2. Gelişim
• Psikoloji: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen,bireyin
davranışlarını ve onun altında yatan sebepleri araştıran bilim
dalıdır.
• Eğitim Psikolojisi: Gelişim ve öğrenme psikolojisi
bulgularından hareketle eğitim öğretim nasıl gerçekleştiğini
araştıran bilim dalıdır.
• Öğrenme süreci
• Öğrenmeyi etkileyen faktörler
• Öğrencinin gelişimsel özellikleri
• Öğrencinin bireysel özellikleri
• Güdülenme
• Sınıf yönetimi
• Öğrenme ürünlerinin değerlendirilmesi
SENEMBÜŞRAYILDIZ
3. Eğitim Sistemi
SENEMBÜŞRAYILDIZ
GİRDİ MESAJ KANAL ÇIKTI
GERİ BİLDİRİM
Öğrenci
Öğretmen
Araç-Gereç
Hedef
Kazanım
Öğretim
ilke ve
yöntemleri
Öğrenci
Eğitimin en kısa zamanda ve en üst düzeyde
gerçekleşebilmesi için bireyin içinde
bulunduğu gelişim düzeyinin ve özelliklerinin
bilinmesi gerekir.
J.J. ROUSSEAU
4. Temel Kavramlar
• Gelişimin karıştırıldığı birçok kavram bulunmaktadır.
• Olgunlaşma; kişinin doğuştan getirmiş olduğu potansiyelin
zaman içinde ortaya çıkmasını ifade eder. Vücudumuzdaki
organ ve yapıların görevlerini yapabilecek hale gelmesidir.
• Olgunlaşma için kişinin herhangi bir çaba göstermesine gerek
yoktur, olgunlaşma kendiliğinden meydana gelir.
• Gelişim ise doğumdan ölüme kadar kişinin geçirmiş olduğu
değişikliklerdir. Olgunlaşma gelişimi kapsar, yani her
olgunlaşma gelişimdir; ancak her gelişim olgunlaşma
olmayabilir.
• Gelişim için bazı durumlarda bireyin çabasına ihtiyaç duyulur.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
5. Temel Kavramlar
• Büyüme; fiziksel özelliklerdeki olumlu değişiklikleri ifade eder.
Bir canlının boy, kilo ve yaş artışıdır. Örneğin insanların
vücutları büyür, ama zihinleri gelişir; zihin büyümez.
• Bireydeki değişiklik, eğer daha kötü bir duruma geçişi
gösteriyorsa gerileme; aynı düzeydeki başka bir duruma geçişi
gösteriyor veya değişiklik olmuyorsa duraklama; daha iyi bir
duruma geçişi ifade ediyorsa gelişme olarak adlandırılır.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
6. Temel Kavramlar
• Gelişim tek yönlü bir süreçtir. Tersi yönde gerçekleşen
gerilemedir. Gelişimin sonucunda kazanılmış olan durumlar,
kazanılmamış hale gelemezler. Kaza gibi olağanüstü durumlar
dışında kazanılan özellikler gelişimle aşılabilir, değiştirilebilir ve
kaldırılabilir.
• Gelişim, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin sonucunda
gerçekleşir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
7. Temel Kavramlar
• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene sonrasında
doğduğu zamana göre 8 kilo daha fazla almış ve 20 cm.
uzamıştır. Üç yaşında bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar
istese de ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli
davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için bisiklet
sürememektedir. Ali, on beş yaşına geldiğinde vücudunda
bir gerileme ya da duraklama olmamasına karşın hiç
bisiklet süren biri görmediği için bisiklet sürememektedir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
BÜYÜME OLGUNLAŞMA ÖĞRENME
8. Temel Kavramlar
• Öğrenme; bireyin çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimi
sonucu meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış
değişikliğidir.
• Çocuğun düzgün bir şekilde kalem tutabilmesi için el ve
parmak kaslarının, kemiklerinin yeterli büyüklüğe ulaşması
yetmez. Çocuğun ayrıca kalemin nasıl tutulduğunu görmesi,
denemeler yapması, doğru tutulduğunda pekiştirilmesi gerekir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
9. Temel Kavramlar
• Hangi davranışlar öğrenilmemiştir?
• Refleksler: Gözümüze ışık tutulduğunda gözümüzün kısılması
• Türe özgü içgüdüler: Yeni doğan bir kaplumbağanın denize
doğru yürümesi, arının bal yapması
• Biyolojik denge davranışları: Çok sıcak olduğunda vücudun
terlemesi
• Geçici davranışlar: Alkol, narkoz ya da ağır hastalıklar durumu.
Yüksek ateşli birinin sayıklaması
SENEMBÜŞRAYILDIZ
10. Temel Kavramlar
• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene sonrasında
doğduğu zamana göre 8 kilo daha fazla almış ve 20 cm.
uzamıştır. Üç yaşında bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar
istese de ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli
davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için bisiklet
sürememektedir. Ali, on beş yaşına geldiğinde vücudunda
bir gerileme ya da duraklama olmamasına karşın ve
çevresinde olan bisikletin nasıl sürüleceğini gösteren
birçok kişi bulunmasına rağmen isteksiz olduğu için
bisiklet sürememektedir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
11. Temel Kavramlar
• Hazırbulunuşluk, bireyin olgunlaşma düzeyinin yanı sıra
bireyin önceki öğrenmelerini, ilgilerini, tutumlarını,
güdülenmişlik düzeylerini, yeteneklerini, genel sağlık
durumunu kapsamaktadır.
• Türe özgü hazır oluş, bir türün tüm üyelerinde görülen
davranışlardır.
• Annelerin bebeklerini sevmesi içgüdüdür; ama arıların bal
yapması türe özgü hazır oluştur.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
12. Temel Kavramlar
• Yeni doğmuş bir bebek olan Ali, üç sene
sonrasında doğduğu zamana göre 8 kilo daha
fazla almış ve 20 cm. uzamıştır. Üç yaşında
bisiklet sürmek isteyen Ali ne kadar istese de
ayak ve el kasları bisiklet sürmek için gerekli
davranışları yeterli düzeyde sağlayamadığı için
bisiklet sürememektedir. Ali, on beş yaşına
geldiğinde babası bisikletin nasıl sürüleceğini
göstermiş ve bisiklet sürmeye istekli olan Ali, beş
denemeden sonra bisiklet sürmeyi öğrenmiştir
SENEMBÜŞRAYILDIZ
13. Temel Kavramlar
• Kritik dönem, ilgili davranışın kazanılması gereken,
kazanılmadığında telafisi çok zor olan bazen de olmayan
gelişim dönemidir.
• Bu dönemde bireyler, çevre etkilerine karşı daha duyarlıdır ve
çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden
daha hızlı kazanabilirler.
• Örneğin bireylerin yakın ilişkiler kurabilmesi için kritik dönem
0-6 aydır. Bu sürede bebeklere yakın, sıcak, sevecen
davranılmazsa okul yıllarında bireyin sosyal ilişkiler kurması
oldukça güç olacaktır.
• Kritik dönemde önemli olan zamanlamadır.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
15. Temel Kavramlar
• Ayşe, bir önceki yaz üzerine tam gelen kıyafetlerini kendisi
giymeye çalışmış; ancak başaramamış ve annesinden yardım
istemiştir. Daha sonra annesinin yardımıyla kıyafetleri
giydiğinde kıyafetlerin kendisine küçük geldiğini fark etmiştir.
• Bu parçada hangi iki kavrama vurgu yapılmaktadır?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
16. Temel Kavramlar
• Çocuğunun kayak yapmasını isteyen Ahmet Bey, kış tatilinde
kayak kursu yetkilileriyle görüşmüş ve yetkililere isteğini dile
getirmiştir. Yetkililer Ahmet Bey’e “Çocuğunuzun bu sporu
yapabilmesi için öncelikle gerekli gelişim düzeyine sahip
olması, el ve bacak kaslarının yeterli gelişim düzeyine ulaşmış
olması hem de bu sporu yapmayı isteyerek çalışmalarda
elinden geleni yapması gerekmektedir.” demişlerdir.
• Yetkililer hangi temel kavrama vurgu yapmaktadırlar?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
17. Temel Kavramlar
• Ayşe’nin kendi başına ayakkabılarını bağlayacak düzeye
gelmesi
• Zeynep’in tek başına yürüyebilmesi
• Ahmet’in iki bilinmeyenli denklemleri çözebilmesi
• Mert’in şapkasının başına küçük gelmesi
• Ali’nin soyut düşünme düzeyine erişmesi
SENEMBÜŞRAYILDIZ
18. Temel Kavramlar
• Annesine kurabiye yaparken yardım etmek isteyen Leyla, eline
bir miktar hamur almış; ancak annesinin verdiği gibi hamurlara
şekil verememiştir. Bunun üzeri annesi Leyla’ya; “Biraz daha
büyüdüğünde, sen de kurabiyelere düzgün şekil vereceksin.”
demiştir.
• Leyla, kurabiyelere neden düzgün şekil veremez
SENEMBÜŞRAYILDIZ
19. Temel Kavramlar
• Yaşamın ilk iki yılında, bebeğin deneyimlerine bağlı olarak
duyusal motor alanında kapsamlı bir gelişme olur. İç kulaktaki
vestibular sistem, hareket ve denge duyularını yönetir ve diğer
duyu sistemlerini etkiler. Bazı bulgular, bebeklerde ve yeni
yürümeye başlayan çocuklarda vestibular sistemin yeterince
uyarılmamasının daha sonra öğrenme zorluklarına neden
olabildiğini göstermektedir.
• Öğrenme zorluğunu en iyi açıklayan kavram?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
20. Temel Kavramlar
• Büyük bir hevesle ilköğretime başlayan Hakan, ikinci dönemde
okuma ve yazmayı öğrenir. Ancak yıl sonunda annesinin
istediği gibi, çizgiyi taşırmadan düzgün bir şekilde yazmayı
başaramaz.
Hakan’ın düzgün yazamamasının sebebi aşağıdakilerden
hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) Okuldan bıkması
B) Annesinin düzgün yazması için baskı yapması
C) Küçük kas gelişiminin yeterince tamamlanmaması
D) Öğretmeninin yeterince ilgi göstermemesi
E) Ellerini, kollarını etkili kullanamaması
SENEMBÜŞRAYILDIZ
21. Gelişim Psikolojisinde Araştırma
Yöntemleri
• Gelişimdeki farklılıklar, farklılaşmalar, değişimler, süreler gibi
gelişimin daha iyi anlaşılabilmesi için gelişimde boylamsal,
kesitsel ve ikiz bebek yöntemleri geliştirilmiştir.
• Boylamsal yöntemde gelişimin zaman içindeki değişimleri
incelenir. Bu doğrultuda aynı kişiler uzun zaman diliminde
derinliğine incelenir.
• Örneğin konuşmaya başlayan bir çocuğun 3 sene içerisinde
konuştuğu kelime sayısı incelenebilir.
• Üniversite birinci sınıfa başlayan bir öğrencinin mezun olana
kadar mesleki yeterlik gelişimi incelenebilir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
22. Gelişim Psikolojisinde Araştırma
Yöntemleri
• Kesitsel yöntem, belli bir zaman diliminde çeşitli yaşlardaki
kişiler üzerinde yapılan çalışmalardır.7
• Örneğin 2,3,4,5 yaşlarındaki çocukların konuşurken kaç kelime
kullandıklarının belirlenmesi
• Üniversite 1.,2.,3. ve 4. sınıf öğrencilerinin mesleki
yeterliklerinin incelenmesi
SENEMBÜŞRAYILDIZ
23. Gelişim Psikolojisinde Araştırma
Yöntemleri
• İkiz çalışmaları, gelişim üzerinde kalıtım ve çevrenin etkisinin
belirlenmeye çalışıldığı araştırmalardır.
• En yüksek kalıtım benzerliği tek yumurta ikizlerine aittir.
• Farklı çevrelerde yetişen tek yumurta ikizleri ile, farklı kalıtsal
özelliklere sahip aynı çevrede yetişen bireylerin gelişim
özellikleri incelenir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
25. Gelişim Kuralları / Gelişimin
Özellikleri
• Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin ortak bir ürünüdür.
• Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir.
• Gelişim nöbetleşe devam eder.
• Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur.
• Gelişim genelden özele doğrudur.
• Gelişimde kritik dönemler vardır.
• Gelişim bir bütündür.
• Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
26. • Beden eğitimi öğretmeni Gül Hanım, anne ve/veya babası
sporcu olan öğrencilerinin diğer öğrencilere göre beden
eğitimi hareketleri yapmada daha başarılı olduklarını
görmüştür.
• Gelişimi etkileyen ögelerden hangisi vurgulanmaktadır?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
27. • Ali’nin matematik başarısının arkadaşlarına göre düşük olduğu
için Ali’nin annesinin üzülmesi
• Yeni doğan bebeğinin başının diğer organlarına göre büyük
olduğunu gören annenin bebeğini doktora götürmesi
• Hamile bir bayanın bebeğinin elleri,yüzünü göremediği halde
kalp atışlarını dinlemesine şaşırması
• Beden kasları gelişimi hızlandığı için yürümeye çok çaba
harcayan Ahmet’in konuşmasında duraklama görülmesi
• Beş yaşındayken topu tüm vücuduyla tutan Ayşe’nin daha sonra
topu yalnızca eliyle tutması
• 0-1 yaş arasında temel güven duygusunu kazanamayan Elif’in
daha sonra güvensizlik duygusu yaşaması
• Fiziksel olarak yetersizlik ya da engel yaşayan bir çocuğun
duyuşsal olarak da yavaş gelişim göstermesi
SENEMBÜŞRAYILDIZ
28. • Derslerinde başarılı bir öğrenci olan Mete, teneffüste
arkadaşlarıyla basketbol oynamak istemiş; ancak arkadaşları
Mete’yi kısa boylu olduğu için takıma almamıştır. Bu duruma
üzülen Mete’ye öğretmeni, “Herkesin büyüme hızı aynı
değildir. Diğer arkadaşlarından kısa olman normal bir durum.”
demiştir.
• Gelişimin hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
29. • Çocukların 6-12 yaşları arasındaki ilgileri oyundan çok
akademik ve sosyal konular üzerine odaklanmaktadır. İlkokul
yılları ile örtüşen bu dönemde anne-babaların ve
öğretmenlerin çocukların başarılı ve sosyal olma ihtiyaçlarını
dikkate alması gerekir.
• Gelişimin hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır?
SENEMBÜŞRAYILDIZ
31. Gelişim Görevleri
• Havighurst tarafından ortaya konulan gelişim görevi, kişinin
içinde bulunduğu yaşam döneminde başarması gereken
görevleri, kazanması gereken bazı özellikleri, geliştirmesi
gereken davranışları ifade etmektedir.
• Fiziksel olgunlaşma, toplumsal beklenti ve talepler, kişisel
değerler ve beklentiler gelişim görevleri üzerinde etkili ve
belirleyicidir.
• Gelişim görevlerine bireyler kendisine göre anlamlar
yüklemektedir.
• Her birey gelişim görevlerini farklı algılar.
• Gelişim görevleri bir bütünlük ifade ederler, çeşitli yaşam
dönemleri dikkate alınarak belirlenir.
SENEMBÜŞRAYILDIZ
32. Gelişim Görevleri
• Her yaşam evresindeki bireyler, genelde sahip oldukları belli
genel özellikleri nitelendirilirler.
SENEMBÜŞRAYILDIZ