Cardiovascular drugs : diuretic agents

1. Sirinoot Jantharangkul

2. ขอบเขตเนื้อหา
1. ยาขับปัสสาวะ
2. ยาลดความดันโลหิต
3. ยารักษาความผิดปกติของหัวใจ
4. ยาลดระดับไขมันในเลือด
5. ยารักษาความผิดปกติการแข็งตัวของเลือด

3. • Post test 15
• Final 13
• LMS : E-Learning
• Search courses >> พบ 202
(พบ 202_เภสัชวิทยาสาหรับพยาบาล_อ.ศิรินุช จันทรางกูล_1/2557)
รหัสผ่าน 202

4. 1.Diuretic drugs
Sirinoot Jantharangkul

5. 1.ยาขับปัสสาวะ (Diuretic drugs)
1.1 กลุ่ม loop diuretics
1.2 กลุ่ม Thiazide diuretics
1.3 กลุ่ม potassium-sparing diuretics
1.4 กลุ่ม osmotic diuretics
1.5 กลุ่ม carbonic anhydrase inhibitors

6. Mechanism of action

7. 1.1 ยาขับปัสสาวะกลุ่ม loop diuretics
 Furosemide, Bumetanide
 กลไกการออกฤทธิ์
 **ยับยั้งการดูดซึมกลับของ NaCl ที่ท่อไตบริเวณ thick ascending
limb ของ henle’s loop
 ลดการดูดซึมกลับที่บริเวณ proximal tubule
 เพิ่มการขับ potassium ions, magnesium ions, calcium
ions และ sodium ions
 เพิ่มอัตราการไหลเวียนเลือดที่ไต

8. การนาไปใช้ทางคลินิก
• ใช้ในการรักษาภาวะ potassium ในเลือดสูง
• ใช้ลดอาการบวมจากสาเหตุต่างๆ
• ใช้ในการรักษาผู้ป่ วยโรคความดันโลหิตสูง
• ใช้ในการรักษาภาวะปอดบวมน้า (pulmonary edema)

9. อาการข้างเคียง
อาการแพ้ยา เช่น ผื่นคัน
ความดันโลหิตต่า
ระดับ potassium ในเลือดต่า
ระดับ magnesium ในเลือดต่า
ระดับกรดยูริกในเลือดสูง (hyperurecemia)

10. อาการข้างเคียง
 การใช้ในขนาดสูงทาให้เกิดความเป็ นพิษต่อหูได้
 ภาวะขาดน้าอย่างรุนแรงได้ (severe dehydration)
 อาการผิดปกติต่อระบบทางเดินอาหาร
 เนื่อเยื่อไตอักเสบ (interstitial nephritis)
 ตับทางานผิดปกติ

11. 1.2 ยาขับปัสสาวะกลุ่มThiazide Diuretics
 Hydrochlorothiazide (HCTZ), Benzthiazide,
Chlorthalidone
 กลไกการออกฤทธิ์
 ยับยั้งการดูดซึมกลับของ NaCl ที่บริเวณ distal tubule มีผลเพิ่มการขับ
sodium ions และ chloride ions จากไต
 เพิ่มการขับ potassium ions ทาให้ร่างกายสูญเสีย potassium ions
 เพิ่มการดูดซึมกลับของ calcium ions

12. การนาไปใช้ทางคลีนิค
 ใช้ในการรักษาผู้ป่ วยโรคความดันโลหิตสูงระดับเล็กน้อย-ปานกลาง (mild-
moderate)
 ใช้รักษาผู้ป่ วยโรคหัวใจล้มเหลวที่มีอาการบวมจากไตทางานผิดปกติ
 ใช้ในผู้ป่ วยเบาจืดจากการไม่ตอบสนองต่อ antidiuretic hormone
ช่วยกระตุ้นไตให้ตอบ
สนอง ต่อhormoneได้ดีขึ้น

13. อาการข้างเคียง
 ระดับ K ในเลือดต่าทาให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ และอาจเสียชีวิตได้
 ระดับกรดยูริกในเลือดสูง (hyperurecemia)
 ระดับน้าตาลในเลือดสูง (hyperglycemia)
 มีการ**เพิ่มระดับไขมันโคเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ในซีรั่ม
 เกิดร่างกายอยู่ในภาวะเป็ นด่าง
 Sodium ในเลือดต่า (hyponatremia)
 อาการที่พบได้น้อย เช่น ผิวหนังอักเสบ มีจุดจ้าแดง

14. ข้อห้ามใช้
 ไม่ควรใช้ยาบ่อยครั้งหรือใช้ยาขนาดสูงในผู้ป่ วย ตับแข็ง ไตวาย หัวใจ
ล้มเหลว เบาหวาน และโรคเก๊าท์
 ไม่ใช้ร่วมกับผู้ป่ วยที่ได้รับยา digitalis เพราะทาให้เกิด digitalis
toxicity ได้ ง่าย

15. 1.3 ยาขับปัสสาวะกลุ่ม potassium-sparing diuretics
**Spironolactone, Triamterene, Amiloride
 กลไกการออกฤทธิ์
 ยับยั้งการดูดซึมกลับของ sodium ions ที่บริเวณ
collecting duct
 แลกกับ potassium ions มีการเก็บ potassium ions เข้าสู่ร่างกาย ช่วย
ลดการสูญเสีย potassium ions
 ยับยั้งการทางานของ aldosterone โดยปิ ดกันที่ aldersterone receptor

16. การนาไปใช้ทางคลีนิก
 ยากลุ่มนี้มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะอย่างอ่อน
 นิยมใช้ร่วมกับยาขับปัสสาวะกลุ่มอื่น เช่น thiazide และ
furosemide เพื่อช่วยลดการสูญเสีย potassium
 ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง
 รักษาอาการบวมที่ใช้ยาอื่นไม่ได้ผล

17. อาการข้างเคียง
 คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ปวดศีรษะ
 ตะคริวที่ขา
 ยูเรียในเลือดสูง
 อาจพบเต้านมโตในผู้ชาย
 ระดับ potassium ในเลือดสูง
 ภาวะร่างกายเป็ นกรด จากระดับ chloride ในเลือดสูง
 ภาวะไตวายเฉียบพลัน และนิ่วในไต

18. 1.4 ยาขับปัสสาวะกลุ่ม Osmotic diuretics
Mannitol
 กลไกการออกฤทธิ์
 ยับยั้งการดูดซึมกลับของ sodium และน้า ที่บริเวณ proximal tubule,
descending limb of the loop of henle และ collecting
tubule
 โดยการที่ตัวยามีคุณสมบัติในการดูดน้าจากเนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกายเข้ามาในกระแส
เลือด
 ทาให้มีปริมาณน้าและเกลือแร่ผ่านเข้าไตมากขึ้น ขับน้าและ electrolyte ออกทาง
ปัสสาวะได้มากขึ้น

19. การนาไปใช้ทางคลีนิก
 ใช้ลดความดันในลูกตาก่อนและหลังผ่าตัดตา
 ใช้ลดความดันในสมอง
 ป้ องกันและรักษาภาวะไตวายเฉียบพลัน

20. อาการข้างเคียง
ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน
อาจพบโซเดียมในเลือดต่า
**การใช้ยาในขนาดสูงอาจให้เกิดภาวะขาดน้า

21. 1.5 ยาขับปัสสาวะกลุ่ม Carbonic Anhydrase inhibitors
 Acetazolamide
 กลไกการออกฤทธิ์
 ยับยั้งการทางานของเอนไซม์ carbonic anhydrase
 พบมากในบริเวณ proximal tubule
 ส่งผลยับยั้งการดูดซึมกลับของ NaHCO3 ทาให้เพิ่มการขับปัสสาวะ

22. การนาไปใช้ทางคลีนิก
 รักษาโรคต้อหิน โดยลดการสร้างน้าหล่อเลี้ยงลูกตา
 รักษาภาวะร่างกายอยู่ในภาวะเป็ นด่างจากการทางานของไต
 ใช้ในการรักษาโรคแพ้ความดันอากาศในที่สูง หรือแพ้ความสูง (Acute mountain
sickness)
 ใช้ทาให้ปัสสาวะเป็ นด่าง (urinary alkalinization)

23. อาการข้างเคียง
 ปวดศีรษะ, ง่วงซึม, การรับความรู้สึกผิดไป
 ร้อนวูบวาบ
 เบื่ออาหาร (anorexia),
 หูอื้อ (tinitus)
 เนื้อตับตาย (hepatic necrosis)
 อาจพบนิ่วในไต
 ภาวะร่างกายเป็ นกรดจากระดับ chloride ในเลือดสูง

24. การพยาบาลผู้ที่ได้รับยาขับปัสสาวะ
 ประเมินภาวะขาดน้า (dehydration)
 ประเมินความดันโลหิต หากพบว่าต่ากว่าปกติให้หยุดยาและรายงานแพทย์
 ประเมินน้าหนักตัวทุกเช้า และระดับสารน้าเข้า ออก
 ประเมินการเกิดภาวะ potassium ในเลือดต่า เช่น อ่อนเพลีย ตะคริว ชีพจรไม่
สม่าเสมอ
 ประเมินการเกิดภาวะ potassium ในเลือดสูง เช่น กระหายน้า ปากแห้ง ง่วงซึม

25. การพยาบาลผู้ที่ได้รับยาขับปัสสาวะ
 ประเมินอาการข้างเคียงของยาขับปัสสาวะแต่ละกลุ่ม และแนะนาให้ผู้ป่ วยสังเกตอาการ
ข้างเคียงต่างๆ
Thiazide และ Loop diuretic
 ควรประเมินการได้ยิน การมองเห็น
 อาจให้ยาร่วมกับการทาน potassiumเสริม หรือยากลุ่ม potassium
sparing
 ควรตรวจระดับน้าตาลในเลือดเป็ นประจา
 ระวังการใช้ยาร่วมกับ ยากลุ่ม Aminoglycoside

26. การพยาบาลผู้ที่ได้รับยาขับปัสสาวะ
Potassium sparing
 ควรแนะนาให้จากัดการรับประทานอาหารที่มี potassium สูง เช่น น้าผลไม้ ผลไม้
เนื้อปลา กล้วย ถั่ว เพื่อป้ องกันภาวะ potassium ในเลือดสูง

27. การพยาบาลผู้ที่ได้รับยาขับปัสสาวะ
ยากลุ่ม Carbonic anhydrase inhibitor
 กรณีได้รับยากลุ่ม carbonic anhydrase inhibitor ควรแนะนาให้
หลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะ หรือการทางานกับเครื่องจักรกล จากยาทาให้เกิดอาการง่วง