Facility Management heeft al een lange evolutie achter de rug. De meeste Facility Managers zijn spontaan in het vak gegroeid, hebben zelf de nodige kennis verworven vanuit de praktijk en door bijscholing. Maar hoe ziet het eruit voor de periode 2020 – 2030? Heel wat Facility Managers die vandaag de dienst uitmaken zullen dan afgelost moeten zijn, terwijl ze vandaag real estate contracten afsluiten met een looptijd tot 15 jaar.

1. Think Tank I EDUCATION I
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
Professionele eisen
van het FM-werkveld
aan de toekomstige
Facility Managers
Facility Management heeft al een lange evolutie achter de rug. De meeste Facility Managers
zijn spontaan in het vak gegroeid, hebben zelf de nodige kennis verworven vanuit de
praktijk en door bijscholing. Maar hoe ziet het eruit voor de periode 2020 – 2030? Heel wat
Facility Managers die vandaag de dienst uitmaken zullen dan afgelost moeten zijn, terwijl
ze vandaag real estate contracten afsluiten met een looptijd tot 15 jaar.
T
Op uitnodiging van Chris Claessens, Director
General Services, PwC Belgium, werd een
ronde tafel georganiseerd om na te gaan welke
eigenschapen en opleidingen wenselijk zijn voor
de optimale voorbereiding van toekomstige Facility
Managers, zodat deze vloeiend de actuele senior
Facility Managers kunnen opvolgen. De huidige
generatie heeft facility management vanuit de
praktijk geleerd, doorheen hun ganse loopbaan,
zonder dat de mogelijkheid bestond om specifieke
opleidingen te volgen, omdat ze gewoonweg niet
bestonden in België.
Eduard Coddé n
Facility management moet zich vandaag dringend
de vraag stellen met wie, wat en hoe de discipline
in de (nabije) toekomst de passende invulling zal
krijgen. Is er voldoende interesse en motivatie
voor facility management bij jongeren? Hoe zal
de verhouding ‘leverancier’ t.o.v. FM-‘klant’
evolueren? Wat worden de nieuwe verwachtingen en eisen van de gebruikers?
Drukt Integrated FM zich door of niet? En zo
ja, dan verschuift de discipline volledig naar
leverancierszijde.
ot nog toe moest facility management
alsmaar besparen. Dat moet dringend
omgekeerd worden. Facility management moet opkomen voor kwaliteit,
voor het eigen werk, zeker in een
bedrijfsomgeving die voortdurend verandert, al
dan niet door overname. Het gevaar zit erin dat de
aankoop van de Facility Manager verschuift naar
de CFO, waardoor beslissingen zuiver gebaseerd
worden op cost cutting zonder respect voor
kwaliteit.
Wat verwacht facility management van starters
en doorgroeiers, en wat heeft de discipline hen
te bieden? De directie van ondernemingen staat
vaak tegenover facility management, ICT
en human resources. Een universitaire
opleiding zou een belangrijk uithangbord
zijn voor het vakgebied. Het zou de
Facility Manager op gelijk niveau plaatsen t.o.v.
andere collega’s binnen de bedrijfswereld met een
juridische of economische Master.
Profacility GUIDE 2014 23
2030

2. Think Tank I EDUCATION I
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
Ervaring blijft de beste leerschool
Ik ben er rotsvast van overtuigd dat er onvoldoende aanbod is in
België voor wat de opleidingen facility management betreft, zeker in
vergelijking tot onze noorderburen. Belgische mensen die opteren
voor het volgen van een Master-opleiding in Nederland, komen niet
helemaal aan hun trekken, omdat de inhoud van die opleiding te
verschillend is van onze Belgische noden en werkingsomstandigheden.
Voor wat de opvolging van de huidige senior Facility Managers
door jongere collega’s betreft geldt er een essentieel verschil tussen
‘scholing’ en ‘ervaring’. Het is bijgevolg cruciaal dat juniors de tijd
krijgen ervaring op te doen in de praktijk, zich kunnen bekwamen
en profileren. De financieel-gerichte aspecten van de functie zullen
in de toekomst ongetwijfeld zwaarder doorwegen, in het bijzonder
om te kunnen bijdragen tot de corebusiness van een onderneming.
Minstens tien jaar ervaring en liefst meer zijn nodig om zich te
kunnen wagen aan strategisch facility management.
Om tegemoet te komen aan de noden aan toekomstig FM-talent
hebben we binnen Facilicom het ‘traineeship’ opgezet. Het gaat om
een doorgedreven organisatie van interne opleidingen door eigen
mensen die zelf functioneren op de hiërarchisch hoogste niveaus.
Deze aanpak heeft het voordeel dat jonge krachten door ervaren
seniors worden opgetrokken tot het hoogste niveau. Bovendien vindt
er een automatische voorselectie plaats, zodat de meest begaafde en
gemotiveerde krachten optimaal gecoacht en opgeleid worden om
door te groeien naar de functies waar ze nodig zijn.
De toekomst van het facility management is er ongetwijfeld één
waarin de banden met real estate hechter zullen worden. In het totale
werkingsbudget van een onderneming wegen de kosten voor real
estate en facility management ongeveer gelijk zwaar door. Bovendien
beïnvloeden beide kostenposten elkaar rechtstreeks: een vooruitziend
real estate beleid helpt de facilitaire kosten te drukken. Het samengaan
van een Master-opleiding Real Estate met complementaire cursussen
binnen het vakgebied facility management is dan ook zinvol.
Real estate management en facility
management groeien naar elkaar toe
Facility management wacht een positieve toekomst en zal alsmaar
sneller evolueren. Daar moet de Facility Manager op inspelen.
Facility management staat tegenover de aanbieders van diensten,
moet het brein worden achter herstructureringen. Crisissen volgen
elkaar sneller op. De aanbieders kunnen daardoor een grotere rol
spelen, omdat zich complexere vraagstukken aandienen die het ook
boeiender maken.
De ‘vergrijzing’ van het actuele senior Facility Management is een
feit en velen zullen binnen afzienbare tijd de bedrijven verlaten.
De instroom moet klaar zijn om over te nemen, moet goed
voorbereid en direct inzetbaar zijn, want er is geen tijd voor aanloop
en geleidelijke overname van de functie.
Facility management krijgt nadrukkelijk een zwaardere financiële
inslag en daar moet het onderwijs beter op voorbereiden, wat als
vanzelf leidt tot de noodzaak aan een Master-opleiding.
Ik heb daar zelf ooit voor geijverd. Idealiter zou het een combinatie
moeten zijn tussen real estate management en facility management,
daarmee de realiteit volgend dat real estate management en facility
management versneld naar elkaar toegroeien. Het basisjaar kan
gemeenschappelijk zijn om de daaropvolgende jaren uit te splitsen.
Facility management zou ook als keuzevak toegevoegd kunnen
worden aan andere richtingen zoals bv. de opleiding tot architect,
handelsingenieur, ing en ir, bestuurszaken, ...
Misschien kunnen wij vanuit de praktijk helpen om tot een beter
voorbereidende opleiding van toekomstige facility managers te
komen. Facility management op strategisch niveau wordt meer
en meer een economisch gegeven, met voorkeur voor een Masteropleiding. Daarnaast zijn er tal van deelgebieden binnen facility
management die zich op een lager niveau afspelen en waarvoor een
Master-niveau niet noodzakelijk is. Een universitaire opleiding draagt
ongetwijfeld ook bij tot een betere bekendheid van het vakgebied.
Claudine DECORTE
Algemeen Directeur Facilicom Facility Solutions
Coördinatrice IFMA vakgroep opleiding
Marcel EECKHOUT
Founder en Executive President MCS
IFMA voorzitter in de periode 2002 -2005
24 Profacility GUIDE 2014
2030
1990

3. 1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
foto’s Bernard De Keyzer
2030
De Facility Manager moet
multidisciplinair kunnen evalueren en beslissen
Budgetbewaking en transparantie zal ongetwijfeld nog meer als rode
draad door elk onderdeel van de jobinhoud van de toekomstige
Facility Manager lopen. Alle bedrijven zitten voortdurend in een
besparingsronde en juist daarom is het zo belangrijk de cijfergegevens
goed te argumenteren en achtergronden te kennen om kwaliteit te
verdedigen.
Het multidisciplinaire met bovendien het samengaan van zowel
verbreding als verdieping binnen elk onderdeel is kenmerkend
voor ons vakgebied, evenals een voortdurende verandering. Nieuwe
disciplines worden onder de koepel van het facility management
geplaatst, vereisen inleving en verdieping in de materie. Daarnaast
worden de vertrouwde disciplines verder uitgediept, worden ze
complexer en komen er nieuwe aspecten aan te pas. Dat laatste
slaat in het bijzonder op de wetgeving, die overal haar impact laat
gelden, complexer wordt.Als Facility Manager moet je dan ook
over werkelijk alles kunnen meepraten, multidisciplinair kunnen
evalueren en beslissen. Facility management is als discipline nog erg
jong. De Facility Manager moet meer leren ‘managen’, ongeacht hij/zij
aan bedrijfszijde of bij een leverancier werkzaam zal zijn. De verdere
uitbouw van een gedegen opleiding facility management moet ertoe
bijgedragen om het vakgebied nog meer te professionaliseren en de
erkenning ervan in de toekomst te laten toenemen.
Als vakgebied hebben we zeker al heel wat kansen laten liggen om
ons te professionaliseren en op te werken tot een strategisch niveau.
De uitdaging voor de toekomst bestaat erin als facility manager mee te
zijn met de strategie van het bedrijf, de wetgeving nauwkeurig op te
volgen en de juiste mensen op de juiste plaats te kunnen neerzetten.
Ik zie het goed mogelijk dat een groot servicebedrijf een leerstoel
facility management zou sponsoren op universitair niveau. Dat zou
een belangrijke doorbraak kunnen opleveren.
.
De overgang van senior Facility
Managers naar jongere zal drastisch gebeuren
Facility management moet men professioneel en strategisch
aanpakken. Vooral de voortdurende wijzigingen van allerhande
regelgevingen vereisen professionalisme. De overgang van oudere
Facility Managers naar jongere zal drastisch gebeuren, zeker gezien
er momenteel weinig vacatures voor jonge krachten verschijnen.
De veelzijdigheid van de functie vereist een even veelzijdige
voorbereidende opleiding. Welke deeldomeinen horen thuis binnen
een opleiding tot Facility Manager, welke eigenschappen verwachten
we van de ‘ideale’ kandidaat en hoe kunnen we die stimuleren via
het opleidingspakket? Goede tactische mensen zijn daarom niet altijd
inzetbaar op strategisch niveau.
Ik hoop dat mijn opvolgers veel beter zullen zijn dan ikzelf en wil
daar ook graag toe bijdragen. Al in de jaren zeventig bestond er een
universitaire FM-opleiding in de USA. Facility management moet in
elk geval een universitaire richting worden. Een universitaire opleiding
is een belangrijk uithangbord. Het plaatst de Facility Manager op
gelijk niveau t.o.v. andere collega’s binnen de bedrijfswereld met een
juridische of economische Master.
Vandaag kantelt ook de ingenieursopleiding in de universitaire
wereld en ingenieurs zijn aangewezen profielen om zich als Facility
Manager te bekwamen. Een Master-opleiding facility management is
dan ook perfect denkbaar als complement op de richtingen architect
of handelsingenieur.
Universiteiten schermen graag het ‘academisch niveau’ af en laten
vandaag kansen liggen door geen richting facility management te
organiseren. Een opleiding facility management op universitair
niveau moet als vanzelf onderzoek & ontwikkeling aanzwengelen,
dat is eigen aan het academische karakter. Professoren moeten zich
engageren tot onderzoek en publicaties.
De Facility Manager zal morgen moeten kunnen beslissen ‘met
garantie’ en dat is grondig verschillend van wat wij als selfmadeFM-ers deden
Ann TROCH
Facility Manager
D.E Master Blenders 1753
Chris CLAESSENS
Director General Services
PwC Belgium
Profacility GUIDE 2014 25

4. Think Tank
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
foto Joakim Van Gasse
1990
I EDUCATION I
De Master-opleiding, een natuurlijke doorstroming
van de Professionele Bachelor-opleiding FM
Wij zijn vragende partij voor een masteropleiding als een natuurlijke
doorstroming van de professionele bacheloropleiding Facilitair
management. De beginnende bachelorstudenten komen voor 40%
uit het ASO en voor 60% uit het TSO. De laatste jaren bestaat er een
sterk stijgende vraag van afgestudeerde bachelorstudenten naar een
aanvullende master, zeker van de ASO-studenten. Om deze instroom
van ‘sterkere’ studenten te kunnen aanhouden, moeten we hen
perspectieven kunnen bieden. De opleiding facility management is
aantrekkelijk maar blijft onvoldoende bekend. Een masteropleiding
zou de discipline zeker een sterkere status bezorgen.
Als bacheloropleiding mikken we dus op twee profielen wat onze
afgestudeerden betreft: zij die onmiddellijk aan de slag gaan op
tactisch niveau en zij die doorstromen naar een masterniveau om
later in meer strategische functies terecht te komen.
Er is vandaag al een zekere doorstroom naar de Universiteit
Antwerpen, in het bijzonder naar de economische richtingen zoals
‘Organisatie en management’ waar onze studenten in twee jaar een
master kunnen behalen. Bovendien bestaan er in België en Nederland
ook Masters in Real Estate die een mooie opportuniteit bieden om
facility management op te enten. Een optie FM die aansluit bij een
economische of ingenieursopleiding in plaats van een volledige
masteropleiding, is volgens mij op dit moment haalbaarder, en
zeker even waardevol. Mensen met een opleiding die gericht is op
strategisch niveau hebben de skills om verbanden te zien en zich snel
in te werken in FM-materie.
Opleiding gericht op facility management
aan leverancier- of aan klantzijde?
Economische bagage is van cruciaal belang voor wie facility
management op strategisch niveau wil beoefenen. Een bachelor
opleiding bereid hier niet altijd even diepgaand op voor, daarom
kiezen er elk jaar enkelen om zich via een Master Economie of Facility
Management (in het buitenland) hun bagage te verruimen. Een
Economische Masteropleiding biedt zeer veel financiële bagage aan
de studenten, een toegepaste master FM of Real Estate Management
bied een breder pakket aan.
Vandaag stranden heel wat schoolverlaters aan leverancierszijde.
Zij leren en ervaren er tactisch facility management. Wie doorgroeit,
komt veelal terecht in commerciële functies bij de providers, maar
klimt zelden op naar strategisch facility management aan klantzijde.
Het gevaar bestaat dat bedrijven noodgedwongen niet ervaren
FM-mensen zullen moeten aanwerven.
Allicht zijn er vandaag al genoeg Master-opleidingen die een
interessant platform bieden voor het enten van de noodzakelijke
facility management deelgebieden. Uiteindelijk gaat het erom facility
management als optie voor te stellen op richtingen die strategisch
denken al centraal stellen.
Waarom werken we de bestaande Professioneel Bachelor opleiding
niet op tot Master, of opteren we voor een Master na Master. Wat er
vandaag al bestaat kan gekoppeld worden na een Master. Anderzijds
moeten we ons de vraag stellen of er wel echt een tekort is in de
markt?
Annemie Van Hecke
Lector & stagecoördinator Professionele Bachelor FM
KAHO Sint-Lieven - Technologiecampus Gent
Dieter SEGERS
Voorzitter Young IFMA
26 Profacility GUIDE 2014
1990

5. 1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
nauwkeurig het profiel definiëren
van de Facility Manager voor morgen
Vandaag stromen bij Het Agentschap voor Facilitair Management
meer studenten in uit de FM-opleidingen en brengen een theoretische
bagage mee die bijna elk van ons door zelfstudie heeft moeten
verwerven. Zelf begon ik als Afdelingshoofd Gebouwen bij de
Vlaamse Overheid, waar facility management niet als dusdanig
bekend was. Het was er wel aanwezig onder de vorm van logistiekeen aankoopdiensten, alsook de afdeling gebouwen.
De instap in de FM-discipline is vandaag sterk ver-schillend. Er is
een nadrukkelijke evolutie naar één verantwoordelijke voor facility
management in alle bedrijven, daar waar de verschillende verantwoordelijkheden voor facility management lange tijd vaak verspreid
zaten bij verschillende mensen.
Aandacht voor duurzaamheid is het voorbije decennia de meest
opgemerkte evolutie binnen onze discipline. Duurzaamheid duikt nu
werkelijk overal op, is het sleutelwoord bij gebouwen, schoonmaak,
mobiliteit – de auto in het bijzonder – en zoveel andere zaken.
Het technologie-aanbod wijzigt voortdurend en evoluties gaan
bijzonder snel. De snelle vernieuwing stelt grote uitdagingen aan de
Facility Manager, alleen al om bij te blijven en zo de juiste keuzes
te kunnen maken. Binnen ons facilitair actieterrein worden we
toenemend geconfronteerd met meer en strengere reglementeringen, stuk voor stuk factoren die hun impact laten voelen op de kosten voor het
gebruik van een gebouw. Bovendien durft de wetgeving te verschillen van regio tot regio, wat het beheer nog complexer maakt, wanneer een
onderneming over verschillende vestigingsplaatsen beschikt. Facility management wordt volwassen en evolueert ook naar een meer strategisch
niveau. Tussen overheid en privésector zie ik weinig verschillen voor wat de evolutie van de discipline betreft, dit zowel inhoudelijk als naar
managementvorm. Om de passende opleiding in te vullen is het noodzakelijk om eerst het profiel te definiëren van de Facility Manager die we
denken morgen nodig te hebben. Het Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid werft vooral burgerlijke en technische
ingenieurs aan. Het aantal economisch opgeleiden is beperkt. Zelf geloof ik dat een nood in de markt is voor een masteropleiding en dat een
Master na Master opleiding aanbeveling verdient.
photo Bernard De Keyzer
2030
Gert PotoMS
Adjunct-directeur-generaal
Agentschap voor Facilitair Management
Vlaamse Overheid
1990-2020 > Back to the future of Facility Management
Naar aanleiding van het tienjarig bestaan van het magazine Profacility in mei laatstleden, heeft het redactieteam een aantal
pioniers van het facility management in België geïnterviewd. Aan de hand van hun ervaringen met de opmars en de praktijk
van het facility management duidden ze een aantal trends die de evolutie van het vakgebied in België de voorbije 20 jaar
hebben gekenmerkt en delen met ons hun visie op de toekomst van het facility management voor het komende decennium.
Ontdek deze interviews met de pioniers van de FM-discipline en download ze uit de online bibliotheek van Profacility.be.
• crisis geeft facility management duwtje in de rug
Interview van Marcel Eeckhout, founder and executive president MCS
Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 01/07/2013
• Een brede kijk op facility management
Interview van Ann Troch, Facility Manager D.E Master Blenders 1753
Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 03/06/2013
• facility management is ondenkbaar zonder aandacht voor duurzaamheid
Interview van Gert Potoms, Adjunct- Administrateur-Generaal, Agentschap voor Facilitair Management Vlaamse Overheid
Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 30/06/2013
• Hospitality voor de medewerkers
Interview van Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium
Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 26/06/2013
Profacility GUiDE 2014 27
2030