1. Мөсөн гол,олон
жилийн цэвдэг
8 анги

2. Мөнх цаст Мөнххайрхан
Мөнххайрхан уулын ноён оргил нь
4362 метр өндөр бөгөөд мөнх цас
мөсөн гол бүхий Монголын хоёр
дахь өндөр оргил юм.
Мөнххайрхан уулыг Төв Азийн
цөлийн нөлөөнд орших
хязгаарлагдмал нөхцөлд
бүрэлдэн тогтсон мөнх цэвдэг,
мөсөн голууд бүхий өндөр уулын
өвөрмөц газарзүйн тогтцыг
хамгаалах, байгалийн цэнгэг
усны асар их нөөцийг хадгалах,
мөнх цас, мөсөн голоор
тэжээгддэг Алтайн нурууны ар
өвөр хажуугаас эх авч урсдаг их
бага олон голуудын эхийг
хамгаалах, хөрсний чийгийн
Булган, Сэнхэр, Үенч, Бодонч зэрэг горимыг тогтвортой байлгах
томоохон голууд Мөнххайрхан чухал ач холбогдолтойг анхаарч
2006 онд улсын тусгай
нуруунаас эх аван урсдаг.

3. Асуулт хариулт
Өндөр уулын бүст хүндийн хүч,
Мөсөн гол гэж тал газарт мөсний зузаан
буюу өндрөөс хамаарах
юу вэ? даралтаас шалтгаалан урсдаг
аварга том мөсний бөөгнөрөл юм.
Мөсөн голыг байршлаар нь 2
Мөсөн гол хаана ангилж болно:
байдаг вэ? 1. Уулын мөсөн гол (Мөнх цаст
уулын бүст орших)
2. Эх газрын мөсөн гол
(Антарктид, Гренландыг
Мөсөн гол ямар үйл Мөсөн гол эвдлэх,
ажиллагаа хуримтлуулах,зөөх үйл
явуулах вэ? ажиллагаа явуулна

4. Асуулт хариулт
Өндөр уулын бүст хүндийн хүч,
Мөсөн гол гэж тал газарт мөсний зузаан
буюу өндрөөс хамаарах
юу вэ? даралтаас шалтгаалан урсдаг
аварга том мөсний бөөгнөрөл юм.
Мөсөн голыг байршлаар нь 2
Мөсөн гол хаана ангилж болно:
байдаг вэ? 1. Уулын мөсөн гол (Мөнх цаст
уулын бүст орших)
2. Эх газрын мөсөн гол
(Антарктид, Гренландыг
Мөсөн гол ямар үйл Мөсөн гол эвдлэх,
ажиллагаа хуримтлуулах,зөөх үйл
явуулах вэ? ажиллагаа явуулна

5. Уулын мөсөн
Бүрхүүл мөс
гол
Буцах

6. Мөсөн голын үйл ажиллагаа

7. Монгол улсын нутаг дэвсгэрт
Алтайн нуруу зэрэг өндөр
өргөгдсөн уулсын системд
мөсөн голууд бий
Манай
оронд
мөсөн гол
хаагуур
байдаг вэ?

8. Потаниний мөсөн гол
Монгол орны
хамгийн урт
мөсөн гол бол
Алтай
Таванбогдын
Потанины мөсөн
гол юм.Урт нь 20
км.

9. Нэмэлт мэдээлэл
Мөсөн гол нь урсахдаа хад чулуулгийг эвдэлж бутлаад
элэгдүүлэн хонин дух, буржгар хад үүсгэнэ. Мөсний
урсгалын замд тохиолдсон ургаа чулуу хад цохионы
гадаргуу талууд арчигдаж өнгөлөгдөх ба ухагдаж
зурагдсан мөр тэмдэгтэй болно.
Мөсөн голын хурд : Хоногт 1-2 м.
Мөс нь янз бүрийн ширхэгтэй зүйлийг тээвэрлэж зөөх
ба хуримтлуулна. Уг хуримтлагдсан хурдсыг морены
хурдас гэнэ.

10. Мөсөн гол нь уулархаг,
налуу газарт олон жилийн
турш мөс, цас
хуримтлагдан, мөнх цас
нягтаршсанаас болж бий
болдог. Ихэнхдээ
мөстлөгийн үед үүссэн
байдаг.
Дэлхийн мөсөн бүрхүүл
16,330км2 буюу хуурай
газрын 11 орчим хувийг
эзлэн оршино.
Сүүлийн жилүүдэд
дэлхийн дулаарлын
нөлөөгөөр мөсөн гадаргын
талбай эрс багасч, олон
мөсөн голууд хайлж устах
аюулд ороод байгаа билээ.

11. Олон жилийн цэвдэг гэж
Ямагт О градусаас бага юу вэ?
температурт усыг хатуу
байдлаар агуулсан хөлдүү
чулуулаг бүхий чулуулаг
бүрхүүлийн хэсгийг цэвдэг Хаагуур тархсан
гэнэ.
Мөнхцэвдэг нь өөртөө
дулаан,агаар, ус агуулдаг тул
гүний усны нөөцийн үүрэг
гүйцэтгэдэг.

12. Хэр
зузаан
байдаг
Тухайн газар орны байгаль
цаг уурын байдлаас
хамаарч 1м-с хэдэн мянган
м хүрдэг.

14. Хор уршигтай юу?

15. Ямар ач холбогдолтой вэ?

16. Монгол орны цэвдэгт бүс
Цэвдгийг физик шинж чанар
өөрчлөгдөхгүй хадгалагдаж байх
Манай орны нутаг
хугацаагаар нь:
дэвсгэрийн 63%
-Улирлын
буюу 985950
-Олон жилийн цэвдэг гэж ангилна.
хав.дөр.км талбайг
олон жилийн цэвдэг
Дулааны улиралд хайлж гэсээд хүйтний
улиралд өмнөх байдалдаа шилждэг
чулуулгийн бүс
цэвдэг нь улирлын цэвдэг болно.
эзлэнэ.
Жилийн аль ч улиралд хайлдаггүй
Монгол оронд цэвдгийг олон жилийн цэвдэг гэнэ.
тархсан үргэлжилсэн
цэвдгийн урд зах нь

17. Мэдлэгийн санд
Дэлхийн бөмбөрцөгийн
хуурай газрын 20
гаруй хувьд, 48
улсын газар нутагт
мөнхцэвдэг тархсан
байдаг.
Энэхүү мөнхцэвдгийн 95
орчим хувь нь тавхан
улсын газар нутагт
ноогддог.

18. Дүгнэлт
Дэлхий дээр хэдэн хэдэн удаагийн
мөстлөг явагдаж байжээ.
Их талбайг хамран орших мөсийг бүрхүүл
мөстлөг гэнэ.
Монгол оронд тархсан үргэлжилсэн
цэвдгийн урд зах нь Модон салаа
хэмээх газар хүрдэг.