Obezitenin Hastalıklarla İlişkisi

1. OBEZİTENİN
HASTALIKLARLA
İLİŞKİSİ
Diyetisyen Hüda İŞLEK

2. SUNUM PLANI
 Obezite nedir ?
 Mekanizma
 Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Problemleri
 Obezitenin Hastalıklarla İlişkisi
 Obezite Nasıl Saptanır ?
 Obezitenin Tedavi Yaklaşımları
 Bizim Başarılarımız

3. OBEZİTE NEDİR

4.  Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ): “Sağlığı
bozacak ölçüde vücutta anormal ve aşırı yağ
birikmesi” olarak tanımlamaktadır.
 Vücut yağ dokusu;
Yetişkin erkekte %15-20 %25’in üzerine çıkması
Yetişkin kadında %25-30 %30’un üzerine çıkması
OBEZİTE

6. Karın bölgesi yağlanması
önemli bir risk etmenidir.

7. MEKANİZMA
 Adipoz dokunun işlevi; lipid depolamak ve
endokrin fonksiyonlarda bulunmaktır
 Adipokin denilen bir takım molekülleri üreterek
kan dolaşımına vermektedirler
 Adipokinler; metabolik organların ve beynin
değişen metabolik gereksinimlerine yanıt
oluşturmasında rol almaktadır

8.  Bir çok adipokin ve diğer kimyasal mediatörler
(tümör nekroz faktör alfa, interlökin 6, lipoprotein
lipaz….) obez hastalarda yüksek
konsantrasyonda bulunur
 Bunların tümü pro-inflamatuar ve protrombotik
bir durum yaratarak başta KVS olmak üzere tüm
sistemler üzerinde olumsuz etkiler gösterir

9. OBEZİTENİN YOL AÇTIĞI SAĞLIK
PROBLEMLERİ
 İnsülin direnci –
Hiperinsülinemi
 Tip 2 DM
 Hipertansiyon
 Koroner arter hast.
 Hiperlipidemi –
Hipertrigliseridemi
 Metabolik sendrom
 Osteoartrit
 Ruhsal sorunlar (Anoreksiya
nevroza (yemek yememe) veya
Blumia nevroza (kusarak yediği
besinlerden yararlanmama),
Binge eating (tıkınırcasına
yeme), gece yeme sendromu
gibi ortaya çıkabilir veya bir şeyi
daha fazla yiyerek psikolojik
doyum sağlamaya çalışma)

10.  Astım
 Solunum zorluğu
 Gebelik komplikasyonları
 Menstruasyon düzensizlikleri
 Aşırı kıllanma
 Ameliyat risklerinin artması
 Kas-iskelet sistemi
problemleri
 Bazı kanser türleri
(kadınlarda safra kesesi,
endometriyum, yumurtalık ve
meme kanserleri, erkeklerde
ise kolon ve prostat
kanserleri )
 Felç
 Uyku apnesi
 Karaciğer yağlanması
 Safra kesesi hastalıkları
 Toplumsal uyumsuzluklar
 Özellikle sık aralıklarla
ağırlık kaybetme ve
kazanma sonucunda deri
altı yağ dokusunun fazla
olması nedeniyle deri
enfeksiyonları, kasıklarda
ve ayaklarda mantar
enfeksiyonları

11. OBEZİTE VE GEBELİK
OBEZİTE
Gebelik Fertilite Menstrual
ve Doğum - Artmış infertilite sıklığı
düzensizlik
- Artmış düşük oranları
- Komplikasyonlar
- Zor doğum
- İri bebek
- Erken ve prematür doğum
- Nöral Tüp Defekti riski
Satpathy HK, J. Maternal obesity preg. Postgrad Med. 2008
Hassan MAM et all Fertilty Sterility 2004,
Rich-Edwards JW et all Epidemiology 2002, Pasqualiet all 2007

12. Obezite ve İnfertilite
 Fazla sayıdaki yağ hücresi östrojen dengesini bozar
 Yüksek miktardaki östrojen,yumurtlamayı engellediği için
kısırlığa neden olabilir
 Erkeklerde vücut ağırlığının fazla olması testisleri ve
sperm üretimini olumsuz etkiler,yağ dokusundan
testosteronun östrojene dönüşümü artar ve buna bağlı
sperm sayısı azalır
 Şişman erkeklerde testis bölgesindeki yağ oranının fazla
olması, o bölgedeki vücut ısısını yüksek tutar ve aşırı
sıcak nedeniyle testis damarlarının genişlemesi sonucu
sperm üretimi ve kalitesi azalabilir
Obesity genetics 2007.

14. OBEZİTE VE DİYABET
• TURDEP II ye göre ülkemizde Tip 2 DM sıklığı
%13.7 (20 yaş üstü bireylerde)
• Diyabetli hastaların %80’i şşiişşmmaann kişiler
Obezite;
- Pankreasta yapılan insülinin etkisini zayıflatır
- İnsüline karşı direnç oluşumuna neden olur
Obezite derecesi arttıkça diyabet gelişme riski de
İ Satman ve TURDEP Çalışma Grubu,2010.
Yıldız, E. Diyabet ve Beslenme, 2008; 11.

15.  Diyabetin kontrolünde temel yapı
taşlarından biri beslenme tedavisidir.
Amaç
 Arzu edilen metabolik kontrolü sağlamak;
Enerji alımının azaltılması ile ağırlık kaybı
metabolik kontrolü olumlu yönde etkiler.
 Diyabetik bireylerin enerji gereksinmeleri
saptanıp, kendilerine uygun enerjiyi diyetle
almaları arzu edilen vücut ağırlığının
sağlanması açısından önemlidir.
Yıldız, E. Diyabet ve Beslenme, 2008; 11.

16. Diyabette Ara Öğünün Önemi
 Ara öğünlerin önerilmesinin nedeni hastayı uzun
açlıklardan korumaktır. Böylece hem hipoglisemi riski
uzaklaştırılır hem de açlık duygusunu bastırarak bir
sonraki öğünde yenilecek besinlerin miktar ve çeşit
olarak artması önlenir.
 Ara öğünler için yapılacak en iyi seçim karbonhidrat
içeren besinlerdir. Bu besinleri ekmek veya ekmek yerine
yenilebilecek yiyecek grubu, süt- yoğurt grubu ve meyve
grubu sağlar. Örneğin 1 porsiyon meyve, 2 galeta veya
4-5 adet şekersiz kepekli bisküvi, bir bardak dolusu
yağsız patlamış mısır, yarım sandviç vb.
Sağlık Bakanlığı

17. OBEZİTE VE HİPERTANSİYON
 Hipertansif hastaların 1/3-2/3 ü obez
 Obezlerde HT gözlenme olasılığı 3 kat fazla
 Framingham çalışma verileri; hipertansif
erkeklerin%70, kadınların %60’ından fazlasının obez
olduğunu bildirmekte
Aynı çalışma sonuçlarına göre; ideal kilonun %20
üzerinde HT gözlenme olasılığı 8 kat artmaktadır
 4,5 kilo almakla sistolik basınç erkeklerde 4.4 mmHg,
kadınlarda 4,2 mmHg artar

18. Obeziteyle, HT ve kalp hastalığı riski
artmaktadır.
 Dolaşan kan hacminin artması, artmış
vazokonstrüksiyon ve kalp atım
hacmindeki artış obezitede HT
gelişiminde rol oynamaktadır.
Kalan, I. Yeşil, Y. mised • sayı 23–24 • mayıs 2010; 79.

19.  Dünya Sağlık Örgütü; hipertansiyon, kalp
hastalıkları, böbrek hastalıkları başta olmak
üzere obezite, diyabet ve bazı kanser türlerinden
korunmak ve kemik sağlığını olumsuz
etkilememek amacıyla günlük olarak tüketilmesi
gereken tuz miktarını günde 5 gram olarak
önermektedir.
 2008 yılında Türkiye Hipertansiyon ve Böbrek
Hastalıkları Derneği’nin yaptığı ve ülke genelini
yansıtan “Türk Toplumunda Tuz Tüketimi
Çalışması”na göre tuz tüketimimizin günde 18
gram olduğu belirlenmiştir.
Sağlık Bakanlığı

20. OBEZİTE VE BÖBREK
HASTALIKLARI

21. Beden Kütle İndeksi ve GFR
Azalması
Risk Factors for Progression in Patients with Early-stage Chronic Kidney Disease in the
Japanese Population. Inter Med 47: 1859-1864, 2008
2012 olgu
5 yıl takip

22. ÇOCUKLUK ÇAĞINDA OBEZİTE
VE RENAL HASAR
Kazunari K. J. Pediatric, 2010; 156:342-343.

23.  Obezite çocukluk ve erişkin
çağında renal hasar için bağımsız
risk faktörüdür

24. OBEZİTE VE SOLUNUM SİSTEMİ
HASTALIKLARI
 Göğüs duvarında ve karında aşırı miktarda yağ
birikimi solunum hareketlerini kısıtlayabilir.
 Morbid obezlerde vücut kütlesi, oksijen
tüketiminde artışa ve karbondioksit birikimine yol
açar. Bu hastalarda solunum işi artar, toraks
kompliyansı azalır. Bu şekilde solunumun elastik
işi artmakta ve vital kapasite, total akciğer
kapasitesi, fonksiyonel residüel kapasite ve
ekspiratuar rezerv volüm azalmakta, solunum
volümü küçülmektedir.

25.  Klinikte, hastaların beslenme açısından
değerlendirilmesinde, Beden Kütle İndeksi (BKİ,
kg/m2), dolayısıyla vücut ağırlığının tek başına
değerlendirilmesi yeterli olmayabilir. Çünkü bu
hastalarda, total ağırlık normal görünmesine
karşın, yaygın olarak sıvı tutulumuna (ödem)
bağlı olarak, yağsız doku kütle (kas) kaybı
vardır. Bu nedenle hastanın analiz edilmesi
önemlidir.
 Hastaya uygun ilaç tedavisi ve diğer tıbbi
yöntemlerin enerji ve sıvı gereksinimini
etkileyeceği unutulmamalıdır.

26. OBEZİTE VE UYKU APNE
SENDROMU
 Uyku apnesi; aşırı kilolu, özellikle karın bölgesi
yağlanması daha fazla ve boyunda yağlanma olan
bireylerde daha çok görülür.
 Uyku apne sendromu HT, pulmoner
hipertansiyon ve sağ kalp yetmezliği gelişiminde
rol oynamaktadır.
Bray GA. Medical consequences of obesity. j Clin Endocrinol Metab. 89:2583-9, 2004.
Jensen MD. Obesity. In: Cecil Medicine, 23rd Edition. Editors: Goldman L, Ausiello D. Elsevier,
PA, USA: 1643-1652, 2008.

27. OBEZİTE VE GİS
 Reflü özofajit, safra taşı sıklığı yine yağlı
karaciğer ve non-alkolik steotohepatit (NASH)
sıklığı obezite ile artmaktadır. NASH siroza
ilerleyip ölümcül seyredebilir. Kilo verilmesi ve
insülin direncinin azaltılması ile ilerleme
engellenebilir.
Bray GA. Medical consequences of obesity. j Clin Endocrinol Metab. 89:2583-9, 2004.
Jensen MD. Obesity. In: Cecil Medicine, 23rd Edition. Editors: Goldman L, Ausiello D.
Elsevier, PA, USA: 1643-1652, 2008.

28. OBEZİTE VE GENİTOÜRİNER
SİSTEM
 Siklus bozuklukları
 Polikistik over sendromu
Polikistik over sendromunda (PKOS) androjen
fazlalığı, tüylenme artışı, ovulatuar bozukluk
(düzensiz menstrüel siklus, menstrüel siklusun
olmaması) ve overlerde polikist varlığı
görülmektedir. PKOS’u olan kadınların %30-
70’inde obezite mevcuttur.
Vrbikova J, Hainer V. Obesity and polycystic ovary syndrome. Obes Facts. 2:26-35, 2009.
Epub 2009 Feb 10. Review.

29. OBEZİTE VE KANSER
Obezitede adipoz doku artar
adipoz doku disfonksiyonu
 Obezite insülin direnci
adipokin ve inflamatuar sitokinin aşırı üretimi
KARSİNOGENEZİS
Dönmez, N., Yıldırım, M., Arslan, P. Obezite ve Kanser, 2012; 9.

30.  Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası
Kanser Araştırmaları Temsilciliği, obezite
ve fiziksel aktivite yetersizliğinin %20-25
oranında meme, kolon, endometriyum ve
özefajial kanserlere yakalanma riskini
arttırdığını göstermiştir.
Dönmez, N., Yıldırım, M., Arslan, P. Obezite ve Kanser, 2012; 10.

31. OBEZİTE VE EKLEM
HASTALIKLARI
 Bel ağrısı toplumda hekime başvuru nedenlerinin
başında gelir, özellikle aabbddoommiinnaall oobbeezziitteenniinn bel
ağrısı sıklığını arttırdığı bilinmektedir
 Teorik olarak;ekleme binen yük ne kadar fazla ise
kıkırdak sorunları ve ağrı da o derecede fazla olur
 Obez hastalarda eklem yüzlerinin aşınma hızları
ve miktarları, normal kilolu hastalara göre daha
fazladır
 Obez hastalarda yük taşıyan eklemlerde
osteoartroz da daha fazladır

32. ABDOMİNAL OBEZİTE
Metabolik sendromun ana unsuru olan
Abdominal obezite
Kadın > 88 cm
Erkek > 102 cm
obezite, HT, DM, dislipidemi, kalp damar
hastalığı açısından risk grubunda
bulunanlar bir programa alınmalıdır

33. Obezite Nasıl Saptanır?

34. 1- Beden Kütle İndeksi (kg/m2)
Vücuttaki yağ miktarı ile ilgili bilgi vermekte,
yağın bulunduğu bölge ve dağılımıyla ilgili bilgi vermemektedir.

35. 2- Bel çevresi (cm) / Kalça
çevresi (cm) Oranı

36. 3- Bel Çevresi Ölçümü
 Yağın bulunduğu bölge ve yağın dağılımı
kronik hastalık ile ilişkilendirilmektedir.
Yetişkinlerde obeziteye bağlı hastalık
oluşma riski ve bel çevresi ölçümleri

37. ÇOCUKLARDA VE
ADÖLESANLARDA
OBEZİTENİN TESPİTİ

38. OBEZİTENİN TEDAVİ
YAKLAŞIMLARI

39.  Beslenme tarzı değişikliği
 Fiziksel egzersizlerin alışkanlık haline
getirilmesi
 Davranış tedavisi
 Psikolojik destek
 Günlük kalori alımı 0.5-1 kg/hafta ağırlık kaybını
sağlayacak şekilde düzenlemek
 Enerji alımını harcanandan daha az hale
getirmek
 Mevcut hastalıkları varsa tanıya uygun
beslenme tedavisi sağlamak

40. UNUTULMAMALIDIR
 Obezite tekrar ortaya çıkma
potansiyeline sahip ve uzun süreli bir
tedaviye ihtiyaç duyan kronik bir
durumdur.