Eindrapport onderzoek ouderen_groep_bory

Social Innovation
Bij ouderen in Zoetermeer
Student Product Innovations
B. Schipper (13077864)
O. Hoogervorst (13053809)
R. Kouwenberg (12054186)
M.Y. Yaghobie (11086211)
Datum: 17 juni 2016

Sociale innovatie bij ouderen in Zoetermeer
Page 2 of 103
Inhoudsopgave
1. Managementsamenvatting.............................................................................................................4
2. Voorwoord......................................................................................................................................5
3. Inleiding..........................................................................................................................................6
3.1. Aanleiding................................................................................................................................6
3.2. Doelstelling..............................................................................................................................6
3.3. Doelgroep................................................................................................................................6
3.4. Leeswijzer................................................................................................................................6
4. Design Thinking...............................................................................................................................7
5. Doelgroep/Respondenten ..............................................................................................................8
6. Empathize fase ...............................................................................................................................9
6.1. Methode Deskresearch ...........................................................................................................9
6.2. Resultaten Deskresearch.........................................................................................................9
6.3. Methode interviewen............................................................................................................10
6.4. Expertinterviews....................................................................................................................10
6.5. Resultaten Interviews............................................................................................................11
6.6. Methode Observeren............................................................................................................11
6.7. Conclusie empathize fase......................................................................................................11
7. Define fase....................................................................................................................................12
7.1. Saturate and group................................................................................................................12
Resultaten .....................................................................................................................12
7.2. Persona’s...............................................................................................................................15
Resultaten .....................................................................................................................15
7.3. How Might We - Vragen........................................................................................................16
7.4. Conclusie...............................................................................................................................16
8. Ideate............................................................................................................................................17
8.1 How Might We - vragen ........................................................................................................17
8.2 Brainstorm methodes............................................................................................................18
8.1. Design criteria .......................................................................................................................21
8.2. Testen van criteria.................................................................................................................22
8.3. Selectie van ideeën................................................................................................................23
COCD box.......................................................................................................................23
Top 8 en puntentelling ..................................................................................................25
Impact-gemak matrix ....................................................................................................27
8.4. Concepting ............................................................................................................................28
8.5. Concepting: Elevator pitch biosensor....................................................................................28
8.6. Concepting: Poster biosensor................................................................................................29
8.7. Concepting: Poster armbandje..............................................................................................30

Page 3 of 103
8.8. Concepting: Poster bewegings-app.......................................................................................31
8.9. Concepting: Poster digitaal logboek......................................................................................32
8.10. Uiteindelijke keuze ............................................................................................................33
9. Prototyping & Testing...................................................................................................................34
9.1. Variabelen prototyping..........................................................................................................36
10. Ecosysteem................................................................................................................................38
10.1. Partijen..............................................................................................................................38
10.2. Klantreis.............................................................................................................................38
10.3. Processen ..........................................................................................................................38
11. Onderzoeksresultaten...............................................................................................................39
11.1. Aanbevelingen...................................................................................................................39
Bibliografie ............................................................................................................................................41
Bijlagen..................................................................................................................................................43
Bijlage A: Deskresearch groepsleden ................................................................................................43
Deskresearch Benjamin ................................................................................................................43
Deskresearch Orrin.......................................................................................................................47
Deskresearch Ben.........................................................................................................................48
Deskresearch Yama.......................................................................................................................50
Deskresearch Richard ...................................................................................................................53
Bijlage B: Interviewopzet ..................................................................................................................55
Bijlage C: Interviewverslagen groepsleden .......................................................................................59
Interviewverslag 1 Ben .................................................................................................................59
Interviewverslag 1 Benjamin ........................................................................................................64
Interviewverslag 1 Yama...............................................................................................................69
Interviewverslag 1 RIchard ...........................................................................................................74
Interviewverslag 1 Orrin ...............................................................................................................80
Interviewverslag 2 Orrin ...............................................................................................................82
Interviewverslag 2 Richard ...........................................................................................................83
Interviewnotities 2 Ben.................................................................................................................84
Bijlage D: Expertinterviews ...............................................................................................................85
Expertinterview Pastoor ...............................................................................................................86
Exertinterview Gemeente Zoetermeer WMO .............................................................................90
Expertinterview Onderzoeker.......................................................................................................92
Bijlage E: Persona’s ...........................................................................................................................96
Bijlage F: Traceerbestand interviews ................................................................................................98
Bijlage G: Critical reading checklist .................................................................................................103

Page 4 of 103
1. Managementsamenvatting
Hieronder volgt een korte doorloop van de inhoud van het document, ingedeeld naar fases.
Project
Het doel is om ouderen in Zoetermeer te helpen bij het leiden van een vitaal en gezond leven.
Empathize
Wij zijn begonnen door in deze fase een aantal interviews af te nemen bij ouderen in Zoetermeer, om
erachter te komen wie zij zijn, wat hen bezighoudt, wat zij belangrijk vinden in het leven en eventueel
welke problemen zij ondervinden.
Define
In deze fase hebben wij aan de hand van de opgeleverde informatie uit de vorige fase een aantal
thema’s bedacht waarvan ouderen het meeste zouden kunnen profiteren. Zijnde de relatie tussen
mantelzorgers en ouderen ondersteunen, mensen ertoe zetten om tot de dagelijkse bewegingsnorm
te komen, en ouderen langer veilig zelfstandig thuis laten wonen.
Ideate
Tijdens deze fase hebben wij een grote hoeveelheid ideeën opgedaan die eventueel zouden kunnen
bijdragen aan de in de vorige fase ontdekte thema’s. Dit hebben wij ook besproken met de ouderen
zelf, en met een drietal aan experts op het gebied van ouderen. Uiteindelijk hebben we de 100+
ideeën teruggebracht tot een enkel idee wat we verder gingen uitwerken, zijnde de Uniband. Een
niet-opzichtelijke wearable die een verscheidenheid aan relevante biometrische- en locatiegegevens
deelt met een of meerdere mantelzorgers.
Prototyping
Naderhand van onze keuze en de opgedane informatie hebben we een prototype van de Uniband
gemaakt. Helaas was het voor ons niet mogelijk om de wearable echt te maken, dus heeft het
prototype een vorm aangenomen van een reclameposter die de functionaliteiten beschrijft, en een
polsband met lampjes erin zonder functionaliteiten.
Test
Doordat we geen tastbaar werkend prototype hebben kunnen maken, hebben wij ervoor gekozen om
het concept van de Uniband voor te leggen aan de ouderen en de experts. Op die wijze hebben wij
input van hen gekregen in de vorm van gedachten, zorgen, op en aanmerkingen en suggesties. Ook
hebben we een demonstratie gegeven waarbij de band fictief gebruikt werd, om op die wijze toch
inzicht te kunnen bieden in de werking van de band.
Conclusie
Naar aanleiding van onze bevindingen en feedback hebben wij dus gekozen voor een idee genaamd
de Uniband, dat door het verzamelen en doorspelen van biometrische gegevens naar mantelzorgers
een vitaal leven makkelijker haalbaar kan maken voor ouderen. Men krijgt zelf, of samen met hun
mantelzorger, inzicht in een aantal zaken waardoor men dus inzicht krijgt in de eigen gezondheid wat
hen ertoe kan aanzetten om er actiever mee bezig te zijn. Op deze manier kunnen mensen dus langer
op zelfstandige wijze hun vitaliteit bewaken.

Page 5 of 103
2. Voorwoord
Voor u ligt het rapport “Social Innovation bij Ouderen in Zoetermeer”. Het onderzoek besproken in
dit document is uitgevoerd in de gemeente Zoetermeer. De opdracht die ten grondslag ligt aan dit
onderzoek is afkomstig vanuit onze opleiding, zijnde Business IT & Management van De Haagse
Hogeschool te Zoetermeer. Het uitvoeren van deze opdracht heeft plaatsgevonden van eind april
2016 tot eind juni 2016.
De opdracht die uitgevoerd is was vormgegeven naar aanleiding van het vooronderzoek van de heer
T. Jongert, in samenspraak met de heer R. Loggen die tevens onze begeleider was. Graag willen wij
hem dan ook bedanken voor zijn begeleiding.
Verder willen wij ook de experts bedanken die ons waardevolle informatie hebben verschaft,
evenals alle ouderen die mee hebben gewerkt aan het onderzoek.
Wij wensen u veel leesplezier toe.

Page 6 of 103
3. Inleiding
3.1. Aanleiding
Dit onderzoek is geïnitieerd naar aanleiding van een vooronderzoek dat uitgevoerd is door de heer T.
Jongert. De resultaten van het onderzoek zijn vervolgens aangeboden aan De Haagse Hogeschool,
waarnaar vervolgens een onderzoeksopdracht is gecreëerd. Deze opdracht komt tot uiting in dit
document.
Uit het vooronderzoek is gebleken dat ouderen naarmate zij ouder worden een steeds minder vitaal
leven gaan leiden, waarbij ze in toenemende hoeveelheden last krijgen van een aantal aandoeningen.
3.2. Doelstelling
Met dit vervolgonderzoek willen wij een beter inzicht krijgen in de gesteldheid van ouderen in
Zoetermeer, hierbij letten wij voornamelijk op hun gezondheid, sociale cohesie en zelfredzaamheid.
Op basis van deze informatie creëren wij middels een verscheidenheid aan brainstorm methoden een
idee voor een product of dienst. Doel van het beoogde idee is om bij te dragen aan de vitaliteit van
ouderen in Zoetermeer.
3.3. Doelgroep
De doelgroep van het onderzoek bestaat uit een groep ouderen in Zoetermeer. De deelnemers aan
het onderzoek zijn aan de projectgroep verstrekt via De Haagse Hogeschool. De deelnemers zijn
relatief jonge ouderen, en vertonen weinig klachten.
Aanvullend hebben wij ook nog een viertal experts die meedoen met het onderzoek. Zij kunnen
vanuit hun vakgebied waardevolle kennis bijdragen aan het project.
3.4. Leeswijzer
Hieronder volgt een korte toelichting voor ieder hoofdstuk.
Design Thinking
Toelichting van de overkoepelende methode en fasering van het onderzoekstraject.
Doelgroep/Respondenten
Hierin wordt een impressie gegeven van de geïnterviewde.
Empathize fase
Toelichting over deze fase, waarin onze kennismaking met de doelgroep uitgelegd wordt.
Define fase
Uitleg over het definiëren van inzichten en problemen naderhand van de vorige fase.
Ideate fase
Uiteenzetting van het creëren van de ideeën, en de totstandkoming van het uiteindelijke gekozen
idee.
Prototype/testing
Hierin wordt het prototype, de testwijze en de resultaten hiervan toegelicht.
Ecosysteem
In dit hoofdstuk worden de benodigde partijen, processen en klantreis uiteengezet die benodigd zijn.
Onderzoeksresultaten
Een sluitende conclusie met betrekking tot ons onderzoek, de doelgroep en diens relatie tot het
gekozen idee.

Page 7 of 103
4. Design Thinking
Tijdens dit project is de methode Design thinking gehanteerd. Volgens Jean Noël Kapferer (2004) is
design thinking een continu proces dat waarde geeft van idee tot aan product, met als resultaat dat
het beter te gebruiken is, goedkoper te maken, en mooier is. Design thinking is onder te verdelen in
een aantal fasen, namelijk:
 Empathize: In deze fase wordt de nadruk gelegd op de gebruiker. Het doel van deze fase is zoveel
mogelijk informatie vergaren zonder daarover te oordelen. Dit kan gedaan worden bijvoorbeeld
door eerst deskresearch te doen naar de doelgroep. Om vervolgens in gesprek te gaan met de
doelgroep doormiddel van empathisch interviews. Daarnaast is het essentieel om de bevindingen
te delen met de groep.
 Define: Bij deze fase staat leggen van verbanden over de bevindingen en informatie uit de vorige
fase centraal. Wat voor patronen zijn er te herkennen? Komt dit overeen met de informatie uit
het interview en de deskresearch?
 Ideate: De ideate fase staat centraal voor de creativiteit. Er worden diverse technieken gebruikt
om de teamleden zo creatief mogelijk te laten denken. Vanuit dit proces rollen verschillende
ideeën, dit kunnen uitvoerbare en niet uitvoerbare ideeën zijn. De talloze ideeën worden aan de
hand van een aantal opgestelde criteria gezeefd, hierdoor blijven er een x aantal ideeën over.
 Prototype: In deze fase wordt er een idee gekozen uit de vorige fase, die de meeste potentie
heeft. Dit idee wordt uitgewerkt en wordt voorgelegd aan de eindgebruiker. Om vervolgens
feedback te krijgen van de eindgebruiker, deze feedback wordt verwerkt om tot een beter
eindresultaat te komen.
 Test: In deze fase wordt en verbeterde eindresultaat getest en worden bevindingen in het team
gedeeld.
Afbeelding 1: Fasering

Page 8 of 103
5. Doelgroep/Respondenten
Om ideeën, inzichten en oplossingen te verzinnen tijdens dit onderzoek moet er een basis zijn waarop
die ideeën, inzichten en oplossingen gebaseerd worden. Vanuit de Haagse Hogeschool is er een lijst
verkregen met personen van 65 jaar en ouder. Deze groep mensen worden gedefinieerd als ouderen
en hebben een aantal unieke uitdagingen die door dit onderzoek opgelost zouden kunnen worden. De
ouderen zijn hierbij verdeeld over de klas, onze groep heeft een iets groter aandeel gekregen van in
totaal 5 ouderen.
Om de informatie te krijgen die nodig is om innovatieve oplossingen te bedenken zijn er empathische
interviews gehouden om zoveel mogelijk informatie te verkrijgen over de doelgroep. Deze informatie
is daarna verwerkt in persona’s om de doelgroep te vertegenwoordigen. Meer over de persona’s
vindt u in het hoofdstuk: Define en in bijlage E.
Om een indruk te geven van de respondenten hieronder een lijst met algemene observaties met
betrekking tot de verschillende thema’s binnen het onderzoek:
 Geslacht: verdeeld, geen van de geslachten is overmatig aanwezig bij de respondenten.
 Leeftijd: Rond de 70 met uitschieters naar de 80.
 Levensstijl: Ongeveer één derde is actief bezig met voeding en sporten, de rest geeft aan te
bewegen.
 Zelfstandig wonen: Kunnen allen (in sommige gevallen met een klein beetje hulp) nog
zelfstandig thuis wonen.
 Sociale Cohesie: In de meerderheid van de respondenten hebben ze goede contacten met
zowel familie als vrienden.
 Mobiliteit: driekwart van de respondenten hebben nog hun rijbewijs en voldoende energie
om te fietsen.
 Chronische klachten/belemmeringen: driekwart van de respondenten hebben aangegeven last
te hebben van chronische klachten (klein deel echt een belemmering)
 Gebruik technologie: Overwegend positief richting technologie en gebruiken het ook.
Bovenstaande lijst geeft een goede indruk van de respondenten maar voor een uitgebreidere kijk op
de doelgroep kunt u zowel de interviewverslagen als de persona’s raadplegen in de bijlagen. (Bijlage C
& E).
Wat opvalt aan de lijst is dat een groot gedeelte van de groep ouderen nog heel actief is en verder
geen ernstige belemmeringen hebben. Dit heeft heel erg bijgedragen aan de perspectieven die
gebruikt zijn om verschillende ideeën te vormen. Deze ideeën zijn na het bedenken en uitwerken
weer voorgelegd aan de ouderen en deze zijn toen weer aangepast of geheel laten liggen omdat het
niet aansloot op wat de ouderen verwachtte.
Op deze manier zijn de respondenten constant betrokken bij het onderzoek en zullen er geen ideeën
of oplossingen uitgewerkt worden die niet voor deze doelgroep bedoeld zijn.

Page 9 of 103
6. Empathize fase
Dit is de eerste fase binnen ons project. Het doel van deze fase is om ons in te leven en belangstelling
te tonen in en naar de doelgroep. Onze doelgroep betreft ‘zelfstandige ouderen’. Dit betreft personen
van 65+ welke zelfstandig kunnen wonen. Tijdens deze fase hebben wij zo veel mogelijk informatie
verzameld waarbij we het onderzoeksdoel in acht hebben genomen. Binnen deze fase hebben we
deskresearch uitgevoerd, interviews afgenomen, gesprekken gevoerd en zo veel mogelijk visueel
gewerkt.
6.1. Methode Deskresearch
De eerste methode die gebruikt is in de empathize fase is deskresearch. Voordat de respondenten
geïnterviewd worden is het van belang om voldoende kennis te hebben van een aantal onderwerpen.
Deze onderwerpen zijn terug te vinden in de opsomming hieronder. Tijdens dit project heeft ieder
project lid onderzoek gedaan naar een bepaald onderwerp.
 Gezonde levensstijl
o Beweging
o Voeding
 Vitaliteit
 Mobiliteit
 Sociale cohesie
 Eenzaamheid
 Kwaliteit van het leven
 Het zelfstandig wonen
 Zelfredzaamheid
 Chronische klachten
 Huidig gebruik van technologie
Deze informatie en diepgang is bereikt door het uitvoeren van Deskresearch waarbij er gericht op de
doelgroep gezocht is. De doelgroep van dit project en het onderzoek zijn ouderen, deze term heeft
meerdere betekenissen maar de definitie die in dit onderzoek gebruikt wordt is 65+. Hierbij doen wij
geen aannames bij geslacht, ras of voorkeuren.
Ieder project lid heeft onderzoek uitgevoerd naar de verschillende thema’s binnen het onderzoek en
daar is veel kennis en inzicht door verworven dat gebruikt wordt in de komende hoofdstukken en fases.
Deze kennis en inzichten worden onderbouwd door de verschillende bronnen die gevonden zijn tijdens
de deskresearch. In bijlage A is alle deskresearch opgenomen. Dit gebeurt in volledige APA-stijl om zo
duidelijk en traceerbaar mogelijk te zijn. Tevens is APA één van de meest gebruikte methodes om
bronnen aan te geven in onderzoeken waarbij het ook verplicht wordt door de studie.
Alle bronnen en verwante bestanden zullen opgenomen worden in de bibliografie en/of de bijlagen.
Mochten er bestanden zijn die te groot zijn of in zijn geheel interessant zijn voor het onderzoek, zullen
deze worden toegevoegd aan de externe bijlagenbundel.
6.2. Resultaten Deskresearch
Tijdens het deskresearch zijn een aantal dingen duidelijk
geworden zoals de precieze definitie van een
mantelzorger en wat deze personen doen en meemaken.
Hoe ouderen technologie wel/niet gebruiken en of ze de
technologische voortgang bijhouden. En wat de effecten
zijn van sport en bewegen op 65+’ers. Al deze
bevindingen zullen terugkomen en de onderbouwing zijn
voor het onderzoek en wat het project voor deze zeer
reële problemen als oplossing heeft.
Afbeelding 2: Voorbeeld Deskresearch

Page 10 of 103
6.3. Methode interviewen
Wij hebben onze ouderen geïnterviewd aan de hand van een Empathisch interview.
‘Empathie is een ander woord voor inlevingsvermogen, de kunde of vaardigheid om je in te leven in
de gevoelens van anderen.’ - (Wikipedia, Empathie, 2016)
Voorafgaand aan de interviews hebben wij een document ontwikkeld met daarin richtlijnen voor onze
af te nemen interviews. Dit document kunt u terugvinden in bijlage B. Dit interviewdocument is
voornamelijk bedoeld om de interviews die wij individueel afnemen dezelfde kant op te sturen en om
dezelfde thema’s te behandelen. Op deze hebben wij eenduidige informatie teruggekregen en konden
wij deze als groep vergelijken met elkaar.
Tijdens het opstellen van de interviewvragen hebben wij rekening gehouden met het feit dat wij ons
voornamelijk moesten inleven in onze doelgroep. Wij hebben hierop ingespeeld door meerdere
doorvragen op te stellen. Hierbij kunt u denken aan doorvragen als: ‘Waarom vindt u dat dan?’, ‘Hoe
voelt het als u dat meemaakt?’, ‘Kunt u daar wat dieper op ingaan?’.
Vervolgens was het tijd om te gaan interviewen. De interviews zijn afgenomen bij de ouderen thuis, in
hun eigen leefomgeving. Zo hebben wij kunnen ‘observeren’ in hun omgeving. Observeren is ook een
van de doelen geweest. Namelijk: Kunnen beschrijven hoe de ouderen wonen. Is het binnen netjes, of
komt het rommelig over? Wonen ze in een rijtjeshuis, of wonen ze in een appartementencomplex?
Daarnaast hebben wij de ouderen zelf ook geobserveerd. Hierbij kunt u vooral denken aan hun
emoties. Dit wordt uitgebreider beschreven in paragraaf 6.2 ‘Methode observeren’.
Tijdens onze interviews hebben wij de opgestelde thema’s (zoals beschreven in paragraaf 6.1) in acht
genomen.
6.4. Expertinterviews
Wij hebben gestructureerde interviews afgenomen bij verschillende experts. De interviews voor de
experts komen grotendeels overeen met die van de ouderen. Deze zijn wel aangepast zodat de
invalshoek aandacht besteed aan het werkgebied van de expert. De bedoeling hiervan is om onze
bevindingen te toetsen aan de praktijk. De werkgebieden waarin de geïnterviewde experts werkzaam
zijn benoemen we hieronder.
 Gemeente Zoetermeer (WMO)
o Wet Maatschappelijke Ondersteuning
 Pastoor Zoetermeer
o Nicolaas Parochie
 Onderzoeker
o Zelfredzaamheid onder zelfstandig wonende ouderen vergroten met technologie
Nadat de interviews afgenomen waren hebben wij deze individueel verwerkt in een interviewverslag.
Deze verslagen kunt u terugvinden in bijlage D.

Page 11 of 103
6.5. Resultaten Interviews
De interviews met zowel de ouderen als de experts hebben veel informatie opgeleverd over de
doelgroep maar ook over de verschillende invalshoeken die gebruikt kunnen worden om een oplossing
te kunnen verzinnen voor één of meerdere van de vele problemen die de doelgroep heeft.
Wij mogen de ouderen niet zien als een ‘zwakke/fragiele’ doelgroep. Daarnaast hebben we
meegekregen dat we niet moeten denken vanuit een oplossing maar denken vanuit de ouderen zelf.
Deze informatie, samengevat onder andere in persona’s zullen de bron zijn van ideeën waaruit een
oplossing zal komen. Deze oplossing zal dan getoetst worden aan de persona’s en de ouderen zelf.
Tevens heeft deze informatie voor re-framing gezorgd bij de teamleden waardoor iedereen nu het juiste
beeld heft van de ouderen en niet het typische ‘ouderen’ beeld.
We hebben een verband kunnen leggen tussen de naar voren gekomen thema’s gezonde levensstijl en
chronische klachten. Veel van de geïnterviewde ouderen besteden niet genoeg aandacht aan hun
levensstijl. Wij denken dat chronische klachten eerder op zullen treden wanneer hier niet voldoende
aandacht aan wordt besteed.
6.6. Methode Observeren
Zoals kort beschreven in het voorgaande hoofdstuk hebben wij bij onze ouderen en hun leefomgeving
geobserveerd. Bij binnenkomst hebben wij vooral gelet op de algehele staat van het huishouden. Dit
hebben wij ook beschreven in onze interviewverslagen (Bijlage C). De staat van het huishouden zegt
mogelijk ook iets over de persoon zelf. Hoe deze persoon in het leven staat. Netjes en geordend, of
rommelig met weinig aandacht voor het huishouden.
Bij onze ouderen was het huishouden netjes geregeld. Hier hebben wij geen opmerkingen over. Het
oogde schoon en goed onderhouden.
Verder hebben wij onze ouderen als persoon geobserveerd. Hoe is deze persoon in zijn doen en laten?
Hoe loopt de persoon? Is hij of zij goed in het gebruik van technologie? Daarnaast hebben wij ook de
emoties van de ouderen geobserveerd. Zijn ze meedenkend, vinden ons onderzoek/project leuk? Of zijn
er irritaties die worden opgemerkt? Zijn ze misschien emotioneel met betrekking tot sociale
cohesie/eenzaamheid? Dit zijn zaken waar wij vooral op hebben gelet.
6.7. Conclusie empathize fase
Wat wij meenemen naar de volgende fase (define fase), is ons gewijzigde beeld van de doelgroep. Mede
door de interviews en de input van de experts is ons beeld gewijzigd en kunnen we stellen dat wij als
projectgroep ons op een betere manier kunnen inleven in de doelgroep.
De thema’s welke sterk naar voren zijn gekomen zullen we bij de define fase verder uitwerken en
onderzoeken.
De interviewverslagen die zijn gemaakt aan de hand van de afgenomen interviews zullen de input
leveren voor de volgende fase.
Verder is ons beeld omtrent de ouderen verbeterd aan de hand van het gebruik van een ‘Day in a life’
en ‘persona-kaart’. Dit zijn hulpmiddelen geweest om ons beter in te kunnen leven in de doelgroep.

Page 12 of 103
7. Define fase
Dit is de tweede fase van ons project. In de vorige fase (Empathise) hebben we voornamelijk informatie
verzameld en ons ingeleefd in onze doelgroep. Nu is het tijd om te gaan Brainstormen en deze
informatie en onze bevindingen op een gestructureerde manier te verwerken en hier betekenis aan te
gaan geven. Betekenis geven doen wij onder andere door te werken met ‘How might we’ vragen en
door het gebruik van de ‘Saturate and Group’ methode. Hierover kunt u meer lezen in het vervolg van
dit rapport.
Met behulp van de interviewverslagen hebben wij de gegevens kunnen analyseren. Wij hebben
verbanden kunnen leggen en thema’s welke sterk naar voren zijn gekomen kunnen vastleggen. De
thema’s die bij ons erg naar voren zijn gekomen zijn: ‘Gezonde levensstijl en Chronische klachten’. Dit
hebben wij geconstateerd met behulp van de ‘Saturate and Group’ methode.
7.1. Saturate and group
‘You group these findings to explore what themes and patterns emerge, and strive to move toward
identifying meaningful needs of people and insights that will inform your design solutions.’
– (Stanford, 2016)
Met behulp van deze methode hebben wij op een visuele manier de uitkomsten in ons kantoor kunnen
groeperen (afbeelding 3).
Zoals u kunt zien hebben wij binnen onze thema’s meerdere groeperingen gemaakt door middel van
het gebruik van Post-Its. Dit heeft geholpen om betekenisvolle constateringen te doen en om een goed
beeld te geven van de behoeften van onze ouderen. Denk aan het thema gezonde levensstijl en
chronische klachten dat hieruit sterk naar voren is gekomen.
De Saturate and Group is een methode die gebruikt wordt om patronen te kunnen vinden en groeperen.
Met behulp van post-its hebben wij bij elk thema de overeenkomsten en verschillen gegroepeerd.
Als eerst is er bij de interviews van elke projectgroep geanalyseerd hoeveel ouderen bijvoorbeeld bij het
thema gezonde levensstijl sporten. In bijlage F is de traceerbaarheid opgenomen van elke oudere. Uit
de interviews is naar voren gekomen dat er in totaal vier ouderen sporten. Op afbeelding 3 is te zien dat
we dit bij ieder thema zo hebben uitgevoerd om een duidelijk overzicht te creëren van het aantal
ouderen per thema. Onder het thema sporten hebben we per oudere vermeld om wat voor soort sport
het gaat. Daarnaast hebben wij de reden vermeld waarom hij sport (afbeelding 4). Dit hebben wij bij elk
thema toegepast en op deze manier zijn er verschillende patronen gevonden.
Resultaten
Wij hebben opgemerkt dat er weinig ouderen zijn die zich actief bezighouden met gezonde levensstijl
(sporten, bewegen en voeding). Een ander thema welke ons ook opviel is chronische klachten. Bijna elke
oudere heeft een bepaalde beperking of chronische klacht. Naarmate mensen ouder worden nemen
fysieke beperkingen toe en gaat de fysieke en geestelijke gesteldheid achteruit een andere oorzaak is
dat ouderen weinig aandacht besteden aan een goede gezonde levensstijl. Deze twee thema’s hebben
dus uiteraard verband met elkaar. Doordat ouderen weinig aandacht besteden aan goede voeding,
voldoende beweging kunnen er op lange termijn fysieke en mentale klachten ontstaan.

Page 13 of 103
Afbeelding 3: Gevulde werkwand thema's
Afbeelding 4: Thema Gezonde Levensstijl

Page 14 of 103
Afbeelding 5: Thema Chronische Klachten

Page 15 of 103
7.2. Persona’s
Tijdens dit onderzoek is gebruikgemaakt van persona’s. Deze methode wordt veelal gebruikt bij
onderzoek dat op een aantal personen gericht is. Met een Persona vat je interessante inzichten,
observaties en feiten over de doelgroep samen. Hierdoor krijgt het onderzoeksteam zonder constant
de personen present te hebben een idee van hun doelgroep en kunnen ze zich daarop richten. Tevens
kan een Persona van pas komen om ideeën en andere inzichten aan te toetsen zonder dat de doelgroep
aanwezig is en hun mening erover uiten. Het is dus een objectieve en vaak in de praktijk gebruikte
manier om van alles te toetsen en het onderzoek te focussen. (Plattner, 2016)
Afbeelding 6: Persona Sjaak
Resultaten
Tijdens dit onderzoek zijn er twee persona’s gemaakt om de doelgroep te vertegenwoordigen. Deze
persona’s zijn gebaseerd op de ouderen die geïnterviewd zijn in de empathize fase. Deze ouderen
hebben allen een relatief goede gezondheid, dit gezegd hebbende zitten er ook een paar tussen die wat
minder gezond waren. Hierop is ingespeeld door het ene Persona te modelleren naar het gedeelte
gezonde ouderen en het andere naar de minder gezonde ouderen. Door dit te doen is er vanuit
verschillende perspectieven gekeken naar de ideeën, inzichten en oplossingen. Verder heeft het ervoor
gezorgd dat we afgestapt zijn van het traditionele beeld van ouderen die zwak zijn en altijd hulp nodig
hebben. De volledige persona’s kunt u vinden in bijlage E.
Het gebruik van persona’s werd ook gevalideerd tijdens een van onze expertinterviews waarbij er
gezegd werd dat een soortgelijk interview door een onderzoeksbureau uitgevoerd wordt in de
Betuwe. Dit onderzoek gebruikt ook persona’s om de doelgroep te vertegenwoordigen onder ouderen
in combinatie met moderne techniek. Meer info is te vinden op http://keuzethuis.nl/.

Page 16 of 103
7.3. How Might We - Vragen
Op basis van de interviews, persona’s en insight statements zijn er ‘How Might We’ vragen (HMW)-
vragen opgesteld. De HWM-vragen zijn bedacht als triggers om nieuwe ideeën te creëren. Met behulp
van de interviews en daarnaast ook de critical reading checklist die in bijlage G is opgenomen, zijn de
HMW-vragen gemaakt. De HMW-vragen zijn zo gemaakt dat ze breed genoeg zijn om veel ideeën te
kunnen generen, maar tegelijkertijd ook smal om zo specifiek op bepaalde ideeën te richten. In de
ideate fase zijn de HMW-vragen scherper gemaakt met behulp van de feedback van de ouderen en
experts. Onderstaande zijn de insight statements en HMW-vragen beschreven:
1. Insight: De gemiddelde oudere sport niet waarbij de chronische klachten de ouderen
belemmeren om te sporten.
HMW-vraag: Hoe kunnen we ouderen meer/beter laten bewegen/sporten (met in acht neming van
fysieke klachten)
2. Insight: Meeste ouderen sporten of bewegen niet naar de nationale norm van het NISB
(Nationale Instituut voor Sport & Bewegen).
HMW-vraag: Hoe kunnen we ouderen beter ondersteunen om meer te bewegen en/of sporten.
3. Insight: Familieleden/mantelzorgers zijn niet altijd aanwezig, ouderen blijven kwetsbaar.
HMW-vraag: Hoe kunnen we technologie gebruiken om familieleden/mantelzorgers te
ontzorgen/ondersteunen
4. Insight: gebruik van technologie bereikt grens bij 80+, deze groep heeft weinig affiniteit met
technologie.
HMW-vraag: hoe kunnen we het gebruik van technologie stimuleren bij 80+’ers.
5. Insight: Hoe langer ouderen zelfstandig thuis blijven wonen hoe meer risico’s erbij komen
kijken.
HMW-vraag: Hoe kunnen we ouderen minder risicovol langer zelfstandig thuis laten wonen?
7.4. Conclusie
Uit de define fase hebben wij een aantal inzichten verkregen. Zo hebben wij vernomen dat de groep
geïnterviewde nog relatief jong is, en dus nog vrij vitaal. Dit hebben wij ook vertegenwoordigd in een
persona, Peter Julius. De minst gezonde zijde van de doelgroep, die nog steeds vrij vitaal is met
inachtneming de leeftijd, hebben wij tevens vertegenwoordigd in het persona Sjaak.
Naar aanleiding van de opgedane informatie hebben wij een drietal thema’s ontdekt waar wij van
denken waar de ouderen het meeste baat bij kunnen hebben. Deze thema’s zijn: de relaties tussen de
mantelzorgers en ouderen ondersteunen, zelfstandig wonen en het aanzetten tot beweging.
Wij hebben tevens een inzicht verkregen dat wij ons het beste kunnen inzetten om de relatief goede
vitaliteit van de doelgroep te behouden in de komende jaren, in plaats van dat we slechts problemen
gaan oplossen. Naar ons inzicht is dat een betere oplossing, bovendien heffen we op deze wijze een
aantal beperkingen op die ons zijn opgelegd door de relatief vitale doelgroep van ons onderzoek.

Page 17 of 103
8. Ideate
Tijdens ‘Ideate’ komen eerst de wensen en attitudes van de eindgebruikers aan bod. Deze zijn tijdens
empathize al eens voren gekomen, maar nu gaan we ook met de eindgebruikers praten. Vervolgens
wordt er gebrainstormd om heel veel ideeën te genereren, die nog niet afgeschoten of veroordeeld
worden. In deze brainstormsessies gebruikt IDEO het liefst mensen vanuit verschillende disciplines om
het probleem vanuit zoveel mogelijk verschillende perspectieven te kunnen bekijken.
8.1How Might We - vragen
In de vorige fase zijn er al een aantal concept How might we vragen (HMW’s) opgesteld. Na feedback
van onze ouderen en experts hebben wij de HMW’s verbeterd en zelfs een 1 daarvan laten wegvallen.
Naast de feedback die wij gekregen hebben, is er ook gebruik gemaakt van de critical reading checklist
welke in Bijlage G is opgenomen. Tijdens de verbetering van de HMW’s hebben wij vooral opgelet op
de volgende punten:
 De HMW’s zijn niet te breed en niet te smal
 De HMW’s maken ons enthousiast en zetten ons aan tot brainstormen
 De HMW’s zijn uniek en innoverend
De HMW’s en insight statements in de define fase:
1. Insight: De gemiddelde oudere sport niet waarbij de chronische klachten de ouderen
belemmeren om te sporten.
HMW-vraag: Hoe kunnen we ouderen meer/beter laten bewegen/sporten (met in acht neming van
fysieke klachten)
HMW-vraag: Hoe kunnen we ouderen beter ondersteunen om meer te bewegen en/of sporten.
HMW-vraag: Hoe kunnen we technologie gebruiken om familieleden/mantelzorgers te
ontzorgen/ondersteunen
4. Insight: gebruik van technologie bereikt grens bij 80+, deze groep heeft weinig affiniteit met
technologie.
HMW-vraag: hoe kunnen we het gebruik van technologie stimuleren bij 80+’ers.
5. Insight: Hoe langer ouderen zelfstandig thuis blijven wonen hoe meer risico’s er bij komen kijken.

Page 18 of 103
Op basis van de persona’s, feedback van ouderen en experts, critical reading list en bovenstaande
punten zijn de HMW’s verbeterd en aangescherpt:
HMW-vraag: Hoe kunnen ouderen met een belemmering beter ondersteunt worden om aan de dagelijkse
hoeveelheid bewegingsnorm te komen?
HMW-vraag: -Hoe kunnen technologie gebruiken om het wellzijn van ouderen makkelijker vast te stellen
om mantelzorgers/familie te ondersteunen?
3. Insight: Hoe langer ouderen zelfstandig thuis blijven wonen hoe meer risico’s erbij komen kijken.
8.2Brainstorm methodes
Van de informatie die verkregen is uit de Empathize en Define Fases moesten ideeën bedacht worden.
Het is alleen helaas niet mogelijk om binnen 5 minuten tientallen duidelijke en heldere ideeën op papier
te zetten. Om dit zo gestructureerd en goed mogelijk te doen is er gebruikgemaakt van een aantal
methoden om te brainstormen. Maar wat is brainstormen nu eigenlijk?
“Brainstormen is een creativiteitstechniek met als doel het snel, veel nieuwe ideeën over een bepaald
onderwerp of vraagstuk te genereren. Het kenmerk van een brainstormsessie is dat het waardeoordeel
over de geopperde ideeën wordt uitgesteld totdat alle ideeën zijn opgesomd.”
(Wikipedia, Brainstormen, 2016)
Bovenstaande is de meest gebruikte betekenis van brainstormen en zal ook het meeste terugkomen. Er
zijn nog andere definities te vinden maar deze bleek het meest accurate. Zoals de definitie al aangeeft
worden er zo snel mogelijk veel ideeën verzonnen zonder dat daar een oordeel over gegeven wordt. Dit
is tijdens het kiezen van de methoden belangrijk gebleken omdat veel ideeën al snel aangekaart werden
als raar, niet te doen of belachelijk. Maar als er beter gekeken wordt naar het idee zonder oordeel zijn
er toch een aantal ideeën ontstaan die goed waren na wat uitleg.
De methoden
Hieronder worden de methoden van het brainstormen toegelicht en wat het heeft opgebracht. Op basis
van de verbeterde en aangescherpte HMW´s zijn de ideeën bedacht.
6-3-5 methode:
6 mensen die 3 ideeën opschrijven binnen 5 minuten. Dat is de kern van deze methode. Elke keer dat
iemand 3 ideeën heeft opgeschreven worden deze doorgeschoven naar de volgende persoon. Dit gaat
door totdat er 6 rondes van ideeën zijn geweest. Dit resulteert volgens de methode in 108 ideeën in 30
minuten. Helaas hadden wij geen 6de
man tot onze beschikking, dusdanig hebben wij de methode
uitgevoerd met 5 personen. Dit heeft geleid tot een groot aantal ideeën over de oplossing van de
verschillende HMW’s.

Page 19 of 103
Brainwriting methode:
Naast de 6-3-5 methode is er ook gebruik gemaakt van de methode brainwriting. De methode komt een
beetje overeen met de 6-3-5 methode. Onderstaande afbeelding is het format dat gebruikt is. De
brainwriting methode bestaat uit een aantal stappen, namelijk:
1- Schrijf het probleem op de bovenste regel.
2- De eerste persoon schrijft in elk van de bovenste vakken een idee (vak 1-2-3).
3- Schuif allemaal en tegelijkertijd het formulier naar de rechter deelnemer.
4- Schrijf nu op de tweede regel weer drie ideeën. Laat je inspireren door het bovenstaande idee
(idee 5-1a door idee 1, idee 2a door idee 2, etc.).
5- Herhaal stap 3 en 4 totdat het formulier vol is.
6- Schuif het formulier nog eenmaal door.
7- Kies de twee meest inspirerende ideeën van het formulier dat nu voor je ligt.
8- Deel deze ideeën met de groep voor verdere verwerking.
Fast idea generator methode:
Tot slot hebben wij ook de fast idea generator gebruikt om tot meer inspiratie te komen. Op basis van
de HMW’s kunnen er een aantal uitspraken gedaan worden, deze uitspraken kunnen gebruikt worden
bij de Fast Idea Generator. De Fast Idea Generator geeft invalshoeken als: “Keer normale dingen om”,
“Voeg iets toe” en “Vertaal het naar een ander vakgebied”. Op deze manier komen er nieuwe ideeën
bovendrijven met in feite hetzelfde onderwerp maar een andere invalshoek.

Page 20 of 103
Na de brainstorm methoden gebruikt te hebben zijn er 100+ ideeën bedacht met steeds in het
achterhoofd houdend de HMW’s. In figuur 4 zijn alle ideeën gegroepeerd op basis van de HMW’s.
Zo is links de HMW: Hoe kunnen ouderen met een belemmering beter ondersteunt worden om aan de
dagelijkse hoeveelheid bewegingsnorm te komen?
En in het midden de HMW: Hoe kunnen technologie gebruiken om het wellzijn van ouderen makkelijker
vast te stellen om mantelzorgers/familie te ondersteunen?
Tot slot staat rechts de laatste HMW beschreven: Hoe kunnen we ouderen minder risicovol langer
zelfstandig thuis laten wonen?
Afbeelding 7: Alle ideeën

Page 21 of 103
8.1. Design criteria
In de brainstormsessies hebben wij geprobeerd om een manier te vinden om een selectie te maken van
onze ideeën. Het doel is uiteindelijk in de volgende fase om van 1 idee een prototype te maken en te
testen bij onze doelgroep. Wij hebben daarom gekozen om een aantal design criteria op te stellen die
ons helpen om selectie te maken:
 De oplossing moet gebruiksvriendelijk zijn
 De oplossing moet haalbaar zijn
 De oplossing moet aansluiting hebben op de HMW-vraag
 De oplossing moet aansluiting hebben op de doelgroep
 De oplossing is innoverend
De oplossing moet gebruiksvriendelijk zijn
Onze doelgroep zijn 65-plussers, dus hierbij moet rekening gehouden worden dat ze met bepaalde tools
of technische apparaten soms moeite mee hebben. De oplossing moet dus vooral bij onze doelgroep
eenvoudig te gebruiken zijn en daarnaast een goede ervaring opleveren.
De oplossing moet haalbaar zijn
De oplossing dient financieel haalbaar te zijn. Na onze interviews hebben wij ook opgemerkt dat onze
ouderen niet graag te veel geld willen verspillen aan producten die geen goede prijs/kwaliteit
verhouding hebben. Het product mag dus niet te duur en moet een goede prijs/kwaliteit verhouding
hebben voor onze doelgroep. Hierbij moet dus een goede afweging gemaakt worden over de
functionaliteit en de prijs van het product.
De oplossing moet aansluiting hebben op de HMW-vraag
Tijdens de brainstormsessies zijn een aantal concept HMW’s opgesteld en vervolgens weer een selectie
gemaakt tot 3 HMW’s. Bij deze criteria is het van belang om in het achterhoofd te houden dat des te
meer HMW’s aansluiting hebben op de oplossing, des te beter dit is.
De oplossing moet aansluiting hebben op de doelgroep
Onze doelgroep zijn zelfstandige 65-plussers in de gemeente Zoetermeer.
De oplossing is innoverend
De opdracht is om een (technologische) innovatie uit te vinden die aansluit bij de doelgroep van 65-
plussers in Zoetermeer. Een innovatie hoeft niet per se nieuw te zijn, maar moet wel bepaalde aspecten
hebben (Phillis jr. et al., 2008):
- Vernieuwend aspect (gebruiker, context, toepassing)
- Verbetering (effectiviteit, efficiëntie in vergelijking met alternatieven)
- Ingebruikname van de innovatie (diffusie/adoptie)
- Waarde gecreëerd door innovatie (richting stakeholders)

Page 22 of 103
8.2. Testen van criteria
Voor het testen van de criteria, hebben wij gebruik gemaakt van het idee, de biosensor.
De oplossing moet gebruiksvriendelijk zijn.
Het doel achter ons product is om de gebruiker er helemaal niets ervan te laten merken. Op het moment
dat de gebruiker de band omdoet hoeft hij hem in principe niet meer te bedienen, hij heeft geen
omkijken meer naar de Biosensor. Men zou kunnen zeggen dat de gebruikerservaring die wij willen
creëren juist een gebrek aan ervaring is, maar meer een factor die ongemerkt zijn werk doet gedurende
de dag.
De oplossing moet haalbaar zijn
Er bestaan al vergelijkbare wearable technologieën op de markt, zoals bijvoorbeeld de Apple Watch die
ook een verscheidenheid aan functies combineert in een kleine niet-opzichtige horloge. Dit is al
bewijsvoering op zich voor de technische haalbaarheid van het product. De Biosensor zal echter
verschillen van de aangeboden wearable technologieën doordat het weinig tot geen input van de
gebruiker vereist, en geen scherm heeft. Daarnaast zal de interne hardware verschillen van vergelijkbare
oplossingen op de markt, doordat de Biosensor voornamelijk een instrumentarium bevat voor het
bijhouden van verschillende biometrische gegevens.
De oplossing moet aansluiting hebben op de HMW-vraag
Eerder in ons onderzoekstraject hebben wij een drietal HMW-vragen opgesteld die aansluiting hebben
op de meest relevante thema’s die naar voren zijn gekomen tijdens de empathische interviews. De
Biosensor heeft aansluiting op een tweetal van deze HMW, zijnde die met betrekking tot de relatie
tussen mantelzorgers en ouderen, en met betrekking tot langer zelfstandig thuis wonen.
De oplossing moet aansluiting hebben op de doelgroep
De Biosensor kan toegepast worden bij de doelgroep van ouderen in Zoetermeer. Het apparaat is
eenvoudig in gebruik, en ouderen hebben al vergelijkbare wearables gebruikt.
De oplossing is innoverend
Het product kan als innoverend beschouwd worden omdat het voortborduurt op een bestaande
oplossing, maar wel nieuwe functionaliteiten toevoegt en een nieuwe toepassing.
De projectgroep heeft ook de ideeën nog besproken samen met de ouderen. Een geïnterviewde zei dat
het een goed idee was, mits het uitkomt met de financiële middelen. Nog een stuk feedback wat we
hebben gekregen is dat de privacy rondom de data heel goed bewaakt moet worden, om te voorkomen
dat iedereen deze persoonlijke informatie zomaar kan inzien. Nog een punt van aandacht is het omdoen
van de band, sommige ouderen zullen het kunnen vergeten om de band om te doen waardoor de band
feitelijk dus geen nut meer heeft.
Ondanks deze feedback, wat uiteraard verdere aandacht verdient, waren de geïnterviewde over het
algemeen positief over de Biosensor. Men vond de Biosensor het beste idee uit ons traject.

Page 23 of 103
8.3. Selectie van ideeën
Bij de selectie van ideeën gaat het hierbij om, om het aantal ideeën te filteren op basis van verschillende
methodes. Zo is gebruik gemaakt van de COCD-box, puntentelling methode en impact-gemak matrix.
COCD box
Na alle ideeën bedacht te hebben zijn er als eerst alle dubbele ideeën eruit gefilterd. Vervolgens is er
gebruik gemaakt van de design criteria.
Met behulp van de COCD-box methode is het mogelijk om alle ideeën die wij hebben verzameld te
filteren op (niet) realiseerbaar, gewone en originele ideeën. Deze nemen wij dan mee naar de volgende
fase binnen ons project.
Afbeelding 8: COCD-Box
Zoals u kunt zien in het bovenstaande figuur heeft de COCD-box vier gebieden waarin ideeën kunnen
worden geplaatst. Namelijk:
 Het witte vlak: (Nog) niet realiseerbare ideeën
 Het gele vlak (How?): Uitdagende/visiebepalende ideeën
o Hoe kunnen deze dan worden doorgevoerd?
 Het blauwe vlak (Now.): Eenvoudig door te voeren ideeën, laag risico
o Deze kunnen eenvoudig, nu, worden doorgevoerd.
 Het rode vlak (Wow!): Innovatieve/patroon doorbrekende ideeën
Deze methode hebben wij op een whiteboard uiteengezet. Als groep hebben wij gebrainstormd en
gediscussieerd over de plaatsing van de verscheidene ideeën. Dit kunt u terugzien op onderstaande
foto.

Page 24 of 103
Afbeelding 9: Uitgewerkte COCD-Box
Wat hieruit kan worden opgemaakt is dat het grootste gedeelte ‘gewone, blauwe’ ideeën zijn. Dit wil
niet zeggen dat deze niet haalbaar zijn. Dit kenmerkt wel dat deze ideeën door ons niet ‘out of the box’
zijn bevonden. Wat duidelijk naar voren komt is dat er ook een aantal uitdagende gele, en innovatie
rode ideeën zijn. Ons doel is dan ook geweest om deze ideeën verder uit te werken.
Met behulp van de COCD-box methode hebben wij een groot aantal van de ideeën af laten vallen.
Voornamelijk omdat wij deze niet goed genoeg vonden. Ook heeft deze methode erg geholpen om een
duidelijk beeld te creëren van het soort ideeën die wij bedacht hadden. Wij konden nu op een
eenvoudige manier zien welke ideeën gewoon, of juist heel bijzonder waren.
(COCD.org, 2016)

Page 25 of 103
Top 8 en puntentelling
Nu wij een beter beeld hebben van de verschillende ideeën met behulp van de COCD-box, heeft
iedereen individueel een top 8 gemaakt van de 40 ideeën.
Zo staat op nummer 1:
 Medische app met alle info gericht op ouderen met real-time ondersteuning
 Biosensor voor ouderen en mantelzorgers
 Bandje die bewegingen meet (incl. gps, hartslag)
 App met routes die zorgen voor de dagelijkse bewegingsnorm
 App met logboek voor registratie
Vervolgens is er met behulp van een puntentelling gezamenlijk een top 8 gemaakt van de 40 ideeën.
Deze puntentelling werkt als volgt:
Elk idee dat op nummer 1 staat krijgt 8 punten en op nummer 2 krijgt 7 punten en nummer 3 krijgt weer
6 punten en zo gaat het maar door. Dit betekent dus als een bepaald idee op een nummer vaker staat,
meer punten krijgt. Zo kan bijvoorbeeld biosensor op nummer 2 staan door Orrin en Yama waardoor
het al 14 punten krijgt. Dus hoe vaker het idee beschreven staat, hoe meer punten die kan krijgen.
Afbeelding 10: Top 8 ideeën

Page 26 of 103
Elk idee heeft een aantal punten en op basis hiervan is er een top 8 gemaakt. Hieronder is de afbeelding
te zien van de nieuwe top 8. Op elke post-it staat een nummer, dat nummer staat aan de linkerkant als
top 8. De top 8 is als volgt:
1. App met routes die zorgt voor de dagelijkse bewegingsnorm (43)
2. Bandje die bewegingen meet (incl. gps, hartslag) (38)
3. Medische app met alle info gericht op ouderen met real-time ondersteuning (40)
4. Biosensor voor ouderen en mantelzorgers (36/39)
5. App met bewegingsoefeningen voor ouderen (39/36)
6. Consulenten voorlichten en informeren (7)
7. App met logboek voor registratie (25)
8. Portaal voor mantelzorgers (34)
Afbeelding 11: Top 8 uitgewerkt

Page 27 of 103
Impact-gemak matrix
Na de puntentelling hebben wij een impact-gemak matrix gemaakt om een beter overzicht te hebben
van hoe sterk de impact is van de laatste 8 ideeën en hoe eenvoudig het idee te realiseren is. Hieronder
is de afbeelding van de ideeën die gebruikt zijn in de impact-gemak matrix. Zo kunnen we concluderen
dat het bandje dat bewegingen meet inclusief GPS en hartslag een hoge impact heeft en daarnaast ook
makkelijker te realiseren is in vergelijking met de andere ideeën. Een ander idee die in de top 8 op
nummer 1 staat (de app met routes die zorgt voor de dagelijkse bewegingsnorm) heeft ook een hoge
impact en is eenvoudig te realiseren. Van deze 8 ideeën hebben wij een concept gemaakt die we
voorleggen aan onze doelgroep.
Afbeelding 12: Impact- Gemak matrix

Page 28 of 103
8.4. Concepting
Tevens hebben wij een concept tot stand gebracht voor het gekozen idee. Het concept bestaat uit een
poster of pamflet wat de functionaliteiten en eigenschappen van de biosensor weergeeft. Het is bedoeld
om te dienen als een hypothetische reclame voor het product, zodat eventuele gebruikers weten wat
het inhoudt.
Wij hebben gekozen voor dit concept omdat ons idee een stuk wearable hardware betreft wat vrij
complexe functionaliteiten vertoont, dit kunnen wij moeilijk inzichtelijk maken middels een tastbaar
concept of video omdat wij simpelweg geen toegang hebben tot een vergelijkbaar product.
8.5. Concepting: Elevator pitch biosensor
Medische app met alle info gericht op oudere met real-time ondersteuning.
Wij willen zo veel mogelijk verschillende technieken toepassen bij de ideeën. Bij dit idee is gebruik
gemaakt van de elevator pitch techniek. Hierbij is het de bedoeling om in zo kort mogelijke tijd, duidelijk
en concreet te vertellen wat het idee is en daarnaast ook proberen te overtuigen en enthousiasmeren.
De medische app die eenvoudig en gebruiksvriendelijk is voor iedereen. Met behulp van nieuwe
technologie waarbij mantelzorgers, familieleden en vrienden real-time overzicht hebben van alle
informatie. Het is zeer eenvoudig te gebruiken, met een paar klikken op de app is er direct een overzicht
en daarnaast is het ook mogelijk om een overzicht van patronen van de afgelopen weken, maanden op
te vragen. Zo kan er bijvoorbeeld een overzicht zijn van hoeveel stappen een oudere heeft gemaakt in
een dag of week of wat de oudere heeft gegeten. Kortom een app die veel waarde heeft en daarnaast
ook gratis is voor iedereen!

Page 29 of 103
8.6. Concepting: Poster biosensor
Afbeelding 13: Concept Bio-sensor

Page 30 of 103
8.7. Concepting: Poster armbandje
Een armbandje met daarin verschillende functionaliteiten. ‘Maar zoiets bestaat toch al?’ Het bandje dat
wij als idee hebben is vele malen uitgebreider dan de bestaande ideeën welke op dit moment binnen
de markt te vinden zijn.
Aan de hand van de interviews komt naar voren dat veel ouderen in een belcirkel zitten. Met zo’n
belcirkel bellen ouderen elkaar op om te vragen hoe het gaat. Bij geen gehoor is er mogelijk iets ernstigs
aan de hand en kan er hulp worden ingeschakeld.
Soms komt het voor dat ouderen verdwalen. Hier zijn sommige bandjes die op dit moment worden
aangeboden op gericht. Denk aan een GPS. Dit is een functionaliteit welke wij ook mee nemen met ons
idee.
Binnen wooncomplexen van ouderen wordt er gebruik gemaakt van een
alarm, of hulpknop. Meestal komt dit voor in de vorm van een ketting welke
om de nek wordt gedragen met daaraan een klein apparaat met één of een
aantal knoppen.
Wij willen het armbandje in verschillende kleuren beschikbaar stellen.
Hiermee willen wij ook rekening houden met ouderen die minder goed
kunnen zien. Denk hierbij aan felle, opvallende kleuren. Op deze manier is
het bandje eenvoudiger te zien en te onderscheiden.
Ouderen bewegen niet altijd genoeg. De kans dat ouderen hierdoor sneller
lichamelijke klachten ondervinden kan aanwezig zijn. Door een bewegingssensor toe te voegen aan ons
idee kan dit probleem ook worden aangepakt. Dit in combinatie met een rood en een groen lampje. Het
lampje brand of knippert rood zolang er niet genoeg beweging heeft plaatsgevonden. Het lampje
knippert groen wanneer dit wel het geval is. De uitdaging om het lampje groen te krijgen is het idee.
De functionaliteiten die bij ons idee van het armbandje horen:
- Een functionaliteit welke de belcirkel vervangt. Denk aan een knop welke dagelijks 1-maal
ingedrukt moet worden op een bepaald tijdstip
- GPS om te zien waar de persoon zich bevindt.
- Alarmknop welke in nood bericht stuurt naar bevoegden
- In verschillende opvallende kleuren beschikbaar
- Sensor welke beweging meet i.c.m. lampje
Afbeelding 14: Voorbeeld
alarmknop
Afbeelding 15: Voorbeeld armband

Page 31 of 103
8.8. Concepting: Poster bewegings-app
Tijdens een presentatie over het onderzoek kwam
vanuit de ouderenbond van Zoetermeer naar voren
dat ouderen vaak niet weten welke sporten er zijn
en welke ze kunnen uitvoeren. Dit wordt vergroot bij
ouderen met een belemmering en/of chronische
klachten. Vanuit de gemeente wordt wel
gecommuniceerd hierover maar blijkbaar bereikt
deze informatie de ouderen niet.
Als oplossing hiervoor zou een app gemaakt moeten
worden die alle activiteiten beschrijft en deze
koppelt aan belemmeringen die voorkomen bij
ouderen. Op deze manier kunnen ouderen meteen bij de info om ook met belemmeringen te sporten
zonder dat ze zich druk hoeven te maken of de oefening slecht voor ze is.
Afbeelding 17: Voorbeeld bewegende oudere
De ouderen zouden de app op kunnen starten, de belemmering kunnen opzoeken die zij hebben en
daarna krijgen ze oefeningen waaruit ze kunnen kiezen. Er zijn dan meerdere oefeningen per
belemmering om zo iedereen oefeningen te kunnen bieden die ze leuk vinden. Er wordt namelijk vanuit
gegaan dat de ouderen willen bewegen om te bewegen en voor de gezondheid maar veel ouderen
sporten niet omdat ze het niet leuk vinden.
Deze app moet daar verandering in brengen en de vitaliteit van de ouderen omhoog helpen door een
goede en leuke manier te geven om op te zoeken wat ze wel en niet mogen doen bij bepaalde
belemmeringen.
Afbeelding 16: Voorbeeld smartphone

Page 32 of 103
8.9. Concepting: Poster digitaal logboek
App met logboek voor registratie. Zo wordt het
idee genoemd maar er zit veel meer achter dan in
eerste instantie opvalt. Het idee stamt uit een
verpleeghuis waar mijn (Ben) oma verblijft. Mijn
oma is 90 jaar oud en heeft veel hulp nodig in het
dagelijkse leven. Van een verpleger die haar wast
tot het maken van eten. Al deze taken worden
gedaan en worden bijgehouden in een map met
papier die op de eetkamertafel ligt. Hierin kunnen
andere verplegers en ook mijn familie zien wat er
die dag gebeurd is. Tevens kunnen de familieleden
die langs komen ook notities maken voor de
andere familieleden en eventueel de verplegers.
Dit zorgt ervoor dat de mensen die voor haar
zorgen altijd weten wat er gebeurt, is en hoe het
eraan toe gaat.
Bovenstaand kan uiteraard ook digitaal. Dit zou
dan bijvoorbeeld kunnen door een simpele
notitie-app te kunnen gebruiken waarbij
familieleden en verplegers op in kunnen loggen
om hun notities neer te zetten. Deze app zou dan
zowel via een IPad, Android apparaat of via de
browser op een normale pc te bereiken zijn om
zoveel mogelijk mensen de kans te geven om het
te kunnen gebruiken. De app moet ook zo
gebruiksvriendelijk doch veilig zijn om de
ouderen zelf er ook bij te kunnen betrekken. Het
gaat namelijk wel over hun en daar wordt vaak
overheen gekeken. De oudere zelf moet het ook
kunnen lezen.
Er zijn natuurlijk wel wat kanttekeningen bij de app. Het is lastig voor mensen boven de 90 om een app,
laat staan een tablet te gebruiken. Er is al heel lang een discussie over het digitale patiëntendossier en
deze app komt daar qua informatie heel dichtbij. Dit betekend dat de beveiliging zeer goed moet zijn.
Dit wordt al helemaal benadrukt vanwege het feit dat mensen kunnen registreren of ze er geweest zijn
en alle persoonlijke info die de familieleden kunnen noteren.
Daarentegen denk ik wel dat deze app potentieel heeft om de werklast en informatiestromen binnen
zowel de verplegers en de familie te verbeteren. Op dit moment zien alleen de familieleden die er vaak
komen wat er in de map staat. Met de app kan de hele familie zien wat er dagelijks aan de hand is
waardoor mensen misschien meer betrokken raken bij het verzorgen van de ouderen.
Afbeelding 18: Papieren logboek
Afbeelding 19: Voorbeeld smartphone

Page 33 of 103
8.10. Uiteindelijke keuze
Nadat de verschillende ideeën gefilterd waren en met de verschillende technieken beoordeeld waren
bleven we over met 2 ideeën welke we beiden erg interessant vonden, namelijk:
1. Een app met routes die bijdraagt aan de dagelijkse bewegingsnorm (43)
2. Een bandje welke onder andere bewegingen meet (incl. gps, hartslag) (38)
Uit de impact-gemak matrix scoren deze twee ideeën ook het hoogst. Beide hebben een hoge impact
op de verbetering van het kwaliteitsleven van onze doelgroep. Daarnaast heeft het bandje ook impact
op de mantelzorgers, het bandje is niet alleen bedoeld voor de ouderen zelf, maar ook voor de
mantelzorgers en/of familieleden.
Deze ideeën zijn voorgelegd aan de ouderen en een expert, hierbij is er gevraagd naar de haalbaarheid
en originaliteit van het idee. De meerderheid van de ouderen gaf aan dat het bandje hun voorkeur had
over de app. Dit vooral vanwege het mindere gebruik van smartphones en/of tablets. De expert deelde
deze mening niet maar gaf wel aan dat het een goed idee is mits er een focus ligt op de doelgroep en
er rekening gehouden wordt met het gebruik van de gegevens. Samen met de informatie verkregen uit
de deskresearch, technieken en de interviews is besloten om het idee van het bandje uit te werken.
Er is in het projectteam ook nog discussie geweest over welk idee uiteindelijk uitgewerkt moest worden
en dit is opgelost door de voor- en nadelen van elk idee op het bord te schrijven. Dit kwam ook
overwegend in het voordeel van het bandje zoals u hieronder kunt zien.
Afbeelding 20: Voor- en Nadelen ideeën

Page 34 of 103
9. Prototyping & Testing
Ons prototype bestaat uit een poster die de functionaliteiten van de Uniband omschrijft, in combinatie
met een polsbandje met lampjes erin die ogenschijnlijk op het product lijkt, maar daadwerkelijk niet
over technische functies beschikt. Het doel van de poster was om een situatie te laten zien van
marketing rondom de Uniband, en de kijker een idee te geven wat onze intenties zijn en hoe het
apparaat eruitziet.
Het testen van het prototype is gedaan middels het presenteren van de poster en het uitleggen wat het
doet. Hierbij hebben wij vooral gelet op de bruikbaarheid van het apparaat bij ouderen, omdat het soms
voorkomt dat zij niet goed weten hoe ze om moeten gaan met technologie. Ook hebben wij gelet op de
privacy-aspect van de hardware, omdat wij weten dat men veel waarde hecht aan de veiligheid van hun
gegevens. Voor de rest is de test dus vrij open verlopen, alle suggesties waren welkom en al de
verkregen feedback is meegenomen. Deze vorm van testen was noodzakelijk omdat wij geen
daadwerkelijk werkend product tot onze beschikking hadden.
Wij hebben uit de testfase echter wel een aantal waardevolle suggesties gekregen. Zo zei men gelijk dat
ze het fijn zouden vinden als de door de Uniband vergaarde data niet alleen inzichtelijk was voor de
verzorgers, maar ook voor henzelf. Op deze wijze kunnen ze zelf ook inzicht krijgen in hun gezondheid
en de verzamelde data, wat een groter vertrouwen in de technologie schept en hen ook een handvat
rijkt om zelf een verschil te maken in hun gezondheid.
Ook het privacy-aspect speelt voor hen een grote rol, dat is nog een reden waarom ze zelf de informatie
willen kunnen inzien. Ter aanvulling zou het nog beter zijn als men zelf kan bepalen welke informatie
wel en welke informatie niet verzameld en verstuurd wordt, ook het gegeven beheer in deze informatie
zou een groter vertrouwen in de informatie scheppen.
Een punt wat werd genoemd is dat men heel simpel de band niet om zou kunnen doen, bijvoorbeeld
als men het vergeet. Ook zullen er sommige ouderen zijn die de band op aandringen van mantelzorgers
in huis halen, en vervolgens niet om willen doen. In dergelijke situaties zou men de band kunnen
vandalizeren door hem weg te gooien of kapot te maken. Naar aanleiding van dit punt leek het ons een
goed idee als de band niet alleen waterproof zou zijn, maar ook stevig genoeg om beschadigingen te
kunnen weerstaan.

Page 35 of 103
Afbeelding 21: Poster UniBand

Page 36 of 103
9.1. Variabelen prototyping
Er worden bij het maken van prototypes bepaalde aannames gedaan en onzekerheden waargenomen
vanuit de doelgroep. Dit moet zoveel mogelijk voorkomen en genoteerd worden om tot een goed
eindresultaat te komen binnen de fase prototyping. De meest voorkomende zijn hieronder genoteerd
en meegenomen met het maken van het prototype waar u verder in het hoofdstuk over kunt lezen.
Aannames:
Deze aannames zijn gedaan door ouderen in de testgroep bij het valideren van het idee waarbij er de
nadruk op lag dat het nog verder uitgewerkt moest worden. Deze aannames zijn belangrijk want met
deze gegevens kan het uiteindelijke product beter gemaakt worden als deze aannames niet blijken te
kloppen. De aannames:
 Ouderen willen dit niet dragen.
o Hoewel het eindproduct ook gedragen moet worden net zoals een horloge zal er
minder irritatie optreden vanwege de geringe grootte en het materiaal dat gebruikt
gaat worden (een soort van rubber). Tevens zal de band in het oog van mode en
personaliseren in meerdere kleuren leverbaar zijn zodat iedereen (ook met slecht zicht)
het bandje kan gebruiken op elk moment.
 Software klopt en werkt feilloos in combinatie met het bandje.
o Bugs zijn inherent aan software, je kan er niet omheen. Dit terzijde zal de software zo
goed mogelijk getest worden voordat het product op de markt komt. Dit om ervoor te
zorgen dat de medische kant van de software 99,9% accuraat is. Zo zal het
foutpercentage van meldingen zeer gering zijn.
 Ouderen kunnen gebruikmaken van bandje en software zonder te veel begeleiding.
o Uit de interviews van de ouderen eerder in het document bleek dat veel mensen
redelijk met een computer en het internet om konden gaan. Het zal de eerste paar
keren even wennen zijn aan de indeling van de website waar de gegevens te bekijken
zijn maar het zal zo simpel mogelijk zijn voor de ouderen en zo moeilijk als dat ze willen
voor de gemachtigden.
Onzekerheden:
Bij een product als het bandje zijn altijd onzekerheden en dingen waaraan getwijfeld gaat worden door
de uiteindelijke gebruiker. Deze onzekerheden zullen hieronder aangekaart worden en hopelijk voor de
gebruiker ook weggenomen worden.
 Privacy, gegevensverwerking en hoe dit geregeld is.
o Privacy is een groot punt en zal ook hoog in het vaandel zijn bij het produceren van de
bandjes en de bijgaande website. In tegenstelling tot het elektronische
patiëntendossier zal de gebruiker alle macht over de gegevens hebben en te allen tijde
kunnen beslissen wie er gemachtigd is om (een deel van) de gegevens te bekijken. Dit
betekent dat een huisarts of een ander medisch professional ook toestemming van de
gebruiker moet krijgen.
 Comfort, zit het bandje goed en stoort het niet.
o Het materiaal wat uiteindelijk gebruikt wordt bij het produceren van het bandje zal een
type rubber zijn om het bandje waterdicht te maken en het comfort zo hoog mogelijk
te houden. Tevens zal de gebruiker de meldingen aan kunnen passen van het bandje
zodat hij alleen meldingen krijgt die hij nodig heeft/wilt. (Alarmfunctionaliteit kan niet
uitgeschakeld worden)

Page 37 of 103
 Te veel connectie met medische toepassingen.
o Met dit product proberen wij zoveel mogelijk de gegevens bij de gebruiker te houden
zodat er geen medici aan te pas komen en de gebruiker bewust te maken van zijn eigen
lichaam.
Onderzoeksvragen:
Er zijn een aantal vragen gesteld aan de ouderen binnen dit onderzoek en op basis daarvan zijn de
volgende onderzoeksvragen opgesteld. Deze zijn beantwoord door de ouderen zelf.
Zal de doelgroep bereid zijn om begeleiding te krijgen bij het gebruik van het bandje?
Ja, de meerderheid van de ondervraagden gaf aan dat ze bereid zijn om gedeeltelijke begeleiding te
krijgen om met het bandje en de bijgaande website om te gaan.
Zal de doelgroep bereid zijn om geld te betalen voor het bandje?
Nee, het grootste deel van de ouderen zouden zelf niet snel geld willen uitgeven aan het bandje omdat
ze denken dat dat niet aan hun is om het te betalen. Ze kijken meer naar de overheid en
zorgverzekeringen die het zouden moeten betalen omdat die mensen langer thuis willen laten wonen.
Zal de doelgroep bereid zijn om het bandje altijd om te hebben/doen?
Ongeveer de helft geeft aan het bandje te willen dragen, waarbij de andere helft aangeeft dat de
motivatie om het om te doen waarschijnlijk niet voldoende zal zijn om het altijd te dragen. Hierbij
merken we wel op dat ze het dan sporadisch zouden willen dragen.
Variabele:
Er is een redelijk groot variabel, aan het bandje en dan vooral de website, verbonden en dat is
gebruiksvriendelijkheid. Bijna alle ouderen die geïnterviewd zijn gaven aan dat de website makkelijk en
duidelijk moet zijn. Hierbij moet vooral gedacht worden aan de lay-out, lettertype en lettergrootte maar
ook aan visueel aantrekkelijk en geen lappen tekst met medische termen. Bij het voorleggen van een
dashboard met metertjes e.d. vond één van de oudere dat een heldere lay-out.
Het te maken prototype
Het onderzoek laat in de korte tijdsspan dat ervoor staat niet toe om een daadwerkelijk prototype te
ontwikkelen en daardoor zal er een voorbeeld gebruikt worden om duidelijk te maken wat de bedoeling
zal zijn van het product. Meer hierover verder in het hoofdstuk.

Page 38 of 103
10. Ecosysteem
10.1. Partijen
Om ons product tot gewaarwording te laten komen is de collaboratie met een aantal (derde) partijen
benodigd. Een van deze partijen is uiteraard een ontwikkelaar van de hardware, welke verantwoordelijk
is voor de fabricatie van de wearable. Om de wearable daadwerkelijk te laten functioneren is ook
software benodigd, deze dient dus ook door een partij ontwikkeld en bijgehouden te worden.
Aanvullend zijn er ook nog partijen benodigd die het product aanbieden, zoals webshops, fysieke
winkels of medische centra.
10.2. Klantreis
Ons product zal aangeboden worden bij een aantal verkooppunten in Nederland. De oudere zal in bezit
komen van het bandje door deze zelf aan te schaffen, of doordat deze door een (mantel)zorger gegeven
wordt.
Bij het eerste gebruik dienen de verzorgde en (mantel)zorger samen de handleiding en
gebruikersvoorwaarden door te nemen, zodat zij een goed beeld hebben van hoe het apparaat werkt,
hoe deze gebruikt dient te worden en wat er met de vergaarde data gebeurt.
Vervolgens moet het product gelinkt worden met één of meerdere apparaten die de informatie uit
kunnen lezen, zodat de (mantel)zorgers en eventueel de verzorgde zelf de data kunnen inzien, en
eventueel conclusies kunnen trekken uit de informatie.
Het apparaat kan nu gebruikt worden en begint met het verzamelen van data over verscheidene
biofysische parameters. Vanaf nu is het de bedoeling dat de gebruiker zo min mogelijk merkt van het
apparaat, het is uiteraard wel van belang dat men niet vergeet om de wearable om te doen.
10.3. Processen
In deze paragraaf kunt u lezen welke processen de klant kan doorlopen om tot aankoop van het product
over te gaan.
Klant
1. Vindt het product
2. Wil het hebben
3. Moet kunnen achterhalen waar het product verkregen kan worden
4. Via internet bestellen
5. Naar een lokale winkel gaan en het kopen
Aanbieders
1. Reclame/sociale media/product in winkel tentoonstellen/website
2. Informatie verstrekken in de reclameartikelen/sociale media/website
3. Als het product via internet bestelt wordt
a. Aankoop/betaalmethode ontvangen
b. NAW-gegevens van klant
c. Het product verpakken
d. Het product opsturen
4. Als het product in een fysieke winkel wordt gekocht
a. Product moet aanwezig zijn
b. Distributie van de producten

Page 39 of 103
11. Onderzoeksresultaten
Het onderzoek heeft geleid tot een sociale innovatie: de Uniband. Deze innovatie borduurt verder op
bestaande concepten met een nadruk op gegevens en patronen. Bij het onderzoeken zijn we gestuit
op een aantal factoren die meewegen met het succes van het uiteindelijke product. Deze factoren zijn
onder andere: Kosten van het product, Comfort, Gebruik en Begeleiding. Deze zorgen zijn
uitgesproken door de ouderen die geïnterviewd zijn, de experts die geïnterviewd zijn en de
aanwezigen bij de eindpresentatie. Deze zorgen zullen aangesproken moeten worden bij
vervolgonderzoek.
De methoden en technieken die toegepast zijn tijdens het onderzoek hebben ervoor gezorgd dat het
onderzoek gestructureerd, kwalitatief en traceerbaar uitgevoerd is. In de bijlagen vindt u de
deskresearch, (empathische) interviews met ouderen en experts en het traceerbestand dat opgesteld
is om bij te houden welke elementen door wie is gezegd bij de interviews.
Uit de interviews bleek dat de meeste ouderen niet bewust bezig zijn met een gezonde levensstijl en
dat de meeste ouderen belemmeringen hebben om te gaan sporten. Deze informatie heeft een grote
rol gespeeld bij het bedenken van de HMW-vragen, de vele ideeën en uiteindelijke oplossing, de
UniBand. Deze informatie, samengevat in een Persona, heeft er ook voor gezorgd dat de doelgroep
duidelijk was voor het projectteam.
De onderzoeksresultaten hebben geleid tot een aantal aanbevelingen die in de volgende paragraaf
worden beschreven.
11.1. Aanbevelingen
In dit hoofdstuk is beschreven wat de vervolgacties zijn voor het realiseren van de Uniband.
Voor het realiseren van de Uniband zijn een aantal zaken van belang, namelijk:
 Onderzoek naar het ontwikkelen van de Uniband. De kosten van het bandje en de kosten voor
de ontwikkeling van de website.
 Onderzoek met experts over mogelijke sport/beweegoefeningen voor elk individu.
 Onderzoek crowdfunding, subsidie en verzekeringen.
 Pilot in de gemeente Zoetermeer.
Als eerst is het van belang om onderzoek te doen naar de kosten van het ontwikkelen van de Uniband.
De Uniband is een universeel bandje dat onderdelen bevat als hartslag, bloeddruk, beweging, gps-
locatie en noodkopje. Het is een bandje dat veel opties bevat, waardoor het nog niet zeker is hoeveel
het zal gaan kosten om het te ontwikkelen. Er zijn ook andere bandjes die men kan kopen die hartslag
en bloeddruk meten, maar niet zo veelzijdig als de Uniband. Naast de ontwikkeling van de Uniband is
het ook van belang om onderzoek te doen naar de ontwikkeling van de website en de koppeling daarvan
in te richten. Op de website komen onder andere de gegevens binnen van de Uniband.
Daarna is het handig om onderzoek te doen met experts over de mogelijke sport/beweegoefeningen.
Het verschilt per persoon wat voor soort oefeningen hij/zij moet doen. Iemand die bijvoorbeeld hoge
bloedruk heeft moet een ander soort sportoefeningen doen dan iemand met astma. Hierbij is het dus
van belang om met een expert rond de tafel te zitten en te onderzoeken welke sport/beweegoefeningen
bij wat voor soort persoon past.
Vervolgens moet er onderzoek gedaan worden naar bijvoorbeeld crowdfunding, subsidie en
verzekeringen.
Tot slot moet er een pilot gedaan worden in de gemeente Zoetermeer. 12 ouderen in Zoetermeer
geïnterviewd te hebben is niet heel erg representatief. Er zijn namelijk 20.626 vijfenzestigplussers in

Page 40 of 103
Zoetermeer. (Zoetermeer, 2016) Van deze 12 ouderen die wij geïnterviewd hebben waren ze vrijwel
allemaal actief, gezond en rond de 70 jaar. Om een completer beeld te krijgen van de problemen en
oplossingen daarvoor zal er een groter onderzoek uitgevoerd moeten worden. Die te generaliseren is
naar de ouderenbevolking van Zoetermeer of groter. Hiermee kan dan ook aangetoond worden of er
vraag is naar de Uniband.

Page 41 of 103
Bibliografie
220 duizend Nederlanders voelen zich zwaar belast door mantelzorg. (2013, april 22). Opgehaald van
CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2013/17/220-duizend-nederlanders-voelen-zich-zwaar-
belast-door-mantelzorg
A. Dane, H. S. (2001). Zon-programma thuiszorgtrechnologie. Utrecht: Nivel.
Achteren, G. v. (2015, Mei 15). Technologie en jij. (B. Schipper, Interviewer)
Binnekade T.T., E. L. (2012). Onbewogen om bewegen: Lichamelijke (in)activiteiten in zorginstellingen.
Amsterdam: Vrije Universiteit, Afd. Klinische Neuropsychologie.
CBS. (2009). Regionale prognose 2009-2040: vergrijzing en omslag van groei naar krimp. Opgehaald
van https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/52ED5DC2-A6CB-414A-8C35-
D3E963B36DA4/0/2009k4b15p35art.pdf
CBS. (2010). Tempo vergrijzing loopt op.
CBS. (2012). www.cbs.nl. Opgehaald van Stijgende levensverwachting en veranderde leefstijl:
https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2012/22/stijgende-levensverwachting-en-veranderde-
leefstijl
Chen Ruiyuan, J. S. (2015). Empathetic Technology for Ageing – Rethinking Health & Wellness for the
Elderly. Singapore: DesignSingapore Council.
Chronische ziekte. (sd). Opgehaald van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Chronische_ziekte
cocd.org. (2016, Juni 17). De COCD-box. Opgeroepen op Mei 12, 2016, van cocd.org:
http://www.cocd.org/kennisplatform/cocd-box/
COCD.org. (2016, Juni 17). De COCD-Box. Opgeroepen op Mei 6, 2016, van COCD.org:
http://www.cocd.org/kennisplatform/cocd-box/
(1994). De prevalentie van chronische ziekten bij ouderen; het ERGO onderzoek.
Drs. Josephine Dries, d. G. (2003). Het nieuwe wonen voor ouderen. Den Haag: TNO.
Drs. Marielle Jambroes, D. K. (2015). Technologieanalyse. Diemen: Zorginstituut Nederland.
E.G.J.M. Denissen, E. S. (2006). Ouderen en nieuwe technologie in huis, Bondgenoten of vijanden?
Twente: Universiteit Twente.
E.M. Bunge, I. K.-v. (2008). Zorg en welzijn: wensen en behoefte van ouderen en mantelzorgers.
Rotterdam.
G.C.W., W.-V. (2014). www.nationaalkompas.nl. Opgehaald van Normen van lichamelijke (in)activiteit
- Nationaal Kompas Volksgezondheid:
http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/lichamelijke-
activiteit/normen-van-lichamelijke-in-activiteit/
Gemeente Zoetermeer. (2016). Kerncijfers Zoetermeer. Zoetermeer: Gemeente Zoetermeer.
Gemeentelijke gezondheidsprofiel Zoetermeer. (2013). Opgehaald van RIVM:
http://www.rivm.nl/media/profielen/profile_637_Zoetermeer_demografie.html
Giesbers H, V. A. (2013). www.nationaalkompas.nl. Opgehaald van Vergrijzing: Wat zijn de
belangrijkste verwachtingen voor de toekomst? Nationaal Kompas Volksgezondheid:
http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/vergrijzing/toekomst/
Hildebrandt V.H., C. A. (2010). Trendrapport Bewegen en Gezondheid 2008/2009. Leiden: TNO
Kwaliteit van Leven.
Jansen, F. M. (2015). Physical Activity in Non-Frail and Frail Older Adults.
José Peeters, T. W. (2013). Technologie in de zorg thuis. Utrecht: Nivel.
Kwetsbare ouderen. (2016). Opgehaald van Rijksoverheid:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderenzorg/inhoud/kwetsbare-ouderen
Machielse, A. (2011). Sociaal isolement bij ouderen: een typologie als richtlijn voor effectieve
interventies. Utrecht: Igitur publishing.
Ouderenfonds. (sd). Feiten en cijfers. Opgehaald van Ouderenfonds:
https://www.ouderenfonds.nl/onze-organisatie/feiten-en-cijfers/
Outer, A. d. (2015). Mantelzorg is niet alleen zorgen voor een ander. Atlas van zorg en hulp.
Plattner, H. (2016, Juni 2). Methodcards. Opgehaald van Dschool Stanford:
http://dschool.stanford.edu/wp-content/uploads/2013/10/METHODCARDS-v3-slim.pdf

Page 42 of 103
Rijn, d. M. (2014, 07 16). Kamerbrief over het intensiveren en verankeren aanpak eenzaamheid.
Opgehaald van Rijksoverheid:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouderenzorg/documenten/kamerstukken/2014/0
7/16/kamerbrief-over-het-intensiveren-en-verankeren-aanpak-eenzaamheid
Smits, D. C. (2009). De zorg voor en door ouderen: innovatie in zorgculturen. Leeuwarden: Christelijke
Hogeschool Windesheim.
Stanford, D. (2016, Juni 17). Method Cards. Opgeroepen op Mei 9, 2016, van Dschool Stanford:
https://dschool.stanford.edu/wp-content/themes/dschool/method-cards/saturate-and-
group.pdf
Stichting OSO. (2011). OSO-enquete september 2010. Zoetermeer: Stichting OSO.
Vliet, D. M. (2015). Technologieanalyse.
Wikipedia. (2016, Mei 10). Brainstormen. Opgehaald van Wikipedia:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Brainstormen
Wikipedia. (2016, Juni 17). Empathie. Opgeroepen op Mei 8, 2016, van Wikipedia:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Empathie
www.economischwoordenboek.nl. (sd). Opgehaald van Lyccaeus Economisch Woordenboek
(Nederland-België): http://www.economischwoordenboek.nl/woordenboekEcoveb.html#3719
Zoetermeer, G. (2016, Juni 17). Kerncijfers. Opgeroepen op Juni 17, 2016, van Gemeente Zoetermeer:
http://www.zoetermeer.nl/inwoners/feiten-en-cijfers_46421/item/kerncijfers_73327.html

Page 43 of 103
Bijlagen
Bijlage A: Deskresearch groepsleden
Deskresearch Benjamin
In dit hoofdstuk gaat het over de Deskresearch die ik heb uitgevoerd. Het doel hierbij is om in
te leven in doelgroep die tijdens dit blok centraal staat: ouderen.
Regelmatig als het over onze toekomst gaat dan gaat dan gaat het over vergrijzing. Vergrijzing
en onze toekomst houdt ons in Nederland zeer bezig. Het is een onderwerp waar al jaren lang
veel onderzoek naar wordt gedaan maar ik wil nu eerst bij de basis beginnen: wat is/betekent
vergrijzing?
Vergrijzing: Het aandeel van 65-plussers (ook: ouderen, senioren) in de totale bevolking neemt
toe (www.economischwoordenboek.nl, sd).
We horen dus regelmatig via verschillende nieuwskanalen dat de vergrijzing zo erg aan het
toenemen is en dat het straks problemen kan veroorzaken als we hier niet goed op inspelen.
Maar klopt dit wel? Is dit wel zo ernstig als dat het wordt omschreven? En wat zijn de redenen
hier dan van?
Tabel 1 Bevolking naar
leeftijdsgroep in procenten (CBS, 2009)
In dit overzicht waar de bevolking is
samengesteld naar leeftijdsgroepen en
hoeveel procent zij innemen van de totale bevolking, is te zien dat de groep van ‘65+ jaar’ flink
gaat noemen in de komende jaren. Waar deze groep nu in 2016 rond de 17 procent-18 procent
zit, zal dit in 2040 tot bijna 26 procent stijgen. (CBS, 2009)
Daarnaast valt op dat de groep ’20-64 jaar’ flink terugloopt. Dit betekent dus dat van de totale
bevolking straks minder mensen aan het werk zijn en er een grotere groep is die probeert te
genieten van zijn/haar pensioen. De groep ouderen is natuurlijk ook meer vatbaar voor
ziektes, aandoeningen etc. (Binnekade T.T., 2012) Als deze groep in de komende jaren groter
wordt dan hebben zij ook meer geld nodig als er geen veranderingen plaatsvinden die nodig
zijn om de kosten (verzorging, medische behandeling etc.) terug te brengen.

Page 44 of 103
Om een beter te kunnen schetsen heb ik hieronder een overzicht geven waarbij de procenten
staan uitgedrukt in getallen (CBS, 2010):
Tabel 2 Bevolking naar leeftijdsgroep, 1960 - 2060 (CBS, 2010)
In 2040 zal de groep ’65 jaar en ouder’ zijn opgelopen tot 4,6 miljoen ouderen en dit is ten opzichte
van de 2,6 miljoen van nu (CBS, 2010). Dat is een flinke toename en zeker met het oog op kosten (denk
aan; verzorging, (chronische) klachten, mobiliteit etc.) zal hier verstandig op ingespeeld moeten
worden. We kunnen hieruit dus wel concluderen dat het van groot belang is dat de zorg wordt
aangepast op deze toename. Ondanks dat wel is te zien dat na 2040 deze groep gematigd zal afnemen
in hoeveelheid, zal dit nog steeds een stuk grotere groep zijn dan dat nu het geval is.
Wanneer ik opzoek ging naar wat de redenen zijn van deze sterke toename van de vergrijzing, dan
kwamen er steeds twee belangrijke punten naar voren:
- Babyboomgeneratie (Giesbers H, 2013) (CBS, 2010) (CBS, 2009)
- Stijgende levensverwachting (Giesbers H, 2013) (CBS, 2009) (CBS, 2012)
Babyboomgeneratie
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog was er van de jaren 1946 – 1970 sprake van een
babyboom, dit is een geboortegolf waarbij het aantal geboren kindjes een stuk hoger ligt dan
de gemiddelde jaren. In die periode kozen veel mensen ervoor om een gezin te stichten. De
mensen die zijn geboren in 1946 en nu nog leven, behoren sinds 2011 tot de groep 65 plussers.
Dit betekent dat de toename van de groep ouderen nu al aan de gang is en dat deze groep
vanaf nu alleen maar groter zal worden.

Page 45 of 103
Stijgende levensverwachting
Al jaren lang neemt de levensverwachting van ons als mensheid toe. Wij hebben de
afgelopen jaren flinke stappen gemaakt op medisch vlak en gezondheidszorg. Dit zorgt
ervoor dat de levensverwachting de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Met als
gevolg dat mensen ouder worden en dus langer leven. Dit betekent ook dat mensen langer
zorg nodig zullen hebben omdat ze steeds beter en langer met ziektes en/of aandoeningen
kunnen leven.
Omdat de sterke toename van de vergrijzing een serieus probleem is die nu al zijn eerste
stappen heeft gezet en zich de komende jaren door zal ontwikkelen, zal hierop moeten
worden ingespeeld. Dat kan door veranderingen aan te brengen in de zorg door middel van
bijvoorbeeld technologie maar dat kan ook door mensen meer bewust te laten leven en oud
te laten worden. Het idee hierbij is om mensen gezonder oud te laten worden. De afgelopen
jaren is dan ook flink geprobeerd om mensen meer aan beweging te laten doen. Door
voldoende beweging te krijgen zal de kans op ziektes en/of aandoeningen worden verlaagd
en de zelfredzaamheid worden verhoogd. (Hildebrandt V.H., 2010) (Binnekade T.T., 2012)
Maar wat is dan voldoende beweging? En dan vooral kijkend naar de groep ouderen wat zij
aan lichaamsbeweging nodig hebben om te voldoen aan deze norm. Tijdens het onderzoek
naar deze vraag ben ik terechtgekomen bij de norm die is vastgesteld door de ‘Nederlandse
Norm Gezond Bewegen’ (NNGB). Een overzicht hiervan staat hieronder:
Tabel 3 De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (G.C.W., 2014)
In dit overzicht is te zien waar een doelgroep qua beweging aan moet voldoen om te kunnen
zeggen dat hij/zij voldoende beweegt. Zo is te zien dat hoe ouder je wordt, hoe minder
beweging je lichaam nodig heeft om te voldoen aan de norm. Dit komt omdat het lichaam
op oudere leeftijd minder aan kan. Voor ouderen is het daarom ook vaak lastiger om te
voldoen aan deze norm aangezien zij vaker met lichamelijke problemen te maken hebben.
(Hildebrandt V.H., 2010)
Ondanks dat het voor ouderen wat lastiger is om te voldoen aan deze norm wil ik toch graag
weten of ouderen voldoende bewegen. Ik heb daarvoor gebruik gemaakt van een

Page 46 of 103
onderzoeksrapport waarbij er is onderzocht hoe het zit met de lichamelijke (in)activiteit in
zorginstellingen (Binnekade T.T., 2012). Hierin wordt beschreven dat uit onderzoek is
gebleken dat ouderen in zorginstellingen zeer inactief zijn. Wat uiteraard niet goed is
aangezien zij juist veel baat kunnen hebben bij de voordelen die voldoende beweging met
zich meebrengt. In het document staan ook een aantal gevolgen die inactiviteit kan hebben
voor ouderen die ik graag wil beschrijven:
- Incontinentie
- Osteoporose
- Risico op valincidenten
- Cognitief functioneren/gedragsmatig van aard
- Kwaliteit en kwantiteit van het slapen
- Vermogen om zelf Activiteiten van het Dagelijkse Leven (ADL) uit te voeren
Door het niet voldoen aan de norm voor voldoende beweging loopt een oudere dus een
grote(re) kans om met één van deze gevolgen in aanraking te komen. Dat dit ‘eenvoudig’ op
te lossen/te vertragen is door voldoende beweging is natuurlijk belangrijke informatie
(Binnekade T.T., 2012) (Hildebrandt V.H., 2010). Aan de hand van de uitgevoerde
deskresearch heb ik niet alleen een beter beeld van hoe het nu is en straks gaat worden
maar besef vooral beter het belang dat iedereen erbij heeft dat er verandering moet
plaatsvinden. Dit is een kwestie die ons allemaal op een bepaalde manier aangaat.

Page 47 of 103
Deskresearch Orrin
The Impact of Community Design and Land-Use Choices on Public Health: A Scientific
Research Agenda. (2003). L. Dannenberg, A et al. American Journal of Public Health Vol. 93
Nr. 9.
Deze bron suggereert dat er verscheidene factoren kunnen zijn die de gesteldheid van
ouderen beïnvloeden middels community design, het leergebied dat woonomgevingen
reguleert. Men suggereert dat de omgeving van een oudere invloed heeft op hoeveelheid
verwondingen en mobiliteit. Ook suggereert men dat de negatieve aspecten van community
design disproportioneel van invloed zijn op ouderen, die dus meer last ondervinden van
sociale segregatie en slecht milieu.
Fitness Effects on the Cognitive Function of Older Adults: A Meta-Analytic Study. (2003).
Colcombe, S & F. Kramer, A. Beckman Institute of Psychology. Vol. 14 Nr. 2
In dit onderzoek wordt vastgesteld dat ouderen die aan fitness doen er betere cognitieve
vaardigheden op nahouden.
Cardiovascular disease and distribution of cognitive function in elderly people:the
Rotterdam study. (1994). M. B. Breteler, M. Claus, J. J. E. Grobbee, D. Hofman, A. Erasmus
University. Vol. 308.
Via dit onderzoek bracht men aan het licht dat hart- en vaatziekten bij ouderen een serieuze
negatieve invloed kunnen hebben op de cognitieve vaardigheden.
Secondary Prevention of Coronary Heart Disease in the Elderly. (2016). Williams, A. Mark.
Et al. American Heart Association.
Uit onderzoek onder 75 plussers is een correlerend verband gelegd tussen een aantal
interventies en de mate van hart- en vaatziekten die zich voordoen bij de doelgroep. De
meest impactvolle interventies zijn stoppen met regelmatig roken, niet te zwaar belasten en
afvallen. Andere factoren blijken ook van invloed te zijn zoals hoeveelheid glucose in het
bloed, fysieke inactiviteit en een verscheidenheid aan psychologische klachten.

Page 48 of 103
Deskresearch Ben
Mijn vraag:
Hoe gaan ouderen om met technologie en wat doet de zorg hiermee?
Volgens een onderzoek van het Nederlandse Zorginstituut naar de toekomst van de zorg
i.c.m. technologie zijn er zowel voordelen als kanttekeningen te plaatsen bij de combinatie.
De voordelen zijn onder andere: Individueel meten en feedback, Monitoren op afstand,
Bevorderen van de sociale context en ondersteunen van functioneren/zelfzorg.
De kanttekeningen zijn onder andere: Cultuurverandering binnen de zorg, Technologie zal
nooit de volledige oplossing zijn en technologie is nog geen deel van de medische opleiding.
(Drs. Marielle Jambroes, 2015)
Deze voordelen en kanttekeningen zijn ook toe te passen op ouderen maar de vraag is hoe
gaan ouderen om met technologie?
In mijn eigen omgeving zie ik veel mensen van 65+ die met IPads werken en tegenwoordig
ook met smartphones. Dit geeft bij mij aan dat ouderen best met technologie willen werken
maar soms niet de voordelen ervan inzien. Bij een specifiek geval: De broer van mijn
stiefmoeder, Ger, wilde nooit iets te maken hebben met IPads en mobiele apparaten totdat
ik een keer bij hem thuis was geweest met desbetreffende apparaten en hem liet zien hoe ik
kan Facetimen met zijn kinderen en kleinkinderen in Spanje. (Achteren, 2015)
Op pagina 53 van Empathetic Technology for Ageing – Rethinking Health & Wellness for the
Elderly (Chen Ruiyuan, 2015) wordt aangegeven dat 16% van de ouderen (60+) in Singapore
de computer en het internet regelmatig gebruiken. Hierbij geeft 3 van de 4 ouderen aan dat
ze digitale opties willen hebben om op afstand hun gezondheid willen managen. Dit kan ook
relatief gezien eenvoudig gerealiseerd worden aangezien 83% van de mensen boven de 55
een smartphone bezit.
Het beeld uit Singapore komt overeen met de behoefte en huidige staat binnen Zoetermeer.
Volgens een enquête van de OSO (Overleg Samenwerkende Ouderenbonden) beschikt 72%
van de ouderen een computer en geeft de overige 33% aan geen computervaardigheden te
hebben maar deze wel te willen leren. De computer wordt achtereenvolgend gebruikt voor:
e-mail 83%, Internet 75%, het schrijven van teksten en brieven 58%, en spelletjes 58%. Deze
gegevens zijn verzameld onder ouderen met een gem. leeftijd van 76,6. Helaas zijn er van de
148 verzonden formulieren maar 50 teruggekomen. (Stichting OSO, 2011) Hierdoor is de
representativiteit niet voldoende voor een gemeente met 124.143 inwoners waarvan er
20.626 65+ zijn. (Gemeente Zoetermeer, 2016)
Het tweede deel van mijn vraag is dan: Wat doet de zorg hiermee?
“Het begrip ‘technologie’ moet breed worden opgevat en omvat het gehele scala van
hulpmiddelen, procedures en richtlijnen. Het betreft zowel bestaande als nieuwe
technologieën, die geavanceerd of juist eenvoudig kunnen zijn (A. Dane, 2001). De te
stimuleren technologieën moeten leiden tot meer doelmatige zorg en richten zich op: 1.
Technologieën die substitutie van intramurale door extramurale zorg opleveren; 2.
Technologieën die het werk van verplegende en verzorgenden in de thuiszorg verlichten; 3.

Page 49 of 103
Technologieën die de mantelzorg ondersteunen en/of de onafhankelijkheid van patiënten
versterken.” (E.G.J.M. Denissen, 2006)
Eén van de eerste onderzoeken die ik vond ondertekende meteen al dat de zorg te weinig
doet met de huidige staat van technologie. (Drs. Josephine Dries, 2003) Een ander onderzoek
geeft aan: “Zorgorganisaties hebben veel plannen voor toepassing van technologie in de zorg
thuis, maar worstelen met de vraag welke implementatiestrategie het meest succesvol is.
Zorgmedewerkers lopen nog niet warm voor technologie.” - (José Peeters, 2013) Hierbij
geven ze aan dat er meer (praktijk)kennis moet komen om de adoptie onder
zorgmedewerkers te vergroten.
Een andere conclusie van het onderzoek geeft aan dat er onvoldoende bewijs is dat
technologie in de zorg thuis en positief effect heeft op de zelfzorg en zelfmanagement van
cliënten.
Een ander onderzoek naar de innovatie binnen de verschillende zorgculturen en dan in het
bijzonder de ouderen bevestigd het beeld van bovenstaande onderzoeken dat er te weinig
gedaan wordt met technologie in de zorg. Dit onderzoek geeft echter aan dat het de
gebrekkige expertise is bij de verschillende beroepsgroepen in de zorg dat het probleem is.
Tevens komt hier naar boven dat er veel discussie is over de visie en ethiek van technologie
in de zorg. (Smits, 2009)
De slotconclusie die uit de deskresearch kan worden gehaald en het antwoord op de vraag
sluit aan bij het onderzoek van (José Peeters, 2013). Ouderen kunnen en willen in de meeste
gevallen met technologie werken om hun (leef)omstandigheden te verbeteren. Dit wordt
alleen tegengehouden door de verschillende zorginstanties die geen kennis van technologie
hebben, niet weten hoe ze het moeten toepassen of vanwege ethische overwegingen het
(nog) niet willen gebruiken.

Eindrapport onderzoek ouderen_groep_bory

Eindrapport onderzoek ouderen_groep_bory

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Más de rloggen

Más de rloggen (14)

Eindrapport onderzoek ouderen_groep_bory