Als er op je deur wordt geklopt, wie doet dan open? De ouder, je volwassene of het kind. Ik ben OK/jij bent OK - succesrecept voor communicatie. Standaard nodig in cocreatie.
Communicatie, met compassie | Target Point, guide to changeangela van de Loo
De kracht van dialoog in de communicatie. Kwetsbaarheid, compassie en empathie als belangrijke instrumenten. Goede vragen stellen en echt luisteren verhoogt de impact van je interactie.
Als de werkelijkheid aan je deur klopt, wie doet dan open? Je ouder, volwassene of kind. Transactionele Analyse als handvat om je communicatie te verbeteren. Gelijkwaardig niet gelijk, win/win en ik ben OK, jij bent OK als uitgangspunt Rolpatronen herkennen en doorbreken.
Communiceren met compassie | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Van discussie of debat naar dialoog. De kracht van de dialoog in communicatie hanteren. Over spreken en luisteren, goede vragen stellen en verdieping in het gesprek aanbrengen. Wat werkt en wat ook niet?
‘In de 21e eeuw wordt succes bepaald door ons vermogen om te leren, af te leren en weer opnieuw te leren.’ Intervisie is een krachtige methode om jezelf (en anderen) te professionaliseren. Vijf manieren van aanpak kort en effectief uitgewerkt.
Insights, afstemmen en verbinden | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Vier kleuren, vier temperamenten, de kwaliteit van de communicatie bevorderen door jezelf te verdiepen in de ander. Insights Discovery, afstemmen en verbinding maken. Volgen, aansluiten, leiden.
Communicatie, met compassie | Target Point, guide to changeangela van de Loo
De kracht van dialoog in de communicatie. Kwetsbaarheid, compassie en empathie als belangrijke instrumenten. Goede vragen stellen en echt luisteren verhoogt de impact van je interactie.
Als de werkelijkheid aan je deur klopt, wie doet dan open? Je ouder, volwassene of kind. Transactionele Analyse als handvat om je communicatie te verbeteren. Gelijkwaardig niet gelijk, win/win en ik ben OK, jij bent OK als uitgangspunt Rolpatronen herkennen en doorbreken.
Communiceren met compassie | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Van discussie of debat naar dialoog. De kracht van de dialoog in communicatie hanteren. Over spreken en luisteren, goede vragen stellen en verdieping in het gesprek aanbrengen. Wat werkt en wat ook niet?
‘In de 21e eeuw wordt succes bepaald door ons vermogen om te leren, af te leren en weer opnieuw te leren.’ Intervisie is een krachtige methode om jezelf (en anderen) te professionaliseren. Vijf manieren van aanpak kort en effectief uitgewerkt.
Insights, afstemmen en verbinden | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Vier kleuren, vier temperamenten, de kwaliteit van de communicatie bevorderen door jezelf te verdiepen in de ander. Insights Discovery, afstemmen en verbinding maken. Volgen, aansluiten, leiden.
Coaching for Commitment | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Jezelf en anderen helpen bij ontwikkeling en groei. Door tien minuten in coaching te investeren, bespaar je een uur werk. Coaching is de sleutel tot verbetering van de prestaties van je mensen, je organisatie en jezelf.
Communicatie, betrokken feedback | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Aan dezelfde kant van de tafel zitten, maakt feedback krachtig. Wat is daarvoor nodig en wat kan helpen? OEPS als handvat, naast persoonlijke moed, kwetsbaarheid en empathie. Open staan en open zijn, basisvoorwaarden voor geslaagde communicatie.
De mythe van motivatie | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Ons motief om in actie te komen is individueel, collectief én universeel. We zijn een individu, behoren tot een generatie en verkeren in een bepaalde fase in onze levensloop. Hoe meer bewustzijn je hierop ontwikkelt, des te sneller kun je leren.
Van limiting belief naar growing edge, alles over het gebruik van je meer mogelijkheden, hoe geintegreerd gebruik te maken van de linker en rechter hersenhelft, patronen doorbreken.
Winnende teams ontwikkelen | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Winnende teams ontwikkelen in zeven stappen. Het model van Drexler/Sibbet, vier fasen om een team te creeren en drie om te verduurzamen. Teamdynamica als succesfactor in de netwerksamenleving.
Veranderen, (zelf) managen van transities | Target Point, guide to changeangela van de Loo
Veranderen, wat betekent dat, hoe doe je dat? Waar loop je tegenaan? Fasen in transities, de verwerkingscurve, Covey's circle of influence & concern, de groene en zwarte route
Werken aan engagement | Target Point, guide to changeangela van de Loo
In succesvolle organisaties is meer dan 60% van alle mensen in de organisatie engaged. Rationele en emotionele betrokkenheid ofwel betrokken en bevlogen. Hoe hier te komen?
Target Point, Guide to Change | Partner in Business zijn is de uitdaging voor professionals vandaag de dag. Wat vraagt dat van je? Welke vaardigheden helpen? En welke attitude is nodig. Kun je het gedachten- en het gevoelspoor volgen?
Boek: GA DOEN wat je echt belangrijk vindt ! : Hoofdstuk - InleidingNick van Dam Ph.D.
Hoor jij bij die 90% van de mensnen die het als een uitdaging ervaren om een goede balans in hun leven te vinden door de vele interessante keuzes die we hebben, de hoge versnelling waarin we leven en alle priorteiten waar we wat mee moeten.? Dan kan dit boek je daarbij helpen ! All royalty's worden gedoneerde aan de Stichting e-Learning for Kids.
Vele ouders vinden het heel moeilijk om een balans te vinden tussen streng zijn, veel regels stellen zodat alles op orde is en tegelijk liefdevol zijn en vrijheid geven.
Hoe kan je als ouder daar een goede balans in vinden?
Dit slideset brengt je een inleiding rond hoe je je rol als ouder kan beginnen te zien, waardoor je veel gemakkelijker de balans kan vinden.
www.reconnectyourself.be
www.mindfulouder.be
Coaching for Commitment | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Jezelf en anderen helpen bij ontwikkeling en groei. Door tien minuten in coaching te investeren, bespaar je een uur werk. Coaching is de sleutel tot verbetering van de prestaties van je mensen, je organisatie en jezelf.
Communicatie, betrokken feedback | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Aan dezelfde kant van de tafel zitten, maakt feedback krachtig. Wat is daarvoor nodig en wat kan helpen? OEPS als handvat, naast persoonlijke moed, kwetsbaarheid en empathie. Open staan en open zijn, basisvoorwaarden voor geslaagde communicatie.
De mythe van motivatie | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Ons motief om in actie te komen is individueel, collectief én universeel. We zijn een individu, behoren tot een generatie en verkeren in een bepaalde fase in onze levensloop. Hoe meer bewustzijn je hierop ontwikkelt, des te sneller kun je leren.
Van limiting belief naar growing edge, alles over het gebruik van je meer mogelijkheden, hoe geintegreerd gebruik te maken van de linker en rechter hersenhelft, patronen doorbreken.
Winnende teams ontwikkelen | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
Winnende teams ontwikkelen in zeven stappen. Het model van Drexler/Sibbet, vier fasen om een team te creeren en drie om te verduurzamen. Teamdynamica als succesfactor in de netwerksamenleving.
Veranderen, (zelf) managen van transities | Target Point, guide to changeangela van de Loo
Veranderen, wat betekent dat, hoe doe je dat? Waar loop je tegenaan? Fasen in transities, de verwerkingscurve, Covey's circle of influence & concern, de groene en zwarte route
Werken aan engagement | Target Point, guide to changeangela van de Loo
In succesvolle organisaties is meer dan 60% van alle mensen in de organisatie engaged. Rationele en emotionele betrokkenheid ofwel betrokken en bevlogen. Hoe hier te komen?
Target Point, Guide to Change | Partner in Business zijn is de uitdaging voor professionals vandaag de dag. Wat vraagt dat van je? Welke vaardigheden helpen? En welke attitude is nodig. Kun je het gedachten- en het gevoelspoor volgen?
Boek: GA DOEN wat je echt belangrijk vindt ! : Hoofdstuk - InleidingNick van Dam Ph.D.
Hoor jij bij die 90% van de mensnen die het als een uitdaging ervaren om een goede balans in hun leven te vinden door de vele interessante keuzes die we hebben, de hoge versnelling waarin we leven en alle priorteiten waar we wat mee moeten.? Dan kan dit boek je daarbij helpen ! All royalty's worden gedoneerde aan de Stichting e-Learning for Kids.
Vele ouders vinden het heel moeilijk om een balans te vinden tussen streng zijn, veel regels stellen zodat alles op orde is en tegelijk liefdevol zijn en vrijheid geven.
Hoe kan je als ouder daar een goede balans in vinden?
Dit slideset brengt je een inleiding rond hoe je je rol als ouder kan beginnen te zien, waardoor je veel gemakkelijker de balans kan vinden.
www.reconnectyourself.be
www.mindfulouder.be
Als ouder heb je een specifieke impact op hoe je tiener studeert. Als je de neiging hebt om je kind heel erg te pushen hierin, bekom je een kind dat zelf weinig zelf-verantwoordelijkheid opneemt. Het studeert omdat het moet. Deze slides geven je wat tips en inzichten om vooreerst zelf als ouder je goed te voelen onafhankelijk van hoe je tiener studeert. Alsook over wat je kan doen en hoe je kan mindful communiceren opdat je tiener meer zijn of haar verantwoordelijkheid opneemt.
Jongeren tasten online af wat kan en niet kan. Maar hoe ga jij daar mee om? Welke situaties laat je toe en welke niet? En hoe reageer je op deze situaties? Hoe doe je aan preventie op je school?
Mediawijs, Sensoa, Child Focus en Jong & Van Zin ontwikkelden het Senso Vlaggensysteem, een toolkit voor scholen om hun bestaande schoolaanpak rond sexting tegen het daglicht te houden en te versterken. Tijdens deze sessie bekijken we wat jeugdwerkers kunnen leren van het Senso Vlaggensysteem.
De toolkit bestaat uit twee fases die het best na elkaar uitgevoerd worden. Aan de hand van de tool “Hé, het is oké, het Sensoa Vlaggensysteem toegepast op online situaties”, wordt er gewerkt aan een eenduidige visie op sexting.
Dit helpt om in een tweede fase een effectief beleid rond sexting uit te werken. In de tweede fase wordt er dieper ingegaan op het beleid rond sexting. Je team formuleert welke acties je op beleidsniveau kan ondernemen.
een voorstelling van de campagne 'Week van de Lentekriebels' van 2014. Thema 'Kies je anticonceptie'.
De campagne stimuleert jongeren zich te informeren en een bewuste keuze te maken en het gesprek met de arts aan te gaan over anticonceptiemiddelen.
Presentatie bij Academie voor Overheidscommunicatie over mijn boek Stop met communiceren! Over het land Contingentia met zijn al te menselijke bewoners: Oblomovs, Veranderhaters, Wij-mensen en Verhalenvertellers.
3. 3
Transactionele Analyse
1. Een introductie 4
• rolpatronen in communicatie
• leren herkennen
2. OVK - drie levensopvattingen 6
• ouder, volwassene en kind
• onze drie gezichten
3. Vier levensposities 13
• verschillend in hun uitwerking
4. Analyse van transacties 15
• verschillende soorten
5. Strokes 17
• basisbehoeften
6. Volwassen communicatie 19
• tips
Bijlagen
• uitwerking van de vier levensposities
• veranderen van je egogram, hoe?
• literatuur
5. 5
Rolpatronen in communicatie
Een introductie
Transactionele Analyse is een benadering tot het begrijpen en
verbeteren van intermenselijke relaties. Productieve relaties
resulteren in goede gevoelens en enthousiasme; onproductieve
relaties werken meestal negatief en veroorzaken gevoelens van
frustratie. Iedereen kent beide soorten relaties. TA is een methode om
de transacties tussen mensen te analyseren. Dr. Eric Berne,
psychiater in Californië, ontwikkelde dit gedragsmodel al in 1958.
De eerste stap in de toepassing van Transactionele Analyse in ons
dagelijks leven is het leren herkennen van onze eigen ouder,
volwassene en kind (O-V-K) Dit is een belangrijke stap naar het
verbeteren van onze communicatie (omgang) met onze buitenwereld.
Wat betekenen ze eigenlijk? En hoe kun je ze van elkaar
onderscheiden?
In zijn boek ‘Ik ben OK, jij bent OK’ beschrijft dr. Tom Harris de
experimenten van dr. Wilder Penfield, een Canadees neurochirurg.
Dr. Penfield kon met de hulp van elektrische impulsen gesprekken en
gevoelens oproepen, die als bandrecorder-opnamen in de hersenen
van zijn patiënten leken te zijn vastgelegd. Niet alleen de herinnering
aan een gebeurtenis werd opgeroepen; ook de ervaring zelf werd door
de betrokkenen geheel opnieuw beleefd. De ontwikkeling van de
theorie van de drie zijnswijzen, de drie ego’s, is grotendeels
gebaseerd op deze ervaringen.
De ouder en het kind zijn permanente registraties in de hersenen.
Deze registraties worden nooit uitgewist. Zij kunnen echter wel door
de volwassene worden bijgewerkt.
Als de realiteit aan je deur klopt…wie doet er dan open? Is het een
huilend, klagend kind? Een strenge, vermanende ouder? Of een
kalme, doordacht handelende volwassene? Wat denk je? Misschien
herinner je je vergelijkbare situatie waarop je met één van de drie
voorafgaande gedragsvormen hebt gereageerd. Volgens
Transactionele Analyse heeft ieder mens 3 typische gedragsvormen:
de ouder, de volwassen en de kind-zijnswijze.
Neem het geval dat je manager zegt dat je vanavond moet
overwerken. Je hebt echter al weken geleden met vrienden een
afspraak gemaakt om ergens te gaan eten. Wat zou je doen, denk je?
Richt je je tot één van je collega’s en zeg je: ‘Waarom moet mij zoiets
altijd overkomen? Spring je van je stoel en zeg je; ‘dat is niet eerlijk, je
kunt niet van mij verwachten dat ik mijn plannen voor vanavond
verander’. Of antwoord je ‘dat levert wel wat problemen op; ik heb
namelijk afgesproken om vanavond op stap te gaan met een paar
vrienden, die ik al jaren niet gezien heb. Zou iemand anders
misschien dat kunnen doen vanavond? Of zou ik morgen wat vroeger
kunnen beginnen..?’
6. OVK – DRIE LEVENSOPVATTINGEN, ROLLEN & TYPES
O
V
K
Ik ben > OK
Ik ben ≠ OK
Ik ben OK
• aangeleerde levensopvatting
• ‘zo hoort het’
• grenzen stellen
• leiding nemen
• verantwoordelijk zijn
OUDER
• doordachte levensopvatting
• ‘zo is het logisch’
• resultaat halen
• redelijk zijn
• samen oplossingen vinden
VOLWASSENE
• gevoelsmatige levensopvatting
• ‘zo voelt het’
• spontaan/natuurlijk reageren
• meedoen
• samenwerken
KIND
Kritische Ouder
Beschermende Ouder
Natuurlijk Kind,
Aangepast Kind én
de Kleine Professor
Volwassene is een rol én
is manager van je persoon
7. 7
Ouder zijnswijze
OVK - drie levensopvattingen
Hoe ontstaan?
• Toen je het gedrag observeerde van je vader, moeder en
andere ‘grote mensen’.
• Gebaseerd op externe gebeurtenissen uit je eerste 6
levensjaren.
• Een belangrijk referentiekader voor het kind
‘zo zit de wereld blijkbaar in elkaar’.
Ouderbandjes bevatten
• Alle voorschriften, ge- en verboden en alle waarschuwingen
die we als kind hoorden.
• Alle ‘hoe te’ handelen als iemand in een bepaalde rol.
• Alle meningen, opvattingen aangaande de dingen om ons
heen.
De kritische ouder
Doceert, moraliseert, is streng, wijst met een beschuldigende
vinger, schrijft de wet voor, stelt grenzen.
De beschermende ouder
Beschermt en betuttelt, biedt (ongevraagd) hulp, zorgt voor
anderen, troost, vertroetelt, helpt en zegt wat te doen.
Kritische
Ouder
Beschermende
Ouder
TWEE GEZICHTEN
9. 9
Volwassen zijnswijze
OVK - drie levensopvattingen
Hoe ontstaan?
• Dat deel van jezelf dat zaken uitzoekt door feiten te
verzamelen en te analyseren.
• Een computer die je gebruikt om kansen te berekenen.
• Duidelijke besluiten nemen, gebaseerd op feiten en
feitelijke waarneming.
Doordachte levensopvatting
• Ieder mens, ook een klein kind, beschikt hierover en kan
verantwoordelijkheid nemen.
• Vormt oordelen over de buitenwereld gebaseerd op feiten
en alternatieven.
De volwassene als rol
Is alert, kijkt de ander aan, maakt contact, betrekt je bij de
vraagstelling, werkt met feiten, vraagt naar ideeën en
oplossingen, communiceert open, neemt anderen en zichzelf
serieus, geeft en vraagt feedback.
De volwassene als manager van de persoonlijkheid
Schat in welke rol in de gegeven situatie meest adequaat is, kan
alle ouder- en kindrollen positief gebruiken, dit vereist een
hoge mate van bewustzijn – van jezelf en van de situatie.
Volwassene
als rol
als manager van
je persoonlijkheid
TWEE FUNCTIES
10. 10
Kind zijnswijze
OVK - drie levensopvattingen
Hoe ontstaan?
• Archief van gegevens vastgelegd in je hersenen toen je jong was.
• Een innerlijke reactie op wat je zag en hoorde, in én van je
omgeving.
• Registraties zijn vooral gevoelens van frustratie,
onbekwaamheid en hulpeloosheid, bevat tevens de eerste
registraties van vreugde, nieuwsgierigheid en fantasie.
Het natuurlijk kind
Reageert vanuit gevoelens zonder enige gêne - impulsief,
buitengewoon expressief.
Het aangepaste kind
Gedraagt zich zoals het hoort – vraagt toestemmeing, is onderdnig
en volgend; vertoont alle reactie die kleine kinderen vertonen, die
niet ‘op kunnen’ tegen gezag.
De kleine professor
Doet zich voor als een volwassen, reageert met manipulatie op niet
expliciete boodschappen, zoekt wegen om de wereld beter te
beheersen dan vanuit zijn ‘positie’ mogelijk lijkt – is slim, kan
argumenteren en speelt het psychologische spel.
Aangepast
Kind
Kleine
Professor
DRIE UITINGEN
Natuurlijk
Kind
11. OUDER
Iedereen weet dat. Je moet
nooit. Je zult altijd
Opgeblazen, overdreven
correct, vormelijk
Gefronst voorhoofd, bezorgd,
afkeurend, kin omhoog
Handen op de heupen,
beschuldigende vinger,
armen gekruist
Hoe, wat, waar, wanneer,
waarom, wie, open vragen,
zegt ik
Voorkomend, recht aankijkend,
zichtbare aandacht
Wakkere ogen,
zeer aandachtig
Ontspannen, dichtbij,
ondersteunen van inhoud
en gevoel
Ik ben boos op je! Geweldig,
met gevoel geladen
Slungelachtig, speels,
teneergeslagen, onzeker
Opwinding, verrast
teneergeslagen, trillende lip
Handen wringen,
lach inhouden, op en neer
stappen, spontaan
STEMGELUID
WOORD-
GERUIK
HOUDING
GELAATS-
UITDRUKKING
GEBAREN
Neerbuigend, kritiserend,
beschuldigend, zalvend
VOLWASSENE KIND
Zakelijk, adequaat,
inhoud en gevoel
Emotioneel geladen
12. 12
Onze drie gezichten
OVK - drie levensopvattingen
Iedereen heeft alle drie de zijnswijzen.Als je ze onderkend hebt
in jezelf, kun je ze ook herkennen in de ander. Iedere keer dat je
het woord moeten gebruikt, spreekt waarschijnlijk jouw ouder
tegen je kind. Het kind in jezelf wil iets en wil het nu. Iedere
keer dat je sterke gevoelens van geluk, droefheid, vrees ervaart
neemt jouw kind deel aan die ervaring.
Je Volwassene houdt zich bezig met feiten, die op dat moment
duidelijk aanwijsbaar zijn. Of als je reflecteert op je eigen gedrag
met ‘waarom reageerde ik eigenlijk op deze manier’. Leer je
eigen O-V-K kennen door te luisteren naar de drie stemmen in je
binnenste. Zo krijg je vaardigheid en ontwikkel je bewustzijn
op hoe je overkomt op anderen.
In elk mens werken deze drie zijnswijzen. Het doel van inzicht
in Transactionele Analyse is onze Volwassene te versterken;
zowel in denken als in doen!
Anders gezegd:
Transactionele Analyse stelt je in staat je Volwassene te
betrekken in het leven van alledag.
Klaar om adequaat te reageren op de problemen die op ons
afkomen of de besluiten die we willen nemen. Dit wil niet
zeggen dat we onze Ouder en Kind hoeven uit te schakelen.Wel
dat we de vrijheid nemen om deze twee archieven rustig te
onderzoeken en bij te werken. De mate waarin onze ouder en
kind-opnamen verouderd en niet bijgewerkt zijn, bepaalt de
mate waarin ons verleden ons beheerst.
Naarmate we de waarheid leren kennen over ons gedrag, zullen
we ons bevrijd voelen en verantwoordelijkheid kunnen én
willen nemen voor het effect van ons gedrag op anderen.
13. 13
Verschillend in hun uitwerking
Vier levensposities
Ons gedrag en reactie zijn in hoofdzaak gebaseerd op bepaalde
veronderstellingen die we over onszelf in relatie tot anderen
hebben. Deze veronderstellingen worden levensposities
genoemd en bepalen nog altijd onze communicatie. Er zijn vier
categorieën:
• Ik ben OK – jij bent OK
Mogelijk voor iedereen die zijn eigen ervaring op waarde
weet te schatten.
• Ik ben niet OK – jij bent OK
Meest voorkomende levenspositie, waartoe werd besloten
voordat je volwassene ik zich kon ontwikkelen; het kind is
uitgangspunt in de communicatie.
• Ik ben OK – jij bent niet OK
Een ongebruikelijke levenspositie; toch is dit de
uitgangspositie van de ouder in communicatie.
• Ik ben niet OK – jij bent niet OK
Ook een ongebruikelijke levenspositie; eigenlijk treedt deze
alleen op als twee personen vanuit de kind-rol met elkaar
communiceren.
Eén van deze vier levensposities overheerst in het leven van elk
mens. De meest gezonde is natuurlijk Ik ben OK – jij bent OK.
Toch hebben de meeste mensen een abonnement met de Kind-
positie als uitgangspunt (ik ben niet OK – jij bent OK)
JIJ BENT
OK
IK BEN OK
IK BEN ≠ OK
forceren
meerwaardig
vijandig
arrogant
oplossen
gelijkwaardig
hoopvol
verantwoordelijk
ontlopen
vermijden
waardeloos
hopeloos
toegeven
weglopen
minderwaardig
hulpeloos
JIJ BENT
≠ OK
14. 14
Verschillende soorten
Analyse van transacties
Ik leef in relatie tot anderen. Wat ik zeg of doe, kan uit mijn
Ouder, Volwassene of Kind komen; en het kan gericht zijn op
elk van de ego-posities van de ander. Zijn/haar reactie komt uit
zijn Ouder, Volwassene of Kind en is gericht op één van mijn
egoposities. Mijn actie (stimulus) en zijn reactie (response)
vormen samen een transactie. Drie verschillende soorten
transacties, weergegeven op de volgende pagina’s.
Complementaire transacties
Geven veel voldoening; communicatie is open en kan onbepaald
doorgaan.
Kruistransacties
De communicatie wordt verbroken; het gesprek stopt of
verschuift.
Transacties met een bijbedoeling of verborgen transacties
Verbaal een open boodschap; op non verbaal niveau een ander
signaal.
Complementaire transacties (zie figuur)
De ander antwoordt vanuit de aangesproken egopositie. Deze
soort transacties geven veel voldoening, de communicatie is
open en kan onbepaald doorgaan. De groei van de relatie wordt
echter geblokkerd als de communicatie steeds dezelfde is. Er is
sprake van een sterke rolbevestiging en een statische in plaats
van een dynamische verhouding.
15. 15
Verschillende soorten
Analyse van transacties
Kruistransacties
Deze soort transacties ontaarden in een conflict, de
communicatielijnen zijn niet complementair. De communicatie
wordt verbroken, het gesprek stopt of verschuift. De reactie is
doorgaans onvoorzien, dat kan soms helpen en soms ook niet.
Doorgaan met de communicatie is verspilling van energie.
Opnieuw binnenkomen kan helpen.
Transacties met een bijbedoeling
Verbaal een open boodschap. Op non verbaal niveau een ander
signaal. Deze vorm van communicatie wordt dikwijls
gehanteerd in verkoop en reclame. Manipulatie ligt op de loer.
De communicatie hoeft niet oneerlijk te zijn, wel heeft ze een
dubbele bodem of verborgen agenda. Men is doorgaans niet
aanspreekbaar op de bijbedoeling (kleine professor).
16. IT IS BETTER TO
HAVE NEGATIVE
STROKES, THEN NO
STROKES AT ALL
17. 17
Een basisbehoefte
Strokes
Een transacties is een uitwisseling van strokes. Het woord
stroke is lastig te vertalen; het heeft zowel een positieve als een
negatieve connotatie (aaien én slaan) Ieder mens heeft strokes
nodig anders kwijnt hij weg. It’s better to have negative strokes, then
no strokes at all.’ Het soort strokes dat je als kind hebt ontvangen
bepaalde je houding in de communicatie met anderen. Zo trok
je conclusies over je bestaan, je kracht, de macht van je
omgeving, je vermogens en bekwaamheden.
Deze conclusies heb je gegeneraliseerd tot uitgangspunten van je leven.
Ben ik OK of niet? Ben jij OK? Het heroverwegen van je
basispositie gaat gepaard met het opnieuw leren ontdekken hoe
je omgaat met de verschillende soorten strokes.
Complementaire transacties genereren veel strokes. Ze zijn
voorwaardelijk en dikwijls negatief.‘Als je in je rol blijft krijg je
strokes’, lezen we als onuitgesproken boodschap. Soms terecht,
soms niet. Dit is waarom dergelijke transacties win/verlies
worden genoemd. In de OK-OK communicatie gaan minder
strokes over de lijn; ze zijn echter onvoorwaardelijk en
doorgaans positief. Intimiteit noemen we dat ook wel.
Het geven en nemen van strokes zonder bijbedoelingen.
Drie soorten strokes
Openheid, bewustzijn en spontaniteit in het ‘hier en nu’ zijn
voorbeelden daarvan. Eric Berne beschrijft dat mensen een
honger hebben naar ‘strelingen’. Een streling of stroke is de
erkenning dat we bestaan. Er zijn drie soorten strokes.
Biologische strokes - fysiek
Als kind hebben we die allemaal ervaren; zowel positief als
negatief. Experimenten en onderzoek leerden, dat zonder
strokes kinderen wegkwijnen
Psychologische strokes - mentaal
Onze Volwassene vervangt de fysieke door psychologische
strokes. Positief is de OK-info die we elkaar geven, negatief is de
niet OK info die we elkaar geven. Als volwassene zitten we
nooit zonder strokes.
Miskenningen
Onbewust geven we dikwijls negatieve strokes door de ander te
miskennen. Negatieve aandacht wordt als fysiek of emotioneel
kwetsend ervaren.‘Dat is een belachelijke vraag’ of ‘Jan, houd je
eigenlijk nog wel van me?’
18. ANALYSE VAN TRANSACTIES
lijkt win/win, maar is verlies
O
V
K
O
V
K
Ik ben > OK
Ik ben ≠ OK
Ik ben OK
Jij bent > OK
Jij bent ≠ OK
Jij bent OK
verlies/verlies
win/win
19. 19
Tips
Volwassen communicatie
LSD (luisteren, samenvatten, doorvragen)
• Stel vragen; vooral open vragen
• Geef gelegenheid tot antwoorden; zeg 10 seconden niets
• Herhaal indien nodig je open vraag
Wees een OEN en laat je OMA thuis!
• Wees Open, Eerlijk en Nieuwsgierig
• Oordelen, Meningen en Aannames horen daar niet bij
• Geef en vraag feedback, baseer je op feiten!
• Vraag door als je feedback krijgt die (nog) niet duidelijk is
• Verdedig je niet; verzamel informatie over het effect op de ander
Zeg IK als het over jezelf en jouw gevoelens gaat
• Geef context en achtergrondinformatie
• Durf helder te zijn over je gevoelens door ze gewoon te benoemen
Neem & geef verantwoordelijkheid
• Zorg voor een wederzijdse afspraak en sluit hiermee het gesprek af
• Gebruik de witte, rode én gele bril! (de Bono)
• WIN/WIN of een heldere NO DEAL!
22. 22
Ik ben OK – jij bent OK
Vier levensposities
Geactiveerde zijnswijze
Volwassene + positief gebruikte Ouder- en Kind rollen
Kenmerken
• Vertrouwen dat men tot een overeenkomst kan én zal
komen
• Gemeenschappelijk belang als motivator voor oplossingen
• Feiten zien als uitgangspunt, oplossingen genereren
• Acceptatie van eigen en elkaars sterke en zwakke kanten;
herkenning
• Sfeer is open, positief, realistisch, gericht op groeien staat
confrontaties en conflicten te managen
• Negatieve of hinderlijke aspecten worden eerlijk en open
benoemd
• Maximaal probleemoplossend vermogen
• Neemt zichzelf en de ander serieus; verwachtingen sluiten
aan bij de realiteit
• Geestelijke gezonde positie - deze versterken smaakt altijd
naar meer!
De volwassene aan het werk!
Functioneren in deze positie is een bewuste keuze. Je weet
immers dat er ouder- en kindbandjes op de loer liggen.
23. 23
Ik ben niet OK – jij bent OK
Vier levensposities
Eens kind, altijd kind…
Geactiveerde zijnswijze
Aangepast Kind, Natuurlijk Kind en Kleine Professor
Kenmerken natuurlijk & aangepast kind
• Zichzelf de mindere achten; zichzelf afhankelijk maken van
de reactie van de ander
• Vleien, toegeven, vasthouden aan regels/procedures,
dichtklappen en/of rebelleren
• Geen verantwoordelijkheid, slachtofferrol kiezen, oorzaak
buiten zichzelf leggen
• Woedend worden of in tranen uitbarsten als onderstreping
van machteloze positie
• Conflicten vermijden door ze te ontkennen, zaken
uitstellen
• ‘Het is weer zover’ en ‘het zal wel nooit veranderen’, stil
verzet en ziek melden
• Bij eerstvolgende ‘gelijke’ zijn nood klagen over ‘de Ouder’
Kenmerken kleine professor
• Manipulatief bij uitstek, slim maar gebruikt intelligentie
om mee te tellen
• Manoeuvreert in het geheim om doel te bereiken (= het
ontlopen van straf)
• Inventief en leergierig, maakt gebruik van onduidelijke
situaties en rekent anderen af
• Gevoelig voor onrechtvaardig handelen van anderen
24. 24
Ik ben OK – jij bent niet OK
Vier levensposities
De ouder als uitgangspunt
Geactiveerde zijnswijze
Ouder, zowel de Kritische als de Beschermende
Kenmerken
• Creëren van win-verlies situaties
• ‘Wij capabelen moeten het winnen van de sufferds’
• Verdeel en heerstechnieken - ‘vechten jullie het maar uit’
• Problemen ontkennen - ‘waar maak je je druk om’
• Macht naar zich toetrekken; patriarchaal en matriarchaal
• Het woord voeren, de ander in de rede vallen, zinnen van de
ander afmaken, denken voor en namens de ander
• Overheersend en/of betuttelend gedrag, dominantie;
dikwijls gaat het niet om de zaak, het probleem of conflict
• Het gaat om de onderlinge gewenste posities te
communiceren en te versterken, niet constructief voor de
zaak of kwestie
• Kan misbruik maken van de rol, beheersen en overheersen,
agressief zijn.
25. 25
Ik ben niet OK – jij bent niet OK
Vier levensposities
Calimero’s aan het woord
Geactiveerde zijnswijze
Kindrollen onderling
Kenmerken
• Apathisch, het doet er toch niet toe mentaliteit
• Terugtrekken, niets is de moeite waard, wisselvallig gedrag
• Behoefte aan koestering, aandacht en erkenning zijn
dominant
• En worden natuurlijk nooit voldoende ingevuld
• Elke teleurstelling of wijziging van planning, strategie
wordt negatief ontvangen
• Negatief steun zoeken bij elkaar (meehuilen)
• Samen in gevoelens van hopeloosheid gaan zitten (misery
loves company)
• Neerwaartse spiraal, moeilijk te stoppen
• Destructief voor zichzelf en anderen - ziekmakend
Een ongezond patroon;
hulpeloos , hopeloosheid
27. 27
Patronen herkennen en doorbreken
Veranderen van je egogram
• Wat is jouw favoriete levenspositie?
• Zit jij ergens vast in een patroon?
• In welke relatie ben jij de Ouder?
• In welke relatie het Kind?
Analyseer met je Ouder
• Wat houdt jullie in het patroon?
beschrijf wat er gebeurt; de trigger; de reacties
Heroverweeg met je Volwassene
• Wat is er voor nodig om hieruit te kunnen stappen?
• Wat geef je op of laat je los?
Aan het werk via je Kind
• Verzamel tips om de Volwassene-rol te vergroten
ook of juist ook in lastige situaties!
Hoe doe je dat?
Verhoog laag bezette ego-posities
• De hoogst bezette positie neemt dan vanzelf af
(communicerende vaten)
Hoe?
• Maak gebruik van de suggesties op de volgende pagina
• Activiteiten die een veranderingsproces in gang zetten
• Deel je voornemen en je activiteiten met anderen
• Betrokkenheid van je omgeving helpt de verandering
soepeler te maken
Positieve en negatieve kanten
• Elke egopositie heeft een negatieve en een positieve kant
• Verhoging betekent: inzetten van de positieve delen van
deze rol
28. 28
De beschermende ouder
Veranderen van je egogram
Positief
Beschermen, verzorgen, troosten en ondersteunen als het nodig
is , zorgt goed voor zichzelf en anderen.
Negatief
Ongevraagd hulp geven, betuttelen, versterkt zielig of onnozel
gedrag van de ander en speelt graag redder.
Vergroten van de positieve kant
Door alerter te zijn op de behoeftes van anderen; bij twijfel
overleggen of de ander dit wil.
Activiteiten
• Belangstelling tonen,‘er zijn’ voor de ander, tijd vrijmaken
• Iets doen voor een ander wat belangrijk is voor hem/haar,
verwennen, luisteren en trootsen
• Knuffelen, het goede in de ander blijven zien, strelen,
positieve strokes geven
• Gastheer/gastvrouw zijn, koken voor een ander
• Begrip hebben voor de ander
• Omhelzen en de ander voeden
Positief
Zichzelf en anderen grenzen stellen (moreel en ethisch), reële
eisen stellen, standpunten bepalen en zo nodig op rechten
staan.
Negatief
Bekritiseren, de ander afbreken of onderdrukken, argumenten
gebruiken die niet op realiteit berusten, aanklagen, sarcasme,
verwijten, kleineren, straffen of daarmee dreigen.
Vergroten van de positieve kant
Door grenzen te stellen en de ander aan te spreken, door eerlijk
te zijn of je de ander wilt pakken of niet (tijdig aankaarten)
Activiteiten
• Anderen confronteren, jezelf confronteren, positieve
kritiek leveren, iemand iets leren
• Overhoren, orde houden, achterdeurtjes sluiten, regels tot
een systeem maken
• Assertiviteitstraining volgen, discussie aangaan, feedback
geven, de grens aangeven
De kritische ouder
29. 29
De volwassene
Veranderen van je egogram
Positief
Nadenken op een probleemoplossende manier, informatie
opnemen, prio’s stellen, logische conclusies trekken en
dienovereenkomstig handelen, consequenties zien.
Negatief
Denken in problemen, overanalyseren, struikelen over details
en rationaliseren.
Vergroten van positieve kant
Door vragen te stellen, beschikken over alle informatie die
nodig is om het probleem op te lossen.
Activiteiten
• Vragen stellen, navragen, doorvragen, luisteren, boeken
lezen, theorie uitleggen
• Conclusies trekken en overleggen, krant lezen,
denkspelletjes doen, fantasie checken
• Redenen vertellen, observeren, registreren, navertellen
• Zeggen wat IK denk en voel; vragen wat de ander denkt en
voelt
• Opschrijven van informatie, rapporteren, evalueren,
contracten sluiten
• Conflicten aanpakken en oplossen
• Iemand beschrijven en je eigen optreden
bekijken/beluisteren (tape/video)
30. 30
Het aangepaste kind
Veranderen van je egogram
Positief
Aanpassen aan de reële verwachtingen, eisen en regels, op je
beurt wachten, rekening houden met anderen, aanpassen aan
veranderingen, bereid zijn tot compromissen, gehoorzamen, je
schuldig voelen als je dat niet doet.
Negatief
Overaangepast gedragen, zonder zelf na te denken, afhankelijk
en passief opstellen, wraakzuchtig, competitief, een ‘geheime’
agenda of bijbedoelingen, slachtoffergedrag.
Vergroten van de positieve kant
Meedoen en jezelf aanpassen aan anderen zonder je eigen
mening/wens te miskennen.
Activiteiten
• Meedoen en meedenken met anderen, samenwerken
• In- en uitvechten, om positieve waardering vragen, vallen
in een kring, gehoorzamen
• Adequaat reageren op een confrontatie, iemand roepen die
je nodig hebt, geduldig in de file staan
• Iets weer goed maken, opgeven van onredelijke boosheid
Positief
Creatief, spontaan en plezierig reageren; bron van alle
psychische energie, levendig, humor, nieuwsgierig,
enthousiasme, motivatie, erkennen van basisbehoeften en
basisgevoelens (boos, blij, bang en bedroefd).
Negatief
Destructief, storend of inadequaat, brutaal, eigengereid,
slordig, wisselvallig, anderen reageren hier vaak kritisch op.
Vergroten van de positieve kant
Door activiteiten te ondernemen die afwisselend, speels,
creatief, leuk en gezond zijn.
Activiteiten
• Je laten verwennen, samen muziek maken, zingen, dansen,
neuriën, knipogen, bij iemand zitten, vastgehouden
worden, over de toekomst fantaseren, slapen
• Een vreemde persoon een vraag stellen, jezelf
opdoffen/verwennen, basisbehoeften bevredigen, hard
schreeuwen, stoeien, praten zonder woorden
• Sporten, basisgevoelens uiten, een hand geven
Het natuurlijk kind
31. 31
Transactionele Analyse in Nederland
Literatuur
M.Kouwenhoven
info@phoenixopleidingen.nl
Een handboek in 3 delen, in eigen beheer uitgegeven. Deel 1
geeft een algemene inleiding. Deel 3 verhaalt over de
toepassingen van TA in management, organisatie en
ontwikkeling. Deel 2 gaat in op psychotherapeutische
toepassingen.
Praktisch toepasbaar
De boeken staan vol met mogelijkheden hoe de aangereikte
theorie toe te passen in de praktijk. Oefeningen en vragenlijsten
zijn zeer geschikt voor het ervaren van je eigen leerproces.
Meer lezen?
Thomas Harris
• Ik ben OK – jij bent OK
Eric Berne
• Games people play
• Intuition and ego states
• Beyond games and script
• Wat er allemaal speelt
• Mens erger je niet
Cel Cosijn
• Zet je OK bril op
Dit is slechts een greep uit interessante lectuur
over Transactionele Analyse. Steeds meer komen we
tot het bewustzijn dat we alleen nog goed voor onszelf
kunnen zorgen als we tegelijkertijd
verantwoordelijkheid nemen voor het grotere geheel.
WIN/WIN of een heldere No Deal.