Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí công với đề tài: Hoàn thiện quản lý Nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay

1. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TP.HCM
LUẬN VĂN THẠC SỸ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH CÔNG
ĐỀ TÀI:
Hoàn thiện quản lý Nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
GVHD : PGS.TS.Ngô Hữu Thảo
HVTH : Hà Thị Xuyên

2. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BHG Ban Hành giáo
CNH-HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá
CNLĐ Công nhân lao động
CNXH Chủ nghĩa xã hội
CSVN Cộng sản Việt Nam
GHPG Giáo hội Phật giáo
HĐND Hội đồng nhân dân
HTCT Hệ thống Chính trị
MTTQ Mặt trận Tổ quốc
QLNN Quản lý nhà nước
TCN Trước Công nguyên
UBĐK Uỷ ban Đoàn kết
UBND Uỷ ban nhân dân
UBTV Uỷ ban Thường vụ
UBTVQH Uỷ ban Thường vụ Quốc hội
XHCN Xã hội chủ nghĩa

3. MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU 1
Chương 1
NHẬN THỨC CHUNG VỀ TÔN GIÁO, QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI TÔN GIÁO VÀ TÌNH HÌNH TÔN GIÁO
Ở TỈNH BẮC NINH
6
1.1 NHẬN THỨC CHUNG VỀ TÔN GIÁO VÀ QLNN ĐỐI VỚI TÔN
GIÁO
6
1.1.1 Nhận thức chung về tôn giáo 6
1.1.2 Quản lý nhà nước đối với tôn giáo 11
1.2 TÌNH HÌNH TÔN GIÁO Ở BẮC NINH 19
1.2.1 Một số đặc điểm của tỉnh Bắc Ninh liên quan đến tôn giáo 19
1.2.2 Tình hình tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh 21
Chương 2
CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TÔN GIÁO
Ở BẮC NINH VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
29
2.1 SỰ CHỈ ĐẠO CỦA TỈNH UỶ, UBND TỈNH VÀ TỔ CHỨC BỘ MÁY
LÀM CÔNG TÁC QLNN VỀ TÔN GIÁO Ở BẮC NINH
29
2.1.1 Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo công tác Tôn giáo 29
2.1.2 Tổ chức bộ máy làm công tác QLNN về tôn giáo ở Bắc Ninh 33
2.2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
TÔN GIÁO Ở BẮC NINH
35
2.2.1 Quản lý về hoạt động xây dựng, trùng tu, sửa chữa cơ sở thờ tự 35
2.2.2 Quản lý đối với việc phong chức, phong phẩm và hoạt động
thuyên chuyển của các chức sắc
37
2.2.3 Quản lý việc đào tạo, bồi dưỡng chức sắc 38
2.2.4 Công tác quản lý đối với các hoạt động từ thiện, nhân đạo 39
2.2.5 Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo 41
2.2.6 Quản lý hoạt động truyền đạo trái pháp luật 42

4. 2.2.7 Quản lý các hoạt động khác 43
2.2.8 Công tác phối hợp 43
2.3 MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA CHO CÔNG TÁC QLNN ĐỐI VỚI TÔN
GIÁO Ở BẮC NINH
47
2.3.1 Vấn đề đặt ra từ phương diện khách thể quản lý 47
2.3.2 Vấn đề đặt ra từ phương diện chủ thể quản lý 50
Chương 3
DỰ BÁO TÌNH HÌNH, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ
NHẰM NÂNG CAO HIỆU LỰC, HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QLNN
ĐỐI VỚI TÔN GIÁO Ở BẮC NINH
53
3.1 DỰ BÁO TÌNH HÌNH TÔN GIÁO VÀ YÊU CẦU ĐỐI VỚI CÔNG
TÁC QLNN VỀ TÔN GIÁO Ở BẮC NINH THỜI GIAN TỚI
53
3.1.1 Dự báo tình hình các tôn giáo ở Bắc Ninh 53
3.1.2 Một số yêu cầu từ xu hướng tôn giáo ở Bắc Ninh đối với QLNN
về tôn giáo ở Bắc Ninh
55
3.2 GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU LỰC, HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
QLNN VỀ TÔN GIÁO Ở BẮC NINH
57
3.2.1 Tập trung nâng cao nhận thức, thống nhất quan điểm, trách nhiệm
của HTCT về công tác tôn giáo và QLNN đối với tôn giáo
57
3.2.2 Công tác quản lý nhà nước cần tăng cương, tập trung hơn nữa tới
các hoạt động có tính trọng điểm, phức tạp của tôn giáo trên địa
bàn
58
3.2.3 Công tác QLNN cần quan tâm hơn đến công tác vận động quần
chúng, tín đồ, chức sắc các tôn giáo và xây dựng lực lượng chính
trị ở cơ sở
61
3.2.4 Tăng cường công tác tổ chức cán bộ, công chức làm công tác
QLNN về tôn giáo
65
3.2.5 Xây dựng và hoàn thiện phương pháp công tác tôn giáo và QLNN
về tôn giáo
68
3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 69

5. 3.3.1 Đối với Trung ương 69
3.3.2 Đối với tỉnh Bắc Ninh 71
KẾT LUẬN 74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 75

6. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Tôn giáo không chỉ là một hình thái ý thức xã hội mà còn là một thực thể xã
hội, ra đời và phát triển từ cả ngàn năm nay. Từ khi ra đời, tôn giáo đã trải qua những
thăng trầm và không ngừng biến đổi theo sự biến đổi của tồn tại xã hội, nhưng chung
nhất, nó luôn là một nhu cầu tinh thần của đa số nhân loại. Trong quá trình tồn tại và
phát triển, tôn giáo có ảnh hưởng sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và đến
tập quán của nhiều quốc gia, của các tộc người trong một quốc gia, theo cả các chiều:
tích cực và tiêu cực. Những năm gần đây, tôn giáo trên thế giới không chỉ phục hồi
và phát triển, đáp ứng nhu cầu tâm linh của con người, mà còn làm nảy sinh không ít
cuộc xung đột giữa các dân tộc trong một quốc gia, hay giữa các quốc gia với nhau.
Ở Việt Nam cũng vậy, là một quốc gia có nhiều hình thức tín ngưỡng, tôn giáo
đang có xu hướng phát triển mạnh, đến nay - năm 2011, Nhà nước ta đã công nhận tư
cách pháp nhân cho 13 tôn giáo, với 33 tổ chức Giáo hội. Trong đó, các tôn giáo bản
địa (nội sinh) và các tôn giáo được du nhập từ nước ngoài vào (ngoại sinh) đều được
tạo điều kiện bình đẳng hoạt động theo pháp luật. Tình hình đó như là sự phản ánh về
quá trình đất nước đổi mới, Việt Nam đã có sự phát triển khá mạnh mẽ trên tất cả các
lĩnh vực của đời sống xã hội, đời sống vật chất cũng như tinh thần của nhân dân được
cải thiện rõ rệt, vì thế tôn giáo càng được khẳng định rõ hơn, là nhu cầu tinh thần của
một bộ phận nhân dân.
Nhưng, bên cạnh những sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo, lễ hội lành mạnh, tuân
thủ pháp luật, thì vẫn còn có hiện tượng một số người lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo
để hành nghề mê tín dị đoan, mê hoặc nhân dân, cao hơn, phá hoại khối đại đoàn kết
toàn dân tộc... Trước tình hình đó, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn
giáo càng cần phải được tăng cường, không chỉ trên bình diện vĩ mô mà còn ở các
khu vực, các địa phương trong cả nước.
Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo là một nhiệm vụ quan trọng và có
ý nghĩa quyết định sự thành bại của công tác tôn giáo trong tình hình mới. Các Nghị
quyết, Chỉ thị của Đảng về công tác tôn giáo đều nhấn mạnh đến vai trò của công tác

7. 2
này và việc: “Tăng cường quản lý nhà nước về tôn giáo” là một trong những giải
pháp chủ yếu của công tác tôn giáo hiện nay.
Bắc Ninh là một tỉnh thuộc miền Bắc nước ta, là cửa ngõ phía Bắc của Thủ đô
Hà Nội. Tỉnh Bắc Ninh mặc dù có diện tích không lớn, nhưng dân số lại đông và có
vị trí địa lý chính trị quan trọng, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của đồng bằng
Châu thổ Sông Hồng, có nguồn nhân lực dồi dào và là tỉnh vốn có truyền thống ngàn
năm văn hiến và cách mạng.
Số lượng và quy mô tôn giáo ở Bắc Ninh cũng không lớn, song lại là vị trí “địa
tôn giáo” rất quan trọng. Đó là, về đạo Công giáo, Bắc Ninh có Toà Giám mục, là
trung tâm, đầu não của Giáo phận Bắc Ninh, gồm 12 tỉnh khác nhau. Còn Phật giáo,
Bắc Ninh từng có trung tâm Luy Lâu mà gần hai nghìn năm trước đã được xem là
một trung tâm Phật giáo lớn, bằng hoặc hơn cả trung tâm Phật giáo Lạc Dương và
Bành Thành của Trung Quốc, còn đến nay, tên chùa Dâu, Keo, Phật Tích vẫn nức
tiếng toàn cõi Việt Nam. Hiện nay bên cạnh 2 tôn giáo chính là Phật giáo và Công
giáo, trên địa bàn Bắc Ninh đã xuất hiện cả đạo Tin Lành, một tôn giáo được xem là
tôn giáo của thời CNH, HĐH.
Trong những năm qua tình hình tôn giáo, tín ngưỡng trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh ổn định, sinh hoạt tôn giáo và đời sống tín ngưỡng, tôn giáo diễn ra bình thường
đúng với chủ trương, chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước. Đại bộ phận chức
sắc, nhà tu hành và tín đồ các tôn giáo trong tỉnh an tâm, phấn khởi, tin tưởng vào sự
nghiệp đổi mới của Đảng, về những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước; tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, các hoạt động từ thiện, nhân đạo,
xây dựng gia đình văn hoá ở khu dân “sống tốt đời, đẹp đạo”, tích cực thực hiện
thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Tuy nhiên, tình hình tôn giáo trên
địa bàn tỉnh Bắc Ninh cũng nổi lên một số vấn đề có tính phức tạp. Đó là, hoạt động
mê tín, dị đoan diễn ra khá phổ biến; một số cơ sở thờ tự của tôn giáo chưa tuân thủ
các quy định của Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Di sản và của các quy định của
tỉnh. Khi xây dựng, sửa chữa cơ sở thờ tự, tổ chức tôn giáo vẫn thiếu hồ sơ xin phép;
triển khai khi chưa được sự đồng ý của các cơ quan có thẩm quyền. Tình hình khiếu

8. 3
kiện đòi lại đất đai, cơ sở cũ của giáo hội còn tiềm ẩn dấu hiệu phức tạp; hoạt động
truyền đạo Tin lành trái phép và các đạo lạ trên địa bàn tỉnh vẫn xảy ra.
Công tác quản lý nhà nước về hoạt động tôn giáo ở tỉnh Bắc Ninh những năm
qua đã có nhiều tiến bộ, đạt được một số kết quả nhất định. Nhưng bên cạnh đó, công
tác này cũng còn một số hạn chế, như: Một bộ phận cán bộ đảng viên nhận thức về
chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với tôn giáo còn hời hợt; sự phối hợp
giữa các cấp, các ngành còn thiếu tập trung và đồng bộ; việc giải quyết các vấn đề
liên quan đến tôn giáo còn kéo dài, gây tâm trạng phản cảm cho quần chúng tín đồ,
chức sắc tôn giáo. Việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với tôn giáo của
chính quyền nhiều lúc, nhiều nơi còn cứng nhắc.
Từ thực tế tình hình trên, tôi chọn để tài: “Hoàn thiện quản lý nhà nước đối với
hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay”, để làm luận văn thạc sỹ
quản lý hành chính công.
2. Tình hình nghiên cứu
Vấn đề quản lý nhà nước đối với hoạt động của các tôn giáo trong thời gian
qua đã có nhiều công trình nghiên cứu. Đó là: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động
tôn giáotrong điều kiện xây dựng nhà nước dân chủ, pháp quyền Việt Nam hiện nay”
của PGS.TS Nguyễn Hữu Khiển; "Một số vấn đề cấp bách trong quản lý tôn giáo ở
một số tỉnh phía Bắc" của GS.TS Đỗ Quang Hưng; “Mác-Angghen về tôn giáo” của
PGS. Nguyễn Đức Sự chủ biên); “Một số vấn đề lý luận và thực trạng tôn giáo Việt
Nam” của GS. Đặng Nghiêm Vạn; Mối quan hệ giữa chính trị và tôn giáo trong thời
kỳ mở rộng giao lưu quốc tế và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội
chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, PGS, TS Ngô Hữu Thảo, chủ nhiệm (1998); Cuốn sách
“Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam lý luận và thực tiễn" của GS.TS Đỗ
Quang Hưng; “Một số tôn giáo ở Việt Nam hiện nay” của TS. Nguyễn Thanh Xuân;
“Đặc điểm tôn giáo ở Việt Nam” của TS.Nguyễn Đức Lữ; Đề tài cấp Bộ “55 năm
đường lối chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước Việt Nam (1945-2000)” của
Ban Tôn giáo Chính phủ; Đề tài cấp Bộ “Công tác an ninh trong quản lý nhà nước
đối với hoạt động tôn giáo ở Việt Nam” của Bộ Công an...

9. 4
Những công trình trên đề cập đến nhiều khía cạnh, cả lý luận và thực tiễn của
vấn đề quản lý tôn giáo, song cụ thể ở địa bàn Bắc Ninh thì chưa có.
Ở tỉnh Bắc Ninh, vì nhiều lý do khác nhau nên hiện nay vấn đề nâng cao hiệu
quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo hãy còn rất ít đề tài đi sâu
nghiên cứu, nếu có thì thời điểm nghiên cứu đã khá lâu, trước khi có Pháp lệnh tín
ngưỡng, tôn giáo, như luận văn cao cấp lý luận chính trị của Nguyễn Quang Khải,
năm 2004. Vì vậy, hướng đề tài mà tôi lựa chọn hy vọng sẽ làm sáng tỏ hơn về vấn
đề quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục tiêu nghiên cứu:
Luận văn từ việc khái quát những nhận thức chung về tôn giáo, về quản lý nhà
nước đối với tôn giáo và phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với hoạt
động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua, đề xuất một số giải
pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối
với hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý nhà nước đối với tôn giáo.
- Đánh giá được thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn
giáo ở Bắc Ninh trong thời gian qua.
- Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
nhà nước về tôn giáo ở Bắc Ninh trong tình hình mới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo
ở tỉnh Bắc Ninh. Phạm vi nghiên cứu, về không gian, là địa bàn tỉnh Bắc Ninh; về
thời gian là từ khi có Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo (năm 2004), đến nay.
5. Cơ sở lý luận và Phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:
Luận văn được triển khai dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về tôn giáo và quản lý nhà

10. 5
nước đối với hoạt động tôn giáo. Luận văn cũng xuất phát từ thực tiễn công tác quản
lý nhà nước đối với tôn giáo ở tỉnh Bắc Ninh thời gian qua.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Triển khai luận văn này, tác giả sử dụng những nguyên tắc phương pháp luận
của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; đồng thời sử dụng các
phương pháp của các khoa học cụ thể, như tổng hợp và phân tích, khái quát hoá,
thống kê, so sánh, lịch sử và lôgic, xã hội học, tôn giáo học.
6. Đóng góp mới của luận văn
6.1. Về mặt lý luận:
Bước đầu luận văn làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về quản lý nhà nước đối
với tôn giáo; khái quát mang tính lý luận từ thực tiễn công tác quản lý nhà nước đối
với hoạt động tôn giáo ở Bắc Ninh.
6.2. Về mặt thực tiễn:
- Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo để xây đựng chủ
trương, biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo ở
Bắc Ninh và các tỉnh vùng đồng bằng miền Bắc có tình hình tôn giáo tương tự với
Bắc Ninh.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và học tập tại trường
Chính trị tỉnh.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương, 7 tiết.

11. 6
Chương 1
NHẬN THỨC CHUNG VỀ TÔN GIÁO, QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
TÔN GIÁO VÀ TÌNH HÌNH TÔN GIÁO Ở TỈNH BẮC NINH
1.1. NHẬN THỨC CHUNG VỀ TÔN GIÁO VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
TÔN GIÁO
1.1.1. Nhận thức chung về tôn giáo
Tôn giáo, theo tiếng Latinh (Religare) có nghĩa là sự nối liền với cái tột cùng,
như sự gắn bó với Chúa, với Thượng đế; hoặc được hiểu là sự phản ánh mối quan hệ
giữa con người với thần thánh; giữa thế giới vô hình với thế giới hữu hình; giữa cái
thiêng liêng với cái trần tục.
Theo quan điểm mác-xít, tôn giáo không chỉ là một hình thái ý thức xã hội mà
còn là một thực thể xã hội. Với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, tôn giáo phản
ánh hư ảo tồn tại xã hội, có kết cấu gồm: Tâm lý, tình cảm, niềm tin và hệ tư tưởng
tôn giáo. Còn với tính cách là một thực thể, hay một hiện tượng xã hội, tôn giáo thuộc
thượng tầng kiến trúc xã hội, được quy định bởi hạ tầng cơ sở xã hội. Cụ thể hơn, tôn
giáo ra đời từ 3 nguồn gốc: Kinh tế - xã hội, nhận thức và tâm lý. Là một hiện tượng
xã hội, kết cấu của tôn giáo bao gồm cả yếu tố vật chất và tinh thần, mà thông thường
là các yếu tố: ý thức (giáo lý), nghi lễ, luật lệ và tổ chức.
Cũng cần phân biệttôn giáo với tín ngưỡng và mê tín dị đoan. Tôn giáo và tín
ngưỡng có sự khác nhau, song có quan hệ chặt chẽ, mà ranh giới để phân biệt chỉ là
rất tương đối. Tín ngưỡng có các nghĩa rộng, hẹp khác nhau, nghĩa rộng, đó là niềm
tin và sự ngưỡng mộ của con người vào một hiện tượng, một lực lượng, một điều gì
đó, thông thường để chỉ một niềm tin tôn giáo; nghĩa hẹp là các hình thức khác với
tôn giáo, như người Việt Nam thường gọi “tín ngưỡng dân gian”. Còn mê tín dị đoan,
đó là tình trạng người ta quá tin vào cái siêu nhiên, đến mất lý trí, mê muội, tốn tiền
của và huỷ hoại sức khoẻ, thậm chí cả sinh mạng, vậy nên “Hoạt động mê tín phải bị
phê phán và loại bỏ”. [13]

12. 7
Quan điểm mác - xít về tôn giáo không dừng lại ở vấn đề bản chất, nguồn gốc,
chức năng và tính chất của nó, mà còn rất quan tâm đến việc chỉ ra thái độ, nguyên
tắc của người cộng sản khi tiếp cận, giải quyết những vấn đề tôn giáo.
Về thái độ của người cộng sản đối với tôn giáo, mặc dù cho rằng, thế giới
thống nhất ở tính vật chất, ngoài ra không có thế giới nào khác ngoài vật chất đang
tồn tại và đương nhiên không có thần thánh, ma quỷ nào tồn tại ngoài những đam mê
và dục vọng của chính con người, thế nhưng Chủ nghĩa Mác - Lênin không bao giờ
chủ trương tuyên chiến với tôn giáo, mà ngược lại luôn tôn trọng niềm tin tôn giáo
của nhân dân. C.Mác từng nói, kẻ nghịch đạo không phải là kẻ phỉ báng thần thánh
của quần chúng mà chỉ là người đồng tình với quan điểm quần chúng, người sáng tạo
ra thần thánh.
Có một số người cho rằng, chủ nghĩa Mác - Lênin mâu thuẫn tuyệt đối với đức
tin tôn giáo, do đó không có thể dung hợp giữa chủ nghĩa xã hội và tôn giáo và lập
luận này là không đúng, vì đã chủ quan đẩy mâu thuẫn, từ mâu thuẫn ở phương diện
nhận thức - không đối kháng, trở thành mâu thuẫn đối kháng.
Lý tưởng của những người cộng sản là xây dựng “Thiên đường” nơi trần thế
bằng bàn tay và khối óc của chính con người. Tuy vậy, người cộng sản không hề có
chủ trương phủ nhận tôn giáo mà thừa nhận nó như một nhu cầu tất yếu của một bộ
phận nhân dân trong tiến trình phát triển của lịch sử. Hơn nữa, tôn giáo và chủ nghĩa
xã hội có điểm tương đồng là đều mong muốn có một xã hội hạnh phúc, công bằng,
bác ái, lấy điều thiện thắng điều ác.
“Đối với chúng ta, sự thống nhất của cuộc đấu tranh thật sự cách mạng đó của
giai cấp bị áp bức để sáng tạo nên một cảnh cực lạc trên trái đất, là quan trọng hơn sự
thống nhất ý kiến của những người vô sản về cảnh cực lạc trên thiên đường” [80,
tr.174 ]. Rồi nữa, “Trong cương lĩnh của chúng ta, chúng ta không tuyên bố và chúng
ta không nên tuyên bố chủ nghĩa vô thần của chúng ta... Khắp nơi bọn tư sản phản
động đã chú trọng... khêu lên những sự thù hằn tôn giáo, để làm cho quần chúng chú
ý về phía đó, khiến họ không để ý đến những vấn đề chính trị và kinh tế thật sự quan
trọng và chủ yếu, những vấn đề mà giai cấp vô sản toàn nước Nga, thực tế đoàn kết lại

13. 8
với nhau trong cuộc đấu tranh cách mạng của mình, hiện đang giải quyết” [80, tr.174-
175 ].
C.Mác và Ph.Ăng ghen từng căn dặn người cộng sản: “Không thể đả kích tôn
giáo dưới hình thức thù địch cũng như dưới hình thức khinh bạc, chung cũng như
riêng. Nghĩa là, nói chung không được đả kích vào nó”. [20, tr. 23]
Sau này, Lênin cũng viết: “Còn như tuyên chiến với tôn giáo, coi đó là nhiệm
vụ chính trị của đảng công nhân, thì đó chỉ là một luận điệu vô chính phủ chủ nghĩa”.
[81, tr.511.]
Vậy, theo chỉ dẫn của các nhà kinh điển mác - xít, Nhà nước của giai cấp vô
sản nên xem tôn giáo là việc tư nhân, nghĩa là không nên phê phán những vấn đề
thuộc thế giới bên kia. Chuyện có thiên đường địa ngục, thần này thánh khác là vấn
đề của thần học, của tôn giáo. Nhưng với tư cách là chủ thể quản lý xã hội, trong đó
có tôn giáo, thì Nhà nước có trách nhiệm và quyền hạn trên 2 vấn đề liên quan đến
tôn giáo, đó là Pháp luật và chính trị.
Theo chỉ dẫn đó, trong tiến trình cách mạng Việt Nam, nhà nước ta chưa bao
giờ có chủ trương tiêu diệt tôn giáo, phủ nhận thượng đế của người có đạo, mà luôn
tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, nghiêm cấm phân biệt sự đối xử vì lý do tín
ngưỡng, tôn giáo.
Vậy khi giải quyết vấn đề tôn giáo, chúng ta cần phải đứng vững trên những
nguyên tắc nào? Về điều này, theo quan điểm mác - xít, được khái quát trên 4 nguyên
tắc sau:
Một: Khắcphụcdần những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo phải gắn liền với
quá trình cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới.
Nguyên tắc này xuất phát từ quan điểm duy vật lịch sử khi nhận thức và tác
động vào tôn giáo. Theo đó, trước hết phải “Xoá bỏ tình trạng nô lệ về mặt kinh tế,
nguồn gốc thật sự của sự mê hoặc nhân loại bằng tôn giáo” [80, tr. 175]. Hay nói
cách khác, muốn thay đổi ý thức xã hội, trước hết cần phải thay đổi bản thân tồn tại
xã hội; muốn xoá bỏ ảo tưởng nảy sinh trong tư tưởng con người, phải xoá bỏ nguồn
gốc sinh ra ảo tưởng ấy; phải xác lập được một xã hội hiện thực không có áp bức, bất
công, nghèo đói và thất học... cùng các tệ nạn nảy sinh trong nó. Tất nhiên việc cải

14. 9
tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới là một quá trình lâu dài, đòi hỏi phải khai thác và
phát huy tiềm năng của mọi cộng đồng xã hội, trong đó có đồng bào các tôn giáo.
Hai: Tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của
nhân dân.
Các nhà kinh điển Mác - xít quan tâm không chỉ tôn trọng quyền tự do tín
ngưỡng, mà còn cả quyền tự do không tín ngưỡng. Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng
và không tín ngưỡng sẽ bảo đảm quan hệ tốt đẹp giữa những người vô thần và hữu
thần, giữa những người có tín ngưỡng tôn giáo khác nhau. Nội dung căn bản của
quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng là:
- Mọi công dân có quyền theo đạo, truyền đạo hoặc bỏ đạo; được hoàn toàn tự
do theo tôn giáo mình thích hoặc không theo một tôn giáo nào.
- Tất cả mọi công dân có tín ngưỡng và không tín ngưỡng đều bình đẳng về
nghĩa vụ và quyền lợi.
- Tất cả mọi tôn giáo được công nhận tư cách pháp nhân đều bình đẳng như
nhau. Nhà nước không coi tôn giáo nào là quốc đạo.
Tuy nhiên cần chú ý rằng: Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng đồng thời phải
chống lại những kẻ lợi dụng tôn giáo vì mục đích phi tôn giáo, mặt khác, không dung
túng cho những kẻ hành nghề mê tín dị đoan.
Ba: Có quan điểm lịch sử cụ thể khi giải quyết vấn đề tôn giáo.
Nguyên tắc này có một ý nghĩa thực tiễn rất lớn. Nó đòi hỏi chủ thể lãnh đạo,
quản lý xã hội khi giải quyết vấn đề tôn giáo phải phù hợp với không gian, thời gian
cụ thể, như Lênin đã nhắc nhở: “Người mác - xít phải biết chú ý đến toàn bộ tình hình
cụ thể” [81, tr. 518]
Bốn: Cần phân biệthai mặt: nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo và việc chính trị lợi
dụng tín ngưỡng, tôn giáo.
Việc phân biệt vấn đề chính trị và tư tưởng trong các hoạt động tôn giáo trên
thực tế là vấn đề không đơn giản, nhưng lại đòi hỏi phải phân biệt rõ, từ đó mới có
giải pháp chính xác. Trong đó, mặt nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo phải được giải quyết
bằng chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo; còn mặt chính trị lợi dụng tín ngưỡng,
tôn giáo phải được giải quyết bằng giải pháp chính trị. Việc áp dụng lẫn lộn các loại

15. 10
giải pháp, cũng như tuyệt đối hoá một loại giải pháp nào đó đều là tai hại cho cả tôn
giáo và cho chính trị cầm quyền.
Kế thừa và vận dụng quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin về tôn giáo, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã có những tư tưởng đặc sắc về vấn đề này.
Trước hết cần thấy, tư tưởng của Người về tín ngưỡng, tôn giáo là sự vận dụng
sáng tạo và phát triển Chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể của Việt
Nam. Với Người, “Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân
chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin” [46, tr.268]. Nhưng,
xuất phát từ đặc điểm lịch sử, văn hoá của dân tộc Á - Đông, Hồ Chí Minh cho rằng:
“C.Mác đã xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử, như-
ng lịch sử nào? Lịch sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân
loại... Xem xét lại chủ nghĩa Mác về cơ sở lịch sử của nó, củng cố nó bằng dân tộc
học phương Đông. Đó chính là nhiệm vụ mà các Xô viết đảm nhiệm (ban thuộc địa
của chúng tôi vừa nhận được thư mời chúng tôi tham gia công tác này)” [45, tr.465].
Cũng trên quan điểm duy vật về lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí
Minh luôn nhấn mạnh đến việc phải xây dựng một xã hội tiến bộ thì mới có thể giải
quyết được vấn đề tôn giáo một cách tốt đẹp. Từ chỗ nhấn mạnh: Tôn giáo không hề
đối lập với CNXH, Người đã chăm lo chu đáo đến đồng bào có tôn giáo theo tinh
thần “phần xác no ấm, phần hồn thong dong”.
Trong ứng xử với tín đồ, chức sắc tôn giáo, Người thể hiện nổi bật tư tưởng
hoà hợp, khoan dung, đó là sự cảm thông, chấp nhận và tôn trọng cái dị biệt, miễn là
không trái với lợi ích chung của dân tộc, từ đó mà đạt được mục tiêu tương đồng.
Chính vì thế, đồng bào Phật tử thấy Hồ Chí Minh như "Hiện thân" của vị “Bồ tát
Quán Thế Âm” vì "nhân duyên" dân tộc Việt Nam đau thương "trầm luân" trong nỗi
nhục mất nước ở cõi "Sha- bà" mà xuống cứu khổ cứu nạn. Ngày nay, trong Phật giáo
và trong xã hội Việt Nam, tên Hồ Chí Minh được gán với quả vị Phật giáo, là Bồ tát
Hồ Chí Minh. Còn đồng bào đạo Công giáo và đạo Tin lành luôn khâm phục và cảm
động về việc, Người đã nguyện hy sinh cho Việt Nam độc lập, cho thế giới hoà bình,
nên thấy Người như bóng dáng của "Đức Chúa Ki-Tô” hy sinh thân mình để cứu
chuộc nhân loại.

16. 11
DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52074
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562