2. 5 | Wat gaat dit ons als individu en samenleving brengen?
6 | Wat kunnen wij hiermee als financiële instellingen?
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
0 | Afbakening en onderzoeksvragen
2 | Wat zijn de eigenschappen van slimme dingen?
1 | Wat zijn zichtbare ontwikkelingen?
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Afbakening
1 | Geen aandacht voor industriële, logistieke, nutsvoorzieningen
Onderzoeksvragen
Aanpak
1 | Het tonen van ontwikkeling en mogelijkheden, ondersteunt door praktijkcases
7 | Hoe verder ?
2
3. 1 | Geen aandacht voor industriële, logistieke, nutsvoorzieningen
Disruptive technologies: Advances that will transform life, business, and the global economy
→Veel bestaande verkenningen leggen de nadruk op mogelijkheden en gevolgen voor verschillende
bedrijfssectoren
→Deze verkenning heeft focus op de wijze waarop de internet-of-things ons dagelijkse leven gaat beïnvloeden
en mogelijkheden voor een financiële instelling om daarop in te spelen.
3
4. In 2008, is het aantal slimme dingen
die gekoppeld zijn aan het internet,
het aantal mensen op aarde voorbijgestreefd
In 2020 is het aantal aan het internet
gekoppelde slimme dingen 50 Miljard
2003
2010
2015
2020
De toenemende groei van het aan internet gekoppelde slimme dingen
Het aantal aan het internet gekoppelde slimme dingen neemt exponentieel toe.∕∕ Trend
1 | Wat zijn direct zichtbare trends
4
5. Sport
Transport
Gezondheid
Slimme dingen zijn steeds breder inzetbaar tegen lagere kosten∕∕ Trend
Slimme dingen worden steeds meer een integraal onderdeel van ons dagelijks leven∕∕ Trend
Mode accessoires
De opkomst van slimme dingen in onze directe leefomgeving
Wonen
Winkelen
1 | Wat zijn direct zichtbare trends
Werk
5
6. Actuator
Sensor
Input van mens
Output naar mens
Unieke ID
Locatie
Dataopslag
Processor
Ontvanger
Zender
Energie
Hechting
Neemt kenmerken van een ding, mens of van de omgeving waar
Stuurt direct of indirect een ding, mens of de omgeving
Input van mensen om een dialoog te kunnen voeren
Input voor mensen om een dialoog te kunnen voeren
Uniek in de omgeving te kunnen identificeren of als objecttype te kunnen herkennen
Locatie en oriëntatie in de ruimte
Opslag van data over het ding zelf, logica, waarnemingsdata
Dataverwerkingen
Energie verwerven, opslaan en beheren
Data kunnen ontvangen
Data kunnen verzenden
Fysieke hechting aan het ding
Slim ding
Eigenschappen en componenten van een slim ding
Componenten die het ding slim maken
Ding Eigenschappen van een slim ding
Waarnemen
Communiceren
Dataverwerking
Autonome besturing
Dataopslag
Eigenschappen van een ding
Materiaal eigenschappen
Vorm
Functie
Esthetiek
Onderdeel in geheel
Slimme
componenten
2 | Wat zijn de eigenschappen van slimme dingen
Uitdaging: Bestaande eigenschappen van een ding, combineren met componenten die het ding slim maken
6
7. Slim ding
MEMS
mechanische systemen geïntegreerd
met micro-elektronica
Zoals sensors
Zuinige besturingssystemen
Integratie
SOC | System-on-a-Chip
Een volledig computersysteem in één
chip
Miniaturisatie
Technische ontwikkelingen | Elektronica
Antennes op een chip
Steeds meer verschillende functies gecombineerd op een chip, waaronder antennes en sensoren.∕∕ Trend
Een moderne smart phone heeft gemiddeld zeven sensors
Steeds meer sensoren per slim ding∕∕ Trend
Steeds verder gaande miniaturisatie∕∕ Trend
Een moderne auto heeft gemiddeld 200 sensors
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
Adressering
7
8. Energy harvesting
Energie ‘oogsten' of ‘sprokkelen' - is
het proces waarbij energie wordt
gehaald uit externe bronnen, zoals
zonne-energie, thermische energie,
windenergie of kinetische energie.
Elektronica in pillen
Getatoeëerde elektronica
Organische en printbare elektronica
Technische ontwikkelingen | Materialen en combinaties van materialen
Elektronica in contactlenzen
Via thermo-elektrisch effect of
Peltier-Seebeck effect
Slim ding
Meer mogelijkheden met flexibele dingen en biologische dingen
Inclusief geprinte baterijen
Meer mogenlijkheden om Kleine hoeveelheid energie uit de omgeving halen
Eenvoudige en massaproductiemethoden van elektronische circuits
Via zonne-energie | Solar fiber
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
∕∕ Trend
∕∕ Trend
∕∕ Trend
8
9. Energiezuinige
draadloze
communicatieprotocollen
Technische ontwikkelingen | Communicatiemogelijkheden
Publiek, landelijk dekkend
energie zuinige draadloos netwerk
Slim ding
Energie zuinige protocollen voor de communicatie van kleine hoeveelheden data
Landelijk dekkende IoT netwerken zijn in ontwikkeling
Wireless mesh networks
Een netwerk waarin elke
computer (of node) als router
fungeert
Indoor locatiebepaling
Energiezuinige indoor locatiebepaling
iBeacon
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
∕∕ Trend
∕∕ Trend
∕∕ Trend
Voor Nederland staat een uitrol
gepland met roadmap full outdoor
coverage eind dit jaar.
9
10. Technische ontwikkelingen | Communicatiemogelijkheden (2)
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
10
Het belang van energiezuinige draadloze communicatieprotocollen
CEET WHITE PAPER, THE POWER OF WIRELESS CLOUD, An analysis of the energy consumption of wireless cloud,
Centre for Energy-Effi cient Telecommunications (CEET)
Slide speciaal voor : Projectmanagement Infrastructuur: techsessie 2013
http://www.ceet.unimelb.edu.au/pdfs/ceet_white_paper_wireless_cloud.pdf
11. Gezichtsherkenning en emotie detectie
Augmented reality
Gebaren-interface
The Leap Motion
3D Controller
senses your hands
moving
Slim ding
Technische ontwikkelingen | Communicatie met mens
Hersen signalen detectie
Meer mogelijkheden van mens-computerinteractie
Bredere toepasbaarheid van Augmented Reality
Een live, direct of indirect,
beeld van de werkelijkheid
waaraan elementen worden
toegevoegd door een
computer
Tesco petrol stations use
face-scan tech to target adshttp://www.bbc.co.uk/news/technology-24803378
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
∕∕ Trend
∕∕ Trend
11
12. Sensor cloud services
Exponentiele groei van de data
Technische ontwikkelingen | Big data en services
Slim ding
Machine learning cloud services
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
Google Prediction API
Kunnen verwerken van de explosieve groei van (sensor)data
Cloudservices om sensordata te kunnen verzamelen en te analyseren
∕∕ Trend
∕∕ Trend
12
13. Crowdfunding
Open source | goedkope hardware
Techshops
Maatschappelijke ontwikkelingen
Fablabs en TechShops zijn werkplekken waar
mensen gebruik kunnen maken van apparaten die
ze zelf niet hebben, bijvoorbeeld vanwege de hoge
aanschafprijs. Door mensen toegang te geven tot
deze middelen krijgen ze de gelegenheid om hun
creativiteit te uiten en nieuwe producten te
ontwikkelen.
Arduino is een open-source electronica
platform. Een soort microcontroller die je kunt
programmeren. De Arduino heeft input en
output poorten waarop je allerlei sensoren en
actoren kan aansluiten.
De Raspberry Pi is een
singleboardcomputer gebaseerd op ARM-
processors die tegen een minimale prijs
wordt vervaardigd en verkocht
Slim ding
DIY and the maker movement
Toenemende interesse en mogelijkheden om zelf producten te ontwikkelen, produceren en te verkopen
3 | Wat drijft deze ontwikkelingen?
∕∕ Trend
13
14. Oude perspectief:
Slimme dingen wisselen onderling data met elkaar uit
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Oude perspectief:
De slimme koelkast tijdig met de
supermarkt communiceert dat de melk
op is.
Na 20 jaar is dit
type slimme
product nauwelijks
succesvol
De toegevoegde
waarde voor mens
en maatschappij
is laag
Dit is veelal het geval voor
productconcepten die vanuit dit
perspectief bedacht zijn.
14
15. Sensor
data
Actuator
data
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Nieuwe perspectief:
Slimme dingen maken deel uit van ketens waarbij sensordata wordt
omgevormd tot stuurdata
Nieuwe perspectief:
TomTom die op basis van anonieme,
onbewerkte GSM signaleringsdata van
Vodafone, verkeersopstoppingen
voorspelt en dit aan een slimme
wegenkaart doorgeeft
Dit is een
voorbeeld van een
succesvol slim
product
De toegevoegde
waarde voor mens
en maatschappij
is hoog
Dit lijkt een meer succesvolle aanpak
voor de toepassing van slimme dingen
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
15
16. 4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
De mens wordt, als ding of als informatieverwerker, steeds meer een integraal onderdeel van waarde ketens
gebaseerd op slimme dingen
Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
16
De populariteit
van slimme
mobiele telefoons
draagt hiertoe bij s
17. 4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Bij de ontwikkeling van keten moeten de volgende aspecten aandacht krijgen: Reikwijdte van de keten,
objectiviteit van de data en modellen, privacy en acceptatie van de potentiele gebruikers
Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
Privacy
Reikwijdte
Acceptatie
Objectiviteit
17
18. Reikwijdte van
beïnvloeding
Reikwijdte van
waarnemen
Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
Ver van
ding
Nabij
ding
Buitenkant
ding
Binnenkant
ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Ver van
ding
Nabij
ding
Buitenkant
ding
Binnenkant
ding
Individu
Groep Groep
MenigteMenigte
Individu
De mens, als individu of groep, wordt steeds meer een integraal onderdeel van sensoren/actuator ketens
gebaseerd op slimme dingen, die dichtbij en/of veraf kunnen zijn.
Reikwijdte of positie van
waarneming
Reikwijdte of positie van
beïnvloedingReikwijdte
Privacy Acceptatie
Objectiviteit
18
19. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Ketens kunnen gebruik maken van objectieve en/of subjectieve data. De output kan geautomatiseerde acties
aansturen en/of menselijke acties beïnvloeden.
Menselijke actiesSubjectieve data
Objectieve data Geautomatiseerde actie
3x
3x
GM Developing
Wireless pedestrian
detection
http://media.gm.com/media/us/en/gm/news.detail.html/content/Pages/news/us/en/2012/Jul/0726_pedestrian.html
0x
Foute inschatting
ObjectiviteitReikwijdte
Privacy Acceptatie
19
20. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Menselijke actiesSubjectieve data
Objectieve data Geautomatiseerde acties
Met behulp van remote
sensor technologie
wordt verteld waar het
water door de projecten
is gaan stromen
Sfeer-foto’s van
waterprojecten
We’re a non-profit organization on a mission to bring clean and safe drinking water to every person on the planet.
Donate and give clean water
100% will fund water projects
Donate to water
projects in Orissa, India
$ ……………... USD
PAY BY PAY BY
Incident
signalering
http://www.charitywater.org/
ObjectiviteitReikwijdte
Privacy Acceptatie
20
22. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Menselijke actiesSubjectieve data
Objectieve data Geautomatiseerde acties
Emotie Sense is een applicatie ontwikkeld door onderzoekers aan de Universiteit van Cambridge, dat laat je ontdekken hoe je
stemming verhoud tot data die uw smartphone op de achtergrond kan verzamelen. De smartphone moet gedurende de hele dag
worden gedragen.
Alerts naar
behandelend
therapeut
Sensoren die op de
achtergrond data
verzamelen
Vragenlijsten voor
patiënt
Overzichten en tips
voor patiënt
ObjectiviteitReikwijdte
Privacy Acceptatie
22
http://emotionsense.org/
23. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Private dataPrivate ruimte
Publieke ruimte Publieke data
De Propeller Health is een apparaat voor astmapatënten.
De Propeller Health plug je bovenop het voor de astmapatiënten wel bekende puffertje en de tool meet constant de
luchtwaardes, locatie en de hoeveelheid geïnhaleerde middel, zodat artsen een beter inzicht krijgen in de klachten van de
patiënt. De patiënten, maar ook de onderzoekers, kunnen vervolgens via een app bijvoorbeeld zien welke gebieden in de stad
het meest astmagevoelig zijn.
Patiënt
app
Medisch
Dossier
arts
Privacy
Statistieken
Over de publieke ruimte
ObjectiviteitReikwijdte
Acceptatie
23
http://propellerhealth.com/
24. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Private dataPrivate ruimte
Publieke ruimte Publieke data
Slimme dingen kunnen zowel in de publieke als private ruimte dingen waarnemen. Dit werpt vragen als:
• Wie mag waarnemingen doen en op welke locatie.
• Wie mag de data verzamelen, bewerken, bewaren, analyseren, inzien, economische uitnutten.
• Wie mag stuursignalen communiceren en op welke locatie
3D sensors om
consumentenbeleving
te meten
Publieke
bewakingscamera's Detectie van verdachte
bewegingen
Privacy
ObjectiviteitReikwijdte
Acceptatie
24
One CCTV camera
for every 32 people
in UK
25. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Private dataPrivate ruimte
Publieke ruimte Publieke data
Opower maakt software om huiseigenaren te helpen bij het volgen en beperken hun energieverbruik.
De software wordt verkocht aan energiebedrijven die het gebruiken om klanten te lokken en te kunnen
voldoen aan wetgeving op het gebied van energie- en milieu
Privacy
Data over je eigen huis
gecombineerd met
geanonimiseerde data
uit de buurt
ObjectiviteitReikwijdte
Acceptatie
25
http://opower.com/
26. Sensor
data
Actuator
data
Data
acquisitie
Informatie
creatie
Betekenis
maken
Actie
Bepaling
Input
mens
Output
mens
Mens als
informatieverwerker
Mens
als ding
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Private dataPrivate ruimte
Publieke ruimte Publieke data
De software van Opower maakt van statistische algoritmen om patroonherkenningsanalyse op gegevens uit te
voeren teneinde bruikbare inzichten aan klanten te kunnen bieden, die daarmee geholpen wordt om geld te
besparen. Hiervoor zijn geen additionele apparaten benodigd.
Privacy
Data over je eigen huis
gecombineerd met
geanonimiseerde data
uit de buurt
ObjectiviteitReikwijdte
Acceptatie
26
http://opower.com/
27. Objectieve data
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Menselijke acties
Mens als
informatieverwerker
U kunt
• deze maand $ 54 besparen
• de planeet te redden
• een goed burger te zijn
Geen van deze berichten
maakte
verschil
Een zelf uitgevoerd experiment:
1- Mensen kregen een van de drie verschillende berichten op hun deuren over waarom ze zouden moeten
proberen om energie te besparen
Input
mens
Output
mens
http://blog.ted.com/2013/02/27/the-psychology-of-saving-energy-alex-laskey-at-ted2013/
AcceptatiePrivacy
ObjectiviteitReikwijdte
27
28. Menselijke actiesSubjectieve data
4 | Hoe is de samenhang tussen slimme dingen en diensten
Mens als
informatieverwerker
Een zelf uitgevoerd experiment:
2- Opower voegde een vierde boodschap toe
77% van de bewoners
die het bericht bereikt
heeft, heeft de airco
uitgezet.
Input
mens
Output
mens
http://blog.ted.com/2013/02/27/the-psychology-of-saving-energy-alex-laskey-at-ted2013/
Uw buren zijn beter dan jij
AcceptatiePrivacy
ObjectiviteitReikwijdte
28
30. 5 | Wat gaat dit ons als individu en samenleving brengen?
Meer inzicht over mezelf
• Training
• Zelfbeheersing
• Mindfulness
• Gedragsveranderingen
• Identiteit
Meer inzicht over anderen
• Beschikbaarheid
• Delen
• Teamdynamiek
• Zorg
Meer inzicht over je omgeving
• Dingen die je niet wist
• Dingen die je niet mocht weten
• Remote monitoring en control
• Van micro- tot makroscopisch
Andere weten meer over mezelf
dan ikzelf
Ik heb geen controle over de data
die over mij wordt opgeslagen
Beveiligingsrisico’s
• Meer eigen inzicht
• Meer mogelijkheden tot
(zelf)sturing
• Economisch voordeel
• Meer kwaliteit van leven
• Minder eigen inzicht
• Minder mogelijkheden voor tot
(zelf)sturing
• Economisch nadeel
• Minder kwaliteit van leven
Individu
30
31. Het recht om vergeten te worden
Extra bescherming tegen profiling
Het recht op overdraagbaarheid van gegevens
Het recht van informatie
Het recht van controle
Het recht van toestemming
Europese
privacy
Verordening
5 | Wat gaat dit ons als individu en samenleving brengen?
Privacy van het Individu staat in verhoogde belangstelling∕∕ Trend
Wet- en regelgeving Particuliere initiatieven
Extra bescherming van minderjarigen
Risico op afschrikwekkend hoge boete
Data Liberation Front
van Google
Individu | privacy
31
32. 5 | Wat gaat dit ons als individu en samenleving brengen?
Individuen krijgen rechten
over data die over hun
worden opgeslagen
Een enorm potentieel van
data dat gebruikt kan worden
voor een betere situatie voor
individuen, groepen en de
maatschappij
Beschikbaarheid van data die
mogelijkheden biedt van
nieuwe diensten door
ondernemers
De macht en economische
voordelen liggen bij bedrijven die
over data en
analysemogelijkheden kunnen
beschikken
Een enorm potentieel aan data dat
voor beperkt aantal belangen
wordt ingezet
De ontwikkeling van nieuwe
diensten ligt alleen in het bereik
van bedrijven die over data en
geavanceerde algoritmes kunnen
beschikken.
Maatschappij
• Meer dienstverlening op
maat
• Meer mogelijkheden voor
zelfredzaamheid
• Meer kansen voor kleine en
startende ondernemers
• Minder dienstverlening op maat
• Minder mogelijkheden voor
zelfredzaamheid
• Minder kans voor kleine
startende ondernemers
32