Presentación sobre a cultura e a civilización da Grecia antiga.

1. A
CIVILIZACIÓN
GREGA
1º ESO

2. RPV
1.- O NACEMENTO DO MUNDO GREGO
● As orixes da civilización grega sitúanse
ao sur da peninsula dos Balcáns,
concretamente, e axiña se estendeu polas
illas dos mares Exeo e Xónico e as
costas de Asia Menor. Todo este
territorio recibiría o nome de Hélade.
● Os gregos, influídos pola orografía,
organizáronse en pequenas cidades-
Estado independentes unhas das outras
chamadas polis, pero compartían unha
mesma lingua, relixión, cultura e
territorio.
● Os gregos vivían da agricultura, do
pastoreo, da pesca e do comercio que
desenvolveron ao longo de todo o
Mediterráneo.
● A relixión grega era politeísta. Os
deuses habitaban no monte sagrado do
Olimpo e Zeus era o pai de todos eles.

3. RPV
HÉLADE

4. RPV
ALFABETO GREGO

5. RPV
1.- O NACEMENTO DO MUNDO GREGO

Durante a Idade dos Metais, viviron na península
Balcánica varios pobos que se uniron e deron lugar
ás civilizacións prehelénicas:

A civilización cretense ou minoica desenvolveuse
na illa de Creta durante o III milenio a. C. o seu
dominio eran as illas do Exeo.

A civilización micénica desenvolveuse entre os
anos 1600 e 1200 a.C. Foi fundada polos aqueos,
pobos procedentes do norte que dominarían a Grecia
continental.

Época escura. Deuse no territorio grego sobre o
1200 a. C. e estivo protagonizada polos dorios, uns
pobos procedentes do norte que someteron o resto
dos habitantes da península do Peloponeso. Desde
este momento ata o século VIII a. C., produciuse
unha etapa de decadencia.
Cnossos (Creta)
Micenas

6. RPV
A HISTORIA DA GRECIA ANTIGA
PERÍODOS:

A época arcaica: entre os séculos VIII e VI a. C. Neste período os
gregos asentaron as polis e colonizaron as costas do mar
Mediterráneo.

A época clásica: desde o século V a. C. ata a primeira metade do
século IV a. C. Foi a etapa de maior esplendor de Grecia. Nela
destacaron as polis de Atenas e de Esparta.

A época helenística: desde mediados do século IV ata o século I a.
C. Durante este período apareceu unha das figuras máis relevantes da
historia: Alexandre Magno. Do seu magno imperio xurdiron os reinos
helenísticos que, co paso do tempo, serían sometidos polos
romanos.

7. RPV
2.-
● Os gregos estaban organizados en pequenas cidades-Estado
independentes unhas das outras chamadas POLIS. Partes:

Acrópole: situada na zona elevada da cidade, era un lugar de
refuxio, onde tamén se construían os templos.

Ágora: unha praza central de grandes dimensións, onde se
desenvolvía a vida comercial e política
● Cada polis tiña as súas leis, moeda, exército e goberno propios.
● Ao primeiro, as polis tiñan un goberno oligárquico (OLIGARQUÍA),
compostos por uns poucos aristócratas, grandes propietarios agrícolas que
constituían a elite guerreira. Esparta é un exemplo deste tipo de goberno.
● Na polis de Atenas xurdiu unha nova forma de goberno: a DEMOCRACIA:
poder exercido polos cidadáns, reunidos periódicamente en asembleas. As
reformas de Solón e Clístenes contribuíron á súa chegada.
ÉPOCA ARCAICA (ss. VIII-VI a.C.):ÉPOCA ARCAICA (ss. VIII-VI a.C.):

8. RPV
PARTES DUNHA POLIS

9. RPV
DEMOCRACIA ATENIENSE

10. RPV
FORMA DE GOBERNO DAS POLIS

11. RPV
● Entre os séculos VIII-VI a.C numerosos habitantes das cidades gregas emigraron
a diferentes lugares das costas mediterráneas e do Mar Negro e colonizaron
novas terras. Os fenicios tamén colonizaron zonas do Mediterráneo.
● As causas desta emigración foron:

A escaseza de terras, a maioría eran propiedade dos aristócratas.

A miseria na que vivían moitos campesiños porque en Grecia habitaba
moita xente e non había terras nin alimentos para todos.

A existencia da escravitude por débedas.

O espírito comercial e navegante dos gregos.
● As zonas máis importantes de colonización foron: a Magna Grecia (sur de Italia e
Sicilia), Massalia (sur de Francia), Iberia (Emporion, Homeroskopeion, Mainaké) e o
Mar Negro.
● Nestas zonas os gregos fundaron COLONIAS, polis independentes das cidades
de orixe (METRÓPOLE) aínda que mantiñan con elas relacións comerciais e
culturais. Introduciron novos cultivos, uso da moeda, escritura, etc.
3.- AS COLONIZACIÓNS GREGAS

12. RPV
EXPANSIÓN GREGA E FENICIA POLO MEDITERRÁNEO

13. RPV
ZONAS DE COLONIZACIÓNGREGA

14. RPV
COLONIA GREGA

15. RPV
EMPORION (Ampurias, Girona)
Fundada por colonos de Focea (na actual Turquía) no século VI a.C.

16. RPV
TRIRREME ATENIENSE

17. RPV
● No século V a.C, baixo o goberno de Pericles, Atenas converteuse na polis hexemónica de
Grecia.
● A forma de goberno que se estableceu en Atenas foi a democracia: poder do pobo. As
institucións básicas deste sistema político eran:

Asemblea: reunión de todos os cidadáns de Atenas (Ekklesia), para votar as leis,
decidir as declaracións de guerra e elixir aos maxistrados

Consello ou Boulé: 500 cidadáns que tiñan como función supervisar os
maxistrados e facer que se cumprisen as leis.

Maxistrados: eran cidadáns elixidos pola Asemblea que se ocupaban dos
asuntos públicos. Os máis importantes eran os Estrategos: dirixían a política
exterior e o exército e os Arcontes: presidían os tribunais e as cerimonias
relixiosas.

Tribunais populares de xustiza ou heliea: 6.000 cidadáns.
● A democracia ateniense era limitada: só podían participar na vida política os cidadáns:
todos os homes libres, maiores de idade, nados de pai cidadán e nai ateniense. Formaban
parte do exército, eran os hoplitas.
● Estaban excluídos dos dereitos políticos: as mulleres, os metecos (estranxeiros) e os
escravos.
4.- A ÉPOCA CLÁSICA (ss V-IV a.C.)
ATENAS

18. RPV
GRUPOS SOCIAIS EN ATENAS
ORGANIZACIÓN POLÍTICA DE ATENAS
PERICLES HOPLITA

19. RPV
4.- A ÉPOCA CLÁSICA (ss V-IV a.C.)

Era unha sociedade militarista encabezada por unha aristocracia militar,
onde había periecos (homes libres sen dereitos políticos) e ilotas (escravos)

Tratábase dun sistema oligárquico e diárquico:

Tiñan á fronte a dous reis, pertencentes a dúas familias distintas, que
exercían poderes militares e relixiosos.

O resto do goberno estaba composto por:

O Consello de Anciáns ou Xerusía: Estaba formado por 28
anciáns das familias máis poderosas e tamén polos dous reis. A
súa función era propoñer leis e administrar xustiza, incluso aos
propios reis.

Os maxistrados ou éforos: Eran 5, encargados de poñer en
funcionamento as decisións da Xerusía, asesorar os reis e manter
a orde interna.

A asemblea ou apella: Estaba formada por homes libres maiores
de 30 anos (espartiatas ou hómoioi). O seu poder era escaso; as
súas funcións limitábanse a elixir os éforos e os membros da
Xerusía.
ESPARTA

20. RPV
POLÍTICA E SOCIEDADE EN ESPARTA

21. RPV
● No século V a.C., os persas (medos) lánzanse á conquista das polis de
Grecia, producíndose as Guerras Médicas (492-449 a.C) .
● Os exércitos atenienses xunto coas polis aliadas inflixíronlles importantes
derrotas ( Maratón e Salamina ) aos persas que acabarán retirándose.
● A vitoria sobre os persas outorgoulle a Atenas un papel dominante sobre o
resto de cidades gregas, formando a Liga de Delos (447 a.C), alianza dirixida
por Atenas, en previsión dun novo ataque dos persas.
● Atenas recadaba e administraba os impostos que pagaban as polis e
gardábaos na illa de Delos: Tesouro da Liga de Delos.
● Cando algunhas polis, cansas do dominio abusivo de Atenas, quixeron
abandonar a alianza, esta impedíullelo pola forza estalando as Guerras do
Peloponeso (431 - 404 a.C.). Esparta encabezou unha coalición de cidades,
Liga do Peloponeso, contra a Liga de Delos dirixida por Atenas.
● Estas guerras remataron coa derrota de Atenas e a decadencia das polis
gregas.
5.- O ESPLENDOR DE ATENAS (SÉCULO V a.C.)

22. RPV GUERRAS MÉDICAS
FILÍPIDES

23. RPV GUERRAS DO PELOPONESO

24. RPV ACRÓPOLE DE ATENAS

25. RPV
6.- A GRECIA HELENÍSTICA
● Macedonia, ao norte de Grecia, era no século
IV un reino illado.
● O rei Filipo II aproveitando o declive das
cidades gregas, logo das Guerras do Peloponeso,
cun potente exército (falanxes) conseguiu o
dominio de Grecia cara o 338 a.C.
● No 336 a.C o fillo de Filipo II, Alexandre Magno
sucedeuno no goberno, e conseguiu unificar as
cidades gregas, derrotar aos persas e chegar ata
a India, creando un gran Imperio e expandindo a
cultura grega por todo o Mediterráneo e o
Proxímo Oriente (helenismo)
● Tras a morte de Alexandre Magno (323 a.C) os
seus xenerais repartíronse o imperio, xurdindo
reinos independentes chamados reinos
helenísticos. Os máis importantes foron Exipto,
con centro en Alexandría, e Siria, con capital en
Antioquía. Entre os séculos II e I a.C. pasaron a
de depender do Imperio Romano.
FALANXE MACEDONIA
ALEJANDRO MAGNO E BUCÉFALO

26. RPV
AS CONQUISTAS DE ALEXANDRE MAGNO A TRAVÉS DOS TEXTOS
ASIA MENOR
EXIPTO
IMPERIO PERSA
CHEGADA Á INDIA

27. RPV
IMPERIO DE ALEXANDRE MAGNO

28. RPV
IMPERIO DE ALEJANDRO MAGNO

29. RPV
ESTADOS HELENÍSTICOS

30. RPV
● A cultura creada polos antigos gregos e romanos é a base da nosa cultura
occidental.
● En Grecia naceron a filosofía, o coñecemento científico, os canons
artísticos, os Xogos Olímpicos (776 a. C.) e a democracia como forma de
goberno.
7.- A HERDANZA DA CULTURA CLÁSICA GREGA
CORREDORES LANZADOR DE DISCO
COROA DE
OLIVO

31. RPV
● A relixión grega era politeísta: os deuses gregos
habitaban no Olimpo, eran antropomorfos e inmortais:
Zeus, Hera, Poseidón, Apolo, Ares, Dionisio,… Existían
ademais heroes: fillos de deuses e mortais.
● As historias dos Deuses denomínase mitoloxía. Os mitos
gregos explicaban a orixe do mundo. Exemplos: mito do
talón de Aquiles ou o mito de Pandora.
● Celebraban moitas cerimonias ou cultos para adorar aos
seus deuses:
− Cultos familiares: o pai era quen facía os ritos
− Cultos das cidades: cada cidade tiña as súas
cerimonias: en Atenas celebrábanse as Panateneas,
culto á deusa Atenea, no que unha procesión
percorría as rúas da cidade.
− Cultos panhelénicos (de todos os gregos):
Destacan o Oráculo de Delfos no que unha
sacerdotisa (pitonisa) facía preguntas ao deus Apolo
sobre o futuro das persoas; Xogos olímpicos en
honor a Zeus.
8.- DEUSES, HEROES E MITOS

32. RPV
OS DEUSES GREGOS

33. RPV
DEUSES GREGOS E ROMANOS

34. RPV
● Grecia foi o berce da Filosofía e do pensamento racional, xa que os
gregos trataron de buscar unha explicación lóxica da realidade.
● Os grandes filósofos gregos foron Sócrates, Platón e Aristóteles.
● Nas ciencias destacaron: Pitágoras (matemáticas), Arquímedes (física),
Hipócrates (medicina), Eratóstenes (xeografía) e Aristarco (astronomía)
.● O teatro naceu en Grecia. Existen dous grandes xéneros teatrais: a
traxedia e a comedia.
– A traxedia, unha peza que ten un desenlace funesto. Os grandes
autores tráxicos foron Esquilo, Sófocles e Eurípides.
– A comedia obras divertidas cun desenlace feliz. Neste xénero
salienta Aristófenes.
9.- A CULTURA GREGA

35. RPV
TEATRO DE EPIDAURO
MÁSCARAS GREGAS

36. RPV
10.- A ARTE GREGA: ARQUITECTURA, ESCULTURA E PINTURA
● A arquitectura grega é arquitrabada ou alintelada: unión de columnas e
trabes horizontais. Os gregos non usaron nin o arco nin a bóveda.
● Foron os creadores das ordes ou estilos arquitectónicos: dórico, xónico e
corintio.
● Os edificios máis representativos foron os templos como o Partenón de
Atenas e os teatros como o Teatro de Epidauro.
ARQUITECTURA

37. RPV PARTES DUN TEMPLO GREGO

38. RPV
PARTENÓN
ATENEA NIKÉ TRIBUNA DAS CARIÁTIDES

39. RPV
DÓRICO
Templo do Tesouro dos Atenienses (Delfos), de estilo dórico, 490 a.C

40. RPV
XÓNICO
Templo de Atenea Nike, de estilo xónico, 421 a.C.

41. RPV
CORINTIO
Templo de Zeus ou Olimpieion, de estilo corintio, iniciado no século VI a.C. e rematado no II d.C

42. RPV
10.- A ARTE GREGA: ARQUITECTURA, ESCULTURA E
PINTURA
● As estatuas esculpíanse en pedra,
mármore ou bronce e estaban
pintadas con vivas cores.
● Pretendían representar a beleza
ideal e o movemento.
● Buscaron as proporcións ideais
do corpo humano e desenvolveron
un modelo para a súa representación
baseado nun xogo de proporcións
entre as distintas partes do corpo: o
canon.
ESCULTUR
A

43. RPV
● Na escultura grega distínguense tres etapas:
– Época arcaica: Na época arcaica representábase a mozos/atletas espidos
(koúroi) e doncelas ataviadas con vestidos (korai). O corpo tratábase
rixidamente, sen movemento, en posición frontal, cos brazos pegados ao corpo
e rostro inexpresivo. Koré do peplos; Kourós de Anavyssos; Cleobis e Bitón;
Dama de Auxerre.
– Época clásica: Na época clásica (séculos V e IV a.C) conseguiron
representar o corpo humano de maneira proporcionada (canon) e darlle
movemento. Escultores destacados: Mirón, Fidias, Polícleto, Praxíteles e
Lisipo. Discóbolo de Mirón; Policleto: Doríforo; Lisipo: Apoxiómeno; Praxíteles:
Hermes con Dionisos
– Época helenística: Na época helenística a escultura adquiriu un sentido máis
dramático e realista, xa que se buscaba a expresión das emocións humanas
(dor, forza, tensión...).. Gálata moribundo Laoconte e os seus fillos; Venus de
Milo.
10.- A ARTE GREGA: ARQUITECTURA, ESCULTURA E
PINTURA

44. RPV
A ESCULTURA GREGA: ÉPOCA ARCAICA
Kourós de AnavyssosCleobis e Bitón
Dama de Auxerre Koré

45. RPV
A ESCULTURA GREGA: ÉPOCA CLÁSICA
Discóbolo de Mirón Doríforo de Policleto
Hermes con Dionisos, Praxíteles
Apoxiómeno, Lisipo

46. RPV
A ESCULTURA GREGA: ÉPOCA HELENÍSTICA
Laoconte e os seus fillos Venus de Milo
Gálata moribundo

47. RPV
● Os oleiros gregos foron hábiles artesáns. Moitas pezas tiñan fermosas
pinturas. Estas imaxes proporcionáronnos unha valiosa información sobre a
cultura e mais o modo de vida dos gregos.
● Salientaban as de figuras negras sobre fondo ocre ou vermello e as de
figuras vermellas sobre fondo negro.
10.- A ARTE GREGA: ARQUITECTURA, ESCULTURA E
PINTURA
PINTURA

48. RPV
FINFIN