Nhập môn lập trình - Vương Bá Thịnh

Nhập môn về lập trình (C2) Slide 1
Chương 2
Cấu trúc và thành phần
của chương trình C
Presenter:

Nội dung
Chương trình C đơn giản.
Phong cách lập trình.
Rèn luyện việc xuất ra màn hình.
Đọc dữ liệu từ bàn phím.
Xử lý đơn giản.

Learning outcomes
L.O.1.4 – Biết được cấu trúc và hiểu được các thành phần
của một chương trình viết bằng ngôn ngữ lập trình
C.
L.O.1.5 – Vận dụng được các nguyên tắc trong phong cách
lập trình để viết được các chương trình trong sáng
và dễ đọc.
L.O.1.6 – Liệt kê được các kiểu dữ liệu cơ bản trong C và
ghi ra giá trị điển hình của các kiểu đó trong mã
nguồn.
L.O.1.7 – Sử dụng được các hàm để đọc dữ liệu từ bàn
phím và xuất dữ liệu ra màn hình.

Chương trình C đơn giản
#include “stdafx.h”
#include <conio.h>
/*
This is a simple program, which is used to show the structure of programs developed
in C
The objective of this program is to print the following information on different lines
1. University's name
2. Course's name
*/
void main()
{
// "printf" is a function, which is defined in <stdio.h>
printf("Ho Chi Minh city University of Technologyn");
printf("Programming Fundamentals");
// _getch() causes the program pause before close the console window,
// i.e., quit the program
// _getch() is a function, which is defined in <conio.h>
_getch();
}

Các thành phần
 Khai báo thư viện sẽ được sử dụng
 Chỉ thị #include:
 Cho biết chương trình có sử dụng 2 thư
viện hàm stdio.lib (gián tiếp qua
stdafx.h) và conio.lib.
 Thư viện stdio.lib chứa hàm printf.
 Thư viện conio.lib chứa hàm _getch.
 Cách khai báo bằng chỉ thị #include
như hình bên.
 Chú ý dấu “ ” và < >.
#include <conio.h>
void main()
{
printf(“123");
printf(“456n");
_getch();
}

Các thành phần
 Chương trình viết bằng C sẽ bắt đầu chạy từ hàm main().
 main (viết toàn chữ thường) là tên hàm, chú ý dấu ().
• Lệnh đầu tiên ngay sau hàm main()
• Mỗi chương trình viết bằng C phải có một hàm có tên main
void main()
{
// Thân hàm
}
Dấu “{“ đánh dấu bắt đầu phần thân hàm main
Dấu “}“ đánh dấu điểm kết thúc phần thân hàm main

Kiểu trả kết quả
 Kiểu trả kết quả do từ khóa viết trước tên hàm quy định (void).
 Trong trường hợp này, void có nghĩa là không trả kết quả về.
void main()
{
}
Nơi này xác định kiểu trả kết quả về của hàm (main)
void : Hàm main không trả kết quả gì về cả

Các thành phần
 Chú thích
 Chú thích là văn bản không
cần có văn phạm của C.
 Chú thích được chèn vào
nhằm giải thích, ghi chú,
đánh dấu, hay làm tiêu đề
dẫn nhập cho phần tử của C.
 Hai dạng chú thích:
Chú thích trên nhiều dòng,
được bao bọc giữa ký hiệu
mở đầu “/*” và kết thúc “*/”.
Chú thích trên một dòng, mở
đầu bởi “//”.
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
/*
The objective of ...
...
This is ...
*/
void main(){
printf("..."); // "printf" is ...
printf("...");
_getch(); // waiting for ...
}
Chú thích

Phong cách lập trình
 Chương trình cũng như một bài văn trong ngôn ngữ tự nhiên.
 Do đó, cần được viết sao cho dễ đọc, dễ hiểu, và dễ phát hiện các sai sót.
 Trong các dự án lớn, phong cách lập trình là rất quan trọng nhằm :
• Dễ dàng phối hợp giữa các thành viên phát triển
• Dễ dàng phát hiện sai sót
• Dễ dàng bảo trì và nâng cấp
 Danh sách các chủ đề có thể xem chi tiết ở những trang sau.
 Sinh viên phải rèn luyện phong cách trong suốt quá trình học, thông qua thực
hành.
Tất cả các bài nộp cho giảng viên xem phải tuân thủ hầu hết các gợi ý.
1. http://users.ece.cmu.edu/~eno/coding/CCodingStandard.html
2. http://www.cs.swarthmore.edu/~newhall/unixhelp/c_codestyle.html
Xem thêm

Các gợi ý
 Về quy cách đặt tên:
• Hàm
 Bắt đầu bởi động từ (verb), vì hàm là đơn vị xử lý (nghĩa là thực thi hành
động).
 Tên phải nêu bật tính năng xử lý của hàm.
Ví dụ:
Nên dùng: check_for_errors()
Thay cho: error_checking() hay dump_data_to_file()
 Nên sử dụng “suffix” hay “prefix” để tăng ngữ nghĩa.
 Prefixes
• is kiểm tra xem một điều kiện nào đó có thỏa hay không
• get lấy giá trị
• set gán giá trị

Các gợi ý
• Biến
 Thường bắt đầu bởi danh từ (noun)
 Tất cả các ký tự trong tên đều là chữ thường
 Nối các từ với nhau bởi dấu gạch dưới, “_”
 Đưa đơn vị vào tên nếu có thể
Ví dụ: unit32 timeout_msec;
time time_of_error
• Biến kiểu pointer
 Đặt dấu * liền sát tên biến
 Suffix với “ptr” nếu có thể
Ví dụ:
char *name;
Student *student_ptr

Các gợi ý
 Về quy cách đặt tên:
• Biến toàn cục
Prefix với “g_”, để dễ phân biệt trong code
Ví dụ:
Logger g_logger;
Logger g_logger_ptr;
• Hằng toàn cục
Sử dụng toàn bộ chữ hoa
Ví dụ:
const int A_GLOBAL_CONSTANT = 5;
 Xem chi tiết trong trang chỉ dẫn trước, và luyện tập
đến cuối chương trình học.

Dữ liệu và kết xuất trong C
 Kiểu số nguyên
 Tên kiểu “int”, sẽ nói sâu hơn
trong chương sau.
 Giá trị ghi ra trong code (literal
constant):
Ví dụ: 15, -20, 40, . . .
 Sử dụng đặc tả “%d” hoặc “%i”
trong printf như ví dụ bên
Câu hỏi: luật in số nguyên ra màn
hình?
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%dn", 123);
printf("%5dn", 123);
printf("%05dn", 123);
_getch();
}

#include <conio.h>
void main(){
printf("%dn", 123);
printf("%05dn", 123);
_getch();
}
Rèn luyện phong cách lập trình
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%dn", 123);
printf("%05dn", 123);
_getch();
}
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%dn", 123);
printf("%05dn", 123);
_getch();
}
Sử dụng TAB để canh lề code
Nên!
Không nên!

 Ký tự điều khiển
 n (newline)
 t (tab)
 v (vertical tab)
 f (new page)
 b (backspace)
 r (carriage return)

#include <conio.h>
void main()
{
printf("%dn", 123);
printf("%05dn", 123);
_getch();
}

 Kiểu số nguyên
 In nhiều số dùng chỉ một hàm printf
#include <conio.h>
void main()
{
printf("|%5d|t%5d|t%5d|n",123,456,7890);
printf("|%5d|t%5d|t%5d|n",12,345,6789);
_getch();
}

 Kiểu số thực chấm động
 Kiểu chính xác đơn: float
 Kiểu chính xác kép: double
 Giá trị ghi ra trong code (literal
constant):
Ví dụ: float: 5.5f
double: 5.5
 Sử dụng đặc tả “%f” trong printf.
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%fn", 123.456);
printf("%10.2fn", 123.456);
printf("%010.2fn", 123.456);
_getch();
}
1. Làm sao chỉ in ra 3 ký tự sau chấm thập phân.
2. Hãy in ra số thực có 7 ký số (kể cả dấu chấm).
Câu hỏi

 Kiểu ký tự
 Tên kiểu: char
 Giá trị ghi ra trong code
(literal constant):
Ví dụ: ‘A’, ‘a’, ‘8’, ‘(‘, ...
 Sử dụng đặc tả “%c” trong
printf.
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%cn", 'A');
printf("%3cn", 'a');
printf("%03cn", '8');
_getch();
}
1. Hãy giải thích ý nghĩa của định dạng “%3c”.
2. Định dạng “%03c” in ra thế nào ?
Câu hỏi

Kiểu chuỗi (string)
 Kiểu chuỗi được hiểu là dãy ký
tự (character array) và kết thúc
bằng ký tự null (‘0’). Định
nghĩa như sau:
char s[50];
 Giá trị chuỗi (literal constant)
viết trong 2 dấu nháy kép (“):
“Programming Fundamentals”,
“Computer”, ...
 Sử dụng đặc tả “%s” trong
printf.
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
void main()
{
printf("%sn","01234567890123456789");
printf("%sn","University");
printf("%20sn","University");
printf("%020sn","University");
_getch();
}


Nhập liệu trong C
 Nguyên tắc
• Dữ liệu có thể được nhập vào từ bàn phím thông qua các hàm
nhập.
• Giá trị nhập vào sẽ được lưu giữ trong bộ nhớ.
Sinh viên tạm thời chấp nhận hai khái niệm sau:
1. Vùng nhớ được đặt tên (còn gọi là biến)
Ví dụ: int i,so; float x,y; char ktu,s[36];
2. Cách lấy địa chỉ của vùng nhớ
Ví dụ: &ktu, &so, &x
(sử dụng dấu & trước tên của biến)

 Hàm nhập dữ liệu
• Hàm scanf trong thư viện stdio.lib.
• Cú pháp:
scanf_s(<hằng chuỗi định dạng>,<danh sách địa chỉ biến>)
Phần đặc tả những
kiểu mong muốn đọc
Phần liệt kê địa chỉ của các biến tương
ứng với những kiểu mong muốn.
Dùng dấu phẩy “,” để phân cách các địa
chỉ

 Nhập số nguyên : %d
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
void main()
{
int x;
printf("%s", "Please enter x: ");
scanf_s("%d", &x);
printf("%s %dn", "x =", x);
_getch();
}
Cửa sổ ban đầu:
(chương trình chờ người dùng nhập vào một số nguyên)
Cửa sổ sau khi nhập giá trị 123 và nhấn phím ENTER:

 Đọc hai số nguyên với 1 scanf_s
Cửa sổ ban đầu:
Nhập giá trị 123 và ENTER:
nhập tiếp giá trị 456 và nhấn ENTER:
#include <conio.h>
void main()
{
int x;
int y;
printf("%s", "Please enter x: ");
scanf_s("%d", &x);
printf("%s", "Please enter y: ");
scanf_s("%d", &y);
printf("%s %dn", "x =", x);
printf("%s %dn", "y =", y);
_getch();
}

Chương trình ngắn hơn nhưng
có cùng tính năng
 Hai vùng nhớ được khai báo trên
cùng dòng.
 Hàm scanf_s đọc hai giá trị x
và y trong cùng 1 lần gọi.
 Hàm printf in hai giá trị x và
y trong cùng 1 lần gọi.
 Sử dụng các ký tự điều khiển n
đúng chỗ.
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
void main()
{
int x,y;
printf("Please enter x and y: ");
scanf_s("%d %d",&x,&y);
printf("x = %dny = %dn",x,y);
_getch();
}

Bảng các đặc tả kiểu dữ liệu muốn nhập vào
Kiểu Đặc tả dữ liệu muốn đọc trong hàm scanf
int %d %i
%u (số không dấu, unsigned int)
float %f, %e, %E, %g, %G
double %lf, %le, %lE, %lg, %lG
char %c
string %s
1. http://www.tutorialspoint.com/c_standard_library/c_function_fscanf.htm
Xem thêm

Xử lý đơn giản
 Yêu cầu của chương trình:
• Đọc hai số x và y là tọa độ trong không gian 2D.
• Tính và in ra khoảng cách từ tâm hệ trục tọa độ đến điểm (x,y)
#include "stdafx.h"
#include <conio.h>
#include <math.h>
void main(){
float x, y;
printf("Please enter coordinates x and y: ");
scanf_s("%f%f", &x, &y);
printf("(x,y) = (%5.2f,%5.2f)n", x, y);
printf("Distance to the origin = %5.2fn",
sqrt(x*x + y*y));
_getch();
}

Xử lý đơn giản
 Dùng thư viện toán học, cần chèn tập tin <math.h>
 Hàm sqrt(x): tính và trả về giá trị căn bậc hai của x.
 Kết quả như hình sau :

Nhập môn lập trình - Vương Bá Thịnh

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a Nhập môn lập trình - Vương Bá Thịnh

Similar a Nhập môn lập trình - Vương Bá Thịnh (20)

Nhập môn lập trình - Vương Bá Thịnh