o fondo do ser que vai comigo, o eu feliz e nobre que está aló, moi aló, alonxado das falsas encobertas, naquel abismo ledo dos teus ollos, máis aló, aínda máis, do meu desexo, deste soño de sede que me crea. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Sede e luz” MAZÁ NA HERBA Inanimada virxe no chan verde afastado xa o tempo do seu corpo. E cun tanisco noso revivesce o doce aroma vivo, sabor vivo, dourado canto na calada voz.. Miguel González Garcés, Poesía Galega
158 Reclamo a libertade pró meu pobo No vento de mazán que se desfaga nos cons e pedregullo solar de cabo de Home e Punta do Cabalo de Fóra reclamo a libertade pró meu pobo. No meniño que dorme no edredón dos teus ollos reclamo a libertade pró meu pobo. Nas vellas mans agrias, nas loias amorosas dos estíos reclamo a libertade pró meu pobo. Nos bicos acedísimos e tenros dos meus fillos inmenos reclamo a libertade pró meu pobo. Nos sangues artesáns que teño ardendo en cada dedo meu; nos finos labradores que aparecen agora no papel levando chapeos pardos, panos dre seda e zocas remontadas reclamo a libertade pró meu pobo. Nos crepúsculos de anís nos que se erixe a familia naval de Manuel Antonio e pon, de arca e cousa, pequeniños lumes azuis e brancos de San Telmo reclamo a libertade pró meu pobo. Na anguria de arandela que te cerca, nos marcos, portas, fechos, nos durísimos e sen luz arames, non me torzo e reclamo a libertade pró meu pobo. Nos tépedos infernos da túa boca ferida, de comunión ao sol e ao viño máis adentro, diapasón da verdade de pantrigo e cumio do cabazo e da alborada boa reclamo a libertade pró meu pobo.
159 Na cizaña, composición, feitura, debuxo ruín de cada cerimonia de convenio coleutivo cegando o noso fogo metalúrxico reclamo a libertade pró meu pobo. Nunha nena de seis anos que naceu enn Basilea e cantou pra min a Internacional en idioma galego e non puiden rete-lo pranto e foi en mil novecentos setenta e catro, e por ela reclamo a libertade pró meu pobo. Nas muradellas de couselo e da violeta, nas fonduras da carriza e dos fentos, nos castros,calzadas e vieiros ( pedra do alén) pra sempre abandoados reclamo a libertade pró meu pobo. Nos camiños fechados, nos abertos, nos que levan ás casas dos homes nosos de cada día, nos trasportes por ferrocarril, nos irmáns que gobernan as máquinas do mar e os cameóns na alta noite, reclamo a libertade pró meu pobo. Na fogueira de Londonderry, en cada palabra, en cada palabra do noso tío Ho Chi Minh coma un ouriol enchendo a tarde de lus nacionalista e líquidos reclamo a libertade pró meu pobo. Na sindical reconstrucción diaria de cada cousa rompida e volta a endereitar, na unión mínima dos homes darredor dun problema sórdido, en cada petición en grupo, en cada contubernio de mans dadas, reclamo a libertade pró meu pobo. Na casa dos meus avós arrecendente a si propia, singular no mundo; nos cabalos da serra e nos mineiros de Lousame aquil vinte de Santiago, reclamo a libertade pró meu pobo.
160 No comer e no beber en torno á ola da camaradaxe, no sagro segredo en torno á pérola de lus clandestina, no medo e na teimosa retesía en torno ao adverso reclamo a libertade pró meu pobo. Nos loitadores de xofre e lume acedo, nos difuntos endexamais vencidos, nos que virán e son aínda lene bris e vos de melro e portarán o ferro e darán a morte clara reclamo a libertade pró meu pobo. Nos ríos, nas folgas, nas romaxes, nas protestas nos muros, nos escritos, nas gaitas, nas areas de Espasante acaso reclamo a libertade pró meu pobo. Nos emigrados, nos perdidos,nos presos, nos esplotados, nos que contemplan o devalar das augas sen fin, nos que confían no meu partido ( tuba de despertar ou camiño que nunca se desanda), nos que combaten e han de se-lo lóstrego achaiador, neles poño a miña lingoa e descanso os meus ollos e reclamo a libertade pró meu pobo. e reclamo a libertade pró meu pobo. X. L. Méndez Ferrín, Con pólvora e magnolias
161 ANDABA eu su os mazairos de vagar ó pecho da noite. O aire i eu andabamos os dous a nembrar. Andaba eu su os mazairos de vagar ó pecho da noite. As aves xa atoparan a cana onde apousar. Andaba eu so os mazairos de vagar ó pecho da noite. Ninguén nin eu sabía onde podía estar. Uxío Novoneyra, Os Eidos FLORES de maio nevando dos mazairos pre que ún quede inde máis quedo que ollándovos no alto. Uxío Novoneyra,OsEidos
162 A nación das mazás Ben pouca cousa son estas montañas que non cansan nin home. Lombos de boi, outeiros vencidos a norte a sur por lonxanos viaxeiros, xentes de vento de acabalo do mar ou do deserto. Ben pouca cousa son. Mas na noite, a lúa está perto como unha mazá. Manuel Rivas, Mohicania
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas
Antoloxía poética das árbores celtas

Recomendados

А. Міцкевич. Світязь
А. Міцкевич. СвітязьА. Міцкевич. Світязь
А. Міцкевич. СвітязьSnezhana Pshenichnaya
 
Isabel Allende y el sexo
Isabel Allende y el sexoIsabel Allende y el sexo
Isabel Allende y el sexoRoThia
 
"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл
"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл
"Аліса в Країні Чудес" Л. КерроллІнна Мельник
 
Przejawy popularności "Quo Vadis
Przejawy popularności "Quo VadisPrzejawy popularności "Quo Vadis
Przejawy popularności "Quo VadisNierzwicka
 
Ռոմանոս Մելիքյանի մասին
Ռոմանոս Մելիքյանի մասինՌոմանոս Մելիքյանի մասին
Ռոմանոս Մելիքյանի մասինisakhanyanemma
 
композиция на оазисе
композиция на оазисекомпозиция на оазисе
композиция на оазисеНиколай Андрухов
 
Պահպանենք բնությունը
Պահպանենք բնությունըՊահպանենք բնությունը
Պահպանենք բնությունըnarineharutyunyan
 
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"Наталья Ткаченко
 

Recomendados

А. Міцкевич. Світязь
А. Міцкевич. СвітязьА. Міцкевич. Світязь
А. Міцкевич. СвітязьSnezhana Pshenichnaya
 
Isabel Allende y el sexo
Isabel Allende y el sexoIsabel Allende y el sexo
Isabel Allende y el sexoRoThia
 
"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл
"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл"Аліса в Країні Чудес" Л. Керролл
"Аліса в Країні Чудес" Л. КерроллІнна Мельник
 
Przejawy popularności "Quo Vadis
Przejawy popularności "Quo VadisPrzejawy popularności "Quo Vadis
Przejawy popularności "Quo VadisNierzwicka
 
Ռոմանոս Մելիքյանի մասին
Ռոմանոս Մելիքյանի մասինՌոմանոս Մելիքյանի մասին
Ռոմանոս Մելիքյանի մասինisakhanyanemma
 
композиция на оазисе
композиция на оазисекомпозиция на оазисе
композиция на оазисеНиколай Андрухов
 
Պահպանենք բնությունը
Պահպանենք բնությունըՊահպանենք բնությունը
Պահպանենք բնությունըnarineharutyunyan
 
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"
Презентація до конспекту заняття "Рідне місто Харків - моя Батьківщина"Наталья Ткаченко
 
презентация пам'яті шевченка
презентация пам'яті шевченкапрезентация пам'яті шевченка
презентация пам'яті шевченкаЛидия Прокопенко
 
Zitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu MarusiZitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu MarusiTykhomirovaKaterina
 
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму aleabestteather
 
Projektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja RudnickaProjektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja RudnickaPatrycja Rudnicka
 
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл Orleu Taraz
 
Pershodrukar ivan fedorov
Pershodrukar ivan fedorovPershodrukar ivan fedorov
Pershodrukar ivan fedorovКириленко Карина
 
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"tummenscool1
 
Urok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostirUrok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostirOlga Salamaha
 
Madhubani painting
Madhubani paintingMadhubani painting
Madhubani paintingjaikumar ranganathan
 
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)Adriana Himinets
 
В.Г.Рутківський
В.Г.РутківськийВ.Г.Рутківський
В.Г.РутківськийNataliya Shulgan
 
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича ГоголяПрезентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича ГоголяБогдан Лісовенко
 
5
55
5Viktoriya2205
 
і. франко перехресні стежки
і. франко перехресні стежкиі. франко перехресні стежки
і. франко перехресні стежкиВиктория Бородачева
 
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід ЛіндгренДивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід ЛіндгренІнна Мельник
 
Крістіне Нестлінґер
Крістіне НестлінґерКрістіне Нестлінґер
Крістіне Нестлінґерestet13
 
микола хвильовий
микола хвильовиймикола хвильовий
микола хвильовийSvetikShvager
 
петрарка
петраркапетрарка
петраркаvalentinev1
 
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг «Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг НБУ для дітей
 
Literatura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmuLiteratura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmuTykhomirovaKaterina
 
árbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Chaárbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Chamonadela
 
O soño das árbores celtas
O soño das árbores celtasO soño das árbores celtas
O soño das árbores celtasradiorasca
 

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Zitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu MarusiZitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu MarusiTykhomirovaKaterina
 
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму aleabestteather
 
Projektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja RudnickaProjektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja RudnickaPatrycja Rudnicka
 
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл Orleu Taraz
 
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"tummenscool1
 
Urok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostirUrok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostirOlga Salamaha
 
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)Adriana Himinets
 
В.Г.Рутківський
В.Г.РутківськийВ.Г.Рутківський
В.Г.РутківськийNataliya Shulgan
 
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича ГоголяПрезентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича ГоголяБогдан Лісовенко
 
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід ЛіндгренДивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід ЛіндгренІнна Мельник
 
Крістіне Нестлінґер
Крістіне НестлінґерКрістіне Нестлінґер
Крістіне Нестлінґерestet13
 
микола хвильовий
микола хвильовиймикола хвильовий
микола хвильовийSvetikShvager
 
петрарка
петраркапетрарка
петраркаvalentinev1
 
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг «Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг НБУ для дітей
 
Literatura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmuLiteratura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmuTykhomirovaKaterina
 

La actualidad más candente (20)

презентация пам'яті шевченка
презентация пам'яті шевченкапрезентация пам'яті шевченка
презентация пам'яті шевченка
 
Zitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu MarusiZitatna harakterystyka obrazu Marusi
Zitatna harakterystyka obrazu Marusi
 
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
Рудакі — засновник поезії східного гуманізму
 
Projektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja RudnickaProjektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
Projektowanie i wartości, Patrycja Rudnicka
 
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
Қазақстанның Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке 100 жыл
 
Pershodrukar ivan fedorov
Pershodrukar ivan fedorovPershodrukar ivan fedorov
Pershodrukar ivan fedorov
 
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
Полліана - "дівчинка-радість", "дівчинка - веселка"
 
Urok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostirUrok 12 scenihniy prostir
Urok 12 scenihniy prostir
 
Madhubani painting
Madhubani paintingMadhubani painting
Madhubani painting
 
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
Ковбасенко Ю. та ін. Зарубіжна література. 5 клас (2022)
 
В.Г.Рутківський
В.Г.РутківськийВ.Г.Рутківський
В.Г.Рутківський
 
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича ГоголяПрезентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
Презентація до 210-річчя від дня народження Миколи Васильовича Гоголя
 
5
55
5
 
і. франко перехресні стежки
і. франко перехресні стежкиі. франко перехресні стежки
і. франко перехресні стежки
 
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід ЛіндгренДивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
Дивовижний світ мрій і пригод Астрід Ліндгрен
 
Крістіне Нестлінґер
Крістіне НестлінґерКрістіне Нестлінґер
Крістіне Нестлінґер
 
микола хвильовий
микола хвильовиймикола хвильовий
микола хвильовий
 
петрарка
петраркапетрарка
петрарка
 
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг «Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
«Закони пошуку істини: англієць, який любив Індію». Джозеф Редьярд Кіплінг
 
Literatura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmuLiteratura ukrajinskogo romantyzmu
Literatura ukrajinskogo romantyzmu
 

Destacado

árbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Chaárbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Chamonadela
 
O soño das árbores celtas
O soño das árbores celtasO soño das árbores celtas
O soño das árbores celtasradiorasca
 
Os mozos aprendendo dos maiores
Os mozos aprendendo dos maioresOs mozos aprendendo dos maiores
Os mozos aprendendo dos maioresradiorasca
 
Manuel María: a natureza, as plantas
Manuel María: a natureza, as plantasManuel María: a natureza, as plantas
Manuel María: a natureza, as plantasmonadela
 
Manuel María. Letras Galegas. 2016
Manuel María. Letras Galegas. 2016Manuel María. Letras Galegas. 2016
Manuel María. Letras Galegas. 2016Marlou
 
Ramón Cabanillas
Ramón CabanillasRamón Cabanillas
Ramón Cabanillasmariasorey
 
Identificación das árbores celtas do
Identificación das árbores celtas doIdentificación das árbores celtas do
Identificación das árbores celtas doradiorasca
 
Simboloxía das árbores celtas
Simboloxía das árbores celtasSimboloxía das árbores celtas
Simboloxía das árbores celtasradiorasca
 

Destacado (9)

árbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Chaárbores senlleiras da Terra Cha
árbores senlleiras da Terra Cha
 
O soño das árbores celtas
O soño das árbores celtasO soño das árbores celtas
O soño das árbores celtas
 
Os mozos aprendendo dos maiores
Os mozos aprendendo dos maioresOs mozos aprendendo dos maiores
Os mozos aprendendo dos maiores
 
Manuel María: a natureza, as plantas
Manuel María: a natureza, as plantasManuel María: a natureza, as plantas
Manuel María: a natureza, as plantas
 
Dios Usa Lapiz Labial
Dios Usa Lapiz LabialDios Usa Lapiz Labial
Dios Usa Lapiz Labial
 
Manuel María. Letras Galegas. 2016
Manuel María. Letras Galegas. 2016Manuel María. Letras Galegas. 2016
Manuel María. Letras Galegas. 2016
 
Ramón Cabanillas
Ramón CabanillasRamón Cabanillas
Ramón Cabanillas
 
Identificación das árbores celtas do
Identificación das árbores celtas doIdentificación das árbores celtas do
Identificación das árbores celtas do
 
Simboloxía das árbores celtas
Simboloxía das árbores celtasSimboloxía das árbores celtas
Simboloxía das árbores celtas
 

Similar a Antoloxía poética das árbores celtas

Letras Galegas2008 Sfx
Letras Galegas2008 SfxLetras Galegas2008 Sfx
Letras Galegas2008 SfxEncarna
 
Rosalia 2013
Rosalia 2013Rosalia 2013
Rosalia 2013capranta
 
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista_Ranholas
 
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...Román Landín
 
Rosalía
RosalíaRosalía
Rosalíaxenevra
 
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista_Ranholas
 
Rosalia de Castro
Rosalia de CastroRosalia de Castro
Rosalia de CastroDeni-sa
 
Nuevo presentación de microsoft power point
Nuevo presentación de microsoft power pointNuevo presentación de microsoft power point
Nuevo presentación de microsoft power pointDeni-sa
 
Letras galegas2014 guiaprimaria
Letras galegas2014 guiaprimariaLetras galegas2014 guiaprimaria
Letras galegas2014 guiaprimariasatelite1
 
Rosalía De Castro
Rosalía De CastroRosalía De Castro
Rosalía De Castroboello
 
Candea, Cabanillas unidade didáctica
Candea, Cabanillas unidade didácticaCandea, Cabanillas unidade didáctica
Candea, Cabanillas unidade didácticaMonContos
 
Argalladas 2011 2012
Argalladas 2011 2012Argalladas 2011 2012
Argalladas 2011 2012radiorasca
 
08 Viaxealinguaeliteraturadoxix
08 Viaxealinguaeliteraturadoxix08 Viaxealinguaeliteraturadoxix
08 Viaxealinguaeliteraturadoxixcadernodecores
 
viaxealinguaeliteraturadoxix
viaxealinguaeliteraturadoxixviaxealinguaeliteraturadoxix
viaxealinguaeliteraturadoxixcadernodecores
 
UD de Rosalía de Castro
UD de Rosalía de CastroUD de Rosalía de Castro
UD de Rosalía de CastroBelén Mariño
 

Similar a Antoloxía poética das árbores celtas (20)

Letras Galegas2008 Sfx
Letras Galegas2008 SfxLetras Galegas2008 Sfx
Letras Galegas2008 Sfx
 
Rabuñando novos Cantares
Rabuñando novos CantaresRabuñando novos Cantares
Rabuñando novos Cantares
 
Rosalia 2013
Rosalia 2013Rosalia 2013
Rosalia 2013
 
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 8 - Abril 2012 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
 
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...
A literatura. Características da linguaxe literaria. Os xéneros literarios (1...
 
Rosalía
RosalíaRosalía
Rosalía
 
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
Revista Rañolas Nº 7 - Abril 2011 (IES OTERO PEDRAYO - OURENSE)
 
Rosalia de Castro
Rosalia de CastroRosalia de Castro
Rosalia de Castro
 
Rosalía de Castro
Rosalía de CastroRosalía de Castro
Rosalía de Castro
 
Nuevo presentación de microsoft power point
Nuevo presentación de microsoft power pointNuevo presentación de microsoft power point
Nuevo presentación de microsoft power point
 
Rosalia de Castro
Rosalia de CastroRosalia de Castro
Rosalia de Castro
 
Letras galegas2014 guiaprimaria
Letras galegas2014 guiaprimariaLetras galegas2014 guiaprimaria
Letras galegas2014 guiaprimaria
 
Rosalía De Castro
Rosalía De CastroRosalía De Castro
Rosalía De Castro
 
Candea, Cabanillas unidade didáctica
Candea, Cabanillas unidade didácticaCandea, Cabanillas unidade didáctica
Candea, Cabanillas unidade didáctica
 
Vangardas
VangardasVangardas
Vangardas
 
Argalladas 2011 2012
Argalladas 2011 2012Argalladas 2011 2012
Argalladas 2011 2012
 
08 Viaxealinguaeliteraturadoxix
08 Viaxealinguaeliteraturadoxix08 Viaxealinguaeliteraturadoxix
08 Viaxealinguaeliteraturadoxix
 
viaxealinguaeliteraturadoxix
viaxealinguaeliteraturadoxixviaxealinguaeliteraturadoxix
viaxealinguaeliteraturadoxix
 
Guía de lectura. IlustrArte
Guía de lectura. IlustrArteGuía de lectura. IlustrArte
Guía de lectura. IlustrArte
 
UD de Rosalía de Castro
UD de Rosalía de CastroUD de Rosalía de Castro
UD de Rosalía de Castro
 

Más de radiorasca

Revista Argalladas 2017/ 2018
Revista Argalladas 2017/ 2018Revista Argalladas 2017/ 2018
Revista Argalladas 2017/ 2018radiorasca
 
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martin
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martinTaller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martin
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martinradiorasca
 
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5radiorasca
 
Revista argalladas 2016/ 2017
Revista argalladas 2016/ 2017Revista argalladas 2016/ 2017
Revista argalladas 2016/ 2017radiorasca
 
Vi maratón de cine
Vi maratón de cineVi maratón de cine
Vi maratón de cineradiorasca
 
Revista Argalladas 2015/ 2016
Revista Argalladas 2015/ 2016Revista Argalladas 2015/ 2016
Revista Argalladas 2015/ 2016radiorasca
 
Presentación día do libro 2016, Sevilla
Presentación día do libro 2016, SevillaPresentación día do libro 2016, Sevilla
Presentación día do libro 2016, Sevillaradiorasca
 
Presentación día do libro 2015
Presentación día do libro 2015Presentación día do libro 2015
Presentación día do libro 2015radiorasca
 
V maratón de cine2014 2015
V maratón de cine2014 2015V maratón de cine2014 2015
V maratón de cine2014 2015radiorasca
 
Iv maratón de cine 2013 2014
Iv maratón de cine 2013 2014Iv maratón de cine 2013 2014
Iv maratón de cine 2013 2014radiorasca
 
2 Maratón de cine 2011 2012
2 Maratón de cine 2011 20122 Maratón de cine 2011 2012
2 Maratón de cine 2011 2012radiorasca
 
Primeiro Maratón de cine 2010 2011
Primeiro Maratón de cine 2010 2011 Primeiro Maratón de cine 2010 2011
Primeiro Maratón de cine 2010 2011radiorasca
 
Iii maratón de cine 2012 2013
Iii maratón de cine 2012 2013Iii maratón de cine 2012 2013
Iii maratón de cine 2012 2013radiorasca
 
Adoptamos un cacho de río 2007 2008
Adoptamos un cacho de río 2007 2008Adoptamos un cacho de río 2007 2008
Adoptamos un cacho de río 2007 2008radiorasca
 
As nosas árbores 2007 2008
As nosas árbores 2007 2008As nosas árbores 2007 2008
As nosas árbores 2007 2008radiorasca
 
Pérdeste comigo?
Pérdeste comigo?Pérdeste comigo?
Pérdeste comigo?radiorasca
 
Revista 2010 2011 en word
Revista 2010 2011 en wordRevista 2010 2011 en word
Revista 2010 2011 en wordradiorasca
 
Argalladas 2012 2013
Argalladas 2012 2013Argalladas 2012 2013
Argalladas 2012 2013radiorasca
 
Argalladas 2013 2014
Argalladas 2013 2014Argalladas 2013 2014
Argalladas 2013 2014radiorasca
 

Más de radiorasca (20)

Revista Argalladas 2017/ 2018
Revista Argalladas 2017/ 2018Revista Argalladas 2017/ 2018
Revista Argalladas 2017/ 2018
 
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martin
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martinTaller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martin
Taller. as 21 plantas celtas. impartido por camino perez martin
 
Para ti
Para tiPara ti
Para ti
 
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5
Libro as vinte e unha plantas celtas, formato b5
 
Revista argalladas 2016/ 2017
Revista argalladas 2016/ 2017Revista argalladas 2016/ 2017
Revista argalladas 2016/ 2017
 
Vi maratón de cine
Vi maratón de cineVi maratón de cine
Vi maratón de cine
 
Revista Argalladas 2015/ 2016
Revista Argalladas 2015/ 2016Revista Argalladas 2015/ 2016
Revista Argalladas 2015/ 2016
 
Presentación día do libro 2016, Sevilla
Presentación día do libro 2016, SevillaPresentación día do libro 2016, Sevilla
Presentación día do libro 2016, Sevilla
 
Presentación día do libro 2015
Presentación día do libro 2015Presentación día do libro 2015
Presentación día do libro 2015
 
V maratón de cine2014 2015
V maratón de cine2014 2015V maratón de cine2014 2015
V maratón de cine2014 2015
 
Iv maratón de cine 2013 2014
Iv maratón de cine 2013 2014Iv maratón de cine 2013 2014
Iv maratón de cine 2013 2014
 
2 Maratón de cine 2011 2012
2 Maratón de cine 2011 20122 Maratón de cine 2011 2012
2 Maratón de cine 2011 2012
 
Primeiro Maratón de cine 2010 2011
Primeiro Maratón de cine 2010 2011 Primeiro Maratón de cine 2010 2011
Primeiro Maratón de cine 2010 2011
 
Iii maratón de cine 2012 2013
Iii maratón de cine 2012 2013Iii maratón de cine 2012 2013
Iii maratón de cine 2012 2013
 
Adoptamos un cacho de río 2007 2008
Adoptamos un cacho de río 2007 2008Adoptamos un cacho de río 2007 2008
Adoptamos un cacho de río 2007 2008
 
As nosas árbores 2007 2008
As nosas árbores 2007 2008As nosas árbores 2007 2008
As nosas árbores 2007 2008
 
Pérdeste comigo?
Pérdeste comigo?Pérdeste comigo?
Pérdeste comigo?
 
Revista 2010 2011 en word
Revista 2010 2011 en wordRevista 2010 2011 en word
Revista 2010 2011 en word
 
Argalladas 2012 2013
Argalladas 2012 2013Argalladas 2012 2013
Argalladas 2012 2013
 
Argalladas 2013 2014
Argalladas 2013 2014Argalladas 2013 2014
Argalladas 2013 2014
 

Antoloxía poética das árbores celtas

  • 1.
  • 2.
  • 3. ANTOLOXÍA POÉTICA DAS ÁRBORES CELTAS Argalleiros e argalleiras das letras
  • 4.
  • 5. ÍNDICE INTRODUCIÓN ABELEIRA................................................................................................ 11 ABETO.................................................................................................... 23 ÁLAMO................................................................................................... 27 AMIEIRO................................................................................................. 31 BIDUEIRO................................................................................................ 39 CARBALLO............................................................................................... 53 CASTIÑEIRO............................................................................................ 93 CEDRO...................................................................................................107 CIPRÉS...................................................................................................115 FAIA.......................................................................................................123 FIGUEIRA ...............................................................................................129 FREIXO...................................................................................................141 MACEIRA ...............................................................................................145 NOGUEIRA.............................................................................................167 OLIVEIRA................................................................................................173 OLMO....................................................................................................183 PIÑEIRO.................................................................................................189 PRADAIRO..............................................................................................227 SALGUEIRO............................................................................................231 SORBEIRA ..............................................................................................247 TILEIRO..................................................................................................251
  • 6.
  • 7. 7 INTRODUCIÓN Querido lector e amigo: Tes entre as túas mans a última das nosas creacións, a Antoloxía Poética das Árbores Celtas, froito de moito traballo, esforzo e dedicación. Dende comezos de curso @s argalleir@s das letras sabiamos o que nos viña enriba, unha tarefa realmente complicada e relacionada co amor que temos cara á natureza e cara ás nosas árbores. O noso traballo consistiu en mergullarnos nos libros de poesía galegaenbusca de poemas nos que aparezan as nosas vinte e unha árbores celtas. Algunhas das árbores celtas, como o carballo, o piñeiro, o castiñeiro, aparecen en miles de poemas: dende a literatura medieval, pasando polo Rexurdimento e chegandoánosaliteraturaactual.Pola contra, a presenza doutras, coma a nogueira, o abeto, o pradairo é moi reducida. É por iso atoparás a antoloxía descompensada, desequilibrada, desigual. Así como hai árbores que aparecen nunha cantidade moi pequenadepoemas,taménashai que non contan con ningún verso (ou polo menos nós non o atopamos), como é o caso do tileiro. Para solucionar estes problemiñas os argalleiros e argalleiras recorremos a iso que nunca nos abandona: a nosa imaxinación. Botando man desta ferramenta compuxemos algúns poemas nos que aparecen esas árbores, que non teñen tanta presenza na literatura galega como merecen. Como verás a Antoloxía Poética das Árbores Celtas está introducida por un poema especial, dedicado a ” case” todas ás árbores. Este poema pertence á nosa amiga HelenaVillar Janeiro,que, ante a nosa desesperación, decidiu botarnos unha man e compartiu con nós o poema que abre o libro e achegounos outro do abeto, que era das árbores que nos estaban dando problemas. Moitas grazas, Abeleira! As ilustracións que atoparedes ao longo do libro pertencen a dúas das nosas creacións anteriores: O libro dos nomes e das árbores e O sono das árbores celtas. @s argalleir@sdasletrasque as debuxarontaménmereceno noso agradecemento. Intentamos ordenar os poemas desta antoloxía por orde cronolóxica, aínda que cometemosexcepcións.DecatarédesvosqueospoemasdeManuelMaríaintroducen os demais,e xa imaxinaredesomotivo. Atopamosnas obrasde ManuelMaría centos de poemas relacionados coas árbores, e xa que nos serviu de moita axuda na nosa tarefa, e queo día das Letras Galegasdesteano2016 está dedicado a el, decidimos outorgarlle un protagonismo especial no noso libro. Esperemos que vos deleitedes nos poemas que tanto nos custou seleccionar e despedímonoslembrándovosqueo nosotraballoserá continuadoaolongo dos anos. Pregámosvos que se alguén de vós atopa algún poema das árbores que se nos resisten nolo acheguedes. Unha aperta e felizlectura! Alba Requeijo Cendán, Argalleira das letras IES Castro da Uz As Pontes, maio de 2016
  • 8. 8
  • 10. 10
  • 12. 12
  • 13. 13 Bailemosnósjatodas tres, ai amigas, so aquestasavelaneirasfrolidas, e quenfor velidacomonós,velidas, se amigoamar, so aquestasavelaneirasfrolidas verrá bailar. Bailemosnósja todas tres, ai irmanas so aquesteramod´ estas avelanas, e quenfor louçanacomonós,louçanas, se amigoamar, so aquesteramod´estas avelanas verrá bailar. Por Deus, ai amigas,mentr´alnofazemos so aquesteramofrolidobailemos, e quenben parecercomonósparecemos, se amigoamar, so aquesteramo,solquenós bailemos, verrá bailar. AirasNunes,Antoloxíadalírica medieval
  • 14. 14 ABENEIRO Abeneiro, alto e esguío, cheodegraciaedonaire: ¡estás ollandoprórío e dásllepousadaóaire! ¡Tinonsabes, abeneiro, -as túas follas cordemel- Queestás ollandooregueiro sen sabero que ves nel! Manuel María,TerraChá
  • 15. 15 HOMENAXEÓS POETASDA TERRACHÁ 1 Funá Montañalevando a miñapaixónchairega, ¡O vento foimecontando os poemasdeNoriega...! E pra saber deChaoLedo a Vilalba entónbaixei. ¡E baixo un abelanedo o seu cantarescoitei...! Despoissubín a Abadín perguntarpor Alvariño. ¡No meucorazónsentín Falarseus versos baixiño! AchegueimedeicaOuteiro, namoradoesorridente. ¡Cantabao Miñomoceiro os poemasdeCrecente...! Dendeas ribeirasdoMiño, seguindounmáxicorastro, achegueimeaVilariño e atencioneiaDíazCastro. 2 ChegueiaSeixas e andei buscandomarcos,lindeiras... ¡Por Xesús Rábadesei dunhachairasenfronteiras! FunsilandeiroaRoás na percuradoCabana. ¡Carballosesalgueirás falabanconvoz humana! Andiven Castro deRei na buscadaMargarita. ¡Nuncamáisesquencerei esta planurainfinita....! FunescoitarenCospeito a MiguelAnxo Fernán. ¡E levo, enchéndomeopeito, O seugarimodeirmán...! Manuel María,TerraChá
  • 16. 16 VILALBA Vilalba, donada Chaira, Soportandounceogris: ¡sobrea graciadaabelaira andaa cantaro malvís…! ¡Vilalba, vella planura gallopadadosAndrade! ¡Raíñada fermosura nuntrono de señardade! ¡Ouh,Alonso deLanzós e RuiLópez deAguiar! ¡Nobrese clarosvarós! ¡Florde romanceecantar! OuhVila doAmencer, misteriosa,silandeira: ¡fírgoa de lúaa tremer da colordaabidueira. Manuel María,TerraChá RAPAZAS As rapaciñasdaChaira son caladaselanzales: os olloscorabelaira, corpodevimbiosvimbiales. Teñengraciaesinxeleza e unhasutil fermosura. A chairadeullesbeleza. A soedade,fondura... Son mozas demoibonver coahumildadedacarpaza. ¡O quepercuremuller busquena Chairarapaza! Manuel María,TerraChá
  • 17. 17 Á Virxe do Monte,patronada TerraChá Nosa Señora do Monte de Sistalo ben a vin, eu finquei os ollos n-Ela e Ela fincounos en min Cantiga popular Virxe doMonte, Raíña, Patroa da TerraChá: ¡Ollaa soedademiña quemorrode señardá! Eu algoteño no peito, nondebe ser cousaboa. ¡Téñotelonxe,enCospeito, consaudadesdaLagoa...! Estás ollandoamorosa conolliñosdeabelaira a miñaterra fermosa na soedadedaChaira. Eu estou lonxe,Señora, agoravivo en Monforte. ¡E penso enti cadahora, miñaestreliñadonorte! Manuel María,TerraChá
  • 18. 18 RIBA da augatecida flairad´abrairafrorida. Ribada augatrenzada flairad´abrairagranada. Uxío Novoneyra,OsEidos ESTRELAMPADAde maio concincopaxareliñas! Embarrosadad´orvallo flairad´abrairaá pinga! Corpiñodebidueira delgadaeben seguida queten pro vento maneiras ollosde augamovida! Uxío Novoneyra,OsEidos VENDO i ouvindo o río vaise o temposin sentilo. Naz´a auga su as abrairas entr´ as penassombrizas roxe e baixa de pincheiraenpincheira e correentretecida... / ESTAaugada presa Son euou é ela? Uxío Novoneyra,OsEidos
  • 19. 19 VOCE NA NÉBOA Gallopa leva de arzón a iarpa pendurada facede cinsaedespero TogorFraagorxadexílgaro. E atribuladosconscabezosláas espreitano xeneteno crepúsculo un melrodetolemiaencadaollo. TogorFraavocedepétala cristalquefora a sua língoalíquida cupequeestrelaspuñaen cadaestrofe. Ás voltas o seu cántico entrabaa escusonocorazón doguerreiros comounfuróngris e afondabanelescarniceríasescurasdeprantoe depresaxio. Se el quería se TogarFraatiñavontade o seu verso aletexabaenprata e escuma comopíllarasdamañanouo choutodatoniñade azur e amor e o sorriso dainfanciaéralledevoltoaos túzaros. CandoTogorFraadecíapomba os estandartesda tropa ondeabancunbaterdeasas e se el escurecíaoseucantar coapresenciadealgúntiranodenoutrora as xentes sentían o arreguizonas costas e lobosgrises pasabanpolosseusollospechos. Ao ser dito o nomedeBrumaa benamada avelairas florescentesabalabanomundoconramosreverentes de neve e as pequenasaves suspendíanos chirlos rosmeadosporquetodadozura eralibadano crepúsculodamenta da voz de TogorFraa. Veleivai TogorFraanoncantaramáis! Escuraspedrasarneirónargazo Contemplanoseupas coaarpaao lombo e un melrodetolemiaencadaollo. GallopaTogorFraa o quedicíamellorqueas fontiñasda serra
  • 20. 20 foxe de si e no vento ondéalleomundobroslado de tristes runas escenasdecazataponlasde recurrir paxarostimidos. PóñenlleaTogorFraadentesas rochas o marescachapraelfervor de pratasincendiadas érguesetémeroo cómaroda ausencia nubesescuraspasancomogando a coruxaé unpan deestameñabranca entre a ramaxedobosco ponleite xeadoa lúanas pedasnostálxicas. Baixosaraiva deestrelas inflamadas contraSiriuscontrao seu azul vacilantee líquido proclamaTogorFraa osdesdénsdeBrumaa benamada a traiciónenguedelladanasgarcetasdela quesemellantesentodoá cordofogo no crepúsculo sobreas illas pra outro se desenguedellaran no máishúmidoecegodenoitesinimigas. Veleiquí queTogorFraacantordasfragase das ruínas das máisnobresproxenies cantordos boscosdoanaoondepodenverse os signos e os tesouros e máisdos elfose as fadas de algúntempo fechapor sempreavoce de seixoe cachoeiras e nucamáisprorrumpiránotrono dos tronos estivais nenvencerá o licordoreiseñordasribeirastremecidas nenguiaráa verba comoaplumacaudaldaaigue a conquistadoceo. TogorFraapenduraaiarpadaponladuncarballo docementeséntaseaescoitá-lomarnaescuridade e a deixarperdé-lavda entre os beizos entreabertosquedo melforan cuncas. XoséL. MéndezFerrín,O fin dun canto
  • 21. 21 CONLUZ DE TEMPO QUEDO A lúa tinguíade prata o río. As pingasde orballo, perlasnas arañeiras, polacorredoiradomuíño lavábanmeaespidaalma e conluz detempoquedo amencíasobrecarballos, abeleirasecastiñeiros. Un merlonunespiño tróuxomeaocorazón reflexosdos temposledos cosseus asubíos. Santi del Moral, Instantes detidos
  • 22. 22
  • 24. 24
  • 25. 25 KENNINGTON ROAD Do seo da taberna mana a música e acordeóns e violíns pola vidreira oeste cortan a luz do sol en poliedros e colocan no colo desta tarde os últimos diamantes. Veño de ver os cisnes polo Támesis, de ulir os sabugueiros que ateigaron o aire de branco olor e de escoitar nos dedos dos abetos os pianos do vento. E téntame a taberna coa súa bocalada de bafo quente, coa música verquida por entre escumas de ale e a invitación ás danzas que eu bailara de nena maia, cando el soltaba a música en fervenzas por riba das glicinias dos corredores que facían a sombra onde eu simbolizaba a primavera. ¡Canto tempo perdiches!, di o sangue vertido das feridas dos cristais que se derrama nos perfís borrosos das cousas e os sabores e o reproche fai ecos na cor esvaecida que se esparexe, nun harmónico acorde de cadencia final, na derradeira gota de licor que esvara pola copa e polos beizos. Porque souben marcar cada poema que virou o meu mundo cun pétalo de rosa e deixar calendarios nas cortizas das árbores para marcar o amor, pero non souben anotar o día nin a hora nos que el tocaba para min a derradeira música. Helena Villar Janeiro, Nas hedras da clepsidra
  • 26. 26 Cor violeta, misterioso abeto: digna árbore Argalleiros e argalleiras das letras Beleza sofisticada, ambiciosa procura en busca do amor. Oh, abeto meu! Sempre perdido, Soñando con ese sentimento. Recendo misterioso no corazón do bosque. Será o amor? Argalleiros e argalleiras das letras
  • 28. 28
  • 29. 29 VAN SOTERRÁNDOSEAS RAÍCES DO MEUAMOR PORTI As gaivotas revoan sobreos álamos. O nosoamoré un andarpolapraia. Indecisos,teimosos,afondándonos. Camiñamos. MiguelGonzálezGarcés,PoesíaGalega,“Sede e luz”
  • 30. 30 Oh!, meu álamo cheo de incerteza, bello grafito. Argalleiros e argalleiras das letras Álamo presumido, amante da soidade. Comprometido coa noite eterna, valente na escuridade. Organizador das estrelas e cheo de bondade. Argalleiros e argalleiras das letras Álamo, incerto e solitario. Cabaleiroso e comprometido en busca da súa amada. Álamo, incerto e solitario. Princesa durmida nas noites escuras e tristes. Álamo, incerto e solitario como ese amor perdido e non correspondido. Argalleiros e argalleiras das letras
  • 32. 32
  • 33. 33 ABENEIRO Abeneiro, alto e esguío, cheodegraciaedonaire: ¡estás ollandoprórío e dáslle pousadaó aire! ¡Tinonsabes, abeneiro, -as túas follas cordemel- queestás ollandooregueiro sen sabero que ves nel! Manuel María,TerraChá Santiagod`Amarante, feito de paod´amieiro, irmándasmiñastamancas, nacidonomeulameiro. Poesíapopulargalega
  • 34. 34 O SOLERGUEUSEMOICEDO O solergueusemoicedo. Na terra da noitemol esfendeun sucomarelo. Unhaxugadabacenta de nubesibatripando as estrelas derradeiras. MañádeSábadoSanto! Nacíancalandrasnovas no bicodoscampanarios. Cómarosd´herbamollada. Camiñosdecabrinfollos e silvas por entre as casas. Van paramisaas bidueiras debulladiñasenbágoas, todo ô longodasveredas. Amigastolas dos fondos rios defieitos verdes e dos ameneirosnovos. Van chorando,madanelas, chuchasquederonòsventos reposeiros,indanenas. Outrasquedannas caivancas, lúasde neve encoiriñas, todas desmarafoulladas. PáscoadeResereución. Mediodía.O sol, xa canso, Sentousena sua seara Sobrea rabelado arado. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
  • 35. 35 ROSALÍA DE CASTRO Ai, a chuva longa!Sobordas pontes, herbade sono. -Penedos,penedosdenoite e mouchosmeniños. -Roula,brancoeledo, muíñobranco,ledacaneta. -A i-augaparadados ollos,qué sonosmoe? Óndeestá a rularuliña? Ai! que galliñadevento, Cerdeiradeaire frolida? -Daimeunsol moidocepra unvello olivo que haien Adina. - Xa cantanos galosna aires, denegraspenas quitadoriños! - E vacas marelasnoscómaros.Canta,neniña! Ai, aquelavoz quebrada! En quévaranda de lúa, Ai! en qué verde varanda? -Ai, as barcasledas,que leva o Ulla, teu forte río! -MeniñasalegresdeTállara,cántigasorfas! -Ai, as veigas verdes de milleiralesevento novo! -Pombiñas,pombiñaspálidas,fríasde noite. Pombiñadevidro frío, na sombradanoitelonga, sin galosde amorninrío. agorao cucodeabril, en quéaltos amieiros cucaráabrilessinfin? AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
  • 36. 36 SUBIOTE Subiote, meuchifrote de ameneiro, cantareiro, paxariño querendón. Subiote, meuchifrote sempreamigo, vas comigo espallando unhacanción. Subiote, meuchifrote na camposa todo amosa o grileo do teu son. Subiote, meuchifrote recendente, pauridente, bibimbao do corazón. XoséNeiraVilas,Cantarolas
  • 37. 37 EN BONAVAL VEÑO A PENSAR EN TI para sentir a vida que abonda nunha bágoa Nunha palabra xusta Un salmo Unha pregaria Hai tempo que convives nun diálogo sen verbas Eu asumo memorias de identidade nosa Coma bosques de alisos Coma fontes Coma unha sombra vaga que vaga en desacougo Como a noite esvaída no lenzo fuxitivo dunha igrexa de aldea... Agora heite seguir nos días que nos marcan Nunha cruz Nunha rosa Nunha pedra luída polo tempo Nas consignas da morte nas orelas do Sar Nun aquel de sabencia ou de penumbra No destino das almas que traspasan a luz Na pobreza dos débiles Ti ben sabías diso E foi a soidade para ti unha segunda patria En Bonaval quero deixar pequenos reiseñores Un algo de porfía Luz Pozo Garza, Vida secreta de Rosalía
  • 38. 38
  • 40. 40
  • 41. 41 A ABIDUEIRA ¡Que branca é a abidueira! ¡Cara ó ceo anda a soñar! ¡Feita zoca, anque non queira, moita lama ha de tripar! Manuel María, Terra Chá LOUVANZA DAS ZOCAS VILALBESAS. CHAMADAS CHINELAS A gracia da abidueira atopou o seu destino, ¡fíxose zoca chinela, apreixa un pé feminino! Fíxose zoca chinela a abidueira lanzal. ¡Agora sobor da acera canta con voz musical! A zoca xa é canción delgada como asubío que aprendeu a abidueira dos melros de xunto ó río. Fíxose zoca chinela a gracia da abidueira. ¡E vai marcando na acera os puntos da muiñeira! Manuel María, Terra Chá
  • 42. 42 DERRADEIRO HOMENAXEACARMIÑA PRIETO ROUCO CarmiñaPrietoRouco,abidueira, carpazaflorecida,cotovía, orballeiradeluz, voz verdadeira da TerraChá senlleiraelargacía. Tiñasforza demare de trebón, sinxeleza debrisa e deluar: por esoera pura a túa canción e nos era precisooteu cantar. A túa voz de xílgaroe muíño -tenra, alporizadae amorosa- era unclaroregatopequeniño. Agora eres xa sombramisteriosa cantadoraeprofundacomooMiño, recendenteecaladacomoarosa. Manuel María, Terra Chá A XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO Xosé María Díaz Castro dos Vilares: co corazón aberto cara á vida escoito a túa voz estremecida por altos, misteriosos ensoñares. A tua mensaxe, senlleira e alcendida, feita de abidueiras, nimbos e luares, renunciaciós, lembranzas e pesares: ¡é colleita de amor, fonda ferida! ¡Ouh palabra total; raigaña escura; terra humana, carnal e namorada; maravillosa luz; verdade amarga …! Ti eres a nosa voz, sagrada e pura; a fala de Galicia eternizada: ¡carballo da Terra Chá, rocha de Parga! OuteirodeRei, Nadal,1986 XXV cabodanodapublicacióndeNimbos Manuel María, Terra Chá
  • 43. 43 CANTIGADA ROMAXEDE SANTAISABEL Madre,en romaxeaSanta Sabelirei; a Santa Isabelde Outeirode Rei queeu estou moi soio e de amor nonsei Madre,a Santa Isabelheide ir e tódalascoitasverei fuxir nesta romería queeu ben cantaría. E bailarei,madre,sú a abidueira; e bailarei,madre,amiñamaneira nesta romería queeu ben cantaría. Irei, ¡ai madre!,a Santa Isabel a buscaramigacomouncarabel nesta romería queeu ben cantaría. Amigafremosade ceoe de liño buscarei,mimadre,xuntoó rio Miño nesta romería queeu ben cantaría. ¡Madre,mimadre,quemenamorei na Santa Isabelde OuteirodeRei e de amor xa sei nesta romería queeu ben cantarei!. Manuel María, Terra Chá
  • 45. 45 O SOLERGUEUSEMOICEDO O solergueusemoicedo. Na terra da noitemol esfendeun sucomarelo. Unhaxugadabacenta de nubesibatripando as estrelas derradeiras. MañádeSábadoSanto! Nacíancalandrasnovas no bicodoscampanarios. Cómarosd´herbamollada. Camiñosdecabrinfollos e silvas por entre as casas. Van paramisaas bidueiras debulladiñasenbágoas, todo ô longodasveredas. Amigastolas dos fondos rios defieitos verdes e dos ameneirosnovos. Van chorando,madanelas, chuchasquederonòsventos reposeiros,indanenas. Outrasquedannas caivancas, lúasde neve encoiriñas, todas desmarafoulladas. Páscoade Resereución. Mediodía.O sol, xa canso, Sentousena sua seara Sobrea rabelado arado. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
  • 46. 46 SOL Sol! Sol nacume! Sol deprimavera. Río de Sol! Marde Sol! -Mirái,Mirái! No mardo solvan boiandoaschousas coasvelas verdes dasbidueirasô vento. As casiñasdachaira foran a pique,ô fío dascatro e media, pol-astres lumieirasdoceleiro. Candodespertóua xente, xa nadabanensol as cambeleirasdosbois. AquilinoIglesiasAlvariño,Cómarosverdes
  • 47. 47 VOLTA DO VELLO EMIGRANTE Voltando, a facer veu realidade o garimoso soño de non morrer lonxe sen ollar novamente os montes,o mar, os boscos da Terra. O lene soño feito polos anos misericordia labrada, ou tapiz paseniñamente dibuxado, cando mergurado folgaba nas saudosas longas vixilias. A procurar veu a iauga crara de fonte de mocedade. Sobor dun chan abondado de herbas e fieitos tecera o vello no seu soño,ou labrara, os perfiles dos souriles lagartos de luxoso verde,as buligas nervosas das bichas da cór das follas murchas ou gris aceiradas, os besbellos ledos e satisfeitos, os cantores grilos,os tremelucentes cabaliños do demo, acarón da iauga crara da fonte da mocedade. Dibuxara ou tecera a defiada e senlleira toupa, as denosiñas e as martas frientas, de vizosas peles, o arroutado porco montés que ten a escura cova nos boscos sobrosos,o medoñento aturdido coello, a aguzada lebre, basta Dona rabecha da toxeira. I as aves: o peto, o corvo, a laberca, a rula, Por enriba da iagua crara da fonte da mocidade. Grabara,dibuxara, outros animáis, o can, a besta, e tamén moitas aves baixando donairosas do ceo. En soños tecera o vello ou grabara os accidentes do chan, os prados, as corredoiras.Acarón da ponte do río dibuxara os bidueiros,e no río as sotiles troitas. Tamén tecera os carballos, os castaños, os froitales ao fondo da iagua crara da fonte da mocedade. Non grabara, tecera ou dibuxara o vello emigrante, homes nin mulleres isolados,senón moitedumes deles en traballos e foliadas. Nengunha faciana lembrara de home ou muller, senón soio a paisaxe que facíalle esquecer o xesto familiar desvariado. Endemáis o vello emigrante soñóu os montes,o ár, e a iagua limpa, crara, da fonte da mocedade.
  • 48. 48 Ao redor da fonte nos moitos anos o soño tecera tódalas saudades do vello emigrante. Lembrábase axionllado de neno, as meixelas mollando a fronte, enchendo a boca de auga e arrepiando aos áxiles cágados. A fontela estaba á soma da ponte, na cima das xunqueiras, e cara a ela iba agora o vello emigrante, a curar as doenzas ca iauga lembrada, tecida en soños, da fonte da mocedade. Luís Seoane, Fardel de eisiliado
  • 49. 49 Todoseramoslabregos.Eu,esposo, pai,RamónCernadas, traía conmigoamiña muller,MaríaFernández,aos tres fillos Xosé, MaríaRosa, MaríaPepa, queviñamosde lonxeaosadas a por terras ceibesdesementar,suxeitasao Virrei e aos cabdillos, quegobernabanBuenosAiresen nomedoRei. Unhalégoa por dúascentasvaras defronte deterra de panlevar. A primeiraterrasoionosa, tal era o prometimentodacoroa pros labregosgalegosqueviñamosaoRío de la Plataa povoar e labrareste chan.Dendeos boscoseo mar deGalicia, caraa veira doArroyo Dulce,pertoda Horquetade Roxas, lonxeda garimosachoiva,pracomprircoalediñacobiza dunhaterra propia,farturenta, que finaracoascongoxas dunhavida astrosa, de farrapos, de chirles,delixaduras, comoaquetiñamospadescido.Ibamosporunhaterravaleira. Os teros e os chajásalcaiotabananosapresenciaporescuras barranqueirasfecundasondeospovoadoresferíamo-lasemeteira. Somoseiquí–cavilamos-osprimeiroslabregos,traémolo-loarado a sementee o oficiopraista senlleira,núa,terra asollada. Traguemosconnoscoalenda,asaudade,a canción,ocaxado do pastor, a vontade mainadopaisán,a resprandecenteluzada pra istes camposvirxesondenasceránosbidueirosxigantos o trigo, o pan dourado,omillo,o liñoazur e cresceráogando. Cuasinengúndenós tivese queridovoltar. Deixámo-losprantos polaaldeiaabandoada,polasantigascostumes,porcalquerabrando motivo sentimental.Algúnspoucosmalpocadostivesendesexadovirar polasfamescoñecidas,comaoscabalosque,apegadosáterra na cal tiñannascido,voltabana ela até o hourizonte, crebandooar a fuxir en rioladadendeoconvoioondeviñan, galopandopoloval Ao rematenas terras quetiñamosdetraballarerguíasea ensiñada pulpería unhasinalaxeitadachameante,nocabodunhapértegadetacuara. Descarregámo-lascarretas.Cadaundenós povoadoresenquería polaterra de labrarqueo Rei por gracialletiñaasiñado,cara a fronteira doindioondeescomenzamosdespois,axiña,aabrir regos, sementar,cofusil ás costaspor termodo indio,fillo, din,do sol queasalta os eidos,atobándoseapegadonospescozosárdegos dos cabalos,cautivandomulleres,nenos,matando,senoutroprol. Ficamosdecabonodeserto, enterra prometida,ondechegaba polodito, El –Tiro-Del-Cañón-De-Los-Fuertes- De-La- Campaña cofusil ao lombo.Dixeron:“Ganaredesterraonde seredesseñores” arando,ganandoaterra por contratoservil co Reide Hespaña. LuísSeoane,Fardel deeisiliado
  • 50. 50 “Outorgádeme só outro verán oh seres poderosos, e outro outono para un canto maduro e que o meu corazón fique comprido do doce xogo e sexa máis propicio e veña enton de cara min a morte”. Friedrich Hólderlin ... E se despois reverto nas fogueiras, no magma me entrelazo e and vivo nos éteres profundos como unha charamona que arrebenta de luz no abismo, no núcleo rompe a onda en longa praia nunca divisada? Pois emana da vida algo que late nas urdimes da terra alí onde a planta abrolla, onde se tece o mineral:Alíestou eu de morto dando vida ao que nace, son átomo e son célula que se abre a cantar e dalle corpo á rosa, dalle ao verme o vigor e volverse crisálida e de logo voar. Alí estou eu bebéndome por dar auga ao sedento, por darlle ao bidueiro o ouro do esplendor. E darlle á relva o manto. Alí estou eu de morto dando vida aos carballos. Pois é un trasvase a vida:Acorrente que vai na nervadura oculta, o eterno dos ríos que nos levan ao mar... Antón Avilés de Taramancos, Última fuxida Harar
  • 51. 51 DEVESA DA ROGUEIRA BIDUEIROS cimeiros! Penadas Augas! Xardoisteixos rebolostocosfaias derrubadas! CamiñodaVeneira! Carreirodos dezregueiros! Cereixasde carnabudo!Abrotiasabrairas pincheirasepincheiras! / EIQUÍ semprefoi bosque… Ruxirsolo da fonte do corzo! Barbasdo mofo pingandodostoros Uxío Novoneyra,Oseidos SOUTO sinfolla! Cerdeirasroxase bidueirasmarelas! / DÍAS breves en queún está semprenunhacousa! As bouzas verdes fóronsepondomarelaseroxas. As bouzas roxaspardeancaschoivas. O vento sólo no souto doouto outono. Uxío Novoneyra,Oseidos
  • 52. 52
  • 54. 54
  • 55. 55 CARBALLOS ¡Carballos rexos, potentes, calados ou musicales: loitades como valentes coas xistras e os vendavales! ¡Duros carballos verdeados, petrucios e sedentarios! ¡Estades na Chá chantados Solemnes e centenarios! ¡Como amo a vosa beleza da máis baril sobriedade! ¡Que sensación de forteza ollando prá eternidade! Manuel María, Terra Chá
  • 56. 56 CARBALLEIRA DE HORTAS ¡Era en verdá fermosa a carballeira e das brosas fora aínda librando! ¡Que nube de verdor na Primaveira! ¡Á súa sombra no Vrao estaba o gando! Pegas carniceiras de póla en póla ían en bandadas agoreiras e doentes. Os carballos ós ventos non temían: ¡eran vellos, moi rexos e valentes! ¡Carballos da carballeira de Hortas! Us foran prantados, outros montesíos. ¡Unhos tiñan feituras moi retortas! ¡Eran os outros dereitos como fíos! Algús daqueles carballos tan bariles eran limpos e dereitos, sen un nó. ¡E sentiran pasar moitos abriles, que xa os ollara medrar seu bisavó! Era a mellor carballeira que medrou en toda a Chaira. ¡Viñérona cortar! ¡Nunca o vento máis forte a derreubou e unha serra abondou pra a derrubar! Manuel María, Terra Chá
  • 57. 57 Sonetiño ó carballo que o noso amigo Pepe Estévez, quirogués e historiador, levou dende Carballido da Terra Chá a Oiartzun de Gipuzkoa pra transplantalo nun eido da súa pertenza e da súa dona Maribel Goñi Carballo de Carballido: ¡na Terra Chá tes nación e levas no corazón un puro amor transcendido! ¡Non deas nunca ó olvido idioma, patria e canción que o teu nativo torrón queda, sen ti, dolorido! Asume un novo destiño plenamente. E sen espera: ¡faite luz, símbolo e siño! Ti non eres un calquera: ¡dille, en galego, ó Pepiño que che adeprenda o euskera! Manuel María, Terra Chá
  • 58. 58 LOUVANZA DOS QUEIXOS DE SAN SIMÓN Os queixos de San Simón co ar da serra curados: ¡viron correr os regatos e mais o verde dos prados! Os queixos de San Simón sentiron tremar orballos e escoitaron os murmurios dos ventos polos carballos. Os queixos de San Simón aínda son feitos a mao, ¡sentiron frío de Inverno e sudaron polo Vrao…! Os queixos de San Simón son a cousa máis sinxela, ¡teñen feitura de pico e saben a pastorela…! Manuel María, Terra Chá
  • 59. 59 NEVE ¡Está xa tapada a aira e non se olla o camiño! ¡Está nevando na Chaira! ¡Está nevando amodiño! E o gando encortellado non ha saír tan axiña. ¡Ó lonxe o monte nevado é unha sáboa branquiña! ¡Non parecen verdadeiras estas terras coas nevadas! ¡Montes e carballeiras semellan contos de fadas! ¡Soio se olla branquear en todo o longo da Chá! Anda a nevar, a nevar: ¡quen sabe se parará...! Manuel María, Terra Chá
  • 60. 60 PRANTO POR XOSÉ-LUÍS GARCÍA MATO Amigo García Mato, “Guedelliña”, raioliña de sol entre a negrura, carballeira sagrada, fonte pura, namorado pastor das anduriñas. As túas verbas acesas de tenrura -pois levaban o lume que ti tiñas- eran un doce voar de avelaíñas recendendo a semente e a seitura. A túa fonda paixón estremecida fíxoa canto chairego o Madalena correndo mainamente cara a vida. Sen ti a Terra Chá é máis pequena. ¡E Vilalba quedou enmudecida, traspasada de dor, morta de pena! Manuel María, Terra Chá
  • 61. 61 Teño a liñaza no fol, a roca na carballeira, vou pra cas da tecelana: ¿cando has de vir custureira? Poesía popular galega
  • 62. 62 Díxome nantronte o cura que é pecado... Mais aquél de tal fondura ¿cómo o facer desbotado? Dálle que dálle ó argadelo, noite e día, e pensa e pensa naquelo, porfía que te porfía... Sempre malla que te malla, enchendo a cunca, porque o que o diancre traballa din que acaba tarde ou nunca. Canto máis digo: "¡Arrenegado! ¡Demo fora!", máis o demo endemoncrado, me atenta dempóis i agora. Máis ansias teño, máis sinto, ¡rematada!, que non me queira Jacinto nin solteira nin casada. Porque deste ou de outro modo, a verdá digo, quixera atentalo e todo, como me atenta o enemigo. ¡Que é pecado...,miña almiña! Mais que sea, ¿Cál non vai, si é rapaciña, buscando o que ben desea? Nin podo atopar feitura, nin asento, que me está dando amargura sempre este mal pensamento.
  • 63. 63 Din que parés lagarteiro desprumado, si é verdad, ¡meu lagarteiro tenme o corasón prendado! "Cara de pote fendido" ten de alcume; mellor que descolorido, quéroo tostado do lume. Si elas cal eu te miraran, meu amore, nin toliña me chamaran, nin ti me fixeras dore. Vino unha mañán de orballo, á mañecida, durmindo ó pe dun carballo, enriba da herba mollida. Arriméime paseniño á súa beira, e sospiraba mainiño coma brisa mareeira. E tiña a boca antraberta, como un neno que mirando ó ceu desperta deitadiño antre o centeno. I as guedellas enrisadas lle caían, cal ovellas en manadas, sobre as froliñas que abrían. ¡Meu Dios!¡Quén froliña fora das daquélas...! ¡Quén as herbas que en tal hora o tiñan pretiño delas!
  • 64. 64 ¡Quén xiada, quén orballo que o mollóu! ¡Quén aquel mesmo carballo que cas ponlas o abrigóu! Mentras que así o contempraba, rebuléu; e pensei que me afogaba o corasonsiño meu. Bate que bate, batía sin parar; mais eu tembrando decía: "Agora lle hei de falar." E volvéu a rebulir moi paseniño. ¡Ai!, e botéi a fuxir, lixeira polo camiño. Dempóis, chora que te chora, avergonzada, dixen: "Si el non me namora, non lle diréi nunca nada." E non me namora, non, ¡maldizoado! Mentras o meu corasón quérelle anque sea pecado. E vai tras de outras mociñas tan contento, i eu con unhas cadiñas prendino ó meu pensamento. E que queira que non queira, está comigo, i á postre i á derradeira, con el me atenta o enemigo.
  • 65. 65 ¡Sempre malla que te malla enchendo a cunca! I é que o que o demo traballa, acabará tarde ou nunca. Por eso, anque o cura dixo que é pecado, mal que tanto mal me fixo nunca o daréi desbotado. Rosalía de Castro, Cantares Gallegos
  • 66. 66 Non hai peor meiga que unha gran pena -Marianiña, vaite ó río.. -Deixá, ña nai, que aquí estea, que eu non vexa a luz do día, que a luz a min non me vexa. -¿Que estás dicindo, rapaza?... -Que onte á mañán na devesa a iauga se tornou roxa cando me fun lavar nela; que en baixo dos meus peíños íñanse muchando as herbas, que ó ferirme o sol na cara tornouma color da cera; que os ourizos dos castaños nos meus cabelos se enredan, que as espiñas dos espiños contra min se volven feras; que ó pasa-las correidoras prenden en min as silveiras; que me pican as ortigas; que me mágoan as areas, i os paxariños ó verme din cantando en son de queixa: ¡Vai a morrer Marianiña!... ¡Rezade todos por ela! -¡Ai, miña virxe do Carme, que a miña filla está enferma! ¡Ai, Dios, que ma enfeitizaron!... ¡Ai, que a abafou unha meiga! Non foras ti tan bonita, naide envidia che tivera. Prenda das miñas entrañas, ven a min, non tomes pena, que has de ir a San Pedro Mártir, mais que bois e vacas venda... -Mi madriña, mi madriña, levaime a donde quixeras, mas para min n'hai remedio en todo o redor da terra, sinón é nun corazón que me oprime antre cadeas,
  • 67. 67 si n'e nunha mala boca que me pragueou maldicenta... -¿Quen te pragueou, ña filla? ¿Que males, meu ben, fixeras? -Non mo preguntés, mi madre, vale máis que nunca o sepas. Secretos desta feitura deben dormir antre as pedras. -Fala, rapaza, que sinto ferverme o sangre nas venas. -Que eu non vexa a luz do día, que a luz a min non me vexa... Mi madriña, mi madriña, non me maldizás cal ela. Deixame ir co meu sacreto dormir no fondo da terra. -Non irás co teu sacreto. Non irás, anque ben queiras; que alí a preguntarcho fora tu madre, e alí responderas. -¡Ai, mi madre!, era bonito coma os anxos das igresias; era en falas amoroso, muito, muito, máis que as sedas; era doce.... muito, muito, más que a mel que sai da cera. Olía a rosas de Maio, seus ollos eran estrelas, e tiña cal ouro puro a enrisada cabeleira... -Acaba, Mariana, acaba, que o corazón se me aperta... ¿De quen falas?, dimo, dimo... ¿Ou quizais soñaches, nena? -Non soñei, mi má, non soño, anque soñar ben quixera. Folguei co conde, señora, prometido da condesa. Falábame antre os carballos cando iba ó monte por leña; falábame ó pé do río,
  • 68. 68 nas tardes do vran serenas, falei con el... ¡ai, falara, mi madriña, a vida enteira! -¡Ai!, miña Virxe querida, que a miña filla está enferma, enferma de mal de amores que enfermaron a honra dela. Ben fan en cantarche os páxaros, Marianiña, miña prenda: ¡Vai a morrer Marianiña! ¡Que rezen todos por ela! Marianiña vai secando, a probe sin sangre queda, n'hai alimento que tome, n'hai augua que lle apeteza. Amigas n'hai que a consolen, músicas n'hai que a entreteñan, i á vista do sol acora, i á vista das frores tembra. A súa nai anda tola en busca de santas herbas, que no leito de Mariana pon de noite á cabeceira; e vai de ermida en ermida, leva ofrenda tras ofrenda a cada bendita virxe, a tódolos santos reza i ás ánimas lles pon luces para que pidan por ela. Pero non sanda Mariana, Mariana sin sangre queda... Todos din que unha chuchona vén de noite a chuchar nela, e hai algún que ven de noite, a compaña pola aldea. -¿Con que morre a namorada ¿Por min morre a linda nena?... ¡Nunca!, porque eso non fora dino da miña nobreza. Enxugade esas bagullas, non chorés máis, probe vella,
  • 69. 69 que a nena das trenzas longas ben pronto será condesa. Vamos a darlle esta nova, vámonos a cabo dela. E a trote largo camiñan polo medio da devesa. -Meu señor.. ¿n'oís os corvos? Véñen camiño da aldea... Mirá cal baten as alas... cal baten as alas negras. -Deixá que as batan, que é cousa dos corvos facer tal moestra. -Señor, señor... ¡como chilan! ¡Que agoreiramente berran! É porque adiviñan morte, é que mortandade hai cerca. -¡Habráia! que Dios acolla a aquel que deixa esta terra. -Meu señor, tocan a morto... ¡Ai!, tocan na nosa igrexa... ¡Ña virxe!¿Quen morrería? -Non pensés en quen morrera, pensá, ña vella, tan soio na vosa filla, que pena. -Señor, señor.. pouco andamos, picade, por Dios, espuela, que ó salir, á mañanciña, n'había enfermos na aldea sinón era miña filla, que tiña o color da terra, i os pés coma a neve fríos, i as manciñas coma cera, i ó redor dos tristes ollos unhas coma manchas negras. -Afrixisme co eses ditos, e aguillóame a impacencia... Medio condado daría por salvar a vida dela; da máis fermosa villana que hai en toda a redondeza. Mas se é que a atopase morta,
  • 70. 70 si tal nos acontecera... Xa que a matase, hastra a morte hei de facer penitencia. Morreu, morreu Mariana, o conde viuna antre as velas, mais ela non veu a el, que antes de chegar morrera. Morreu como un paxariño, i antre os lenzos que a rodean pares un anxel que agarda que veñan do ceu por ela. .... .... .... ........ .... .... ........ .... Ninguén soupo que de amores e que de olvido morrera. Uns dixeron que unha praga con ela na tomba dera; outros contaban que fora de abafada dunha meiga... Mais por ela o conde fixo hastra o seu fin penitencia. Rosalía de Castro, Follas Novas, “Varia”
  • 71. 71 Cartas perdidas De Grigoria de Leborin a Marcos da Portela. De sofrir no leito farta, topábame ó sol na horta, cando lin, de pena morta, a túa aguda e longo carta. ¡Centella cha nunca parta, Que saia che me recurta! Mais anque o creto me furta i estou cal sardiña firta, alcóntroa tan ben esquirta, que inda me parece curta. Por máis que cal nun sarillo me estou devanando a cholla si acerto ¡que inda me tolla! por que me néga-lo fillo. Non diche en mal estrebillo vello da cara de esguello. O diaño che dá consello pra te fuxir polo atallo, mais si entra o xuez no allo non che ha valer sen can vello... Dis que non queres que á res che boten fillos ningús... ¡Pois anque che pese a crus, has de cargar co que tes! En vano negalo qués, que no corpo e nas fauciós tan teu fillo o fixo Dios i herdou tanto o teu carís, que hastra ten, cal ti, o pitís, un luar... entre os riñós. ¿Máis probas? Teño un millón. ¿Máis testigos? Teño cen, pra que digan, si á mau vén, como foi e como non. Atopeite indo ó feirón por entre unha carballeira
  • 72. 72 atentáchesme..., eu lixeira, nun carballo me escondín, e... ¡como ha ser!... era, ó fin, o tempo da sementeira... Pra arrenegar o pecado tanto botei a rezar, que viñeron a guichar tres homes tras un valado. Sintindo o demo no estrado, sin saber que xeito tome, volvendo polo meu nome din en berrar: “¡Meus amigos, vostedes me sean testigos de como me tenta este home!” Pra coa teima me saír que teño aldrabas xa ves. Olla donde po-los pés, que te podes escurrir. Cantas probas me pedir, tantas o xuez terá, mais si por cuaselidá for en contra miña o fallo, que no pau de aquel carballo te leven á eternidá! Si son pormesas ó vento as que me estonces fixeches, ¿pra que, argalleiro, me deches palabra de casamento? ¿Que foi do teu xuramento si a cabo non o has levar? Si non has de apadriñar o rapaz, que é meu argullo, ¿pra que mercache un burullo con que ó neno emburullar? E non de coraxe cego repoñas ó que aquídigo, que antes de ter un contigo tiven un fillo de achego.
  • 73. 73 Dun crego foi, non o nego, mais si ouíras os sermós do abade de Zarracós, pasárasme estas loucuras, pois “solo as amas dos curas están en gracia de Dios”. Marcos, pon a mau no peito e salva a esta probe nai. Pra te negar a ser pai do rolo non tes direito. Non me fagas porche preito, porque vas ter que faguer. Que tanto hei de remexer e tamto hei de traballar, que, ou contigo me hei casar, ou nunha forca te hei ver. Manuel Curros Enríquez, Aires da miña terra
  • 74. 74 COMO CHOVE MIUDIÑO Vagoroso chover...este zarzallo Que alxófares espalla, de mansiño, É bendición de Dios,e é un hirmauciño Das lágrimas, da brétema, e do orballo. O ceo inda non ten outro agasallo Mellor pra desmostra-lo seu cariño, As froliñas da urze, e ás do espiño, E á ramaxe pomposa do carballo. E Galicia, sin par, onde eu nacera, Tra-lo rico presente, quizá espera Do hirman sol, rei da luz, unha raiola... Quizá!, pois xa notou a alma miña Que si adoita de estar na cruz soliña Ó sentirse feliz, non quer ser sola. Antonio NoriegaVarela,Poesía FASTUOSO CARBALLO Fastuosocarballo,ásombratúa Bailaronas brañegastodoo día, Mais,o día expirou..., asomaa lúa... Queirao lunarfacernoscompañía. ¡Queiradanoite arrebata-lomanto!, E ora a lembranzaconnosouttossea Das quea mortelevou pra o camposanto, Das quea inmodestiaseparoudaaldea. ¡Das quetendo unhaalmiñaperfumada llaofrecena Xesús! ... das que a alborada ve, contristeza, á pardos segadores. Oudas nais noslembremos,polomenos, Queen presenciadasmágoasdosseusnenos Choranmáisquea Señorados Delores. Antonio NoriegaVarela,Poesía
  • 75. 75 ARRIEIRO Oubeando pol-a bouza o vento murcho d´outono anda pol-a noite adiante triste como o can sin dono. Ao baixar pol-o Paraño xa se esperguizaba a Lua antr´as follas d´un carballo. Pol-o camiño de estrelas esbara o cantar do arrieiro, leva o compás nas campaíñas o macho que vai dianteiro. Medra como unha marea o avalar perguiceiro das montanas de Tras- Deza. Nos meus beizos dorme o bico qu´algún día ch-ei de dar, como dormen as estrelas arroladas pol-o mar. Ao chegar ao Carballiño eran as doce na lua y-estaba morto o camiño. No argadelo do teu corpo devano a miña emoción, un repinicar de estrelas voa no meu corazón. A costiña de Canedo agarda ao sol que lle faga a loira trenza do pelo. Contei meu querer â lua por non ter con quen chorar, dend´entón as miñas mágoas son dondas com- o luar. Xa canta o vento gaiteiro peiteando os soutos barbudos, que a luzada virá cedo. Pra o muíño do luar que fartan ríos de tebras a moura moega do ceo botaba o seu grau de estrelas. Luís Amado Carballo, O Galo
  • 76. 76 Clamor na encrucillada No anal de Amado Carballo Catei ollos verdegados sob dos piñeiros -hei medo!- de ramallos arrepiados, cachoupos arregañados… arregañados… No trivium ispiuse a Lúa de estrelas novas -hei medo!- ao saber da morte túa. E a mendiña ficou núa… Ficou núa…núa… Pé do cruceiro atravesa a Santa Compaña. -hei medo!- Entregaime a facha alcesa, Poeta, que a vida pesa. Convosco xa non hei medo! Fermín Bouza Brei
  • 77. 77 GRORIA DOS OLLOS QUE VIRAN AL SEÑOR Groria dos ollos que a Xesús miraran, inxel visión seus ollos estasía. Vision tarrea de sinxelas cousas, groria divina pra as neniñas cegas que viran o Divino Nazareno. Como no Ulloa craras augas soñan bidos de aires e ceios tremelantes, tremban nos ollos de Santiago, vivas, divinas augas, celestiais luces e un carreiño nelas neboento. Un carreiño de uces con rosada, galaxia ardente de pelerinaxes. Anxos romeiros con cabazas de ouro cantan envoltos en poeira de astros un himno de rebrilos na noitiña. Hai no remate do camiño un monte que un mostro garda en nebra de meigallo. E no bicaño, espesas carballeiras, con raioliñas de luar nas polas e bois píos deitados nas caivancas. N´el labarea un astro ventureiro. ( Ai, qué silencio, crara estrela amante!) O carro canta sob as carballeiras nas corredoiras fondas do Mahía, e remoen os bois herba de sono. N´él labarea un astro ventureiro. (Ai, que silencio, crara estrela amante!) É brando o leito de homildosa terra, leve a mortalla de barruzo leve pra os seus osos ardidos nas calzadas.
  • 78. 78 Qué brando sono desvelado de astros xunta os pasteiros cheos de armentío, onde ôs liñares brandos coma o sono, beira das leiras que os labregos aran. Ai, qué doce silencio sob a chuva! Logo, canté!, agallopar nos montes contra a Mourisma en terras de Castela. Cabalos brancos, capas coloradas, acesas lanzas sob o mediodía, pol-o Cristo que viran os seus ollos. Medran na noite sob a longa chuva torres sonoras. ( Lentas badaladas campás escuras, ecoar soturno). Medran as torres. Moi lonxanas gaitas onse entre a chuva. Escuro mel recende e un zunir de divinas corticelas. Enchense todas, tódal-as estradas de pelengriños –viño e pan moreno-. Un revoar de enxámes ardorosos, un garduar de cantos como mares devala lentamente na tardiña. Inxel visión dos ollos que miraran a sombra leve de Xesús nos Lagos. Rumbo ô poente, envolto en longa nebra, un barco ven. Arcanxos por remeiros. Ai, qué doce silencio sob a chuva! Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
  • 79. 79 AS CARBALLEIRAS Ai, neniña, qué escuro aquel runxir dos nosos pasos pol-o carballido! Vanse enterrando ledas as pisadas na brandura da folla, entre os fieitos. E o souto énchese todo de ledicia, vello amigo dos mozos señardosos. Ora veñen co engazo e cos carrascos para apañar a folla. A dos castiros xa está casa curtida e apodrenta a i-herba dos pasteiros miudiña. Qué tenro e fino ven o musgo novo coa i-auga de setembro verdecido. No medo dos carballos, nun relanzo, as pilas de follasca, qué ledicia para xogar os nenos âs ruladas! Levarán-a nos carros â tardiña, e afondaráse logo a carballeira nun silencio de sol e auga parada. As álbores velliñas, xa despidas, enchéranse de sol por entre as gallas, prateadas de musgo e ourilocentes coas raiolas da tarde, contra o ceio. Orfos e fríos, inda sobre as polas, abanearánse os niños de buxato. Os nosos pasos xa non terán voz. E â noite virá o medo demansiño. Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
  • 80. 80 POEMAS DO DÍA Pra o escritor insine, gallego de corazón e Desinteresado protector dos humildes, D. Jaime Solá; como rpoba de sincero afecto e ademiración. Mañán Frega os ollos dormiñentos a ponte; espértase o río. Tirando as sabans do orballo Espreguízase o camiño. Véstense á présa os carballos con fatos de luz marela; as ponlas furan chapeos de paxaros na cabeza. Beilan tolas ribeiranas os peixes. Hai romería: toca o pandeiro do sol o brazo longo do día. Mediodía O liño puxo os mantés na mesa verde do val; unha pega cociñeira chama as rolas pra xantar. Serán Botando arrotos de enchenta Vai polas laxes do río, e de tanta auga borracho ponse a danzar o muíño. A sombra dunhos penedos dorme a sesta o césped mol; os penedos, debruzados, fuman xarutos de sol... A Sera findou o rezo: “Gloria Patri... Amén. Jesús; agora estase a dormir, a noite soproulle a luz.
  • 81. 81 Noite Na sombrisa carballeira bambéase a lúa rindo; o vento tira da corda ela baixando e rubindo... Das picadelas dos grilos o deble silencio doise. Cai a pingada dos sapos Na fonda cunca da noite. Manuel Luís Acuña, Fírgoas
  • 82. 82 Eu amo as minerais entrañas do meu eido, quixera nun momento que o soterrado seixo rubira ata os meus labios e sentírase vivo, vivo como unha fera bruantemente viva que o amor domeara da súa escuridade. Ir caíndo en pingueiras enriba da estrutura do antracito, do wolfram, onde florece o ouro e treman as turbinas das burgas e da noite que atafegada dorme no corazón da terra. Mamar leite materno no fondo dos carballos a carón das raíces dos bosques e das veas da terra que sostén o centeo e entrega ó sol os gromos do pan alegramente. Náufrago soterrado, feliz entre as estrelas de auga primitiva, o corazón mollado na saiba poderosa que dá lentura ás leiras, en silandeiro navegar, amante aínda, ter saudade da luz, do sal, de ve-lo vento, da chuvia elemental caíndo nos pomares: ser orfo, orfo espido,para amar con máis furia a flor roxa do cobre e o iris do estaño. Acaso asísería verdade a miña vida vir da profundidade e erguerme no infinit enraigado no colo da terra tendo a frente como único astro no epicentro das tebras. Anton Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
  • 83. 83 CÁNTICO DE ANGURIA E DE ESPERANZA PRA ARROLA-LO MEU NENO E vin un ceo novo e unha terra nova porque o primeiro ceo e a primeira terra desapareceran, e o mar xa non existe. Apocalipse,. –XXI-1 Meu fillo, meu carballo pequeno, gomo de canle vertebral, semente miña aberta na saudade. Qué tempo de vivir ferozmente se aproxima ó teu ollar inda abraiado e puro! Qué tempo nuclear, aqueloutrado, meu capitán, vai se-la tua vida. Días virán abanear teu sangue, días de aceiro e lóstrego e carraxe. Acaso a pomba aniñe proxectís bombas de alto poder, morte alxebraica: e sinto o berro o teu pequeno corazón -o eco da miña voz multiplicada- na túa gorxa feita para o canto. Meu fillo, meu amor, miña cobiza, quero falar contigo docemente semear no teu peito a miña espranza os meus soños de home a miña terra -esa terra lonxana que non unxe a túa fronte americana- a terra que me queima fondamente eido dos teus avós por parte miña. ¡E digo este cantar na seguranza de que ha de conforta-la túa loita esta palabra – terra- semellante a abrir coiteladas a ledicia! Veño meu fillo dun país sinxelo de homes e cada paso soñadores,
  • 84. 84 criaturas de man encalecida e a peito aberto homes de mar que esculcan horizontes, labregos investidos pola melancolía. Decir patria ten algo de sabor a centeo de nai pedindo auxilio ós catro ventos, camaradas perdidos no abrazo derradeiro. Todo iso que encontra na calor do meu peito, o rumor do granito, da chuvia, da morriña, é a voz da miña patria que te ampara, a ti nado na ausencia a ti miña semente en terra allea tan inocente e xa crucifixado. De min non terás nunca herdanza máis segura qu este ouvear do lobo no camiño da vida, e esta terra lonxana que che ofrezo que é unha ferida que hai que ir abrindo sempre. Tempo de profecía vas a vivir meu fillo -a besta ceibe o fogo desbordado- espadas de dous gumes no verbo dos arcanxos pranto e xenreira e odio e temporais que queimarán o mar, ai do navio! Tempo tamén para o amor máis forte o dos abandeirados do futuro, alicerce da paz e da campá da feliz moradía, da promesa. Cando sexas un mozo, meu capitán, e sintas o sangue axionllarse nos canles do cerebro -o megatón é un mostro que arrepía de medo- volve ó eido que un día teu pai abandonara, á terra simple a esa hostia incólume e acouga meu amor, descansa. Durme. Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
  • 85. 85 PRANTO POR URBANO LUGRÍS Estou agora, Urbano, mordendo unha flor negra no medio da vida cunha sede abismal de beber tódolos cráteres do mundo de onde vai saír a túa voz de capitán antigo bruando coma un temporal oceánico, ou acaso o balbordo das carballeiras silúricas onde zunía-lo teu corno de ouro. Estou inerme debaixo da besta apocalíptica torcéndolle os testículos: son o profeta enfurecido que non pode entende-la túa morte, a túa morte, a túa morte. ¿Quen vai coidar agora dos soños na fronteira da Patria! Ouh guardián terrible. Argonauta, vello titiriteiro conmovido. Esta noite zugo o viño máis acedo. Esta noite cavo leguas profundas de memoria pra camiñar contigo novamente, agardo vixiante nas illas máis remotas a túa fragata, a túa nave inconsútil. Asisto cun ferro atravesado nas virillas ó enterro da miña mocedade.E escoito a treboada universal cando derruban a pirámide e os cabalos das batallas pisan aqueloutrados o noso tempo onde a túa grande man de mariñeiro crepuscular prendía os astros. Asoballado por última vez, cun lobo famento na arterías, atravesas un país xiado e cantas con voz rouca nos subterráneos boreais o teu amor e un milleiro de defuntos apodrecidos pola ira cóbrense entón de rosas e lembran o fulgor da súa terra. Se non fora tan loxne, ¡con que ardentía de compañeiro de catástrofe tiña de calafatea-los teus ósos, coutando con barro elemental esa longa ferida que un deus sen pálpebras furou na túa illarga!
  • 86. 86 Era- la derradeira eperanza do mundo. Pastor de naves, cun corazón multicolor de tirreme fenicia amába-la rota fundamental dos exploradores celestes e intimamente andabas polos tellados vestido de astronauta galego. ¡Meu amigo sobrenatural! Hoxe desexi, tanto como Ulises, atopar unha barca que me leve ás costas de Galicia. Son prisioneiro dunha forza estraña. Navegantes a cegas por ríos diferentes e o noso canto retumba nos confíns da saudade, os dous loitamos con yatagáns de aceiro conra o tempo, o teu xa tan preciso, o meu aínda vaga, fuxidío que me acoitela en tódolos recantos. ¡E esa dor de non verte, meu amigo! Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
  • 87. 87 AS RAIGAMES Empúxanme as raigames. Os lonxanos abós das carballeiras, as misteriosas nais que cavilaban á luz do sol nas albas precursoras: Cando a miña voz era aínda un silencio de tarde solermiña, latexaban seus nomes xa correndo polo aire. Podedes non creelo,pero eu lembro como nasceu a estirpe do meu sangue no bosque dunha noite remotísima arrombada de pombas e de ríos. Eu son tamén raigame, pai de cousas que dormen sobre o tempo e agardan frolecer calquera día baixo o mapa impasíbel diste ceo. Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra
  • 88. 88 EL SALVADOR Fillostaménvós de Votán queveu demáisalá dosoño habedesdesaber quehai unhaEuropa militardevidros e deestanciasdesatén amantee sorrisosde fogo purificadaen labiosdenostalxiamúltiple e docesdinamitasdeesperanza queconvoscoestá camaradasdeíndigoecafé sombrizo Convoscoestá a Europaque amaría prata irisadadosausolesvosos a poñerensoño no vento dascuíñasdo terror. Convoscoestá unhaEuropade bronceardenteverdor acedo e neves furibundas quemove no cuspecariñoporcardoseouriolostenros ConvoscoIrlandapoboadadeventos sombraseraíces queimandoomundoenDerrye noBogside e Galiciaateigadademillosnossocalcosdevran e uns pasesde bretónse de vascos comocarrizatémeraouherbado raposoapeadosaochandeseu e berrosde luz cegasanguecomarosasderelumbresáticos Convoscoos menceresdealdeasdegranito profundosboscosdecarballossaudososevellos comaomundo o despaciosofumegardoslousadosdasserras máisazuis e a soedadedascelasde castigo nas queos leninistase os patriotaseuropeosson exterminados Convoscounhadurade pedernalxenteque arela pra vós proletarifogopipilpor milanos e amaa vosa fe comavolcánsebálsamo nos fígados deferro da lembranzadeFarabundoMartí. Fillosaomellortaménvós de Quetzalcohualtmúltipleeprovisor nonesquenzadesos vales e as fábricasdunhaEuropaennéboa queconvoscoestarácandocertedescocoitelo no yulut do lagartoque vos cegaavida. XoséL. MéndezFerrín,O fin dun canto
  • 89. 89 Descoberta de terra A terra estaba virxe e nós, os nenos, lle íamos pondo nomes,a brincare. A cousa máis cativa tiña un nome da nosa fantasía: unha peneda, un albre, un regatiño que polo vran ficaba todo enxoito —coa pel de areas sóio, a escintilare—; un cómaro, un recanto do vieiro, o cancil dun valado... Nomes ledos, nomes de cousas que non tiñan nome. "A Pena do Coello", "O Albre Rachado", "As Roíñas de Dona Mariquita", "O Castelo dos Corvos"... ¡Tolerías de nenos ceibes baixo o sol dourado! Eran nomes urxentes, de cazata ou descoberta, coma aquiles outros que traguían os libros. ¡Qué fermosa xeografía, sóio de nós sabida! E lago aquil reparto da terra, atal que os bos conquistadores. Cadaquén tiña un soto, unha valgada, un casal encostado nun outeiro, un pazo, coa facenda toda súa... Eran nosas provincias, pra mandare nos paxaros que nelas apousaban, nas fontes e nos regos. Ninguén poido xamáis tirarnos isa posesión ideal da nosa terra. Inda agora eu son dono vinculeiro do meu carballo torto, aló na carballeira de Sovilas e dunha pena chaira, que soaba a tesouros escondidos, a soño tolo de rapaz sin sono, cando o meu corazón petaba nela... Xosé María Álvarez Blázquez, Canle segredo
  • 90. 90 Era un tolo troulear andar pola carballeira de noite, baixo o luar. Todos a tremar co medo e o máis cativo de todos no medio dos toxos, quedo. Estaba alí acochadiño, preso das sombras que viñan á roda polo camiño. ¡Ai, qué mágoa, Santo Dios, que se perdéu o pequeno e foi por culpa de nós! ¡Ai, qué tolo troulear! Un neno morto de medo E tres chorando a rabiar Xosé María Álvarez Blázquez, Canle segredo
  • 91. 91 Centos, miles de galegos foron a buscar o pan, fóra, lonxe de Galicia, que perto xa non o hai. Lorenza Varela Levaron paus fóra da terra as boas xentes baixo as estrelas. Sen carballeiras, sen piñeirais levaron paus alén do mar. Lonxe da terra. Camiños novos. As boas xentes atopan lobos. Silencios negros. Engurras fondas. As boas xentes foxen das sombras. Antonio García Teijeiro, Na fogueira dos versos
  • 92. 92 Abril O azul do ceoadivíñase no verde do campo douradopolaluzdo sol quecomezaa subir polasárboresespidas. Taménpolarede queformanas sombras das pólasdos carballos. As abrótegas enformación desfilanvalado arriba gozando destesol primeiro. Enriza no outeiro o cruceiroeaara e maiseu aoseu carón vermos un anomáis nacera primavera. Santi del Moral,Instantesdetidos
  • 94. 94
  • 95. 95 CASTIÑEIRO Está só o castiñeiro no cómaro dun labradío. ¡E como o ollo senlleiro eu coido que sinte frío! Ten a copa moi redonda e ten a casca enrugada. ¡Debe sentir pena fonda lembrando a vida pasada! Como xa ten tantos anos os seus foron morrendo. ¡Agora arbres estranos escoitano estar xemendo! ¡Case non hai castiñeiros! Os que hai son de respeto: ¡velliños, orfos, tristeiros e con furados do peto...! Manuel María, Terra Chá
  • 96. 96 Santo que estás no caínzo bota as castañas abaixo. Bota desas maduriñas qu´eu ás verdes non me baixo. .......... Nosa Señora d´Abades ¿qu´ha de dar ós seus romeiros? - Auguiña da súa fonte, sombra dos seus castiñeiros. ......... Naquela banda do río ten meu pai un castiñeiro; dá castañas en agosto, uvas blancas en xaneiro. .......... Non chas quero, non chas quero, castañas do teu magosto, non chas quero, non chas quero, que che cheiran a chamosco. .................. A castaña no ourizo tenlle moita gravidade; quen máis anda, máis aprende, quen máis deprende,máis sabe. ................ Maruxiña: do canizo trae castañas abaixo: e xa que non tes camisa tráxelas no refaixo ........... Nosa Señora d´Abades ¿qu´ha de dar ós seus romeiros? -Auguiña da súa fonte, sombra dos seus castiñeiros. ............. De Santa Crus ós Dolores Ide, mozos, ide, nenas; Comerés, castañas novas, Qu´eu pra´stonces hei de telas. ............. A castaña no ourizo quixo rir e rebentou: caeu do castiro abaixo: ¡mira que golpe levou! .......... Poesía popular galega
  • 97. 97 O MAIO Aquí vén o maio de frores cuberto… puxéronse á porta cantándome os nenos; i os puchos furados pra min estendendo, pedíronme crocas dos meus castiñeiros. Pasai, rapaciños, calados e quedos, que o que é polo de hoxe que darvos non teño. Eu sónvo-lo probe do pobo gallego: ¡Pra min non hai maio, pra min sempre é inverno!... Cando eu me atopare de donos liberto i o pan non me quiten trabucos e préstemos, e como os do abade frorezan meus eidos, chegado habrá entonces o maio que quero. ¿Queredes castañas dos meus castiñeiros?... Cantádeme un maio sin bruxas nin demos; un maio sen segas, usuras nin preitos, sin quintas, nin portas, nin foros, nin cregos. Manuel Curros Enríquez, Aires da miña terra
  • 98. 98 INTENCIÓNS Setembro Antr-unhas nubens de palla está o sol a madurar. Gabea o vento por elas pra ver si o pode roubar. San Martiño No castiñeiro da noite, os ourizos das estrelas arregañan pendurados das mouras ponlas das tebras. Legón Un forte brazo de guerreiro celta. E unha língoa de boy que lambe a terra. Égloga Mama o campo oxe leite de campanas; para el monxe o crego quentes badaladas. Luís Amado Carballo, O Galo
  • 99. 99 OS CAMIÑOS DO OUTONO Os camiños do outono!Que ledicia! Beireados de outos castiñeiros e de carballos vellos, son máis fondos e soedosos ora. Laváronse en setembre, cando os cómaros secos, cando as veigas ledas de poltros novos e armentío, e de tollemerendas côr de rosa. Entre o fume de escuma da alborada, fartura de dous ledos bacoriños, cómo relucen as castañas novas e as landras côr de palla nas rodeiras! Cabrinfollos e silvas deporondan con recimiños roxos orballados e con negras amoras rebinchando. As gavias, inda secas, vanse enchendo de follas amarelas e de bichos fríos e silenciosos. Qué lonxanos os rousares dos carros de herba seca, que mal cabían sob as gallas verdes na fresca da tardiña ou da rosada! Ora van madrugueiros de eixe novo e ladrairos do trinque pra as patacas con ledo estarabouzo e a gallaroufa de sete picariños gariteiros. Volverán, xa estrelado, recendendo a terra labradía e herbas murchas. E en leve troupeleo volverán entre as apañadoras cantarelas, detrás do carro forte, os cativeiros. A noite, silenciosa e soedosa, virá dormir despois contra as silveiras, verde de vagalumes, nas caivancas. Aquilino Iglesia Alvariño, Cómaros verdes
  • 100. 100 PRESENTIMENTO Todos eran a facer suposicións sobor dos meus invernos craros e mornos. Ademirábanse porque me vían a paseo nas seras ventosas e lostregantes. Eu decíalles: Por nacente ou polo sul. Ademirábanse ó verme abanear os castiñeiros nos días fartos de sol. Eu dicíalles: Ela – a xustiza, a verdade- ha de vir nunha alborada de luz, regalando paxaros a mancheas. Por eso eu monto a carranchapernas nas ponlas verdes, bambeándome na bris solporeña, mentras percorren meu corpo correntes soaves do álbore en frol. Por eso rubo ás penedías máis outas i engatuño polos serros máis despidos pra benzoar as terras, os homes e as cousas. Porque ela – a xustiza, a verdade- ha de vir. Polo norde ou polo sul. Coando fervan en cores de primaveira os carreiriños do val. Por nacente ou por poñente. Coando o vento acotife maino as fiestras das namoradas. Ela ha de vir - a Xustiza, a Verdade. Ela ha de vir. Manuel Luís Acuña, Fírgoas
  • 101. 101 O LUSCO FUSCO O castiñeiro tiña moita fronce e foron degallalo. Estralan ós poucos os ramallos ó caír no chao,. Por entre as xuncas asubía o vento á veira do pastor. As nubes anunciuan o trebón. No brouzal mesto xa rozamo-la molime que o gado ha de estercar. O pitorrei, peta, peta, peta. síntese o seu peteiro longo na casca crepuscular da choiva. E corvexa unha noitarega. As mozas colleron os pustoiros de erba e camiñan coiles na cabeza cara á noite da aldea. Vai a flauta do sapo acompañándoas, enxermando os seus ventres úbedos. O trebón agoirado deitou agora a saragana miúda contra o tambor das fiestras labregas. Escaravana, escaravana. No rousío brúa o boi enchoupado ventando a quentura da erba. Batuxando nas lamagorzas alancañamos prá lareira onde natronte esconxuramo-lo neno entangarañado arandeándoo sobre o bafo quente do pote grande a gurgullar. Agárdanos, agora, o caldo familiar, o escano ensoniñado xunto ó lume e o leito canso e longo dos namoros. Antón Tovar, Calados esconxuros
  • 102. 102 ANDA o vento ceibe polos eidos con tódalas áas soltas empreña os castiñeiros ripa as lousas dos teitos i escachafoula nas portas... Uxío Novoneyra, Os Eidos AGOSTAN as veigas. Cain as candias das cantrochas calvoas. Os ninos que andan á ouvea fain parvas e mediñas pequenas de candias apiladas. Uxío Novoneyra,OsEidos Deitado á pampaneta su castiñeiro foco facía cos ollos o camiño da formiga i era outro que fora outras veces que as vira rubir e baixar enfexas na faena longa... Uxío Novoneyra, Os Eidos
  • 103. 103 Folla seca! En tromo teito brilaba. Onte amor do ourizo, hoxe voz da esperanza. Folla seca! Luz e ter de castiñeiro! De ben alumache o souto. Sonos foi túa sombra, vento foi teu trobeiro. Folla seca! Ti que tanto arrolaches! Ollos que foron teus onte ven a fosa que enlousaches. Folla seca! Logo serás a vianda doutras folliñas novas, doutras froriñas brancas. Donde pousáche-la sombra do vello són da esperanza? María Mariño, Palabra no tempo
  • 104. 104 Don carballo chora landras na amencida. E don Outono baballa néboa fría. Don Labrego, de sombreiro, aplaude a don Castiñeiro con variña de abelaira. E don Ourizo da chaira, como non se ten coa risa, cáenlle dentes de castaña. Helena Villar Janeiro e Xesús Rábade Paredes, "Dona e Don"
  • 105. 105 Contáronme nun serán de café con leite o caso dun heroe que marchou para Salt Lake City coa fame pisándolle os talóns. E non é de estrañar o asunto, por frecuente e tópico de tópicos, de non ser que pouco antes de morrer, entrou en coma non se sabe moi ben por que querencia, e deu en falar nunha xerga incomprensible. As enfermeiras, todas de pernas coma percebes de Malpica, azoradas, babecamente ignorantes, nunca se decataron de que, na inconsciencia da morte que se achega, aquel home só pedía en galego do Ribeiro, unha eixada para ir rozar o océano que illado mantíñao lonxe dos castiñeiros herdados. Raúl Gómez Pato, Choiva, vapor e velocidade
  • 106. 106
  • 108. 108
  • 109. 109 OS POETAS DA TERRA CHÁ ¡Non foi a Chaira cantada por Noriega, gran brañego! ¡Cantouna como unha amada Xosé Crecente,o bon crego! Aquilino Iglesias Alvariño, o brañego de Abadín, tomoulle á Chaira cariño, cantou á Chaira sen fin. E Xosé María Díaz Castro, profunda voz de Os Vilares: ¡suco, semente, alto mastro, esencia e flor de ensoñares! Xesús Rábade: cantor de verba crara e sinxela abrindo canles de amor de Seixas a Compostela. Meu afillado, o Darío ten voz de carballo e vento. ¡Que canto rexo e esguío con raíz non sentemento! Margarita Ledo Andión, facho de luz no escuro, recendo a seiva e torrón, camiño cara ó futuro... Miguel Anxo Fernán- Vello, Cedro lanzal de A do monte: ¡é nidio como un espello e puro como unha fonte! ¡E tantos poetas iñorados que só pró vento cantaron! ¡Os seus versos namorados nas ás da brisa voaron!
  • 110. 110 ¡O Grilo! ¡Manuel Chiquito! ¡Pepe da Costa, o trotón! ¡Paderna...! ¡No meu espírito Latexa a vosa canción...! Manuel María, Terra Chá
  • 111. 111 O CEDRO DA HORTADACASA DE HORTAS Meulanzal cedrosenlleiro quenacicheenPontedeume: ¿gardaslembranzadeOuteiro das docesaugasdoEume...? Candomeuavó e padriño te plantouna horta deHortas: ¡eras uncedronoviño de ponlasfeblese cortas! Cedroxentil, labarada de delicadezaelegancia: ¡ti fucheo meucompañeiro nos días da miñainfancia! ¡Nonhai arbretan fermosa, nenponlastan cantereiras, nenpousadamáisxeitosa pras anduriñaslixeiras...! As estrelas fan o niño no teu cimo,meuirmao. ¡E se te estiras unpouco tocaso ceocoamao...! Comoerestan xigantón falaronde derrubarte. ¡Eu sempredixenque non e loitareipra salvarte! Se a sorte, cegaearteira, chegaarematarcontigo: ¡eu pídolleá túa madeira quebaixe á terra comigo! Manuel María, Terra Chá
  • 112. 112 A chuvia era de guerra. Eu xa non tiña nome e choraba no centro das explosións azuis. Detido fronte ás láminas dun océano aberto sobre a praia de escoura sentín pasar un barco que viña desfondado,ardendo sen destino. E perguntei por ti, silenciosa, senlleira, porcelana nocturna, corpo branco ferido. Na noite da primeira celebración sen voz recoñecín o leito como se fose meu, e dixen: "Esta alcoba..." Do Sul viña unha luz como de fondo de auga. A casa esmorecía ocupada de páxaros e neve de salitre. Nun xardín de domingo, detrás da flor dos cedros, sentimos a hora morta dunha vida imposíbel. Polas prazas queimadas baixaban ríos quietos e os nenos extraviados recitaban un número. Eu fuxía de ti e regresaba sempre con botellas, enigmas e palabras de lacre. O tempo limitaba coa estación das perpetuas flores secas de Marzo. Ti sabías o tempo do final dese amor. Escoitabas o río mentres eu, desnortado,preso doutras memorias, morría fronte ás láminas dun océano roto. Destinada a un planeta de ollos cegos azuis, nunca puden saber a flor da túa lenda, porcelana nocturna que vivías desperta nas areas delgadas do alto da mañá e cantabas espida, sorprendente, infeliz. ¿Que foi do teu vagar polas veigas queimadas? ¿Como lembras o riso con que te despertei e as tres palabras mortas que usei para marchar?
  • 113. 113 Daquel amor conservo unha brétema en gasas que soben das enchousas, a bolboreta gris, asas rotas de orballo contra os cristais de outono, e un instrumento exacto para medir os ángulos da luz e da memoria. Dentro de min, silencio, copia do teu silencio, criatura imposíbel,flor de xelo no ar. XoséMaríaÁlvarezCáccamo,O lumebranco
  • 114. 114
  • 116. 116 Alcipreste non se rega porque na lentura nace. Amor firme non s´olvida por máis martirios que pase. Poesía popular galega
  • 117. 117 A HORA DOS FRADES Enriba do monte o serán rezaba. Escuros cipreses ao ceo lovantaban suas mans oxivales en verde pregaria. Un paxaro fulvo seu canto desfiaba encol das roseiras da hortiña monástica: e o sangue do día no angelus pingaba. No lombo do Sol, a esclavina parda leva en penitencia as horas que marchan en foulas de luz a morrer na praya. No día esmorecido, a horta franciscana do ban pendurado o cordón levaba dos brancos camiños que as sandalias lles atan. Luís Amado Carballo, O Galo
  • 118. 118 NOUTURNO O corazón ben o sabía, e na frente da noite a música rompía flores de marfil pra o piano pulido de silencio. Eu pensábache regalar a iauga da noite pra vestir os teus hombros acaídos. ¿I as voceciñas das frores da amendoeira? ¡Cánto medo sobre o tronco negro e cánto espía a unha i outra beira do río contando as estrelas que se queren afogar! Non sabes que o muíño devolverache mais puro o vidro. Relanzo,vitral... ¡Qué medo dan as frores da noite, sin sangre,sin voz!... As dalias marelas,nun aire mouro choídas, mortas estrelas en caixas de ébano. O alciprés defende o silencio das escalinatas. Auga de mirtos,verde auga,dura fonte que me acompañas. Si tu non foras... ¡Qué medo dan as fores da noite! Luís Pimentel, Sombra no aire na herba
  • 119. 119 O CORAZÓN DO VENTO Ánxel Ferrant, o corazón do vento é un sputnik dondo teletolo, unha mazá azul nunca pintada, un peixe fuxidío. Está cansado. Dende aquil albre mol do paradiso, dende a arxila primeira, dende a primeira lama con alento, até os tellados grises de Hiroshima -meu amor sin consolo- o corazón do vento non sosega. Está cansado. Debaixo das formigas hai aramios, hai caliveiras dóciles surrindo baixo a chuvia de chumbo -ta ta ta, ta ta ta – na ialba roxa. Debaixo das folerpas, debaixo das pisadas temerosas, hai birbiquís furando, fura, fura, perfurando a vontá dos homes libres. O corazón do vento, pendurado do cristal da mañá, ou do teito sin fin da noite pecha é un paxaro morno, é unha pomba decindo adiós ao mar dende os camiños. Está cansado. Ánxel Ferrant, que sabes dos bruídos feitos de pronto espadas, os tornillos insomnes, ou patacas sonoras, ou papagaios místicos con alma de alciprés e de guitarra, dime si sabes, dime que o dondo corazón do vento está cansado. Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra
  • 120. 120 A l ci prés te de pedra, esguío, ergueito asubiante na curota diste soño de neno onde todo é de pe dra e non hai río. Pedra feliz, repouso ledo. Antón Tovar, Calados esconxuros
  • 121. 121 OS PASOS DO TEMPO Última fuxida Xacen os restos do triste outono nos paeeos, a morta luz ardendo na aboreda, o desamparo sobre a pedra gris das vellas casas e os últimos raios de sol entre as ruínas, perduran nas altas estancias os recordos en tanto declina o lento ocaso dispoñendo leves sombras polas rúas, despregando os seus dedos de penumbra baixo os cipreses do parque, nas igrexas, permanecen as voces cálidas de antano nas antigas lousas da cidade, no empedrado tosco das quedas avenidas, naquel xardín oculto onde o silencio encerra o tempo pasado nun estanque sen reparar nos xacinos desolados, pervive por fin o abatemento nas olladas, os pasos do tempo nos semblantes, os despoxos dun amor fuxido, do propio acabamento. Martín Veiga, Tempo van de porcelana
  • 122. 122 AS ÚLTIMAS RUÍNAS Hoxe a morte persiste obstinada nas pedras, nos lenzos corrompidos das paredes, sobre os xacintos do patio, nos estucos mordidos polo tempo,destrozados; hoxe vaga a morte nas últimas ruínas abrazando os cipreses vellos, abrazando os corpos como unha música antiga. Retornan hoxe as máscaras da morte a pousarse nos semblantes desolados, a pousar a luz de abatemento no invernadeiro con dalias, nas estancias arrasadas como ceos de Turner, como templos onde o silencio cerca a pedra derrubada. Hoxe sentimos a morta baixamar do tempo entre a enredadeira do xardín calado, no sombrío claustro onde agardaba, aquel soño amargo de amores e tapices, aquel escuro soño de hoizontes e navios. Hoxe vaga a morte nas últimas ruínas ocultando o rostro negro nas columnas. Hoxe atopamos pedras cando buscamos rosas, procuramos cálidos ouros baixo os nardos, atopamos no corazón a cinza. Martín Veiga, Tempo van de porcelana
  • 124. 124 A por que perço o dormir e ando mui namorado, vejo-a d´ aqui partir e fiqu´eu desemparado; a mui gran prazer se vai a que x´én ten sua mua baia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! A morrer houvi por én tanto a vi ben talhada, que parecía mui ben en sua sela dourada; as sueiras son d´ensai e os arçoes [son] de faia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Se a podess´ eu filhar terria- m´en por ben-andante, e nos braços a levar na coma do rocin, deante, per caminho de Lampai passar Minho e Doir´ e Gaia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Se a podess´ alongar quatro legoas de Crecente, e nos braçola filhar, apertala fortemente, non lhi valria dizer “¡ai!”, nin chamar Deus nen Santa Ovaia; vestida d´un pres de Cambrai, Deus, ¡ que ben lh´ está mano e saia! Joan Airas de Santiago ( Antoloxía da Lírica Medieval)
  • 125. 125 PÓRTICO Veleiquí como alzo polida arquitectura: sobor do chan das eiras ergo a forte montaña e con brunidos aires cing o imponente cume, o amor dáme azos e esbolígame os dedos lizgairas cotovías de palabra tan clara que fan no vento ponlas ou ascuas tremorosas onde se pousan diáfanos os beizos da xeada. E rompo limpas fontesde ico abrindo o zarxo pra invadir de marmurios o ámbito perfeito e plantar nos menceres freixos na súa linde. Ouh esta fermosura de ter un bosque íntimo cuberto polo ouro das faias, sabugueiros de frescos arrecendos carballos de ancho toro e esguíos castiñeiros de cerna perfumada. Logo criar un cervo fuxidío e deixalo ser dono desta inmensa devesa luminosa para move-la calma con áxiles pegadas. Perto do sol tender fíos de arame ó vento onde as viñas penduren seus acios apretados e encontre o vagamundo bastimento e sosego, moi a carón a casa ergueita en pedra firme, solaina de madeira ollando a lonxanía do mar que chega manso como un guerreiro invicto florido da tenrura do pai ante o meniño. Ter farturenta mesa abacial para os hóspedes e unha lareira ampla, onde á amor do lume xurda a chama máis alta do amor á humanidade. Criar con agarimo unha estirpe sinxela de toro campesiño e ponlas mariñeiras que amen fondamente a entraña paridora da Terra Nai, e sintan a saudade infinita dos lobos mariñeiros que foron do seu sangue.
  • 126. 126 E ti, amada, dona de meu que non viñeche aínda: amorosa e aberta, alegre como un sulco onde cae a semente preñada do vindoiro, síntote xa comigo, a min crucifixada como unha margarida tronzada polo leste que a miña man erguera convertida en bandeira. Veleiquícomo alzo baruda arquitectura : mozos da miña carne brincarían na eira e entón a miña patria sería xa tan ceibe que non houbera aceiro nen pouta vixiante que esta forza que eu planto ó seu pé sometera. Antón Avilés de Taramancos, Os poemas da ausencia
  • 127. 127 AUGAS Brancas da Rogueira! Bouzas pechas d´uces e xestas! Abrairas teixos e faias xardois e reboleiras! Outo bosco calado! Fontiñas do corzo! Carrozos picando! Non hai outro templo máis vasto nin outro credo que este silencio.... Uxío Novoneyra, Os Eidos FONTIÑA do Carabel! Auga branca nacida ó pé dunha faia teñe que ter bon beber. - Toma pon de calexa esta folla. Aséntaa ben no buraco e préndea cunha pedra. Que fontiña máis pequena! Sécase dun sorbato. Fontiña do Carabel que dás xusto o que ún pode beber! Uxío Novoneyra, Os Eidos
  • 128. 128 FONTE das Faias! Aas d´aire e tarde pasaban tocando o soño que eu soñaba... Non podo acordarme onde o soño deixara. Erguinme e funme pra casa sin que o intre se crebase ó recoller a mirada. Uxío Novoneyra, Os Eidos OLLO do Río! Barbas de mofo e lidrio! Alta faia con redroma! Non miro máis que a sombra... Uxío Novoneyra,OsEidos
  • 130. 130
  • 131. 131 O chifre Eu teño un chifre chifreiro. Eu teño un chifre chifrón, tan chifrador e algareiro que a todos chama a atención. Eu teño un chifre chifreiro, que mo mercaron na feira. ¡O seu alegre asubío resoa na aldea enteira...! Eu dou ordes co meu chifre, ando a ordenar con chifrazos: - ¡Que florezan as roseiras, que chíen ben os paxaros...! - ¡Que maduren as cerdeiras, as figueiras e os mazairos ! ¡E que veñan ben cargados de xoguetes os Reis Magos...! -¡Teño un chifre de verdade! ¡Teño un chifre verdadeiro! ¡Non quero chifres de palla nen de casca de salgueiro...! Manuel María, Os soños na gaiola
  • 132. 132 Adiós, ríos; adiós,fontes; adiós, regatos pequenos; adiós, vista dos meus ollos: non sei cándo nos veremos. Miña terra, miña terra, terra donde me eu crié¡, hortiña que quero tanto, figueiriñas que prantéi, prados, ríos, arboredas, pinares que move o vento, paxariños piadores, casiña do meu contento, muíño dos castañares, noites craras de luar, campaniñas trimbadoras da igrexiña do lugar, amoriñas das silveiras que eu lle daba ó meu amor, caminiños antre o millo, ¡adiós, para sempre adiós! ¡Adiós, groria!¡Adiós, contento! ¡Deixo a casa onde nacín, deixo a aldea que conoso por un mundo que non vin! Deixo amigos por estraños, deixo a veiga polo mar, deixo, en fin, canto ben quero. ¡Quén pudera no o deixar ... ! ................ Mais son probe e, ¡mal pecado!, a miña terra n'é miña, que hastra lle dan de prestado a beira por que camiña ó que nacéu desdichado. Téñovos, pois,que deixar, hortiña que tanto amé¡, fogueiriña do meu lar, arboriños que prantéi, fontiña do cabañar.
  • 133. 133 Adiós, adiós,que me vou, herbiñas do camposanto donde meu pai se enterróu, herbiñas que biquéi tanto, terriña que vos crióu. Adiós, Virxe da Asunción, branca como un serafín: lévovos no corasón; pedídelle a Dios por min, miña Virxe da Asunción. Xa se oien lonxe, moi lonxe, as campanas do Pomar; para min, ¡a¡!, coitadiño, nunca máis han de tocar. Xa se oien lonxe, máis lonxe... Cada balada é un dolor; voume soio, sin arrimo... Miña terra, ¡adiós!, iadiós! ¡Adiós tamén, queridiña...! ¡Adiós por sempre quizáis...! Dígoche este adiós chorando desde a beiriña do mar. Non me olvides, queridiña, si morro de soidás tantas légoas mar adentro... ¡Miña casiña!, imeu lar! Rosalía de Castro, Cantares gallegos
  • 134. 134 ¡Quen fora reichiño ruibo para cantar na túa figueira, para non salir do teu horto, e aniñar na túa silveira! -Vaia, que non tornas pouco da túa figueira, valeca! -Éche segundo, meu neno, éche segundo a quen sexa. Leiras Pulpeiro, Cantares Gallegos
  • 135. 135 Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas de coor marela. Foi avisarlle un luceiro: «a teixa noite está preta»; lembrándose do cortello lonxano, tamén da herba qu'escoa o suor do carpo, loira cabeleira d'unha Madalena. Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Como no San Xuán as mozas, con cereixas nas orellas, axiña elas van con fallas encol do pescozo e testa. Todal-as folliñas bican, docemente, a sua pel tépeda si quixeran voar poderían, pois no mesmo lomba dúas alas levan, mais prefiren voltar paseniño depinicando nas froles das veiras hastra qu'os zagales lle berren: «Ey, vacas, seique non tendes presa!» Tornan as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Un istante se pararon a carón d'unha figueira; todol-os figos bulían, sonaxas d'unha pandeira, porque o vento os abanaba como campanas nas festas; entón os cornos das vacas ¡como tremaban de invexa!, ponlas que no pairen froitos nin coñecen primaveira.
  • 136. 136 Tornas as vacas para a aldea; vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Xa tiraron do carro mancado, xa cabelaron c'un arado a terra, xa deixaron nas augas dos regos, onde elas beberon, fiiños de estrelas.. Tornanas vacas para a aldea, vacas roxas, vacas mouras, vacas da coor marela. Alí as agardan as donas, para lle munguil-as tetas; e para que fique nas cuncas a esmola da leite fresca, branca como a lúa, como a lúa chea. Euxenio Montes
  • 137. 137 RÍA, CAMELIA, ALEGRE LUZ, ACOUGO, recendo de maceira, a cantiga da chuvia na ramaxe da acacia tremelucente ao sol. A sombra da figueira de froito aberto en meles. Antes que todo esto sexa palabra lonxe, palabra na que tremen as lembranzas, antes de que eu me vaia por incerto camiño e, irremediablemente, sexas un home cun pouco de sombra xa na fronte, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño”
  • 138. 138 RAPARIGA NO QUECER DA ESPERA Ten as portas sen mans e as mans no faiado pechadas- ela-tan moura e xeitosa coma unha noite que escorre bicos de lúa nos eidos- senlleiro poema de abella, muller de figueira- con follas viola de vento faille mantelas ás pedras- e vai lavar nunha tina de silencio os primeiros berros que brotan cheos de sangue- e vólvese vermello o río e o mar vólvese branco- e os ollos tan negros como as terras que se perden entre silveiras e toxos que arden- e ninguén se detén tempraneiro para vela vestirse pés de maceira, mans de pandeiro ai polas mañás / tan cedo- ela -que escribe cartas nas follas do lume- e vai polos camiños coma un neno orfo á procura de paxaros
  • 139. 139 quentándose espida nunha chuvia que chora- e non se lle quecen as mans que xa son carolos que voan,ou soñan, ou morren, e esquece- moza dunha tenda vendendo os primeiros soños- esquece- e segue lavando mentres / lavandeiras de neve róubanle rulos á lúa pra que ela pase o inverno- Alfonso Pexegueiro, Seraogna
  • 140. 140 As árbores alimentan Senteime baixo a pereira e deume unha pera. Senteime baixo a ameixeira e deume unha ameixa. Senteime baixo a figueira e deume un figo. Senteime baixo a cerdeira e deume unha cereixa. Senteime baixo a maceira e deume unha mazá. Senteime baixo o pexegueiro e deume un pexego. Senteime baixo o carballo e deume tanta alegría Que comín peras, ameixas, figos, cereixas, mazás e pexegos todo o día. Carlos Fontes, Poemas con piruleta
  • 142. 142
  • 143. 143 O CARRO Non canta na Chá ninguén. Por eso o meu carro canta. Canta o seu eixo tan ben que a señardade me espanta. Non hai canto tan fermoso: fino como un asubío. Anque é, ás vegadas, saudoso, faise, no ar, rechouchío. O meu carro é cerna dura: sábese carballo e freixo. ¡Que fermosa a súa feitura! ¡Que lixeireza a do eixo! As cousas vanse aledando por onde o meu carro pasa. ¡Carrétame herba pró gando! ¡Traime a colleita pra casa! Manuel María, Terra Chá
  • 144. 144 MOREDA das morodellas! Nogueiras freixos da Barxa! A Boca do Couto! As Augas i a Devesa da Rogueira! Baixando terra fragosa dende a Fontiña da Rosa hastr´o muiño das edras peta a auga nas pedras foza nas portas un touro tecen as mozas na tea un monte lonxe fumea e vai muñando o boi louro... Uxío Novoneyra, Os Eidos
  • 146. 146
  • 147. 147 POVO Vinte, trinta casas. Aí están cunha feitura xusta e aldeán. A terra é moura. Dorme con desgana sen a curva feminina da montana. Uns prados, a mazaira e a cerdeira. Os palleiros ocupan media eira. Os cás, entrelas casas, a folgar, ladrando por ladrar. Manuel María, Terra Chá
  • 148. 148 Dáme da pera que comes; da mazán, un anaquiño; da túa boquiña, unha fala; do corazón, un cariño. ..................... Disme que te queima o sol, eu digo te fai hermosa. Mazanciña moi sombriza nunca foi a máis sabrosa. Poesía popular galega
  • 149. 149 Xan Xan vai coller leña ó monte, Xan vai a compoñer cestos, Xan vai a poda-las viñas, Xan vai a apaña-lo esterco, e leva o fol ó muíño, e trai o estrume ó cortello, e vai á fonte por augua, e vai á misa cos nenos, e fai o leito i o caldo... Xan, en fin, é un Xan completo, desos que a cada muller lle conviña un polo menos. Pero cando un busca un Xan, case sempre atopa un Pedro. Pepa, a fertunada Pepa, muller do Xan que sabemos, mentras seu home traballa, ela lava os pés no rego, cátalle as pulgas ó gato, peitea os longos cabelos, bótalles millo ás galiñas, marmura co irmán do crego, mira se hai ovos no niño, bota un ollo ós mazanceiros, e lambe a nata do leite, e se pode bota un neto ca comadre, que agachado traillo en baixo do mantelo. E cando Xan pola noite chega cansado e famento, ela xa o espera entre as mantas, e ó velo entrar dille quedo: -Por Dios non barulles moito, que me estou mesmo morrendo. -¿Pois que tes, ña mulleriña? -¿Que hei de ter? Deita eses nenos, que esta madre roe en min cal roe un can nun codelo, i ó cabo ha de dar comigo
  • 150. 150 nos terrós do simiterio... -Pois, ña Pepa, toma un trago de resolio que aquíteño, e durme, ña mulleriña, mentres os meniños deito. De bágoas se enchen os ollos, de Xan ó ver tales feitos; mas non temás, que entre mil, n´hai máis que un anxo entre os demos; n´hai máis que un atormentado antre mil que dan tormentos. Rosalía de Castro, Follas Novas, “Da Terra”
  • 151. 151 MAÑÁ DA MIÑA RÚA Entrou a mañá no meu pobo tan limpa, tan redonda e pura coma unha mazá sobre un espello. Hoxe, a miña rúa está aberta. ¿Xogan os anxos nas cornixas das casas? Ela foi a primeira que pasou cos seus ledos cadrís: dous cachos de luz combados abalábanse sobre un negro tenro. As ventás, despertas, ollábana caladas, ditosas. Dúas raparigas loiras páranse, Unha no sol, outra na sombra. Outro tenro dos seus brazos, prata donda dos seus ombros. Agora, un obreiro pasa cun espello enriba da súa cabeza. El non sabe que se vai levando o ceo e unhas nubes brancas. Alónxanse, alónxanse.... E pola pulida prata esbaran a luz e a sombra. Torbelliño brillante, veloz... un neno en bicicleta. A rúa remata lonxe, coma se fose ó mar. O neno pérdese. Luís Pimentel, Sombra do aire na herba
  • 152. 152 ¡Se te vises esta tarde!... ¡Se te vises esta tarde, coma unha pulida mazá verde e rosa na mao da Virxe! Agarda o río non sei que milagres. Atento, enviso, está neste intre ós máis fermosos aconteceres. As sombras non loitan, e ata o voo dun paxaro sería monstruoso. A mazá do ceo quedóu soa, traslúcida. E a mao da Virxe, modestamente oculta na sombra ¿Onde está o finito? Nin árbores, nin aire... nin case ceo existe ¡Que íntimo desterro! Pra a miña frente e o meu corazón atormentado está feito este divino misteiro ¿Será o meu pobre corazón esa pulida mazá, verde e rosa, que a mao da Virxe pousa agora na bruñida bandexa do río? Luís Pimentel, Sombra do aire na herba
  • 153. 153 El hermoso rostro del país ( Titular de Faro de Vigo) A miña terra é doce coma o mel, abondosos e gasalleiros os seus froitos. Na primavera agroman os touzales e o cuco canta. Xermola a natureza baixo a fecunda codia das labranzas. Alédanse os boscos i as noites son infindas i estreladas. Si. A miña terra é doce coma o mel, pro, a carón de tanta fermosura, a miseria labroulle un túnel amarguísimo na historia. A miña terra é soave, solermiña polo vrau, cando as anduriñas tecen os seus voos de soños.Os grilos poñen axóuxeres vibrátiles na serán lenta. Os reisiñoles cantan ás portas do mencer e os ríos pasan en romería. Si. A miña terra é soave, solermiña, pro, nos ollos dos meniños que van á escola nas mañás frías, hai unha tristura antiga. A miña terra é aquelada como unha mazá polo outono, cando os arbres son de ouro e a brisa acariña coma un beixo. Nácenlle á paisaxe camiños novos con merlos chifradores baixo as parras. Farturentas colleitas, dondos acios, cántigas de ceifa e de vendima. Ateigadas de graus fican as tullas. Si. A miña terra é aquelada coma unha mazá pro a inxusticia, proterva, dura, fonda, vai furando o corazón dos homes coma un verme.
  • 154. 154 A miña terra é íntima e tenra coma un colo de nai polo inverno rente ao lume do lar. Húmedos e verdes, os campos expónxanse na brétema, os vales dormen brandamente, as cumes branquenexan baixo un vento fungón que ven no norde. As vacas muxen nos cortellos e o fume das lareiras arromeda pantasmas nos tellados. Si. A miña terra é íntima e tenra, pro, a mocedá fuxe dela en busca de outra terra onde o pan se pode comer sin bágoas. Celso Emilio Ferreiro, Viaxe ao país dos ananos.
  • 155. 155 ÁS VECES –E GRACIOSO- EU XOGO A SER TEU PAI e ata me poño serio -tamén hai outros nenos que maxinan ser grandes-, mais ti ben o comprendes, é só un xogo. A única verdade é ollar á tartaruga, tan extraña, coller ao cascarolo de vagar churrusqueiro que nos amosa os cornos, rubir pola maceira, taniscar nas pavias gavear polo cereixo e escoitar aos merlos, despois que chove abondo, na cantante camelia ou enxergar as barcas esbarantes na ría... ¡Que xogos verdadeiros! E non os aballoados do camiñar opaco, o latexar dos anceiados vermes, o medo de homes-ratos con cheiro a podredume, ou a cruel insistencia de alicates e sombras enloitadas de tambores que nos zugan a alma. E non quero falarche desas cousas lonxanas que me angurian e afogan cando non son un neno. Voltemos a nós mesmos.Albertiño, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño” RÍA, CAMELIA, ALEGRE LUZ, ACOUGO, recendo de maceira, a cantiga da chuvia na ramaxe da acacia tremelucente ao sol. A sombra da figueira de froito aberto en meles. Antes que todo esto sexa palabra lonxe, palabra na que tremen as lembranzas, antes de que eu me vaia por incerto camiño e, irremediablemente, sexas un home cun pouco de sombra xa na fronte, xoguemos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Poemas a Albertiño”
  • 156. 156 A FOLLA DO SILENCIO é saudade da luz morta de súpeto. Nos cristais do vento voar de bolboreta acende en ouro o relembrar deserto. O meigallo máis triste é non saber da vida e non coller mazás a carón dos vieiros que latexan quizais coma palabras dos íntimos espellos. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Bailada dos anxos” POUSOUSE O TEU AMOR NA MÁIS ALTA PONLA. Fermosa herba verde o teu sorriso, non me ofrecías a mazá; inventabas un río, luz sedosa, non era o seu espello; os labios teñen celme e ledicia, cristal opaco negábame a súa música; recendía a mirada a flor dos campos, a branca nube escurecía o beixo. Cando a felicidade inda non tiña a forma do teu corpo. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Sede e luz”
  • 157. 157 NADA ACABA EN SI MESMO. Nos obxectos latexan as metáforas dun aquel transcendente. Libro, xarra, reloxo, vaso, espello danlle palabra humana a un outro espírito que fala a tentas na presencia muda. Eu atópote sempre neste anceio de buscarte nas flores, nas mazás e nas cuncas, na raiola que esbara nunha mesa... E cando que te beixo toco o fondo do ser que vai comigo, o eu feliz e nobre que está aló, moi aló, alonxado das falsas encobertas, naquel abismo ledo dos teus ollos, máis aló, aínda máis, do meu desexo, deste soño de sede que me crea. Miguel González Garcés, Poesía Galega, “ Sede e luz” MAZÁ NA HERBA Inanimada virxe no chan verde afastado xa o tempo do seu corpo. E cun tanisco noso revivesce o doce aroma vivo, sabor vivo, dourado canto na calada voz.. Miguel González Garcés, Poesía Galega
  • 158. 158 Reclamo a libertade pró meu pobo No vento de mazán que se desfaga nos cons e pedregullo solar de cabo de Home e Punta do Cabalo de Fóra reclamo a libertade pró meu pobo. No meniño que dorme no edredón dos teus ollos reclamo a libertade pró meu pobo. Nas vellas mans agrias, nas loias amorosas dos estíos reclamo a libertade pró meu pobo. Nos bicos acedísimos e tenros dos meus fillos inmenos reclamo a libertade pró meu pobo. Nos sangues artesáns que teño ardendo en cada dedo meu; nos finos labradores que aparecen agora no papel levando chapeos pardos, panos dre seda e zocas remontadas reclamo a libertade pró meu pobo. Nos crepúsculos de anís nos que se erixe a familia naval de Manuel Antonio e pon, de arca e cousa, pequeniños lumes azuis e brancos de San Telmo reclamo a libertade pró meu pobo. Na anguria de arandela que te cerca, nos marcos, portas, fechos, nos durísimos e sen luz arames, non me torzo e reclamo a libertade pró meu pobo. Nos tépedos infernos da túa boca ferida, de comunión ao sol e ao viño máis adentro, diapasón da verdade de pantrigo e cumio do cabazo e da alborada boa reclamo a libertade pró meu pobo.
  • 159. 159 Na cizaña, composición, feitura, debuxo ruín de cada cerimonia de convenio coleutivo cegando o noso fogo metalúrxico reclamo a libertade pró meu pobo. Nunha nena de seis anos que naceu enn Basilea e cantou pra min a Internacional en idioma galego e non puiden rete-lo pranto e foi en mil novecentos setenta e catro, e por ela reclamo a libertade pró meu pobo. Nas muradellas de couselo e da violeta, nas fonduras da carriza e dos fentos, nos castros,calzadas e vieiros ( pedra do alén) pra sempre abandoados reclamo a libertade pró meu pobo. Nos camiños fechados, nos abertos, nos que levan ás casas dos homes nosos de cada día, nos trasportes por ferrocarril, nos irmáns que gobernan as máquinas do mar e os cameóns na alta noite, reclamo a libertade pró meu pobo. Na fogueira de Londonderry, en cada palabra, en cada palabra do noso tío Ho Chi Minh coma un ouriol enchendo a tarde de lus nacionalista e líquidos reclamo a libertade pró meu pobo. Na sindical reconstrucción diaria de cada cousa rompida e volta a endereitar, na unión mínima dos homes darredor dun problema sórdido, en cada petición en grupo, en cada contubernio de mans dadas, reclamo a libertade pró meu pobo. Na casa dos meus avós arrecendente a si propia, singular no mundo; nos cabalos da serra e nos mineiros de Lousame aquil vinte de Santiago, reclamo a libertade pró meu pobo.
  • 160. 160 No comer e no beber en torno á ola da camaradaxe, no sagro segredo en torno á pérola de lus clandestina, no medo e na teimosa retesía en torno ao adverso reclamo a libertade pró meu pobo. Nos loitadores de xofre e lume acedo, nos difuntos endexamais vencidos, nos que virán e son aínda lene bris e vos de melro e portarán o ferro e darán a morte clara reclamo a libertade pró meu pobo. Nos ríos, nas folgas, nas romaxes, nas protestas nos muros, nos escritos, nas gaitas, nas areas de Espasante acaso reclamo a libertade pró meu pobo. Nos emigrados, nos perdidos,nos presos, nos esplotados, nos que contemplan o devalar das augas sen fin, nos que confían no meu partido ( tuba de despertar ou camiño que nunca se desanda), nos que combaten e han de se-lo lóstrego achaiador, neles poño a miña lingoa e descanso os meus ollos e reclamo a libertade pró meu pobo. e reclamo a libertade pró meu pobo. X. L. Méndez Ferrín, Con pólvora e magnolias
  • 161. 161 ANDABA eu su os mazairos de vagar ó pecho da noite. O aire i eu andabamos os dous a nembrar. Andaba eu su os mazairos de vagar ó pecho da noite. As aves xa atoparan a cana onde apousar. Andaba eu so os mazairos de vagar ó pecho da noite. Ninguén nin eu sabía onde podía estar. Uxío Novoneyra, Os Eidos FLORES de maio nevando dos mazairos pre que ún quede inde máis quedo que ollándovos no alto. Uxío Novoneyra,OsEidos
  • 162. 162 A nación das mazás Ben pouca cousa son estas montañas que non cansan nin home. Lombos de boi, outeiros vencidos a norte a sur por lonxanos viaxeiros, xentes de vento de acabalo do mar ou do deserto. Ben pouca cousa son. Mas na noite, a lúa está perto como unha mazá. Manuel Rivas, Mohicania