1. Gastcollege Data Science
HanzeHogeschool
Rolf Akker en Sander Aaftink

2. Groningen, juli 2016 #2

3. Gasunie is een Europees
gasinfrastructuurbedrijf.
Wij verzorgen het
transport van aardgas
en groen gas in Nederland
en Noord-Duitsland.
Gasunie is een Europees
gasinfrastructuurbedrijf.
Wij verzorgen het
transport van aardgas
en groen gas in Nederland
en Noord-Duitsland.
Groningen, juli 2016 #3

4. Nederland: ruim 50 jaar gasland
Aardgas
 Productie: NAM
 Verkoop : GasTerra
 Transport: Gasunie
Slochterenveld (1959):
ca. 2.800 miljard m³ en nog
honderden kleine gasvelden
Groningen, juli 2016 #4

5. Een stukje geschiedenis
 1947 oprichting Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)
 1959 gasvondst in Slochteren op land van boer Boon
 NAM teleurgesteld.
Gas leverde niks op,
liever olie
 Goed bewaard geheim.
Belg Leemans brengt
grote nieuws
 1963 oprichting
N.V. Nederlandse Gasunie.
Start uitrol Nederlandse
gastransportnet
Groningen, juli 2016 #5

6. 25%
25%
50%
Juli 2005: Gasunie gesplitst
1 juli 2005
25%
25%
Gashandel 50%
Infrastructuur
en transport
100%
Twee ondernemingenEén onderneming
Groningen, juli 2016 #6

7. Groningen, juli 2016
Uitbreidingen
2006
BBL
2008
Gasunie Deutschland
2011
Gate terminal
2011
EnergyStock
2012
NordStream
2012
NEL
2006 - 2014
Uitbreidingen net
#7

8. Groningen, juli 2016
Gasstromen
#8

9. Groningen, juli 2016
Europees
gasinfrastructuurbedrijf
#9

10. Europees
gasinfrastructuurbedrijf
Groningen
Transport
1.179 TWh/
120 mld. m³
volume
15.500 km
leidingnet
Winst
€553 mln.
Omzet
€1.631 mln.
Brisbane
Cijfers van 31 december 2015
TTF
grootste
HUB
Groningen, juli 2016 #10

11. Missie: ”Waar wij voor staan en gaan!”
Gasunie is een leidende Europese gasinfrastructuuronderneming.
We dienen het publiek belang, bieden onze klanten geïntegreerde
transport- en infrastructuurdiensten en houden ons aan de hoogste
veiligheids- en business-standaarden. We richten ons op
waardecreatie, zowel voor de korte als voor de lange termijn, voor
onze aandeelhouder(s), andere stakeholders en onze omgeving.
Groningen, juli 2016 #11

12. Visie: “Hoe wij de toekomst zien”
We geloven in een
duurzame toekomst met een
uitgebalanceerde energiemix
en een blijvende rol voor gas
dat afkomstig is uit verschillende
bronnen. We geloven dat we
onze klanten het best bedienen
met innovatieve oplossingen
op het gebied van de
gasinfrastructuur.
Groningen, juli 2016 #12

13. Strategie
Door actieve participatie
bijdragen aan een
effectieve en efficiënte
gas-infrastructuur en
diensten ten behoeve van
goed functionerende
markten voor aardgas en
LNG in Europa
Zorgdragen voor een
veilige, betrouwbare,
betaalbare en
duurzame
gasinfrastructuur in ons
kerngebied
Versnellen van de
transitie naar een CO2-
neutrale
energievoorziening
Groningen, juli 2016 #13

14. Deelnemingen
Partners
Gasunie
& Deel-
nemingen
Groningen, juli 2016 #14

15. BBL Company V.O.F.
(Balgzand-Bacton Leiding)
 Gastransport leiding van Balgzand (NL) naar Bacton (UK)
 Opgericht op 4 juli 2004
 Aandeel Gasunie: 60% (Fluxys 20%, E.ON Ruhrgas 20%)
 Start transport: 1 december 2006
 Transport 2015: 3,4 miljard m³ aardgas (33 miljoen MWh)
 Draagt bij aan leveringszekerheid in het Verenigd Koninkrijk

Groningen, juli 2016 #15

16. 
Nord Stream A.G.
 Gasleiding tussen Rusland en de EU via de Oostzee, van
Vyborgh (bij St. Petersburg) naar Greifswald (aan de Duitse kust)
 Twee 48 inch pijpleidingen (totaal: 1.220 km)
 Capaciteit: ~55 miljard m³ (537 miljard kWh) aardgas/jaar
 Belang Gasunie: 9% (Gazprom, BASF SE/Wintershal, E.ON Ruhrgas
en GDF SUEZ)
 Investeringsbudget: € 7,4 miljard
 Haalbaarheidsstudie
3de en 4de pijpleiding
 In bedrijf sinds:
 Leiding 1: oktober 2011
 Leiding 2: november 2012
Groningen, juli 2016 #16

17. 
Gate Terminal C.V.
 Eerste LNG Terminal van Nederland
Maasvlakte, Rotterdam
 Partner Vopak
 Initiële doorzetcapaciteit: ~12 miljard m3 (117 miljard kWh) aardgas
per jaar
 Doorvoercontracten met: Dong Energy, Econgas OMV International,
RWE Supply & Trading, E.ON Ruhrgas en Eneco
Groningen, juli 2016 #17

18. 
Vertogas B.V.
 Doel: Uitgifte van certificaten die de herkomst en
het geproduceerde volume van groen gas garanderen
 Oprichting: 2 juli 2009
 Door ministerie van Economische Zaken aangewezen als officieel
certificeerder
 2015: 703.783 certificaten uitgegeven voor een volume van 72 mln.m³
(703.783 MWh) gas
Groningen, juli 2016 #18

19. Gasunie Peakshaver B.V.
 Gebouwd in 1977
 Buffer voor kleine
eindgebruikers bij
piekvraag (vorstperiode)
 Opslag van 78 mln. m³
vloeibaar (LNG)
 Uitzendcapaciteit
1,3 mln. m³ / uur

Groningen, juli 2016 #19

20. EnergyStock
 Gasopslag in vijf cavernes
in ondergrondse zoutlagen
 Twee aan-/afvoerpijpen per caverne
 Werkgas-volume:
ca. 300 mln m³ aardgas
 Totale uitzendcapaciteit:
1,84 mln m³/u (18 Gwh)
 Totale injectiecapaciteit:
1,07 mln m³/u (10,5 GWh)

Groningen, juli 2016 #20

21. 
NEL
 Consortium Nordeuropäische Erdgas-Leitung (NEL)
 440 km tussen Lubmin (Greifswald) en Rehden (Nedersaksen)
 Via NEL: gas uit Nord Stream vervoerd in Duitsland naar Nederland,
België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk
Groningen, juli 2016 #21

22. 
Gasunie Engineering B.V.
 Kennis-opdrachten voor (inter)nationale bedrijven
 Consultancy
 Aanleg en beheer
 Engineering
 Ontwerpbeoordelingen
 Veiligheidsinspecties en trainingen
 Speciale opdrachten
Groningen, juli 2016 #22

23. TTF, meest liquide gashub op Europese
vasteland
 Nederland is dankzij
de gasrotonde de meest
aantrekkelijke en liquide
gashandelsmarkt in
Europa.
 Dit trekt gasstromen
aan en vergroot de
concurrentie in vraag
en aanbod van gas.
 Wat leidt tot lagere
prijzen voor leveranciers
en eindgebruikers.
Groningen, juli 2016 #23

24. Energietransitie
Betaalbaar
Duurzaam
Beschikbaar
Groningen, juli 2016 #24

25. Energie
productie
2x
schoner
Gas
transport
10x
efficiënter
Gas
opslag
1000x
goedkoper
Belangrijke rol gasinfrastructuur
Groningen, juli 2016 #25

26. Het oude versus het nieuwe energiesysteem
Oud Nieuw
Balanceren
Centraal
Lokaal
Groningen, juli 2016 #26

27. Energietransitie en datatransitie
Groningen, juli 2016 #27

28. Gasunie Data Science Programma
Groningen, juli 2016 #28

29. 2. Analytics
Aanleiding programma
 Analytics wordt gezien als een belangrijke voorwaarde en
als strategisch beleidsinstrument om te komen tot betere en
andere inzichten, om bestaande business te verbeteren
(efficiency) of om new business te kunnen ontwikkelen.
Groningen, 25 augustus 2016
Innovatie Programma Analytics, Status & Outlook 2017
#29

30. Analytics
Aanleiding programma
Groningen, 16 december 2016
Analytics in relatie tot asset management
#30
Dataomvang
Tijd
Nu
Beschikbare data
(div bronnen)
Huidige beschikbare
analyse capaciteit
(mensen)
Exp groeiende
“gap” niet te
analysen data obv
alleen menskracht
Groei autonome data omvang
 Meer Data
 Sensoren (IoT)
 Frequentie omhoog
 Variatie in bronnen
 Intern/Extern
 Open Data
 Data diversiteit
 DB, foto, film, social
media, ..
 Real time
 Behoefte
 Efficiëntie
 New Business

31. Wat verstaan we onder Analytics?
 Analytics is the discovery, interpretation, and
communication of meaningful patterns in data.
 Especially valuable in areas rich with recorded information,
analytics relies on the simultaneous application of statistics,
computer programming and operations research to quantify
performance.
 Analytics often favors data visualization to communicate
insight.
Groningen, 16 december 2016
Analytics in relatie tot asset management
#31
Bron: Wikipedia
Google trend chart van
zoekopdrachten naar de term
“Analytics”

32. Huidig niveau BI
informatie-
producten (descriptive)
(diagnostic)
(predictive)
(prescriptive)
Enkele BI
Informatie-
producten
bevinden zich op
dit niveau BI
Huidige status

33. Van*
Naar*
Data
Integratie en
rapportages Data
Integratie en
rapportages
Analyses en
inzichten
Analyses en
inzichten
Advanced
Analytics
Advanced
Analytics
• Data Science
• Governance voor Advanced
Analytics
• Advanced Analytics toepassingen
(b.v. Proactive maintainance,
monitoring)
• Advanced Analytics tools (R)
• Inzicht gedreven organisatie
• Toegang tot semi en
ongestructureerde data
• Lijsten
• Rapportages
• (K)PIs in Excel
• Spreadsheets
• Enterprise data model
• Data Governance
• Centrale data access
laag (al dan niet
gevirtualiseerd)
• Mobiele toegang
• Self-service data
consumptie, BI,
Visualisaties
• Data gedreven
organisatie
* Percentage van de bestede tijd
Ambitie

34. 2. Analytics
Programma Pijlers
 Expertise & way of working
 Werven en ontwikkelen mensen
 Nieuwe rollen, nieuwe organisatievorm (meer virtual)
 Technologie
 Voorzieningen creëren om data te kunnen analyseren en externe bronnen
te gebruiken
 Data
 Data op een andere manier opslaan en gebruik maken van rekenkracht
geboden door nieuwe technologische mogelijkheden
 Toepassingen
 Praktisch maken van kennis van en ervaring met Gasunie data
 Kwartiermaken (i.s.m. met inhoudelijke business expertise)
 Communicatie en enthousiasmering
Groningen, 25 augustus 2016
Innovatie Programma Analytics, Status & Outlook 2017
#34

35. Organisatievorm
Bron: Sander Klous, We Are Big Data, IT Academy Noord-Nederland (Cursus Data Scientist)

36. Generieke Aanpak
Bron: Sander Klous, We Are Big Data, IT Academy Noord-Nederland (Cursus Data Scientist)

37. Gasunie Case - Netwerkpunten
Groningen, juli 2016 #37

38. Introductie
 Use case van het Jason project
 2 dagen vooruit voorspellen
 H-gas markt
 Data zonder achtergrondinformatie
Groningen, 10 januari 2017 #38

39. Boekingen
Groningen, 10 januari 2017 #39
0.0%
5.0%
10.0%
15.0%
20.0%
25.0%
30.0%
35.0%
40.0%
45.0%
Percentage
Netwerkpunten
Entry
0.0%
5.0%
10.0%
15.0%
20.0%
25.0%
30.0%
35.0%
Exit
Percentage Within
Day Boekingen
Percentage Within
Day Capaciteit

40. Groningen, 10 januari 2017 #40

41. Nominatie en confirmatieproces
Groningen, juli 2016 #41

42. Tijdreeks analyse
Netwerkpunt
Groningen, 15 december 2016
1: http://robjhyndman.com/talks/RevolutionR/6-ETS.pdf
• Frequentie = 24h
• Trainingstijd = 2 dagen
• Model: ETS (ExponenTial
Smoothing)1
• Kiest automatisch beste
methode
• ETS(A,N,N): drie parameters
bepalen welk model
• ETS bevat 30 verschillende
modellen
• Voorspellen 48 uur vooruit

43. Conclusie
 Nominatie/confirmatie proces
- elk netwerkpunt aparte analyse
(niet toepasbaar op alle netwerkpunten)
 ETS model betrouwbaarheid van 67% binnen 20% factor
- Rekentijd 5 sec/netwerkpunt
 Verbeteringen: external regressors en tijdreeksen
Groningen, 15 december 2016

44. Flow Forecast
Business Context
Vanuit het Jason project de behoefte om meer inzicht te
verkrijgen in de voorspelbaarheid van de gasvraag van de
H-gas voor een bepaald tijd window (typisch 24 tot 48
uur vooruit). Het gaat hier dan met name om de
genomineerde H-gas markt.
Business impact
Kennis van toekomstige gasstromen geeft aanleiding voor
het efficiënter benutten / besturen (minimale inzet
compressor vermogen) van het transport netwerk en kan
tevens bijdragen aan het vergroten van de
leveringszekerheid.
Solution
In het programma R is een script
geschreven met het ETS (ExponenTail
Smoothing) model. De input waren
confirmatie waardes van entry en exit
punten uit industrie, voeding, opslag
en grenspunten. De betrouwbaarheid
is m.b.v. Factor (echte –
voorspelling)/echt berekend. Dit
leverde een betrouw-baarheid van
67% binnen een 20% factor range.
De rekentijd van dit model is 5
sec/netwerkpunt. Verder is gekeken
naar het nominatie/confirmatie
proces. Hierbij kan niet voor alle
punten worden gezegd dat er een
duidelijke relatie bestaat tussen de
eerste versie nominatie en de laatste
versie confirmatie.
Next Steps
In het ETS model is geen rekening
gehouden met weekenden, deze
spelen een belangrijke rol in de
industrie. Door deze mee te nemen
kan de betrouwbaarheid verbeterd
worden. Een mogelijkheid hierin is
het Arima model waarbij x regresors
mee te nemen. Verder is er binnen
het ETS model nog de mogelijkheid
tot een lambda factor waardoor het
er geen negatieve voorspellingen
gedaan kunnen worden en een y
limiet kan worden ingesteld m.b.v.
boekings capacitiets data.

45. Gasunie Case – Data Historian
Groningen, juli 2016 #45

46. Big Data – practical definition
 Creating valuable insights form large amounts
of data from multiple sources of information
 Valuable: lower risk, increased efficiency, business
opportunity, and so on
 Insights: increased knowledge into processes with the use
of analytics
Groningen, 29 maart 2016 #46

47. Gasunie DataHistorian
controller / sensor data analytics
Purpose:
1. Preservation of historic, operational data
2. Creating insights into operational data
3. Increased efficiency and effectiveness of asset maintenance
(predictive maintenance)

48. Gasunie DataHistorian
Characteristics
 5 connected asset locations
 43 servers
 Push Technologie
 ~ 2 billion unique records
 ~ 150.000 measuring points
 8 TB database
 4 Cubes
 Reports
 KPI Dashboards

49. Results – some examples:

50. Valve Movement Analysis
Groningen, 8 september 2015 Scherm_50

51. Dashboards
Groningen, 29 maart 2016 #51

52. DataHistorian compressor analysis

53. Alarm Report
 Monitor Alarms & Events
 CCP Alarm <=> PVS Events
 (M)TTF (M)TTR
 Manned/unmanned
 Triggers
Groningen, 29 maart 2016 #53

54. dank voor
uw
aandacht
vragen?
Groningen, juli 2016 #54