สไลด์ประกอบการนำเสนอเรื่อง Internet Governance (การอภิบาลอินเทอร์เน็ต) โดย สฤณี อาชวานันทกุล, งาน Big Change to Big Chance จัดโดย สพธอ. (ETDA) 25 กรกฎาคม 2561 @ รอยัล พารากอน ฮอลล์

1. Thailand Internet
Governance: From
Monologue to Dialogue
สฤณี อาชวานันทกุล
นักวิจัยในโครงการวิจัย โดย หน่วยปฏิบัติการวิจัยนโยบายสื่อ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2. 2

3. 3

4. 4

5. 5

6. ที่มา: Fujitsu
6

7. 7

8. 8

9. 9

10. 10

11. นิยาม “การอภิบาลอินเทอร์เน็ต”
“การอภิบาลอินเทอร์เน็ต (Internet governance) หมายถึงการพัฒนาและลงมือ
ปฏิบัติตามหลักการ ปทัสถาน กฎระเบียบ กระบวนการตัดสินใจ และโครงการที่
ตกลงร่วมกันระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซึ่งส่งผลต่อ
วิวัฒนาการและการใช้อินเทอร์เน็ต”
- การประชุมระดับโลกว่าด้วยสังคมข้อมูลข่าวสาร (World Summit
on Information Society: WSIS), 2003
11

12. ประวัติศาสตร์ฉบับย่อของ “การอภิบาลอินเทอร์เน็ต”
 ปลายทศวรรษ 1960: อเมริกาพัฒนา DARPA, โปรโตคอล TCP/IP
 กฎเกณฑ์การกากับดูแลชุดแรก: Internet Engineering Task Force (IETF) กาหนดมาตรฐานทางเทคนิค
กากับโดยการหาฉันทามติ
 กลางทศวรรษ 1990: “สงครามโดเมนเนม (Domain Name System: DNS)” เมื่อบริษัทเอกชนกระโดด
เข้าร่วมวงไพบูลย์
 1998: ก่อตั้ง Internet Corporation for Assigned Names & Numbers (ICANN) เพื่อกากับระบบชื่อ
โดเมน (DNS)
 2003: การประชุมระดับโลกว่าด้วยสังคมข้อมูลข่าวสาร (World Summit on Information Society:
WSIS) ครั้งแรกในกรุงเจนีวา 12

13. 13
ประวัติศาสตร์ฉบับย่อของ “การอภิบาลอินเทอร์เน็ต” (ต่อ)
 2005: การประชุม WSIS ครั้งที่สอง กรุงตูนิส ตูนีเซีย
 2006: การประชุมอภิบาลอินเทอร์เน็ต (Internet Governance Forum: IGF) ครั้งแรก
 2012: การประชุม World Conference on International Telecoms (WCIT) เกิดความ
ขัดแย้งระหว่างประเทศที่มองว่า ITU ควรมีบทบาทมากขึ้นในการอภิบาลอินเทอร์เน็ต กับ
ประเทศที่คัดค้านว่าไม่ควร
 2014: การประชุม NETmundial ครั้งแรกในกรุงเซาเปาโล บราซิล
 2014: การประชุม “WSIS+10” ในกรุงเจนีวา สวิสเซอร์แลนด์

14. มุมแคบ: ICANN, IETF, Domain Name System (DNS),
Root, IP Address – ประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับโปรโตคอล
อินเทอร์เน็ต
มุมกว้าง: ประเด็นทางเทคนิค (Root, DNS), ประเด็น
เกี่ยวกับผู้ใช้ (ผู้ประสงค์ร้าย, ทักษะ), ประเด็นนโยบาย
(ความเป็นส่วนตัว, การคุ้มครองความเป็นนิรนาม)
14
อดีต: สองมุมมองหลักเรื่องการอภิบาลอินเทอร์เน็ต

15. “ชั้น” (Layers) ของการอภิบาลอินเทอร์เน็ต
 ชั้นเนื้อหา
 การจัดการกับเนื้อหาที่เป็นพิษภัย
 อาชญากรรมไซเบอร์ (cybercrime)
 สิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญา
 ชั้นโลจิก (โค้ด)
 มาตรฐานเทคนิค
 ระบบโดเมนเนม (DNS)
 การจัดสรรและเรียงเลขหมายไอพีแอดเดรส (IP)
 ชั้นสาธารณูปโภค
 การเชื่อมต่อ (interconnection)
 การเข้าถึงอย่างทั่วถึง (universal access)
 เทคโนโลยีเชื่อมต่อรุ่นถัดไป (next-gen pathways)
15

16. ประเด็น/วาระอภิปรายหลักในแวดวงการอภิบาลอินเทอร์เน็ต
16

17. 17
บางประเด็นเรื่องการอภิบาลชั้นสาธารณูปโภค (infrastructure)
 การเชื่อมต่อ (Interconnection): การเชื่อมต่อเครือข่ายอินเทอร์เน็ตระดับ Tier 1 (ผู้ประกอบการที่
เป็นเจ้าของเครือข่าย backbone ระหว่างประเทศ) เป็นไปตามการเจรจาตกลงเชิงพาณิชย์ ไม่มี
กฎหมายระหว่างประเทศ ประเทศกาลังพัฒนาอาจเสียเปรียบ (จ่ายค่าเชื่อมต่อแพง)
 การเข้าถึงอย่างทั่วถึง (universal access): การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตเป็น “สิทธิมนุษยชน” หรือไม่? ควร
นิยาม “ทั่วถึง” อย่างไร? (พื้นที่ / เพศ / กลุ่มรายได้ / ช่วงอายุ / ปัจจัยอื่น?)
 เทคโนโลยีรุ่นถัดไป (next-generation pathways): ควรปล่อยให้ผู้ประกอบการตัดสินใจว่าเมื่อใดควร
launch หรือให้รัฐมีบทบาท? ภาคประชาสังคมจะมีบทบาทได้อย่างไร?

18. 18
บางประเด็นเรื่องการอภิบาลชั้นโลจิก/โค้ด (code)
 มาตรฐาน:
จัดการแบบ “เปิด” ดีพอแล้ว? ควรเพิ่มกลไกกาหนด standard specifications?
ความเสี่ยงที่จะถูก “แปรรูป” เป็นของเอกชน? (W3C: 2001)
มาตรฐาน Quality of Service (QoS) ขัดแย้งกับหลักความเป็นกลาง (net neutrality)?
 ระบบโดเมนเนม (DNS):
ICANN มีสถานะเป็นองค์กรไม่แสวงกาไรในอเมริกา ควบคุมและจัดสรรโดเมนเนม gTLD (.com, .org
ฯลฯ) และ ccTLD (.th, .au ฯลฯ) ถูกโจมตีว่าถูกครอบงาโดยกระทรวงพาณิชย์ของอเมริกา และ
การเมือง

19. 19
บางประเด็นเรื่องการอภิบาลชั้นเนื้อหา (content/applications)
 การจัดการกับเนื้อหาที่เป็นพิษภัย: สากล vs. รัฐชาติ / วิธีไหนดี?
 อีเมลขยะ (spam)
 สื่อลามกอนาจาร (pornography)
 ซอฟต์แวร์สอดแนม (spyware), malware, phishing
 เสรีภาพในการแสดงออก vs. ความมั่นคงของชาติ
 อาชญากรรมไซเบอร์ (cybercrime): วิธีจัดการ “จาเป็นและได้ส่วน” (necessary and proportionate)
หรือไม่? คุ้มครองความเป็นส่วนตัวหรือไม่?
 สิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญา: คุ้มครองเข้มมากจนลิดรอนนวัตกรรมและความคิดสร้างสรรค์? ตัวกลางต้อง
รับผิดชอบหรือไม่ ขนาดไหน?

20. 20

21. 21
สองรูปแบบที่แข่งขันกันของการอภิบาลอินเทอร์เน็ต
 พหุนิยม (multistakeholder)
ผู้มีส่วนได้เสียที่หลากหลายจากทุกภาคส่วน ตั้งแต่รัฐ เอกชน วิชาการ และประชาสังคม เข้าร่วม
แสดงออกในกลไกมีส่วนร่วมทางตรงเพื่อหาฉันทามติในการอภิบาลอินเทอร์เน็ต
 พหุภาคี (multilateral / intergovernmental)
รัฐบาลชาติมีอานาจอธิปไตยในการกาหนดนโยบายและกฎเกณฑ์กากับอินเทอร์เน็ตในประเทศตัวเอง
ถือว่ารัฐบาลเป็นตัวแทนกลุ่มผลประโยชน์ต่างๆ อย่างเพียงพอ รัฐบาลมาร่วมกันลงนามในอนุสัญญา
และข้อตกลงระหว่างประเทศ ซึ่งยึดโยงกับข้อเสนอและกระบวนการรับฟังความคิดเห็นในแต่ละ
ประเทศมาแล้ว

22. “อุดมคติ” ของภาคประชาสังคม?
22

23. 23
จุดอ่อนของรูปแบบการอภิบาลแบบพหุภาคี
 ลิดรอนธรรมชาติ “เปิด” ของอินเทอร์เน็ต
 ให้ความสาคัญกับการ “ควบคุม” ของรัฐบาลมากกว่าการ “คุ้มครอง” ประชาชน
 ลดทอนคุณค่าของอินเทอร์เน็ตลง (จีนควรนับเป็นข้อยกเว้นหรือไม่ เพราะสร้างอินเทอร์เน็ต
ในภาษาของตัวเองเป็นหลัก?)
 ไว้ใจการกากับดูแลของรัฐ หวนคืนสู่อดีตในยุคก่อนที่ธุรกิจโทรคมนาคมจะเปิดเสรี
 ยังขาดโมเดลที่เหมาะสมในการกากับอินเทอร์เน็ต

24. 24
จุดอ่อนของรูปแบบการอภิบาลแบบพหุนิยม
การใช้อานาจจากัดอยู่เพียงการสื่อสารและประสานงานระหว่างกัน – เป็นเพียง
“อานาจอ่อน” (soft power) จะไปต่อกรกับการตัดสินใจของฝ่ายที่กุมอานาจรัฐ
มีอานาจออกกฎเกณฑ์ต่างๆ ได้อย่างไร?
คนและกลุ่มคนที่เข้าร่วมจะพิสูจน์ได้อย่างไรว่า เป็นตัวแทนผู้มีส่วนได้เสียที่
ครบถ้วนรอบด้านแล้วจริงๆ?
ยังขาดโมเดลที่เหมาะสมในการกากับอินเทอร์เน็ต

25. 25

26. Thailand Internet
Governance

27. 27

28. ประธานมาจากการ
เลือกตั้ง
Govt. (2)
Private
sectors (4)
Civil society
(4)
Technicians
(2)
โครงสร้างที่เป็นไปได้ของหน่วยงานอภิบาลอินเทอร์เน็ตไทย
28

29. โรดแม็ปที่ทีมวิจัยเสนอ
29

30. 30