1. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Empennage
‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Masoud Faraji
aviation.loxblog.com-www.ilam
Royalfalcan@yahoo.com
www.facebook.com/iranianfalcon

2. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫به‬Empennage‫میگردد‬ ‫هواپیما‬ ‫الخط‬ ‫مستقیم‬ ‫حرکت‬ ‫پایداری‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬
‫دم‬ ‫مجموعه‬‫هواپیما‬ ‫کندکه‬ ‫می‬ ‫کمک‬ ‫هواپیما‬‫ثابت‬‫و‬‫صاف‬‫بماند‬.
Empennage.‫است‬ ‫گوناگونی‬ ‫های‬ ‫مدل‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫اندازه‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ،‫اشكال‬ ‫دارای‬ ‫هواپیما‬ ‫مختلف‬ ‫انواع‬ ‫در‬
( ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫دو‬ ‫از‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫ها‬ ‫هواپیما‬ ‫اکثر‬ ‫در‬Vertical Stabilizer)‫و‬‫یک‬‫سكان‬‫عمودی‬(Horizontal Stabilizer‫می‬ ‫تشكیل‬ )
‫شو‬.‫سازد‬ ‫می‬ ‫برخوردار‬ ‫ماهی‬ ‫دم‬ ‫نقش‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫شكل‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫د‬
‫شكل‬ ‫همان‬ ‫و‬ ‫استخوانبندی‬ ‫همان‬ ‫دارای‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تشكیل‬ ‫بال‬ ‫ساختمان‬ ‫قطعات‬ ‫و‬ ‫اجزاء‬ ‫همان‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫اساس‬ ‫ها‬ ‫سكان‬ ‫ساختمان‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫بال‬ ‫آئرودینامیكی‬
‫وظیفه‬‫مجموعه‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫عمودی‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬Empennage‫کند‬ ‫می‬ ‫تأمین‬ ‫هوا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫ثبات‬ ‫و‬ ‫تعادل‬ ً‫ال‬‫او‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬
.‫کند‬ ‫می‬ ‫کمک‬ ‫باال‬ ‫و‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫چپ‬ ‫و‬ ‫راست‬ ‫جهات‬ ‫به‬ ‫هواپیما‬ ‫هدایت‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫ثانی‬ ‫و‬

3. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Empennage:‫شده‬ ‫تشكیل‬ ‫زیر‬ ‫های‬ ‫قسمت‬ ‫از‬
Fuselage
Tail
fin
horizontal stabilizer
vertical stabilizer
Rudder
Elevator
Trim Tab
‫دم‬‫هوا‬‫پیما‬‫بر‬‫حسب‬‫تعریف‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫مجموع‬‫دو‬‫سكان‬‫افقی‬‫و‬‫عمودی‬‫که‬‫تامین‬ ‫آنها‬ ‫اصلی‬ ‫وظیفه‬‫نقلیه‬ ‫وسیله‬ ‫کنرل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬
‫نقلیه‬ ‫وسیله‬ ‫یک‬ ‫الیه‬ ‫منتهی‬ ‫در‬ ‫معموال‬ ‫و‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫پرنده‬.‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫هوایی‬ ‫کشتی‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫هوا‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫سنگین‬ ‫پرنده‬
‫در‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬‫دارد‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫استاتیكی‬ ‫تعادل‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫هواپیما‬ ‫کنترل‬ ‫کار‬ ‫اصل‬
‫هم‬ ‫مخالف‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫نیروی‬ ‫کمی‬ ‫بسیار‬ ‫مقدار‬ ‫تصور‬ ‫برخالف‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫نمی‬ ‫تولید‬ ‫برایی‬ ‫نیروی‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫عقب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫های‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬
‫فعالیت‬ ‫بواسطه‬‫این‬‫قسمت‬‫تولید‬‫می‬‫شود‬

4. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫جل‬ ‫ای‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ‫جی‬ ‫سی‬ ‫گرفتن‬ ‫قرار‬ ‫با‬‫نوک‬ ‫بردن‬ ‫پایین‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫گشتاوری‬ ‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫بال‬ ‫تولیدی‬ ‫برای‬ ‫فشارنیروی‬ ‫مرکز‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫و‬
‫درهنگام‬ ‫را‬ ‫استاتیكی‬ ‫تعادل‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫وسیله‬ ‫بدین‬ ‫میشود‬ ‫خنثی‬ ‫مخالف‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫دم‬ ‫تولیدی‬ ‫گشتاور‬ ‫با‬ ‫ممان‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫میشود‬ ‫هواپیما‬
.‫میكند‬ ‫ایجاد‬ ‫پرواز‬
‫قس‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫هواپیماها‬ ‫در‬ ‫دم‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬:‫شود‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫مت‬
Vertical Tail‫عمودی‬ ‫دم‬
Horizontal Tail‫افقی‬ ‫دم‬
:‫دارند‬ ‫اصلی‬ ‫وظیفه‬ ‫سه‬ ‫قسمت‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫و‬
( ‫تعادل‬Trim‫سمتی‬ ‫و‬ ‫طولی‬ )
( ‫پایداری‬stability‫سمتی‬ ‫و‬ ‫طولی‬ )
( ‫کنترل‬control‫سمتی‬ ‫و‬ ‫طولی‬ )
‫بر‬ ‫طولی‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬ ‫تعادل‬.‫است‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫سمتی‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬ ‫تعادل‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫عهده‬

5. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Vertical Tail
‫عمودی‬ ‫دم‬
‫سكانی‬‫است‬‫عمود‬‫بر‬‫قسمت‬‫انتهایی‬‫تنه‬‫یک‬‫وسیله‬‫پرنده‬‫که‬‫شامل‬‫دو‬‫قسمت‬‫ثابت‬‫پایدار‬‫کننده‬‫عمودی‬‫و‬‫متح‬.‫باشد‬ ‫می‬ ‫رک‬
‫بر‬ ‫قسمت‬ ‫این‬ ‫وجود‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫انتهایی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫ثابت‬ ‫همیشه‬ ‫آن‬ ‫گیری‬ ‫قرار‬ ‫مكان‬ ،‫هواپیما‬ ‫روی‬
.‫باشد‬ ‫می‬ ‫وسیله‬
‫در‬‫بعضی‬‫از‬‫هواپیماها‬‫مانند‬AN -225‫یا‬ ‫و‬F-14‫بوئینگ‬ ‫مانند‬ ‫هواپیماهایی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دوتایی‬ ‫صورت‬ ‫به‬747‫یا‬ ‫و‬F-4‫تكی‬ ‫صورت‬ ‫به‬
.‫دارد‬ ‫وجود‬
‫عمده‬ ‫های‬ ‫قسمت‬:‫عمودی‬ ‫دم‬
‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫ثابت‬‫عمودی‬Vertical Stabilizer
‫متحرک‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫ثابت‬Rudder
Vertical Stabilizer
‫عمودی‬ ‫کننده‬ ‫پایدار‬ ‫ثابت‬
.‫گیرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫دو‬ ‫بین‬ ‫و‬ ‫بدنه‬ ‫انتهای‬ ‫در‬ ‫عمودی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ،‫است‬ ‫مشخص‬ ‫اسمش‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬ ‫سكان‬ ‫این‬

6. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫حفظ‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫آن‬ ‫وظیفه‬‫هم‬ ‫آن‬ ‫باشند‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫دو‬ ‫دارای‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫ها‬ ‫هواپیما‬ ‫از‬ ‫برخی‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫پرواز‬ ‫حین‬ ‫هواپیما‬ ‫عرضی‬ ‫تعادل‬
‫حفظ‬ ‫با‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫برای‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫مساحت‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫دم‬ ‫حجمی‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ،‫دم‬ ‫طراحی‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫علت‬ ‫به‬
‫زیاد‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫پذیری‬ ‫مانور‬ ‫و‬ ‫مأموریت‬ ‫شرایط‬.‫کنند‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫هم‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫عمودی‬ ‫سكان‬ ‫دو‬ ‫از‬ ،‫ساخت‬ ‫مالحظات‬ ‫بخاطر‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬
.‫گویند‬ ‫رادر‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫لوال‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫متحرکی‬ ‫سطح‬ ،‫عمودی‬ ‫سكان‬ ‫انتهای‬ ‫قسمت‬ ‫در‬
‫به‬ ‫عمودی‬ ‫سكان‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هوایی‬ ،‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫رادر‬ ‫حرکت‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫صورت‬ ‫بدین‬ ‫هواپیما‬ ‫روی‬ ‫آن‬ ‫تأثیر‬ ‫و‬ ‫رادر‬ ‫حرکت‬‫رادر‬
‫و‬ ‫کند‬ ‫حرکت‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫قسمت‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫باعث‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫نیرو‬ ‫اعمال‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫فشرده‬ ‫را‬ ‫آن‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫برخورد‬
‫دو‬ ‫بین‬ ‫فشار‬ ‫اختالف‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ‫(یعنی‬ .‫گردد‬ ‫می‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫هواپیما‬ ‫نوک‬ ‫چرخش‬ ‫باعث‬ ‫عمودی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫گشتاور‬ ‫این‬
‫که‬ ‫سكان‬ ‫چپ‬ ‫و‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫سطح‬).‫شود‬ ‫می‬ ‫یاو‬ ‫حرکت‬ ‫این‬ ‫باعث‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫بیشتر‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ،‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬
‫دم‬ ‫مجموعه‬tail‫تریم‬ ‫وظیفه‬ ‫که‬ ‫هواپیماست‬ ‫اصلی‬ ‫قسمتهای‬ ‫از‬ ‫یكی‬(trim‫و‬ )( ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬stability&control)‫هواپیما‬
‫را‬‫برعهده‬‫دارد‬‫درمطالعات‬‫زیادی‬‫برروی‬‫توانایی‬ ‫باید‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫یک‬ ‫درواقع‬ ‫ست‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫آن‬ ‫گوناگون‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫انجام‬ ‫ان‬
‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫تریم‬ ‫و‬ ‫کنترل‬ ‫وظیفه‬ ‫مطلوب‬ ‫آیرودینامیكی‬ ‫ویژگیهای‬ ‫بودن‬ ‫دارا‬ ‫ضمن‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫نیازی‬ ‫مورد‬ ‫پایداری‬ ‫ایجاد‬
‫هوا‬ ‫یک‬ ‫پیكربندی‬ ‫و‬ ‫ماموریت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫بخوبی‬‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کاربرد‬ ‫به‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫دم‬ ‫های‬ ‫مجموعه‬ ‫از‬ ‫متفاوتی‬ ‫انواع‬ ‫پیما‬
‫دم‬ ‫شكل‬ ‫هفتی‬ ‫دم‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫تحقیق‬ ‫مورد‬ ‫درهواپیمای‬v‫دم‬ ‫و‬H‫تونل‬ ‫تستهای‬ ‫انجام‬ ‫اینكه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫شكل‬
‫تسته‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫آیرودینامیكی‬ ‫ضرایب‬ ‫و‬ ‫نیروها‬ ‫تخمین‬ ‫روشهای‬ ‫معتبرترین‬ ‫از‬ ‫بادیكی‬‫صوت‬ ‫بادمادون‬ ‫تونل‬ ‫نظردریک‬ ‫بادمورد‬ ‫تونل‬ ‫ای‬
.‫است‬ ‫قرارگرفته‬ ‫مقایسه‬ ‫و‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫دم‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫آیرودینامیكی‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫انجام‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫هرنوع‬ ‫برروی‬

7. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫هواپیما‬ ‫انتهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫برا‬ ‫سطحی‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫یاد‬ ‫نیز‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫افقی‬ ‫پایدارکننده‬‫هواپی‬ ‫یک‬‫ما‬
‫نباید‬ ‫شود‬ ‫واردمی‬ ‫هواپیما‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫نیروهایی‬ ‫برآیندکل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫حرف‬ ‫این‬ ‫معنی‬ .‫باشد‬ ‫متعادل‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫امن‬ ‫پرواز‬ ‫برای‬
‫هواپیما‬ ‫تعادل‬ ،‫هواپیما‬ ‫مرکزجرم‬ ‫و‬ ‫سرعت‬ ‫از‬ ‫خاص‬ ‫ترکیب‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫تنها‬ ،‫افقی‬ ‫دم‬ ‫وجود‬ ‫بدون‬ .‫ایجادکند‬ ‫گشتاور‬ ،‫آن‬ ‫جرم‬ ‫مرکز‬ ‫حول‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫حفظ‬،‫سرعت‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫مرکزجرم‬ ‫محل‬ ‫تغییر‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫اعمال‬ ‫کننده‬ ‫متعادل‬ ‫نیروی‬ ‫یک‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ .
‫از‬ ‫کمی‬ ‫مقدار‬ ،‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫مرکزجرم‬ ‫از‬ ‫زیادی‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬ .‫کند‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫تعادل‬ ‫بتواند‬ ‫همچنان‬ ‫هواپیما‬
‫بزر‬ ‫گشتاور‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫نیز‬ ‫برا‬ ‫نیروی‬‫جانبی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ،‫باشد‬ ‫دم‬ ‫فاقد‬ ‫ولی‬ ‫یاشد‬ ‫داشته‬ ‫بال‬ ‫هواپیمایی‬ ‫چنانچه‬ .‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫مرکزجرم‬ ‫در‬ ‫گی‬
‫هواپیما‬ ‫دماغه‬ ‫بردن‬ ‫باال‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫که‬ )‫تندباد‬ ‫جمله‬ ‫(از‬ ‫آشوبی‬ ‫هر‬ ‫یعنی‬ . ‫شود‬ ‫می‬ ‫مواجه‬ ‫ناپایداری‬ ‫با‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متعادل‬
‫ایجاد‬ ‫دماغه‬ ‫باالبرنده‬ ‫گشتاور‬ ‫یک‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬‫به‬ ‫دم‬ ‫کردن‬ ‫اضافه‬ ‫با‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫دماغه‬ ‫باالبردن‬ ‫بیشتر‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫خود‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬
‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫اثرمی‬ ‫بی‬ ‫را‬ ‫بال‬ ‫کنندگی‬ ‫نامتعادل‬ ‫خاصیت‬ ،‫دم‬ ‫لذا‬ .‫کند‬ ‫ایجادمی‬ ‫دماغه‬ ‫آورنده‬ ‫پایین‬ ‫گشتاور‬ ‫یک‬ ‫دم‬ ،‫هواپیما‬ ‫انتهای‬
‫ت‬ ‫تحت‬ ،‫متعادل‬ ‫هواپیمای‬ ‫یک‬ .‫کند‬ ‫می‬ ‫متعادل‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬.‫گیرد‬ ‫قرارنمی‬ ‫گیری‬ ‫ارتفاع‬ ‫یا‬ ‫گیری‬ ‫سرعت‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫گشتاور‬ ‫اثیر‬
‫که‬ ‫است‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫ثابت‬ ‫قسمت‬RUDDER‫شود‬ ‫می‬ ‫متصل‬ ‫آن‬ ‫به‬
‫قسمت‬ ‫پشت‬ ‫در‬vetical stablizer‫که‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫سطحی‬rudder‫دارد‬ ‫نام‬rudder‫باعث‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫راست‬ ‫و‬ ‫چپ‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫که‬
‫دماغه‬ ‫شود‬ ‫می‬‫هواپیما‬‫به‬‫سمت‬‫چپ‬‫و‬‫راست‬‫برود‬.‫خلبان‬‫به‬‫وسیله‬‫پدال‬‫هایی‬‫که‬‫در‬‫زیر‬‫پایش‬‫دارد‬rudder‫گرداند‬ ‫می‬ ‫را‬

8. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Rudder
‫ثابت‬‫پایدار‬‫کننده‬‫متحرک‬
‫و‬ ‫چرخد‬ ‫می‬ ‫راست‬ ‫یا‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫پاشنه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫خود‬ ‫عمودی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫و‬ ‫چسبیده‬ ‫عمودی‬ ‫سكان‬ ‫عقب‬ ‫قسمت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سكانی‬
‫محور‬ ‫حول‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫حرکت‬.‫کند‬ ‫می‬ ‫تامین‬ ‫عمودی‬
.‫کند‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫راست‬ ‫یا‬ ‫چپ‬ ‫به‬ ‫ارتفاع‬ ‫تغییر‬ ‫بدون‬ ‫هواپیما‬ ‫یعنی‬‫که‬‫چرخش‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫به‬YAW.‫گویند‬ ‫می‬
‫به‬ ‫معموال‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬3:‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اصلی‬ ‫صورت‬
‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫یک‬
‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫دو‬
‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫بدون‬
Horizontal Tail
‫افقی‬ ‫دم‬
‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫سكانی‬‫افقی‬‫و‬‫ثابت‬‫که‬‫که‬‫در‬‫انتهای‬‫وسیله‬‫نقلیه‬‫پرنده‬‫قر‬‫گیرد‬ ‫می‬ ‫ار‬
‫این‬‫سكان‬‫از‬‫دو‬‫قسمت‬‫تشكیل‬‫شده‬:
‫ایستاور‬ ‫سکان‬ ‫یا‬ ‫ثابت‬ ‫سطح‬Horizontal Stabilizer
‫فرازبر‬ ‫سکان‬ ‫یا‬ ‫متحرک‬ ‫سطح‬Elevator
‫تنها‬ ‫وزن‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫افقی‬ ‫دم‬2‫تا‬3.‫دهد‬ ‫می‬ ‫تشكیل‬ ‫برخاستن‬ ‫موقع‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫وزن‬ ‫درصد‬

9. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Horizontal Stabilizer
‫افقی‬ ‫سکان‬
‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫حالیكه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ثابت‬ ‫همیشه‬ ‫بال‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫بال‬ ‫ساختمان‬ ‫شبیه‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫سكان‬ ‫این‬ ‫درونی‬ ‫ساخت‬ ‫و‬ ‫ظاهری‬ ‫شكل‬
‫خود‬ ‫طولی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫متحرک‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫ها‬ ‫هواپیما‬ ‫بعضی‬ ‫در‬‫در‬ ‫هستند‬ ‫متصل‬ ‫بدنه‬ ‫به‬ ‫همیشه‬ ‫ها‬ ‫بال‬ ‫همچنین‬ .‫بچرخد‬
.‫کنند‬ ‫می‬ ‫متصل‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫باالی‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫بدنه‬ ‫انتهای‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫حالیكه‬
‫هواپیما‬ ‫ضروری‬ ‫غیر‬ ‫رفتن‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫از‬ ‫پرواز‬ ‫حال‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫زمین‬ ‫سطح‬ ‫موازی‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫خنثی‬ ‫یا‬ ‫معمولی‬ ‫حالت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬
‫ا‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫جلوگیری‬‫متحرک‬ ‫سطح‬ ‫دو‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫دارای‬ ‫خود‬ ‫راست‬ ‫و‬ ‫چپ‬ ‫طرف‬ ‫در‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ .‫دارد‬ ‫می‬ ‫نگه‬ ‫پرواز‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫مطلوب‬ ‫رتفاع‬
( ‫باالبر‬ ‫نام‬ ‫به‬elevator.‫باشند‬ ‫می‬ ‫ها‬ ‫شهپر‬ ‫نظیر‬ ‫ترکیبی‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫شوند‬ ‫می‬ ‫لوال‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ )
‫برخال‬ .‫شوند‬ ‫می‬ ‫تعبیه‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫عقبی‬ ‫لبه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ها‬ ‫باالبر‬ ‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬‫های‬ ‫باالبر‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫هم‬ ‫جهت‬ ‫خالف‬ ‫که‬ ‫ها‬ ‫شهپر‬ ‫ف‬
‫می‬ ‫عمل‬ ‫هم‬ ‫موافق‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫چپ‬ ‫و‬ ‫راست‬.‫کنند‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫کرده‬ ‫برخورد‬ ‫ها‬ ‫باالبر‬ ‫به‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫عبوری‬ ‫هوای‬ ،‫بیایند‬ ‫باال‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫باالبر‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫باالبر‬ ‫عمل‬
‫س‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫عقب‬ ‫قسمت‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫وارد‬ ‫فشار‬‫به‬ ‫هواپیما‬ ‫نوک‬ ‫و‬ ‫چرخیده‬ ‫بال‬ ‫از‬ ‫عبوری‬ ‫عرضی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫هواپیما‬ ‫و‬ ‫آورد‬ ‫می‬ ‫پایین‬ ‫مت‬
.‫بالعكس‬ ‫و‬ .‫گیرد‬ ‫می‬ ‫اوج‬ ‫رفته‬ ‫رفته‬ ‫هواپیما‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫باال‬ ‫سمت‬
‫گر‬ ‫را‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫جای‬ ‫که‬ ‫یافته‬ ‫امتداد‬ ‫آنقدر‬ ‫بالها‬ ‫عقبی‬ ‫لبه‬ ‫و‬ ،‫باشند‬ ‫می‬ ‫مثلثی‬ ‫بالهای‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫هواپیما‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬‫فت‬‫در‬ .‫است‬ ‫ه‬
‫به‬ ‫نیاز‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ :‫است‬ ‫صورت‬ ‫بدین‬ ‫ها‬ ‫الوان‬ ‫کار‬ .‫گویند‬ ‫ِلوان‬‫ا‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫باالبرها‬ ‫کار‬ ‫ها‬ ‫شهپر‬ ‫برخی‬ ‫موارد‬ ‫این‬
‫دیگری‬ ‫و‬ ‫رفته‬ ‫باال‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫یكی‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫بازی‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫شهپر‬ ‫نقش‬ ‫ها‬ ‫الوان‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫احساس‬ ‫طولی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫هواپیما‬ ‫چرخش‬
‫ا‬‫انجا‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫باالبر‬ ‫عمل‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫همسو‬ ‫ها‬ ‫الوان‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫ارتفاع‬ ‫تغییر‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫انجام‬ ‫رول‬ ‫عمل‬ ‫تا‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫آویزان‬ ‫بال‬ ‫ز‬‫م‬
.‫دهند‬ ‫می‬
‫هواپیما‬ ‫یک‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫هواپیما‬ ‫انتهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫برا‬ ‫سطحی‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫یاد‬ ‫نیز‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫افقی‬ ‫پایدارکننده‬
‫نباید‬ ‫شود‬ ‫واردمی‬ ‫هواپیما‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫نیروهایی‬ ‫برآیندکل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫حرف‬ ‫این‬ ‫معنی‬ .‫باشد‬ ‫متعادل‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫امن‬ ‫پرواز‬ ‫برای‬
.‫ایجادکند‬ ‫گشتاور‬ ،‫آن‬ ‫جرم‬ ‫مرکز‬ ‫حول‬
‫افقی‬ ‫دم‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫حفظ‬ ‫هواپیما‬ ‫تعادل‬ ،‫هواپیما‬ ‫مرکزجرم‬ ‫و‬ ‫سرعت‬ ‫از‬ ‫خاص‬ ‫ترکیب‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫تنها‬ ،‫افقی‬ ‫دم‬ ‫وجود‬ ‫بدون‬‫نیروی‬ ‫یک‬
‫را‬ ‫خود‬ ‫تعادل‬ ‫بتواند‬ ‫همچنان‬ ‫هواپیما‬ ،‫سرعت‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫مرکزجرم‬ ‫محل‬ ‫تغییر‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫اعمال‬ ‫کننده‬ ‫متعادل‬
.‫کند‬ ‫حفظ‬

10. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫در‬ ‫بزرگی‬ ‫گشتاور‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫نیز‬ ‫برا‬ ‫نیروی‬ ‫از‬ ‫کمی‬ ‫مقدار‬ ،‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫مرکزجرم‬ ‫از‬ ‫زیادی‬ ‫نسبت‬ ‫به‬ ‫فاصله‬ ‫در‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬
‫مر‬.‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫کزجرم‬
. ‫شود‬ ‫می‬ ‫مواجه‬ ‫ناپایداری‬ ‫با‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متعادل‬ ‫جانبی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ،‫باشد‬ ‫دم‬ ‫فاقد‬ ‫ولی‬ ‫یاشد‬ ‫داشته‬ ‫بال‬ ‫هواپیمایی‬ ‫چنانچه‬
‫کن‬ ‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫دماغه‬ ‫باالبرنده‬ ‫گشتاور‬ ‫یک‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫هواپیما‬ ‫دماغه‬ ‫بردن‬ ‫باال‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫که‬ )‫تندباد‬ ‫جمله‬ ‫(از‬ ‫آشوبی‬ ‫هر‬ ‫یعنی‬‫د‬‫آن‬ ‫که‬
.‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫دماغه‬ ‫باالبردن‬ ‫بیشتر‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ‫خود‬
‫بی‬ ‫را‬ ‫بال‬ ‫کنندگی‬ ‫نامتعادل‬ ‫خاصیت‬ ،‫دم‬ ‫لذا‬ .‫کند‬ ‫ایجادمی‬ ‫دماغه‬ ‫آورنده‬ ‫پایین‬ ‫گشتاور‬ ‫یک‬ ‫دم‬ ،‫هواپیما‬ ‫انتهای‬ ‫به‬ ‫دم‬ ‫کردن‬ ‫اضافه‬ ‫با‬
‫یا‬ ‫گیری‬ ‫سرعت‬ ‫عملیات‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫گشتاور‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬ ،‫متعادل‬ ‫هواپیمای‬ ‫یک‬ .‫کند‬ ‫می‬ ‫متعادل‬ ‫طولی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫اثرمی‬
‫قرارنمی‬ ‫گیری‬ ‫ارتفاع‬.‫گیرد‬
‫در‬‫پشت‬horizontal stablizer‫که‬ ‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫دیگری‬ ‫سطح‬elevator.‫دارد‬ ‫نام‬
ELEVATOR
.‫دارد‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫دماغه‬ ‫بردن‬ ‫پایین‬ ‫یا‬ ‫باال‬ ‫وظیفه‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫متصل‬ ‫ثابت‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫به‬ ‫لوال‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سكانی‬
‫ب‬‫چرخش‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫ه‬PITCH‫گویند‬ ‫می‬
‫وظایف‬ ‫کلی‬ ‫بطور‬‫به‬ ‫میتوان‬ ‫را‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫گانه‬ ‫سه‬4:‫کرد‬ ‫تامین‬ ‫اصلی‬ ‫طریق‬
‫جلو‬ ‫دم‬ ‫بوسیله‬Canard
‫عقب‬ ‫دم‬ ‫بوسیله‬Tail
‫عقب‬ ‫دم‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫جلو‬ ‫دم‬ ‫هم‬ ‫بوسیله‬Tail & Canard
‫دم‬ ‫بدون‬Tailless

11. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
.‫است‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫سمتی‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬ ‫تعادل‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫طولی‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫پایداری‬ ‫تعادل‬ ‫کلی‬ ‫بطور‬

12. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫میدهند‬ ‫انجام‬ ‫بخوبی‬ ‫را‬ ‫دم‬ ‫گانه‬ ‫سه‬ ‫نقش‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫وجود‬ ‫بسیاری‬ ‫حاالت‬ ‫عقب‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫دم‬ ‫انتخاب‬ ‫صورت‬ ‫در‬
:‫برد‬ ‫نام‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫حاالت‬ ‫میتوان‬ ‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬
‫معمولی‬ ‫دم‬Standard Tail
‫دوگانه‬ ‫دم‬Twin Tail
‫صلیبی‬ ‫دم‬Cruciform
‫شکل‬ ‫پلیکان‬ ‫دم‬Pelikan Tail
‫دم‬T‫شکل‬T Tail
‫دم‬H‫شکل‬H Tail
‫دم‬Y‫شکل‬Y Tail
‫دم‬X‫شکل‬X Tail
‫دم‬V‫شکل‬V Tail
‫دم‬V‫وارونه‬ ‫شکل‬Invert V Tail
‫سکودار‬ ‫دم‬Boom mounted
‫حلقوی‬ ‫دم‬Ring Tail
‫انواع‬‫این‬‫دم‬‫ها‬‫میتوانند‬‫بسته‬‫به‬‫نوع‬‫ماموریت‬‫و‬‫شرایط‬‫و‬‫کاربردشان‬‫استفاده‬‫شوند‬.
Standard Tail
Twin Tail

13. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Cruciform
Pelikan Tail
T Tail
Ring TailH Tail

14. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
.‫میشود‬ ‫مشخص‬ ‫طراحی‬ ‫مالکهای‬ ‫و‬ ‫معایب‬ ‫و‬ ‫مزایا‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دم‬ ‫حالت‬ ‫و‬ ‫نوع‬ ‫تعیین‬ ‫دم‬ ‫طراحی‬ ‫مرحله‬ ‫اولین‬
Ruddervator
‫افقی‬ ‫و‬ ‫عمودی‬ ‫های‬ ‫سکان‬ ‫تلفیق‬
‫به‬ ‫آن‬ ‫ظاهری‬ ‫شكل‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫نوع‬ ‫این‬V-Tail‫و‬ ‫عمودی‬ ‫سكان‬ ‫نداشتن‬ ‫جهت‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫پروازی‬ ‫فرامین‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫معروف‬
‫دارای‬ ‫مستقل‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬Elevator‫و‬Rudder‫باشد‬ ‫نمی‬ ‫نیز‬ ‫مستقل‬
‫نوع‬ ‫این‬ ‫در‬‫جدید‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫یكدیگر‬ ‫در‬ ‫عمودی‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫های‬ ‫سكان‬ ‫تلفیق‬ ‫بدلیل‬ ‫دم‬V‫و‬ ‫نداریم‬ ‫نیز‬ ‫مستقل‬ ‫فرامین‬ ‫شكل‬
‫باشند‬ ‫می‬ ‫قبلی‬ ‫فرامین‬ ‫از‬ ‫مخلوطی‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫جدید‬ ‫پرواز‬ ‫کنترل‬ ‫متحرک‬ ‫سطح‬Ruddervator.‫شوند‬ ‫می‬ ‫نامیده‬
‫مجموعه‬ ‫مساحت‬ ‫کردن‬ ‫کم‬ ‫دم‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫طراحی‬ ‫از‬ ‫طراحان‬ ‫اصلی‬ ‫هدف‬.‫است‬ ‫دم‬
‫سطوح‬ ‫به‬ ‫وارده‬ ‫نیروهای‬ ‫های‬ ‫مولفه‬ ‫دم‬ ‫افقی‬ ‫و‬ ‫عمودی‬ ‫نیروهای‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬V‫دم‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫بوده‬V‫نقش‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫عمودی‬ ‫دم‬ ‫نقش‬ ‫هم‬ ‫کل‬
.‫کند‬ ‫می‬ ‫ایفا‬ ‫را‬ ‫افقی‬ ‫دم‬
‫دم‬ ‫مساحت‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬V.‫باشد‬ ‫بیشتر‬ ‫سطح‬ ‫پایداری‬ ‫و‬ ‫کنترل‬ ‫مبنای‬ ‫اینكه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫البته‬ ‫است‬ ‫معمولی‬ ‫دم‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫شكل‬
‫ب‬‫طرح‬ ‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫نابراین‬V‫نیز‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫دم‬ ‫مجموعه‬ ‫کنترل‬ ‫سامانه‬ ‫پیچیدگی‬ ‫ضمنا‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫پایداری‬ ‫و‬ ‫کنترل‬ ‫با‬ ‫تضاد‬ ‫در‬ ‫حدودی‬ ‫تا‬ ‫شكل‬
.‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫دنبال‬ ‫به‬

15. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
aft pressure bulkhead or rear pressure bulkhead
‫هواپیماهای‬ ‫تمام‬ ‫از‬ ‫جزء‬ ‫یک‬ ‫عقب‬ ‫فشار‬ ‫دیوار‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫عقب‬ ‫فشار‬ ‫دیوار‬‫است‬ ‫بزرگ‬ ‫تجاری‬
‫داخل‬ ‫فشار‬ ‫حفظ‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫هواپیما‬ ‫عقب‬ ‫موم‬ ‫و‬ ‫مهر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫هدف‬ .‫است‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫و‬ ‫کابین‬ ‫بین‬ ‫واقع‬ ‫موم‬ ‫و‬ ‫مهر‬ ،‫دیوار‬ ‫این‬
‫است‬ ‫هواپیما‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫مهمی‬ ‫بخش‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ،‫کابین‬

16. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Rudder
‫رادر‬
‫همانطور‬‫گفته‬ ‫که‬‫شد‬‫سكانی‬‫است‬‫که‬‫به‬‫قسمت‬‫عقب‬‫سكان‬‫عمودی‬‫چسبیده‬‫و‬‫حول‬‫محور‬‫عمودی‬‫خود‬‫بر‬‫روی‬‫پاشنه‬‫به‬‫سمت‬‫چپ‬
‫یا‬‫راست‬‫می‬‫چرخد‬‫و‬‫حرکت‬‫هواپیما‬‫را‬‫حول‬‫محور‬‫عمودی‬‫تامین‬‫می‬‫کند‬.
‫،رادر‬ ‫اصلی‬ ‫کنترل‬ ‫سطوح‬ ‫سایر‬ ‫مانند‬ . ‫مینامند‬ ‫کجروی‬ ‫را‬ ‫حرکت‬ ‫این‬ ، ‫کند‬ ‫می‬ ‫کنترل‬ ‫عمودی‬ ‫محور‬ ‫حول‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫حرکت‬ ، ‫رادر‬
‫پره‬ ‫یا‬ ‫عمودی‬ ‫کننده‬ ‫متعادل‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ) ‫میچرخد‬ ‫لوال‬ ‫یک‬ ‫(حول‬ . ‫است‬ ‫مرتبط‬ ‫ثابت‬ ‫سطح‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متحرکی‬ ‫سطح‬
‫راست‬ ‫و‬ ‫چپ‬ ‫حرکت‬ . ‫است‬ ‫شده‬ ‫متصل‬‫پدال‬‫رادر‬‫باعث‬‫کنترل‬‫آن‬‫می‬‫شود‬.‫وقتی‬‫که‬‫رادر‬‫در‬‫جریان‬‫هوا‬‫منحرف‬‫می‬،‫شود‬‫نیرویی‬
‫افقی‬‫در‬‫مسیر‬.‫شود‬ ‫می‬ ‫اعمال‬ ‫مخالف‬
‫عمودی‬ ‫رادر‬ / ‫کننده‬ ‫متعادل‬ ‫دور‬ ‫به‬ ‫هوا‬ ‫جریان‬ ‫تغییر‬ ‫سبب‬ ‫امر‬ ‫.این‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫رادر‬ ، ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫پدال‬ ‫دادن‬ ‫فشار‬ ‫با‬
‫جان‬ ‫باالبر‬ ‫نیروی‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬‫هدایت‬ ‫چپ‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫دماغه‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫حرکت‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫که‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫بی‬
‫بزرگ‬ ‫انحرافاتی‬ ‫به‬ ‫مناسب‬ ‫العملی‬ ‫عكس‬ ‫کردن‬ ‫فراهم‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫افزایش‬ ‫سرعت‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫رادر‬ ‫کارایی‬ . ‫کند‬ ‫می‬
‫های‬ ‫سرعت‬ ‫در‬‫پایین‬‫و‬‫انحرافات‬‫کوچک‬‫در‬‫سرعت‬‫های‬‫باال‬‫نیاز‬‫باشد‬.‫در‬‫هواپیماهایی‬‫که‬‫با‬‫ملخ‬‫حرکت‬‫می‬‫کنند‬‫هر‬‫گونه‬‫ُره‬‫ش‬‫هوا‬
‫در‬‫پشت‬‫ملخ‬‫و‬‫بر‬‫روی‬. ‫شود‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫کارایی‬ ‫افزایش‬ ‫باعث‬ ‫رادر‬
.‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬ ‫فرامین‬ ‫کنترل‬ ‫سطوح‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫قسمت‬ ‫در‬
Elevator
‫ثابت‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫به‬ ‫لوال‬ ‫با‬ ‫معموال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سكانی‬.‫دارد‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫دماغه‬ ‫بردن‬ ‫پایین‬ ‫یا‬ ‫باال‬ ‫وظیفه‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫متصل‬
.‫کند‬ ‫کم‬ ‫ارتفاع‬ ‫یا‬ ‫بگیرد‬ ‫ارتفاع‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫کمک‬ ‫هواپیما‬ ‫به‬‫هنگامی‬‫که‬‫خلبان‬‫فرمان‬‫خود‬‫را‬‫ب‬‫ه‬
‫سمت‬‫عقب‬‫یا‬‫جلو‬‫می‬‫برد‬‫به‬‫وسیله‬elevator‫کند‬ ‫کم‬ ‫ارتفاع‬ ‫یا‬ ‫بگیرد‬ ‫ارتفاع‬ ‫تواند‬ ‫می‬
‫سطوح‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫قسمت‬ ‫در‬.‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬ ‫فرامین‬ ‫کنترل‬

17. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Trim tab
.‫روند‬ ‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ثابت‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫پروازی‬ ‫وضعیت‬ ‫حفظ‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دیگر‬ ‫جانبی‬ ‫نیروهای‬ ‫اثر‬ ‫کردن‬ ‫خنثی‬ ‫برای‬ ،‫تنظیم‬ ‫های‬ ‫بالچه‬ ‫یا‬ ‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬
‫ارتفاع‬ ‫به‬ ‫خواهد‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫کنید‬ ‫تصور‬ ‫را‬ ‫هواپیما‬ ‫یک‬ ‫خلبان‬ ،‫مثال‬ ‫برای‬000111‫هواپیمای‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫حتی‬ ً‫ا‬‫طبع‬ ،‫صعود‬ ‫این‬ .‫کند‬ ‫صعود‬ ‫پایی‬
.‫کشید‬ ‫خواهد‬ ‫طول‬ ‫زیادی‬ ً‫ا‬‫نسبت‬ ‫مدت‬ ‫هم‬ ‫نیرومند‬
ً‫ال‬‫او‬ ‫خلبان‬ ،‫باشد‬ ‫گیری‬ ‫اوج‬ ‫وضعیت‬ ‫برای‬ ‫هواپیما‬ ‫فرمان‬ ‫یا‬ ‫استیک‬ ‫داشتن‬ ‫نگه‬ ‫مشغول‬ ‫خلبان‬ ‫های‬ ‫دست‬ ،‫مدت‬ ‫این‬ ‫طول‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫اگر‬
‫می‬ ‫باز‬ ‫دیگر‬ ‫کارهای‬ ‫انجام‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫ثانی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫خسته‬.‫آیند‬ ‫می‬ ‫خلبان‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬ ،‫جا‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫ماند‬
‫شكل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانطوری‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫کوچكی‬ ‫های‬ ‫بالچه‬ ،‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬0‫را‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫انتهای‬ ‫از‬ ‫کوچكی‬ ‫قسمت‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫معلوم‬
.‫دهند‬ ‫می‬ ‫تشكیل‬
‫صعود‬ ‫هواپیما‬ ‫و‬ ‫رفته‬ ‫پایین‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ،‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫رفتن‬ ‫باال‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دانیم‬ ‫می‬‫به‬ ‫هوا‬ ‫جریان‬ ‫که‬ ‫نیروی‬ ‫و‬ ‫فشار‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫اما‬ .‫کند‬ ‫می‬
‫با‬ ‫را‬ ‫زیادی‬ ‫نیروی‬ ‫باید‬ ‫خلبان‬ ،‫بازگشت‬ ‫این‬ ‫برا‬ ‫غلبه‬ ‫برای‬ .‫دارد‬ ‫را‬ ‫عادی‬ ‫حالت‬ ‫به‬ ‫برگشتن‬ ‫به‬ ‫میل‬ ‫سكان‬ ‫این‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫وارد‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬
.‫گردد‬ ‫عادی‬ ‫پرواز‬ ‫حالت‬ ‫به‬ ‫برگشتن‬ ‫مانع‬ ‫تا‬ ‫آورد‬ ‫وارد‬ ‫هواپیما‬ ‫فرمان‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫دستان‬

18. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫در‬‫می‬ ‫وارد‬ ‫افقی‬ ‫سكان‬ ‫به‬ ‫کوچک‬ ‫های‬ ‫بالچه‬ ‫این‬ ‫توسط‬ ‫نیرویی‬ ،‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬ ‫رفتن‬ ‫پایین‬ ‫با‬ .‫دهد‬ ‫می‬ ‫پایین‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬ ‫خلبان‬ ،‫اینجا‬
‫وی‬ ‫دخالت‬ ‫بدون‬ ،‫بخواهد‬ ‫خلبان‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫هواپیما‬ ‫گرفتن‬ ‫اوج‬ ‫و‬ ‫صعود‬ ‫پس‬ .‫گردد‬ ‫می‬ ‫عادی‬ ‫حالت‬ ‫به‬ ‫سكان‬ ‫برگشتن‬ ‫مانع‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫همچن‬ .‫یافت‬ ‫خواهد‬ ‫ادامه‬.‫است‬ ‫صادق‬ ‫نیز‬ ‫نزول‬ ‫برای‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫عكس‬ ‫ین‬
.‫شوند‬ ‫تنظیم‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫موتور‬ ‫کنترل‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬ ‫اهرم‬ ‫نزدیكی‬ ‫در‬ ‫خلبان‬ ‫کابین‬ ‫در‬ ‫کوچک‬ ‫چرخ‬ ‫یا‬ ‫پیچ‬ ‫یک‬ ‫توسط‬ ،‫ها‬ ‫تب‬ ‫تریم‬
‫در‬ ‫تریم‬99%( ‫روی‬ ‫در‬ )‫ندارد‬ ‫فرقی‬ ‫نظامی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫نظامی‬ ‫(چه‬ ‫هواپیماها‬Control wheel‫ساید‬ ‫یا‬ ‫استیک‬ ‫یا‬ ‫یوک‬ ).‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫استیک‬
‫که‬ ‫هواپیماهایی‬Elevator‫که‬ ‫هواپیماهایی‬ ‫و‬ ‫تریم‬ ‫دارند‬Stabilator‫دارند‬Trim tab.‫دارند‬
‫یک‬ ‫نظامی‬ ‫و‬ ‫تجاری‬ ‫هواپیماهای‬ ‫در‬Stablizer Trim‫کل‬ ‫که‬ ‫داریم‬ ‫هم‬Horizental control surface.‫میكند‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫را‬
‫بیشتر‬ ‫فرامین‬ ‫کنترل‬ ‫سطوح‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫قسمت‬ ‫در‬.‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫به‬
Variable-sweep wing
‫متحرک‬ ‫بال‬‫در‬‫هواپیما‬

19. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بالی‬‫پالن‬ ‫به‬ ‫متحرک‬ ‫بال‬ .‫برگرداند‬ ‫خود‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫خم‬ ‫عقب‬ ‫به‬ ‫پرواز‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫توان‬‫را‬ ‫امكان‬ ‫این‬ ‫فرم‬
‫می‬‫برای‬ ‫خوبی‬ ‫مثال‬ ‫بنابراین‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫پذیر‬ ‫انعطاف‬ ‫پرواز‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫دهد‬‫که‬ ‫نظامی‬ ‫هواپیماهای‬ ‫در‬ ‫معموال‬ ‫سیستم‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫هندسی‬ ‫متغیر‬
‫سرعت‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫است‬ ‫قرار‬‫سرعت‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫های‬‫می‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ،‫کنند‬ ‫پرواز‬ ‫پایین‬ ‫های‬. ‫شود‬
‫بال‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬‫خمیده‬ ‫های‬‫سرعت‬ ‫در‬ ‫پرواز‬ ‫برای‬ ‫تر‬‫بال‬ ‫اما‬ ‫هستند‬ ‫مناسب‬ ‫باالتر‬ ‫های‬‫سرعت‬ ‫برای‬ ‫غیرخمیده‬ ‫های‬‫پایین‬ ‫های‬‫ت‬‫و‬ ‫ر‬
‫می‬ ‫را‬ ‫امكان‬ ‫این‬ ‫هواپیما‬ ‫خلبان‬ ‫به‬ ‫متحرک‬ ‫بال‬ ‫سیستم‬ ‫وجود‬ .‫هستند‬ ‫مفیدتر‬ ‫هواپیما‬ ‫بیشتر‬ ‫بارگیری‬‫دلخواه‬ ‫سرعت‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫دهد‬
‫درجه‬ ‫بهترین‬‫خمیدگی‬‫را‬‫برای‬‫بال‬‫هواپیمای‬‫خود‬‫انتخاب‬‫کند‬.‫البته‬‫استفاده‬‫از‬‫بال‬‫متغیر‬‫معایبی‬‫چون‬‫افزایش‬‫وزن‬‫پیچ‬ ،‫هواپیما‬‫یدگی‬
‫هزینه‬ ‫و‬‫ب‬ ‫های‬.‫دارد‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫یشتر‬
‫بمب‬ ‫جنگنده‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫رایج‬ ‫سرد‬ ‫جنگ‬ ‫ابتدایی‬ ‫نیمه‬ ‫در‬ ‫متغیر‬ ‫بال‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫افكن‬‫سوخو‬ ‫روسی‬ ‫های‬-۷‫سوخو‬ ،-۷۷‫میگ‬ ،-۳۲‫سوخو‬ ‫و‬-۳۲
‫آن‬ ‫آمریكایی‬ ‫همتایان‬ ‫و‬‫اف‬ ‫ها‬-۷۰۱‫اف‬ ‫و‬-۷۷۷‫اف‬ ‫و‬-۷۲‫افكن‬ ‫بمب‬ .‫شدند‬ ‫ساخته‬ ‫تكنولوژی‬ ‫این‬ ‫با‬‫دهه‬ ‫استراتژیک‬ ‫های‬۷۸۹۰‫یعنی‬
‫بی‬-۷‫روس‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ‫آمریكا‬ ‫در‬ ‫لنسر‬‫توپولف‬ ‫یعنی‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫ها‬-۷۶۰.‫شدند‬ ‫طراحی‬ ‫متحرک‬ ‫بال‬ ‫تكنولوژی‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫بودند‬ ‫هواپیماهایی‬ ‫آخرین‬ ،

20. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
Canard
‫هواپیما‬ ‫جلو‬ ‫دم‬
‫بالچه‬ ‫به‬ ‫هوانوردی‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫کانارد‬‫می‬ ‫گفته‬ ‫کوچكی‬ ‫های‬‫می‬ ‫نصب‬ ‫دماغه‬ ‫طرف‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫هواپیما‬ ‫اصلی‬ ‫بال‬ ‫از‬ ‫جلوتر‬ ‫که‬ ‫شود‬.‫شوند‬
‫به‬‫می‬ ‫گفته‬ ‫کانارد‬ ‫هواپیمای‬ ‫نیز‬ ‫باشد‬ ‫کرده‬ ‫استفاده‬ ‫پیكربندی‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هواپیمایی‬.‫شود‬
‫باشند‬ ‫شده‬ ‫نصب‬ ‫متحرک‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫برداشتن‬ ‫قابل‬ ‫یا‬ ‫ثابت‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫کاناردها‬
( ‫کانارد‬ ‫واژه‬canard‫هواپیمای‬ ‫چند‬ ‫یافتن‬ ‫شهرت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫مرغابی‬ ‫معنی‬ ‫به‬ ‫فرانسوی‬ ‫زبان‬ ‫در‬ )‫نام‬ ‫با‬ ‫کانارد‬ ‫دارای‬ ‫ابتدایی‬
‫بین‬ ‫اصطالح‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫واژه‬ ‫این‬ ،‫مرغابی‬.‫شد‬ ‫تبدیل‬ ‫هوانوردی‬ ‫صنعت‬ ‫المللی‬
( ‫افقی‬ ‫پایدارکننده‬ ‫نوعی‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫هواپیماست‬ ‫دم‬ ‫کارکرد‬ ‫به‬ ‫شبیه‬ ‫کانارد‬ ‫کارکرد‬Vertical Stabilizer‫می‬ ‫محسوب‬ ).‫شوند‬
‫کانارد‬‫به‬‫تعادل‬‫آئرودینامیكی‬‫هواپیما‬‫کمک‬‫کرده‬‫و‬‫در‬‫تنظیم‬‫و‬‫تصحیح‬‫مسیر‬‫جریان‬‫هوای‬‫ورودی‬‫به‬‫داخل‬‫موتور‬‫و‬‫زیر‬‫بال‬‫موث‬‫ر‬
‫است‬.
‫کانارد‬‫بدون‬‫ایجاد‬‫نیروی‬‫لیفت‬‫مخالف‬‫میتواند‬‫تعادل‬‫را‬‫ایجاد‬‫کن‬‫د‬
‫میكنند‬ ‫تولید‬ ‫برآ‬ ‫نیروی‬ ‫دم‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫بال‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫نمیشود‬ ‫تلف‬ ‫ها‬ ‫هواپیما‬ ‫این‬ ‫دم‬ ‫در‬ ‫نیرویی‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫هواپیماها‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫انواع‬ ‫در‬ ‫کانارد‬( ‫مثلثی‬ ‫بال‬ ‫هواپیماهای‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫شود‬Delta Wing‫رایج‬ )‫هواپیماهای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تر‬
‫بال‬.‫است‬ ‫ضروری‬ ‫کانارد‬ ‫وجود‬ ‫دم‬ ‫بدون‬ ‫مثلثی‬

21. ‫ایالم‬ ‫خلبانی‬ ‫آموزشگاه‬
‫فرجی‬ ‫مسعود‬
‫کانار‬ ‫میكنند‬ ‫استفاده‬ ‫کانارد‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هواپیماهایی‬ ‫رفتار‬ ‫بودن‬ ‫پیچیده‬ ‫و‬ ‫کانارد‬ ‫طراحی‬ ‫بودن‬ ‫سخت‬ ‫بدلیل‬‫متداول‬ ‫هواپیما‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫د‬
‫بی‬ ‫عدد‬ ‫یک‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫اصل‬ ‫در‬ ‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫دم‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫از‬ ‫جرم‬ ‫مرکز‬ ‫تا‬ ‫آن‬ ‫فاصله‬ ‫و‬ ‫دم‬ ‫انداره‬ ‫اوردن‬ ‫بدست‬ ‫نیست.برای‬
‫میخواهیم‬ ‫وقتی‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫رده‬ ‫هم‬ ‫های‬ ‫هواپیما‬ ‫از‬ ‫منظور‬ ‫اید‬ ‫می‬ ‫بدست‬ ‫رده‬ ‫هم‬ ‫های‬ ‫هواپیما‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫بعد‬
‫یا‬ ‫جت‬ ‫های‬ ‫هواپیما‬ ‫از‬ ‫مثال‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫اوریم‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫اعداد‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫گالیدر‬ ‫تعدادی‬ ‫از‬ ‫اوریم‬ ‫بدست‬ ‫را‬ ‫گالیدر‬ ‫یک‬ ‫دم‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬
‫ترینر‬
.‫میكند‬ ‫پیچیده‬ ‫های‬ ‫فرمول‬ ‫ار‬ ‫نیاز‬ ‫بی‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫است‬ ‫هواپیما‬ ‫دم‬ ‫طراحی‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫راسكام‬ ‫روش‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫روش‬ ‫این‬
‫به‬ ‫عمودی‬ ‫و‬ ‫افقی‬ ‫دم‬ ‫حجمی‬ ‫ضریب‬ ‫فرمول‬‫است‬ ‫زیر‬ ‫صورت‬:
Vh = Xh . Sh / ( S.c)
‫از‬ ‫منظور‬ ‫فوق‬ ‫فرمول‬ ‫در‬V‫حجم‬
‫از‬ ‫منظور‬ ‫و‬h, v‫زیر‬ ‫در‬ ‫که‬V‫دارد‬ ‫قرار‬vertical ,horizontal‫است‬
Vh , Vv‫ضریب‬‫حجمی‬‫دم‬‫عمودی‬‫و‬‫افق‬‫ی‬
Xh‫فاصله‬‫مرکز‬‫ایرودینامیک‬‫دم‬‫افقی‬‫تا‬‫مرکز‬‫جر‬‫م‬
Xv‫فاصله‬‫مرکز‬‫ایرودینامیک‬‫دم‬‫عمودی‬‫تا‬‫مرکز‬‫جر‬‫م‬
Sh‫مساحت‬‫تصویر‬‫عمودی‬‫دم‬‫افق‬‫ی‬
Sv‫مساحت‬‫تصویر‬‫عمودی‬‫دم‬‫عمود‬‫ی‬
S‫مساحت‬‫تصویر‬‫افقی‬‫بال‬
B‫اسپن‬‫یا‬‫طول‬‫با‬‫ل‬
c‫وتر‬‫متسوط‬‫ایرفوی‬‫ل‬
‫پرتوان‬ ‫و‬ ‫سریع‬ ‫بسیار‬ ‫هواپیماهای‬‫نظامی‬‫مدرن‬‫همچون‬‫جنگنده‬‫های‬‫اروپایی‬SUB-39‫چینی‬ ‫و‬ ‫یوروفایتر‬ ‫و‬ ‫رافال‬ ‫داسو‬ ،‫گریپن‬
‫جی‬ ‫چنگدو‬-۷۰‫بمب‬ ‫و‬‫افكن‬‫بی‬ ‫آمریكایی‬ ‫استراتژیک‬ ‫های‬-۷‫توپولف‬ ‫روسی‬ ‫و‬ ‫لنسر‬-۷۶۰‫نمونه‬ ‫از‬‫کانارد‬ ‫هواپیماهای‬ ‫شاخص‬ ‫های‬
.‫هستند‬
‫سیستم‬ ‫ها‬ ‫بال‬ ‫در‬ ‫همچنین‬‫قابل‬ ‫های‬‫حرکت‬‫مانند‬ ‫ی‬Flap، ‫ها‬Aileron، ‫ها‬Spoiler...‫و‬ ‫ها‬‫خلبان‬ ‫کنترل‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬
‫هستند‬‫گیرد‬ ‫می‬ ‫صورت‬ ‫آنها‬ ‫توسط‬ ‫هواپیما‬ ‫هدایت‬ ‫و‬
‫پرداخت‬ ‫خواهیم‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫فرامین‬ ‫کنترل‬ ‫سطوح‬ ‫قسمت‬ ‫در‬