Sint-Lucas Studie "Te veel de stenen, te weinig de mensen"
•Descargar como PPT, PDF•
0 recomendaciones•655 vistas
Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
Más de KU Leuven, Faculteit Architectuur, campus Sint-Lucas
Más de KU Leuven, Faculteit Architectuur, campus Sint-Lucas (20)
Sint-Lucas Studie "Te veel de stenen, te weinig de mensen"
- 1. Teveel de stenen, te weinig de mensen Trees De Muynck Caroline Newton Steven Roosen
- 2. roepswonen is meer dan groepswoningbou
- 3. Groepswoningbouw GWB Groepswonen GW (cohousing en centraal wonen) woningen die in groep gebouwd zijn en een samenhangend geheel uitmaken –zelfstandige wooneenheden –minim. één gemeenschappelijke ruimte –participatief proces: betrokkenheid van bewoners doorheen het hele project: – bij initiatief – bij ontwikkeling – bij bewoning
- 4. Groepswoningbouw met “WIM-gehalte”: Groepswonen GW (cohousing en centraal wonen) - met basiskwaliteiten van de individuele woning - meerwaarde voor alle woningen van de groep - meerwaarde voor de gemeenschap - Ruimtelijke gemeenschappelijkheid - Bewonersbetrokkenheid - Maatschappelijke betrokkenheid (duurzaamheidsaspect)
- 5. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GW
- 6. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer ‘op die binnenkoer ben ik nog nooit gaan zitten, ik loop er enkel door als ik naar de parking ga’
- 7. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer
- 8. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer
- 9. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer
- 10. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer ‘leve de rust, geen feestjes in de binnentuin’ ‘De binnentuin is niet ontworpen om een tafel in te plaatsen; laat het zijn zoals het is’
- 11. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer tuintuin
- 12. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer tuintuin
- 13. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer tuintuin
- 14. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) GWB GWbinnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaal
- 15. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Toegang parking (fietsen, auto’s) Toegang parking (fietsen, auto’s) binnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaalGWB GWbinnenkoerbinnenkoer tuintuin lokaallokaal
- 16. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Conclusies & Opmerkingen - Tuin kan ook in stedelijke gebieden
- 17. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Conclusies & Opmerkingen - Buitenruimte kan ook dakterras zijn
- 18. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Conclusies & Opmerkingen - Niet te onderschatten belang van BINNENruimtes
- 19. GroepswonenRuimtelijke gemeenschappelijkheid Conclusies & Opmerkingen - “Extras” economisch/financieel haalbaarder: 1. gastenkamer, atelier, grote eetzaal, speelkamer, jeugdlokaal, computerlokaal, zwembad, sauna, grote tuin, clubhuis, …. 2. Bouw van passieve of laagenergetische woningen
- 26. GroepswonenBewonersbetrokkenheid Conclusies & Opmerkingen - Utopie versus praktijk - Werkgroepen / beurtrolsysteem - Taakverdeling (onderhoud, financieel, uitstappen) - Activiteiten: ontspanning, opkuis,… - Beheer en Financiën - Ecologie - PR: nieuwe leden & communicatie - Juridische aspecten - …. - Algemene vergadering (mede-eigendom) - alle leden - meestal jaarlijks, soms maandelijks - nemen beslissingen - Rol van de syndicus
- 27. GroepswonenBewonersbetrokkenheid Conclusies & Opmerkingen - Mensen worden samen oud - Telefooncentrale in project zodat bewoners elkaar kosteloos kunnen bellen (Meerhem/Gent) - Drijfkracht en GW groter bij projecten uitgaande van bewonersgroepen - meer tijd nodig bij GW dan bij GWB: - bij GW inspraak van bewoners in de verschillende fasen: oriëntatie (droom), initiatie (Zoeken van groep), planvoorbereidingen, bouw en beheerfase - GWB: veelal via workshop ideeën gevraagd van bewoners
- 28. GroepswonenBewonersbetrokkenheid Conclusies & Opmerkingen - Mensen worden samen oud - Telefooncentrale in project zodat bewoners elkaar kosteloos kunnen bellen (Meerhem/Gent) - Drijfkracht en GW groter bij projecten uitgaande van bewonersgroepen - meer tijd nodig bij GW dan bij GWB: - bij GW inspraak van bewoners in de verschillende fasen: oriëntatie (droom), initiatie (Zoeken van groep), planvoorbereidingen, bouw en beheerfase - GWB: veelal via workshop ideeën gevraagd van bewoners - nood aan goed uitgeschreven en sterk gedetailleerde huishoudelijke reglementen - nood aan externe begeleiding voor de groepsvorming en organisatorische aspecten - nood aan professionals met expertise i.v.m. groepswonen: bouwpromotor, vastgoedmakelaars,arch., notaris, projectbegeleider, aannemers, - financiële bijstand wenselijk
- 29. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 30. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 31. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 32. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 33. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 34. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam Groendak Zonnepanelen VELT Ecopower …
- 35. GroepswonenMaatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring Integratie in de onmiddellijke buurt &kennissenkring “special events” “special events” Sociaal duurzaamSociaal duurzaam GWB GWEcologisch duurzaamEcologisch duurzaam Economisch duurzaamEconomisch duurzaam
- 36. Groepswonen Conclusies & Opmerkingen Maatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid - Integratie van ouderen, sociaal minder bedeelden en minder validen > rol van sociale huisvesting?
- 37. Groepswonen Conclusies & Opmerkingen Maatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid - Integratie van ouderen, sociaal minder bedeelden en minder validen > rol van sociale huisvesting? - Behoud van monumenten - Zelf een monument herbestemmen - Onder de aandacht houden van de themathiek (cfr. Monumentendagen)
- 38. Groepswonen Conclusies & Opmerkingen Maatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid - Integratie van ouderen, sociaal minder bedeelden en minder validen > rol van sociale huisvesting? - Behoud van monumenten - Zelf een monument herbestemmen - Onder de aandacht houden van de themathiek (cfr. Monumentendagen) - Leefbaarheid van de steden: - Stadsvernieuwing - Mix van functies - Ecologie & stad (cfr. Facilitator duurzame wijken BHG)
- 39. Groepswonen Conclusies & Opmerkingen Maatschappelijke betrokkenheid / duurzaamheid - Integratie van ouderen, sociaal minder bedeelden en minder validen > rol van sociale huisvesting? - Behoud van monumenten - Zelf een monument herbestemmen - Onder de aandacht houden van de themathiek (cfr. Monumentendagen) - Leefbaarheid van de steden: - Stadsvernieuwing - Mix van functies - Ecologie & stad (cfr. Facilitator duurzame wijken BHG)
- 40. oe van groepswoningbouw naar groepswone of nog… hoe van “te veel de stenen” naar “de mensen”
Notas del editor
- Een 4-tal jaar geleden zijn Steven Roosen en ikzelf in Sint-Lucas begonnen met een onderzoeksproject omtrent groepswonen en sinds vorig jaar is Caroline erbij gekomen.
- Samen met studenten architectuur en stedenbouw zijn we via terreinwerk en enquêtes bij bewoners op zoek gegaan naar interessante projecten waarbij het wonen belangrijker is dan het bouwen, vandaar de titel van deze studiedag Groepswonen is meer dan groepswoningbouw.
- Voor GWB nemen we de definitie zoals verschenen in het boek ‘Wonen in Meervoud’, het boek dat vorig jaar verschenen is naar aanleiding van de campagne gelanceerd door de Vlaamse Gemeenschap omtrent GWB in Vlaanderen. Bij GWB gaat het om woningen die in groep gebouwd zijn en een samenhangend geheel uitmaken. Bij GW gaat het volgens ons omtrent zelfstandige wooneenheden met min. Één gemeenschappelijke ruimte en waarbij het participatief proces heel belangrijk is. De bewoners zijn van bij het begin betrokken, dus zowel bij de inititatieffase als bij de ontwikkeling van het project als bij het uiteindelijke beheer. GW is voor ons wat door de groep van Samenhuizen ‘cohousing ‘ en ‘centraal wonen’ genoemd wordt. Bij GW gaat het volgens ons omtrent zelfstandige wooneenheden met min. Één gemeenschappelijke ruimte en waarbij het participatief proces heel belangrijk is. De bewoners zijn van bij het begin betrokken, dus zowel bij de inititatieffase als bij de ontwikkeling van het project als bij het uiteindelijke beheer.. Wij hebben in onze studie enkel projecten bestaande uit meer dan 3 woningen opgenomen zodat het bekende kangoeroewonen niet opgenomen werd. Ook hebben wij in onze studie geen gemeenschapshuizen voor specifieke doelgroepen zoals kloostergemeenschappen, ouderenhuisvesting, therapeutische gemeenschappen en studentenhuizen, niet opgenomen. Op die manier hebben wij in Vlaanderen en Brussel een 50-tal zeer interessante projecten ontdekt.
- Bij de publicatie ‘Wonen in Meervoud’ zijn enkel die GWB-projecten weerhouden met wat zij noemen een zeker ‘WiM’ gehalte, d.w.z. de woningen moeten de basiskwaliteiten hebben van de individuele woning, met een duidelijke meerwaarde voor alle woningen van de groep en voor de gemeenschap. Terwijl in deze studie het accent vooral ligt op de stenen, zijn wij in onze studie op zoek gegaan naar de wonende mens en hebben wij de projecten geanalyseerd volgens 3 parameters, nl. de ruimtelijke gemeenschappelijkheid, de bewonersbetrokkenheid en de maatschappelijke betrokkenheid
- Bij GWB is de ruimtelijke gemeenschappelijkheid veelal beperkt tot de toegang en parking terwijl men bij GW verder gaat met gemeenschappelijke ruimtes zoals de tuin en een gemeenschappelijk lokaal.
- Hier een voorbeeld van hoe het veelal gaat bij GWB. Het gaat hier om het project Jatbecha, een project van 2003 in Jabbeke, wonen onder de kerktoren. Er zijn hier 35 appartementen gerealiseerd en er is ook een dokterspraktijk. Men heeft een gemeenschappelijke parking zowel bovengronds als ondergronds voor auto’s en fietsen en een grote binnenkoer die men eigenlijk nodig heeft om op die plek zoveel woningen te kunnen realiseren op deze oppervlakte van . Deze binnenkoer doet eerder dienst als shortcut voor de inwoners van Jabbeke en voor de bewoners om naar de parking te gaan eerder dan als ontmoetingsruimte. Dit blijkt dan ook uit een antwoord van een geënquêteerde bewoner. Een project waar weinig sociaal contact is. Hier wonen vooral ouderen die een appartement willen in het centrum. Opp. 3.162 m²
- Hier een foto van de gemeenschappelijke parking en de toegang tot de Katoenspinnerij in Gent. Een project met 8 appartementen en 2 studio’s. Een heel mooie renovatie die de prijs van het mooiste project in de campagne ‘Wonen in Meervoud’ gekregen heeft. Een toegangspoort kan uitnodigend zijn zoals hier in een verlaten abdijgebouw Saint-Denis in Mons waar momenteel 23 families wonen en waar men nog met de renovatiewerken bezig is. Omwille van de privacy en omdat er teveel inbraken waren heeft men toch een barrière geplaatst. Coöperatieve waarbij iedereen voor zijn geïnvesteerd kapitaal recht heeft op wonen maar ze kunnen hun wooneenheid niet verkopen. In 1978 werken begonnen en men woont er sinds 1979. De renovatie wordt financieel gesteund door de inkomsten van het verhuren van zalen en de jaarlijkse fête de l’Abbaye. Hebben gemeenschappelijk: wijn- en boomgaard; geklasseerde schuur, polyvalente zaal met keuken.
- Een binnenkoer kan ook uitnodigend zijn voor een gezamenlijk etentje of een babbel rond het vuur zoals hier in de beluiken te Gent
- Een binnenkoer leent zich wel tot het organiseren van feesten zoals hier bij een project van GWB in Assenede waar 3 partners een verlaten textielfabriek omgevormd hebben tot 7 lofts. Arch. Atelier4 met Pierre Huyghebaert.
- Een tuin is niet altijd een garantie voor een geslaagd groepswonen. Deze tuin in de Katoenspinnerij in Gent (8 appart. en 2 studio’s) kan eerder als kijkgroen bestempeld worden
- Een tuin is een zeer grote meerwaarde in een stedelijk milieu zoals hier in P.NT2 in de voormalige edelsmederij in Kuregem . Daar zijn 15 wo. Met een gemeenschappelijke tuin van 557 m², een fietsenberging en een buitenkeuken. ; start project in 2004; bouwjaar 2004-2008; gemeenschappelijk : tuin 557 m², fietsenberging en buitenkeuken . Winnaar van BIS-Award in 2009 en de Belgian Building Award in 2010 Arch. BOB361 met als initiatiefnemers Goedele Desmet, Frans Steenhoudt en Ivo Vanhamme.
- terwijl de vroegere speelkoer van het schooltje in Meerhem in Gent de ideale ontmoetingsplaats is voor de 8 families met hun kinderen die er wonen.
- Een moestuin zoals deze hier in De Drie Torekens in Deurne, een monument uit 1849 dat gerenoveerd werd door een groep van 5 eigenaars. De moestuin heeft een afmeting van 2500 m²en schept gelegenheid voor ontmoetingen voor de 5 gezinnen die er wonen. Daarnaast hebben zij elk een privaat terras van 25 m².
- Prinsenhof in Gent met 8 woningen met elk grote privatieve buitenterrassen maar met een mooie gemeenschappelijke tuin waar ze in de zomer veel barbecuen en gezellig samenzijn. Vroeger was er in het project een gemeenschappelijke binnenruimte maar die is op dit moment bewoond doordat een koppel uit lkaar gegaan is en beide partners in het project wouden blijven wonen. Een deel van de bewoners betreurt dan ook dat die gemeenschappelijke ruimte verdwenen is omdat de gezamenlijke activiteiten zo in de winter stilvallen.
- Hier een beeld van La Placette in Wezembeek-Oppem dat als een typevoorbeeld van groepswonen kan gesteld worden. Doordat zij zelfs een gemeenschapshuis gebouwd hebben. Het project dateert al van midden de jaren ’80. Hier wonen 11 families samen op een oppervlakte van 1,2 ha .De parking is gegroepeerd bij het binnenkomen. De woningen staan in 4 blokken met elk hun klein privéterras maar met een heel grote gemeenschappelijke tuin waar ze van bij het begin van het project 1200 bomen geplant hebben. Het buurthuis met daarboven een studio dat ook dienst doet als gastenkamer is ideaal voor de integratie in de buurt. Er gebeuren daar regelmatig bijeenkomsten van de bewoners maar het bewijst grote dienst bij de integratie in de buurt. Het kan afgehuurd worden door buitenstaanders maar vooral voor activiteiten van de bewoners met de omgeving zoals een traditionele nieuwjaarsreceptie.
- Een tuin geeft een duidelijke meerwaarde en is een ideale ontmoetingsplaats ook in stedelijke gebieden
- Dat buitenruimte niet noodzakelijk een traditionele tuin moet zijn bewijst dit dakterras in het project Hop47 in Brussel. Het is bovendien een ecologisch groen dakterras met zonnepannelen. De meeste van de stedelijke projecten voorzien een groen dak
- Vooral opdat de activiteiten in de winter niet zouden stilvallen is het hebben van een binnenruimte zeer belangrijk. Kinderen krijgt men in de winter nog eens een ogenblikje buiten maar grotere mensen niet ….
- Meerhem: atelier en vroegere sporthal die ook dienst doet als buurthuis Zwembad in D-factory: een project ontwikkeld door een individuele projectontwikkelaar met 24 woningen waaronder 13 appartementen, 10 half-open bebouwing en 1 alleenstaande woning. In het project zit ook een psychologenpraktijk. Bij GW nog meer dan bij GWB (ook omwille van het economische foto atelier Meerhem schooltje bv. -Gastenkamer Atelier Grote eetzaal Speelkamer, jeugdlokaal computerlokaal Zwembad, sauna Grote tuin Clubhuis ….
- Sociale relaties zijn belangrijke ‘dragers’ voor het welslagen van GW projecten Sociale relaties vinden hun oorsprong noodzakelijkerwijze voornamelijk in face-to-face contacten. Zowel voor het onderhouden van relaties als voor het aangaan van nieuwe relaties is fysieke interactie van groot belang, wat de eis stelt van kleine afstanden in tijd en ruimte, opdat de partner meteen beschikbaar moet zijn (presence-availability). De tijd-geografie spreekt in deze context over de ‘bundeling’ van dagpaden van individuen. Enkel waar paden gebundeld worden, kan er fysieke interactie plaatsvinden die een belangrijke voorwaarde is voor het onderhouden van sociale relaties. Maar waar mensen besluiten om samen te wonen is niet enkel het aanwezig zijn van sociale relaties belangrijk maar ook de mate waarin de verschillende personen bereid zijn om engagementen aan te gaan.
- In een goed nabuurschap doen beide partijen een poging tot een beter begrip voor elkaar, met respect voor ieders verantwoordelijkheid en kunnen. In appartementsgebouwen of dense volkse stadswijken zien we dit principe. Maar voor we van echt groepswonen kunnen spreken is er zeker meer nodig dan enkel goed nabuurschap.
- Wanneer bewoners ook samen eventementen gaan organiseren zien we dat er sterkere sociale banden gaan ontstaan, die een niet te onderschatten belang hebben omdat ze er ook voor zorgen dat een soor van morele verplichting en zorg voor het project en de anderen binnen het project. Bijvoorbeeld Levinas (1985) wees er reeds op dat de zorg voor de andere een morele verplichting is en dat deze soms gestimuleerd dient te worden. Verder stelt hij dat relaties tussen personen ontstaan wanneer ze met elkaar in contact komen, wanneer ze als het ware “oog in oog” staan en de verantwoordelijkheid of het verantwoordelijkheidsgevoel ontstaat op dat moment. Hiermee wordt al meteen duidelijk waarom gezamenlijk activiteiten belangrijk zijn voor het welslagen van een GW op de langere termijn. Deze activiteiten kunnen gaan van een gezamenlijk pannekoekenfeestje tot een pyamafuif voor de kinderen maar evengoed het gezamenlijk opzetten van inrichtingen en infrastructuur, zaols bvb. Een schommel of zwembad, maar evengoed het samen een jaarlijkse opruimactie houden.
- En natuurlijk zijn grotere feesten een leuke manier om samen te komen, denk aan bruiloften, paasevement, maar evengoed gezamelijke uitstappen.
- Speciale aandacht verdienen de uitzonderlijke evenemente waarbij een project wordt opengesteld voor het grote publiek, zolas bij een monumentendag en daar komen we later nog op terug als we het zullen hebben over de dimensie van maatschappelijke betrokkenheid. Het openstellen van de het project vraagt van de bewoners zelf een grote betrokkenheid en en wederzijds vertrouwen, aangezien derden en buitenstaanders toch een deel van de privacy van het wonen doorbreken.
- Nog een stap verder en waarschijnlijk ook één van de moeilijkere gegevens zijn de dagdagelijkse beslommeringen die “wonen” en zeker “samen wonen” met zich meebrengen. Een gezellige bbq in de zomer is iets anders dan het dagelijks onderhoud van bijvoorbeeld de trappenhuizen of de gezamelijke koer waar een afloop moet hersteld worden. Of wat als de kinderen op dezelfde school zitten … kan er worden afgesproken; kan er een beurtrol wordne opgesteld, of nog wie helpt als er snel iets moet verhuisd worden of wat als er plots iemand dringend wegmoet, kunnen de kinderen bij de buren terecht…. Dergelijke voorbeelden wijzen op het belang van het aangegane engagement, aandacht voor de sociale relaties maken dat deze dagelikse “beslommeringen” geen dagelijkse “lasten” hoeven te worden.
- Enkele conclusies: Een eerste vaststelling bij groepswoonprojecten is dat ze de last van stereotiep denken moeten proberen te doorbreken en die dualiteit van utopie versus realiteit werkt in 2 richtingen: Enerzijds kan men zich van dergelijke GW projecten een ideaalbeel en echte utopie gevormd hebben, als ware het kleine eilanden van constant overleg en feest terwijl we net gezien hebben dat ook dagdagelijkse beslommeringen een groot deel uitmaken van het dagelijkse wonen, of dat nu in een groepswoonproject is of in zijn villa in een woonpark. Anderzijds heeft men soms het beeld dat een dergelijke vrom van samenleven enkel weggelegd is voor de “alternatieveling”, niets hoeft minder waar te zijn … een groepswoon project kan ook perfect met de nodige privacy en individualiteit. Een 2e element is die van de verschillende taken die moeten worden opgenomen. Een leukheid aan GW is net dat verschillende taken die iedereen heeft en die intrinsiek zijn aan wonen gespreid kunnen worden. In verschillende projecten heeft men dan ook werkgroepen die zich al dan niet in een beurtrolsysteem met verschillende taken bezighouden, gaande van ontspanning tot onderhoud van de tuin of het zwembad of het beheer en de financiën. Een algemene vergadering, die ook in andere vormen van mede-eigendom speelt brengt iedereen rond de tafel en de syndicus kan dan verder met de beslissingen die worden genomen, het verschil met GWB ligt hem in het feit dat deze syndicusrol intern door iemand van de groep wordt opgenomen eventueel zelf in een beurtrolsysteem, daar waar men bij GWB toch een duidelijke trend ziet om dit uit te besteden.
- Nog enkele andere bijkomende bedenkingen In een GW wordt men “samen” ouder, en kan men er op termijn zelf over denken om verder op zoek te gaan naar een andere vorm van huisvesting aangepast aan het ouder worden maar misschien wel met de zelfde groep waar men in de tijd een sterke relatie mee heeft opgebouwd. Verder ziet men dat bepaalde systemen het toelaten om kostenefficiënt opgelost te worden, zoals bvb. Een interne telefooncentrale Wanneer het initatief echt vanuit een groep wordt genomen om een GW project op te zetten ziet men vaak een grote drijfkracht, anderzijds is het natuurlijk ook zo dat een dergelijk proces veel meer tijdsrovend is dan het bouwen van een GWB project, er gaan lange periodes vna overleg, workshops, en voorbereiding aan vooraf. het participatief proces in de verf moeten zetten en vooral het feit dat bewoners van in het begin bij het project moeten betrokken worden. bv. het Hof Van Smetsies in Zulzeke waar de immobiliënmaatschappij eerst de lofts afzonderlijk casco wou verkopen maar dit niet slaagde. Nadien heeft hij het willen verkopen aan een groep maar dit lukte ook niet omdat het project al zijn definitieve vorm gekregen had zonder inspraak. Naderhand is het ganse project openbaar verkocht aan een immobiliëngroep die het nu individueel verkoopt.
- Tenslotte is het zo dat een goed uitgewerkt huishoudelijk reglement de mogelijkheid biedt om mogelijke punten van dispuut op voorhand te ondervangen, eigenlijk net zoals bij een GWB project maar iendien er een goed voorafgaandelijk overleg is omtrent dit reglement en iedereen er zijn ei in kwijt kan heeft men al een sterke startpositie. De drie laatste puntjes op de slide zijn al een teaser, een voorverwijzing naar het debat van deze namiddag. Waarbij we ons de vraag kunnen stellen of de lange prossessen en sterke persoonlijke betrokkenheid eventueel ook vanbuitenaf kunnen worden ondersteund en aangemoedigd?
- En laten we dan de “derde” dimensie eens onder de loepe nemen, waarbij we onze focus zetten op de maatschappelijke betrokkenheid en de duurzaamheid op langere termijn. Bij een GWB kunnen we moeilijk stellen dat ze zich open stelt naar zijn omgeving, het gaat in eerste plaats om een samenvoegen van individuele wooneenheden.
- Maar in GW kunnen we al sneller vaststellen dat het project zich opent, niet enkel in het betrekken van de vriendenkring maar ook in zijn onmiddelijke buurt. La Placette is een goed voorbeeld omdat niet enkel het volledige project doorwaadbaar en toegankelijk is, maar meer nog de gezamelijke binnenruimte kan ook door en voor de onmiddelijke buurt gebruikt worden.
- Eerder, als het ging over de bewonersbetrokkenheid, had ik het al even over de organisatie van speciale events, zoals bijvoorbeeld de deelname aan een monumentendag. Hierbij engageert een project zich om zijn woonomgeving/woonhuis, wat normaliter tot de privé sfeer behoort open te stellen voor het grote publiek waarbij derden toch deze meer intiemere sfeer binnendringen, dit vraagt toch een groot maatschappelijk engagement van de betrokkenen.
- Het hoeft natuurlijk niet enkel te gaan over monumentendagen maar ook bijvoorbeeld een toelichting bij speciefieke technieken die in een project aanwezig zijn en waarover een infomoment wordt georganiseerd, ik denk bvb. Aan hernieuwbare energie. Brouwerij Rubens begin jaren ’90: 2 broers en hun gezin (Antwerpen en Gent) • piano-atelier moet verhuizen • vertrouwd met ‘groepswonen’ • op zoek naar nieuwe woonst bv. boerderij • advertentie - reactie: “Brouwerij Rubbens” te Zonnegem Privaat: - 4 woningen - piano-atelier • Gemeenschappelijk: - binnenkoer - tuin → spontaan gebruik en onderhoud - brouwzaal → momenteel ruïne
- En dan komen we bij het begrip “duurzaam”, waarbij we er expliciet voor gekozen hebben een opsplitsing te maken in de drie meest gekende dimensies van duurzaamheid, aangezien in de verschillende projecten soms ook voor een verschillende focus wordt gekozen en het is evident dat niet elke dimensie even zwaar wordt of kan worden uitgebouwd. In de Encyclopedia of Global Environmental Change kunnen we lezen dat “Social sustainability means maintaining social capital” (Goodland, 2002). Voor we het over die sociale duurzaamheid hebben moeten we dus eerst kort het begrip sociaal kapitaal belichten. Stolle (1999) definieert het begrip als “een hulpbron waarover een gemeenschap al dan niet beschikt, en waardoor burgers met elkaar verbonden worden en in staat gesteld worden hun gemeenschappelijke doelstelling op een meer effectieve wijze te realiseren”. De aanwezigheid van sociaal kapitaal is dus belangrijk voor een gemeenschap, zo kan ze de eigen positie binnen de samenleving veilig stellen en verbeteren. Voor Putnam is de aanwezigheid van sociaal kapitaal belangrijk, zelfs nodig, voor het welzijn van individuen, gemeenschappen of steden (Putnam, 1993a:185 & 2000:349). Netwerken, wederkerigheid en vertrouwen worden als positieve en productieve elementen beschouwd, Binnen deze dimensie van het duurzaamheidconcept is het belangrijk aandacht te besteden aan deze thematiek waarbij samenwerking tussen de buurtbewoners een belangrijk element is. Ook is er aandacht voor de publieke ruimte als potentiële ontmoetingsplaats en het al dan niet aanwezig zijn van een goede mix, zowel sociaal, ruimtelijk als functioneel.). Oxfam wereldwinkel Les Abeilles Mindervaliden …. BEELD
- De dimensie van duurzaamheid die meestal als eerste naar voor wordt geschoven is waarschijnlijk ook diegene die lange tijd de meeste aandacht heeft gekregen, namelijk de ecologische dimensie. De bezorgdheid van activisten sinds jaren over de manier waarop we met onze aarde omgaan, de grondstoffen opgebruiken en afval dumpen heeft geleid tot een algemeen bewustzijn omtrent de problematiek. Hoewel de verstedelijking vaak als problematisch werd ervaren (EIGENLIJK MOETEN HIER WAT BRONNEN BIJ) zijn er ook stemmen die wijzen op de potenties van verstedelijking voor de vrijwaring van de natuur. In zijn boek Natuur en Stad, stelt Timmermans (2001) dat de relatie tussen stad en natuur aan herziening toe is. De stedelijke conditie is volgens Timmermans, vaak beter dan de rurale, in staat om ecologische capaciteit te ontplooien en ondersteunen, er is ook een grotere ecologische diversiteit mogelijk in een stedelijke context. Als voorbeeld geeft hij de potenties van hoogbouw, die kan beschikken over een eigen regenwater opvangsysteem, waarbij de kwaliteiten van een groendak, het potentieel van wateropvangbekkens ed. Aandacht krijgen. Momenteel zijn technieken zoals zonnepanelen of kleine windturbines, ed.. vaak nog een kostelijke aangelegenheid, GW projecten hebben de mogelijkheid om deze financieel ook haalbaarder te maken Op de foto wordt de stelling van timmermans geïllustreerd: de stedelijke context biedt inderdaad potenties om een ecologische capaciteit te ontplooien. Groendak Zonnepanelen VELT Ecopower … Sociale economie
- Een duurzame ontwikkeling tracht een evenwicht te vinden tussen 3 objectieven (Dalal-Clayton), ze dienen (1) sociaal wenselijk te zijn (het vervullen van culturele, materiële en spritiuele noden, (2) ecologisch duurzaam (de lange termijn leefbaarheid van het ecosysteem verzekeren) en (3) economisch leefbaar. Projecten dienen betaalbaar te zijn of moeten hun eigen inkomsten kunnen genereren, anders zijn ze niet houdbaar op de lange termijn. Nog al te vaak wordt een project vanuit één invalshoek aangepakt en focust men bvb. op het ecologische aspect, maar indien een dergelijk project steeds meer financiële middelen opslorpt dan het genereert zal dit onhoudbaar blijken na verloop van tijd. We hebben kunnen vaststellen dat de meeste GW projecten toch voornamelijk focussen op het huisvestingsaspect maar dat hier en daar toch ook de economische dimensie onder de aandacht komt. Denken we maar aan de integratie van bureaus in projecten of ondernemingen. Maar bvb. Ook het uitbouwen van Ecopower gebeurde vanuit een GW initiatief. We ste Bureaus Oxfam wereldwinkel Ecopower …brukselbinnenstebuiten hop 47
- Enkele conclusies: Sommige initiatiefnemers van GW projecten hebben de mogelijkheid van de GW projecten om een meer maatschappelijke rol te spelen zelf al opgeworpen, misschien biedt het mogelijkheden tot de integratie van mindervaliden of misschien is het mogelijk ombinnen de context van een GW project ook te denken aan sociale economie? Op de slide enkele beelden van de herinrichting kasteelpark Viteux in de Pinte, waarbij binnen een PPS constructie ook een nieuwbouw werd gerealiseerd voor levenslang wonen, gecombineerd met erfgoedbehoud (brasserie in oud gebouw) Viteux de pinte brasserie, woningen Levenslang wonen Studie en herinrichting kasteelpark Viteux en projectbegeleiding in het kader van de PPS in opdracht van het gemeentebestuur De Pinte. Programma bestond uit renovatie en heraanleg park en publieke ruimte, ondergrondse parkeergarage deels overbouwd met woningen en deels onder omgevingsaanleg van groen en verharde ruimte, een nieuwbouw levenslang genormaliseerd wonen, de renovatie en herbestemming van het kasteel en bijgebouw. Het project werd toegewezen na een wedstrijd in het kader van de open oproep van de Vlaams Bouwmeester. De opdrachtgever wenste met het uitschrijven van de opdracht “Masterplan en inrichtingsplan Kasteelpark Viteux” (Open Oproep) op het gebied van duurzame stedenbouw een voorbeeld te zijn van de manier waarop een hedendaags woonproject harmonisch aansluit bij een eigentijds erfgoedproject met een maximaal behoud van de groene ruimte rondom.
- Verder bieden GW ook kansen voor het behoud en de herbestemming van ons erfgoed, en houden de vele “open huizen” de monumentenproblematiek onder de aandacht. gemeensch. aankoop ’86 Haringrokerij Antwerpen Beschermd monument (bj. 1893) bewoond ’91 2026 m²: 4 woonunits, 2 app., 2 kantoren, gem. ruimte Gezamenlijke act.: ontbijt (1x/mnd), weekend (1x/1aar), bq, ….
- Maar in de huidige context van een steeds meer verstedelijkte wereld, hebben GW projecten een bijzondere potentie. Een mogelijk probleem bij een duurzame herontwikkeling van onze huidige stedelijke wijken is onder meer het afwezig zijn van verschillende functies, de projecten in onze studie die werden gerealiseerd in een dense stedelijke context integreren vaak ook andere functies. . Côté Canal Postlofts Hopstraat 47
- Maar ook het debat van de sociale mix blijft brandend actueel en blijft, desondanks de kritieken, een belangrijke factor voor de creatie van een leefbare buurt. Een goede sociale mix wordt algemeen gezien als een stimulans voor een positieve sociale mobiliteit van de buurtbewoners, een betere integratie van allochtonen en een toenemende sociale harmonie (De Decker, 2005; Sarkissian, 1976; Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen, 2010). Een ander belangrijke onderliggende reden voor de zoektocht naar een gemixt buurt is een verbetering van het financiële draagvlak van de sociale huisvestingsmaatschappijen en de steden (De Decker, 2005) Anderzijds dient er wel gewaakt te worden dat de meer behoeftige bevolkingsgroepen niet in de verdrukking komen of zelf geen kansen krijgen omwille van gentrificatieprocessen. Een goede menging van verschillende hujisvestingseenheden, van kleine studios tot grotere gezinswoningen, maar ook van functies en activiteiten is van cruciaal belang wil met ook het sociale luik van een duurzame wijk verzekeren. Hopstraat 47 23 appart., 224 m² kantoren o.a. Brukselbinnenstebuiten arch.bureau Gemeenschappelijk : dakterras garage 310m² 415 m² polyvalente ruimte
- Rol van de overheid faciliteren -- > en uiteindelijk versoepeling van sommige regelgeving (wegnemen van de belemmeringen zowel soc. (soc hv), sociale wetgeving (uitkeringen,…), ruimtelijke ordening,..) + ook PRO-ACTIEF aanbieden van bvb. Projectlocaties (cfr baugrouppe, of Brusselse vastgoedbeurs voor collectieve aankopen) Overheid: zowel huisvesting als ruimtelijke ordening (2 minist), zijn aan elkaar gekoppeld Kan er worden geëxperimenteerd? Vraag aan projectontwikk: Kan het niet wat meer zijn ..; aandacht voor het gemeenschappelijke Naast aandacht voor het co-housen maar ook ruimte voor gemeenschappelijke delen in “gewone” projecten Appartementering van het buitengebied tegengaan Vraag aan architecten: (nav,..) Ontwerp Projecten geinitieerd door arch Maar kan misschien nog meer Groepen/bewoners als “ervarinsdeskundigen” en dus experten (transdisciplinair denken) Nu al initiatief: samenhuizen Is dit ook geen positieve insteek voor buurtopbouwwerk? Auronome stadsontwikkelingsbedrijven, voortrekkersrol bij gebrek aan… verderdenken naar sociale huisvesting …