Deze presentatie heeft als kern het AppNootMuis-rapport, laat daarnaast ontwikkelingen zien en wat dat je daar als bibliotheek, leerkrachten van groep 1-4 en soortgelijk mee zou kunnen. Wat betekent het dat kinderen steeds meer apps, touch-devices, 3D en Augmented Reality op hun Nintendo, Xbox Kinect etc meekrijgen van huis uit?

1. Deze presentatie
bevat veel links. Click-
bare content is paars-
omlijnd, zoals
hiernaast.
Deze presentatie valt
onder de volgende
rechten:
24
november
2011

2. INHOUD
1. Over MijnKindOnline
2. Wat is de media-ontwikkeling van jonge kinderen?
3. App Noot Muis: 3-6 jarigen, internet & apps
4. Ontwikkelingen op gebied van techniek
5. Welke kansen zijn er voor (kleuter)scholen om ouders te
helpen op het gebied van mediawijsheid?
Spreker: @raoulteeuwen,
spreker stichting Mijn Kind Online.
Deze presentatie is gemaakt in november 2011 op
uitnodiging van de bibliotheek Hoogezand/Sappermeer
voor een publiek van leerkrachten van groep 1, 2, 3 en
4.

3. 24
november
2011

4. (MEDIA-)ONTWIKKELING
VAN JONGE KINDEREN

5. (MEDIA-)ONTWIKKELING
• Simpel & kort
• Beweging, klanken, zang/liedjes, vrolijkheid en frisse kleuren
• Samen (op schoot)
• Luisteren, nadoen & aanwijzen (prentenboeken)
• Proeven, voelen, bewegen, doen, ervaren
• Beetje spanning (bv Bassie & Adriaan) & uitdaging/oplossen
• Fantasie (draken, heksen, prinsen en prinsessen) & nadoen
• Herkenbaar voor eigen situatie (bv school, winkel, vriendjes)
• Scheiden fantasie <> werkelijkheid (reclame)
• Harde geluiden, gemene figuren > angst
• Samen doen & praten, naspelen
• Grote verschillen
• Herhaling en bekende dingen (multi-media)

6. Representatieve steekproef
onder 575 ouders met jonge kinderen
en observatie van 35 kinderen
van 3, 4, 5 en 6 jaar.

7. 24
7
typ hier presentatietitel nove
mber
2011

8. CONCLUSIES
• 78% is online, gem. 3,9 jaar, 22 min
• 5% < 1 jaar al online
• Invloed van broers/zussen
• Combinatie lezen, spelen & video/animatie
• Multimediale prentenboeken, puzzelapps, online kleurplaten,
interactieve katten die spinnen wanneer je ze aait…
• Touch = drempelverlagend
• De meeste ouders zien educatieve kanten van apps/touch
• iPad (7%) nu vooral kinderen van hoogopgeleide ouders
• 10% van ouders laat kinderen er niet mee spelen < 5 jr
• Zorgen bij velen om verslavend effect, verkorten attention
span, oppervlakkigheid („dom vertier‟), evenwicht
irl/f2f/‟boomhut‟
• Veel verbetermogelijkheden voor sites en apps
• Op de loer: gemakzucht/zoethoudertje
• Test vooraf als opvoeder zelf alles
• Ervaar de media samen: game/lees/kijk samen
• Duur? 3? > 15m. 6? > 20 a 30m
24
8 nove
mber
2011

9. 24
9 nove
mber
2011

10. 24
10 nove
mber
2011

11. 24
11 nove
mber
2011

12. SAMEN BELEVEN IS
DE SLEUTEL, OOK DIGITAAL
hoogopgeleide ouders zetten daar graag op in en willen suggesties

13. DIGITALE MEDIA KUNNEN KINDEREN
MET EEN (TAAL)ACHTERSTAND
HELPEN IN HUN ONTWIKKELING.
Al is meer onderzoek is nodig.

14. 21nov 2011: “Het onderzoek moet nog van
start gaan en zal worden uitgevoerd door
een masterstudent. Het zal dus nog even
duren voordat er resultaten bekend zijn.”
http://xyofeinstein.wordpress.com/2011/11/09/zeer-lang-positief-effect-van-voorlezen/
, http://boeken.blog.nl/rubrieken/gadgets/2011/10/06/kinderen-lezen-steeds-minder-geef-ze-meer-schermtijd

15. MEE EENS?
“Dring beeldschermmedia bij
peuters niet op: kinderen komen
er snel genoeg mee in aanraking
als ze naar groep 1 gaan en
zullen dan geen achterstand
hebben.”
24
15 novem
ber
2011

16. TEGENSTEMMEN
“Tablet time should not
replace block time or
playing in the dirt time.
But it would be okay if it
replaced TV time.”
“Engagement is the key”
Dr. Klopfer, PBS Kids
“Video games can
unleash a learning
revolution”
Michael Levine,
Joan Ganz Cooney
Center

17. DISCUSSIE OVER JONGE
KINDEREN EN TELEVISIE EN
DIGITALE MEDIA LAAIT OP
• Advies van the American Academy of Pediatrics
(Amerikaanse vereniging van kinderartsen):
- in 1999: houd kinderen tot twee jaar zoveel mogelijk
weg van een scherm
- in 2011: houd kinderen tot twee jaar zoveel mogelijk
weg van een scherm. Keep them screen-free.

18. 24
18 novem
ber
2011

19. (Technische)
ontwikkelingen

20. 24
20 novem
ber
2011

21. 24
21 novem
ber
2011

22. 24
22 novem
ber
2011

23. 24
23 novem
ber
2011

24. TYPISCHE OUDERVRAGEN
• Wat zijn geschikte mediaproducties (websites, tv-
programma‟s, films, etc.)?
• Hoe lang mag mijn kind tv kijken, gamen of surfen?
• Hoe moet ik omgaan met zeurgedrag als mijn kind bekende
mediaproducten (zoals dvd's, games en merchandise-
artikelen) in de winkel ziet?

25. Het nieuwe televisiekijken: interactief

26. 24
26 novem
ber
2011

27. 24
27 novem
ber
2011

28. 24
28 novem
ber
2011

29. „GEVOELIGE‟ SCHERMEN – VOEL VERSCHILLENDE OPPERVLAKTES
24
29 novem
ber
2011

30. LifeLaps etc
Steeds meer camera‟s
Steeds mobieler
Steeds meer publiek / publiceren
Je leven opnemen (fotoboek)
Ouder kijkt mee
Beveiliging
Alles wordt een touchcomputer
Zelfs een A4-tje
Zie ook dit mooie vb.
24
30 novem
ber
2011

31. 24
31 novem
ber
2011

32. Waar liggen kansen
voor de
(kleuter)scholen?

33. INFORMATIEVOORZIENING
Typische oudervragen:
• Wat zijn geschikte mediaproducties
(websites, tv-programma’s, films, etc.)?
• Hoe lang mag mijn kind tv kijken, gamen of surfen?
• Hoe zorg ik dat kinderen veilig internetten?
• Wat doet de school aan media-opvoeding?
• (later) Hoe kan ik ze veilig mobiel laten gebruiken?.

34. ”Veelal gaat het om ouders die zelf weinig doen met computer
en internet en die niet bekend zijn met strategieën om
verantwoord gebruik door hun kinderen te begeleiden.
Deze ouders verwachten dat kinderen op school zullen
leren hoe ze moeten omgaan met computers en internet.
Ze geloven niet dat het beter is dat kinderen dit op jonge leeftijd
thuis leren.”
“Zowel ouders die positief staan ten opzichte van jonge
kinderen en internet, als ouders die daar huiverig
tegenover staan, verwachten een actieve rol van
de school in de digitale en online opvoeding van hun
kinderen”
24
34 nove
mber
2011

35. 1. WEES HET ULTIEME INFORMATIEPUNT
OVER KWALITEIT VAN (DIGITALE) MEDIA
VOOR JONGE KINDEREN
• Gebruik bestaande informatiebronnen
• Bouw ook eigen expertise op: op het gebied van apps
Bereid u voor op een revolutie: de „ver-apping‟ en „gamification‟
van de omgeving van het jonge kind

37. INTERNET

39. MIJN NAAM IS HAAS - MEDIAWIJS

40. 24
40 novem
ber
2011

41. NUTTIGE BRONNEN

42. APPS VEILIGER DAN INTERNET?
24
42 nove
mber
2011

43. APPS

44. APPS

45. 24
45 nove
mber
2011

46. 24
46 nove
mber
2011

47. 24
47 novem
ber
2011

48. NUTTIGE BRONNEN

49. NUTTIGE BRONNEN

50. 24
50 nove
mber
2011

51. 2. INSPIREER MET ACTIVITEITEN
a) Communiceer over (nieuwe) educatieve digitale media
b) Richt ergens een „testlaboratorium‟ in:
Laat kinderen en ouders Kinect-games en apps spelen én
beoordelen – crowdsourcing met kleintjes
c) Organiseer inspiratiesessies voor ouders: welke
mogelijkheden zijn er voor de kinderopvang? Profileer u als
de expert of verbinder die toegang geeft tot de experts. Zet
sociale media in.

53. Sluit aan bij de Kindermediaweek
(september 2012)
• Houd een ouderavond
• Organiseer een wedstrijd voor kinderen
• Vertoon een film
• De nieuwste kindergames in premiere
• Masterclasses voor bibliothecarissen
- Suggesties voor activiteiten te downloaden
van de site
- Bestelmogelijkheid voor brochures
http://www.kindermediaweek.nl

54. Folder

55. SAMENVATTEND
1. Ontwikkel je tot expert (en adviseur) op het gebied van
digitale media voor jonge kinderen
2. Wees het ultieme informatiepunt over kwaliteit van (digitale)
media voor jonge kinderen. (met name games en apps)
3. Communiceer je beleid / visie mbt media op school (filter?)
4. Communiceer regelmatig bv via de site of nieuwsbrief
5. Organiseer inspiratiesessies
6. Sla de handen ineen met bibliotheken, haak aan bij
landelijke initiatieven

56. OVERIGE
• Een leuke video ihkv de discussie of games nu slecht zijn: what-if-
books…: http://www.youtube.com/watch?v=lpet4TJi41A
• Een video van een proof-of-concept waarbij een camera in een e-
reader volgt wat je leest en daarop kan reageren:
http://www.youtube.com/watch?v=8QocWsWd7fc&feature=player_
embedded#!
• Er gebeurt veel onderzoek: bv “Take a Giant Step” (eind 2011). The
Joan Ganz Cooney Center heeft nog meer interessant onderzoek.
• Specifiek vb: een Surface om sneller Autisme te diagnostiseren
(AutiTouch)
• Educatieve Apps bespreeksite (US)
• KindjeOpSchoot en Kinderplein
• Leuk artikel over kids en apps
• Een mooi overzicht van mogelijke toepassingen van Augmented
Reality. Dit is van apr 2010, en de ontwikkelingen zijn dus al een
stuk verder, maar dit filmpje is de beste die ik ken die in 1 filmpje
zoveel mogelijkheden laat zien:
http://www.youtube.com/watch?v=ezQlYVvZ8ko ;
24
56 nove
mber
2011

57. Remco Pijpers
remco@mijnkindonline.nl
www.mijnkindonline.nl
www.mybee.nl
www.mediaopvoeding.nl
www.appnootmuis.nl
Twitter: @remcopijpers

58. WAT ZE ZIEN OF SPELEN
• 0-3jr: simpele en korte televisieprogramma‟s zoals: Bumba,
Hopla, Nijntje, Avonturen van Dribbel, Teletubbies, en
uitzendingen op BabyTV
• 0-3jr: gamen en internetten nog maar weinig. Als ze het al
doen, nooit langer dan 5 minuten op schoot van een ouder.
• 3-6jr: educatieve tv-programma‟s zoals Dora, Sesamstraat,
Het Zandkasteel of Koekeloere
• 3-6jr: programma‟s en teken- films met liedjes en vrolijkheid
of met spanning, zoals K3 of Kabouter Plop, Alfred Jodukus
Kwak, Bassie & Adriaan
• 3-6jr: voorkeur voor programma‟s met fantasiefiguren
(draken, heksen, prinsen en prinsessen)
• Grote verschillen
• Herhaling en bekende dingen (multi-media)

59. WAT ZE LEZEN
• 0-3 jr: houden van klanken en horen graag taal en muziek
• 0-3 jr: voorlezen en prentenboeken interessant
• 3-6 jr: verhaaltjes met een beetje spanning en emotie. Ze
beginnen nu ook zelf verhaaltjes te verzinnen; je ziet dat
terugkomen in hun spel. Het moet wel altijd goed aflopen.
• 3-6 jr: herkenbare onderwerpen, aansluiten bij hun eigen
ervaringen en hun eigen leven („voor het eerst naar school
gaan‟,„vriendjes‟, „juffen en meesters‟ zijn favoriet)
• 3-6 jr: Kleuters en oudere peuters kunnen zelfstandig een
iPad bedienen en hun (vooraf geïnstalleerde) favoriete apps
van prentenboeken vinden

60. MEDIAONTWIKKELING (1)
• -9 mnd: praten en zingen is leuker dan een boekje of tv
• -9 mnd: aandacht voor boekjes, programma‟s of games en websites is
van korte duur
• 0-3 jr: bewegende beelden & opvallende geluiden trekken de aandacht
• 0-3 jr: houden van deuntjes, liedjes en rijmpjes
• 0-3 jr: zien graag duidelijke kleurvlakken: rood, geel, blauw
• 0-3 jr: reageren op „hun‟ boekjes, programma‟s, games en websites
door te wijzen en te benoemen wat ze zien
• 0-3 jr: benoemen is belangrijk: daarmee leren ze in korte tijd veel
woordjes
• 0-3 jr: houden van herhaling
• 0-3 jr: ontwikkelen oog/hand-coördinatie, kunnen met de muis klikken
of met hun vinger een touch-screen bedienen
• 0-3 jr: kunnen de media nog niet zelfstandig volgen: ouders bepalen
wat ze zien en wanneer.

61. MEDIAONTWIKKELING (2)
• 3-6jr: beginnen begrippen te leren voor emoties als „blij‟, „boos‟, „verdrietig‟,
„eenzaam‟, oftewel: woorden voor dingen die je niet kunt aanwijzen
• 3-6jr: mediagebruik wordt een dagelijks herkenbaar ritme
• 3-6jr: kunnen hun aandacht goed bij mediaproducties houden
• 3-6jr: houden van liedjes en rijmpjes
• 3-6jr: denken met het programma of de game mee en zijn op zoek naar
uitdagingen, probleempjes oplossen en fantasie- of sprookjes- verhalen
• 3-6jr: kijken & gamen het liefst samen met een volwassene
• 3-6jr: willen graag praten over wat ze zien en horen of lezen
• 3-6jr: hebben moeite met scheiding fantasie & werkelijkheid
• 3-6jr: kunnen nog niet herkennen of iets reclame is of niet
• 3-6jr: worden bang van harde geluiden en eng uitziende of dreigende
karakters
• 3-6jr: spelen dingen in programma‟s, games of op sites graag na (als
verwerking)

62. http://www.kennislink.nl/publicaties/gewelddadige-games-en-internetporno-geen-reden-voor-paniek
24
62 novem
ber
2011

63. 24
63 novem
ber
2011

64. EVENWICHT
Leer ouders streven naar/letten op evenwicht:
• Voldoende f2f interactie (samen dingen doen)
• Voldoende ervaringen/prikkelen/stimuleren van alle „senses‟
(tast, reuk etc)
• Voldoende beweging
• Goed eten (tijd nemen)
• Genoeg slaap
• Letten op houding (angst, terug-getrokken etc)

65. NOTE OVER ONDERZOEK
Vaak zie je de volgende zinnen bij elkaar:
• “We onderzochten kinderen in de leeftijd van N tot M”
• “X% is al online”
• “Ze maken Y uur per week gebruik van internet”
1. N en M zit vaak relatief ver uit elkaar
2. Ook deze ontwikkelingen gaan bij kinderen snel: groot
verschil leeftijd N en N+1
3. Onderzoek is moeilijk
4. Grote verschillen in cijfers (bv ook digitaal pesten)
5. Dus korreltje zout & gezond verstand
24
65 nove
mber
2011